1 |
 |
“...van 1786, toen de handelspost
Penang werd gesticht teneinde de concurrentie met de Hollanders van Malacca'te
entameerèn. Penang was geen groot succes en Malacca ging eerst in 1824 in
Engelsche handen over, maar toch was het sedertdien met de Hollandsche macht
in deze gebieden gedaan.
Raffles stichtte in 1819 Singapore. De kolossale ontwikkeling van deze plaats is
bekend genoeg.
Voor Penang werd een tractaat met den Sultan van Perak gesloten; in 1941 werd
hiervoor nog een jaarlijksche som aan den Sultan uitgekeerd. Singapore werd
verkregen krachtens overeenkomst met den Sultan van Johore.
In het begin van de 19de eeuw werden verschillende handelsovereenkomsten
tusschen de Straits Settlements en de Staten, die later de Federated Malay States
zouden zijn, gesloten.
Engelsche auteurs en Engelsche officiëele bescheiden komen gaarne met het feit
naar voren dat het eenig en uitsluitend doel der Engelschen was handel te drijven
en hun handelspositie zeker te stellen, zij nimmer streefden naar g...”
|
|
2 |
 |
“...In ieder geval anarchie op het vasteland van Malaya en zeerooverij noopten de
Engelschen hun aanvankelijke politiek van afzijdigheid te verlaten en in te gaan
op de reeds herhaaldelijk door de Chineezen gedane verzoeken tot inmenging in
de zaken der Maleische Staten. Zoo kregen dan in 1874 Selangor en Perak een
British Resident, wiens advies „gevraagd en aanvaard moest worden in alle zaken,
behalve die, de Maleische godsdienst en gewoonten betreffende”.
Op gelijke voorwaarden vroeg in 1888 de Sultan van Penang een British Resident
en een jaar later deden dit de Negeri-Sembilan.
De Federated Malay States kwam krachtens onderlinge overeenkomst tusschen
de vier genoemde staten Perak, Selangor, Pahang en Negeri Sembilan (op zich zelf
reeds een samenvoeging van staatjes, zooals de naam aanduidt) onder Engelsche
leiding (Swettenham) tot stand.
Van de Unfederated Malay States kreeg Johore in 1895 een British Resident;
Kedah, Perlis, Kelantan en Trengganoe gingen in 1909 over van Siameesche naar...”
|
|
3 |
 |
“...niet
noodig. En zoo is het dan ook gebleven. Juridisch het hoogste gezag bij den
Sultan, maar de werkelijke autoriteit bij den Resident. Dank zij de eerste Residen-
ten wist men het nieuwe systeem zooveel mogelijk aan te passen aan de oude
instellingen. Er werd een soepel beleid gevoerd, gebaseerd op diepgaande kennis
van instellingen en gebruiken.
Het algemeene patroon in de Staten werd dat de Sultan naast zich had een State
Council, die — voordat weer ingrijpende wijzigingen plaats hadden — als regel
de volgende samenstelling had: de Sultan, twee Maleische hoofden, 2 Britsche
officiëele leden, 2 Chineesche vertegenwoordigers en 1 Indiër. Eenige verschillen
waren er; zoo was in het ééne geval alleen de Resident lid en in het andere geval
ook de Secretaris van den Resident. De beslissingen van den State Council waren
noch voor den Sultan, noch voor den Resident bindend. De persoonlijke verhouding
tusschen Sultan en Resident en beider persoonlijke eigenschappen waren in groote
mate bepalend...”
|
|
4 |
 |
“...leidde tot voorbijgaan van den Sultan en zijn adviseurs en een vrijwel rechtstreeks
besturen van den Resident en zijn helpers.
Dit werd nog sterker nadat Sir Frank Swettenham de Sultans had overreed om
tezamen een federatie te vormen. Een federatie, die kwam te staan onder een
Resident-General, die op zijn beurt weer onder de leiding stond van den High
Commissioner — steeds de Gouverneur van de Straits Settlements.
De Sultans kwamen overeen het advies van den Resident-General te volgen „in
alle zaken van bestuur behalve die betreffende de Mohammedaansche godsdienst”.
De bedoelingen van het Britsche Gouvernement waren hier niet om den status
der zelfbesturen te verlagen, eer het tegendeel, maar als bij de eerste vestiging van
het gezag voerde de practische uitwerking in een geheel tegengestelde richting.
De federatie werd een fusie. De Chief Secretary werd geheel het middelpunt.
Zoowel de bevoegdheden van de Sultans als die van de Residenten gingen steeds
meer berusten bij den Chief Secretary...”
|
|
5 |
 |
“...zijn ontwikkeling past
deze Zuidelijke Staat zich ook meer aan bij de Federated Malay States.
Johore onderscheidde zich van de andere Staten doordat het sedert 1895 in het
bezit was van een geschreven constitutie. Krachtens die Constitutie waren er drie
Councils: een Council van Maleische ministers, een Executive Council en een
Council of State. Deze laatste — wetgevende — Raad was de voornaamste. Voor
een autocratisch régime leek deze Raad zelfs groote bevoegdheden te hebben. Zoo
had b.v. de Sultan een beslissing van dien Raad, 4 maal genomen, te aanvaarden.
Kedah, Perlis en Kelantan hadden een State Council waarin de Adviser zitting
nam. In Trengganoe had de Adviser geen recht tot zitting nemen, maar woonde
hij de zittingen wel bij.
Pogingen om de Unfederated States eveneens tot een federatie te brengen of in
een federatie op te nemen, faalden, omdat de zelfbestuurders, het voorbeeld der
F.M.S. voor oogen, bevreesd waren voor het verlies van souvereine rechten.
In de Unfederated Malay...”
|
|
6 |
 |
“...in Kedah onder, het Japansche régime kon van Engelsche
zijde niet worden erkend en in Selangor was de „Japansche Sultan in 1945
weer verdwenen. , . ,
Het is duidelijk dat, gewild of niet, de kwestie van. de handhaving ot meuw-
erkenning der Sultans, in verband met de Japansche bezetting, op zijn minst als
een stille dreiging Sir MacMichael op zijn tournees begeleidde.
Telkens werd den zelfbestuurders, nadat eerst definitief was komen vast te staan
met wien de besprekingen konden worden gevoerd, een geschreven „statement
overhandigd, waarna His Majesty’s Representative mondeling de bedoeling der
constitutioneele hervormingen uiteenzette. Als regel volgde dan een enkelen dag
daarna de onderteekening van het nieuwe agreement. Sir MacMichael vermeldt
eenige bezwaren, die in Negri Sembilan naar voren werden gebracht 5 sterker
tegenstand werd in Kedah ondervonden, omdat daar de Sultan, gewend aan de
ruime vrijheid van bewegen onder Thaisch regime, zeer vreesde voor verlaging
van zijn status.
Bovendien...”
|
|
7 |
 |
“...Koninkrijk
van Groot-Britannië en Noord-Ierland en den Staat van Johore.
Gezien het bestaan van wederkeerige overeenkomsten tusschen Zijne (Britannic)
Majesteit en Zijne Hoogheid den Sultan van den Staat en het gebied van Johore.
En aangezien het nuttig wordt geoordeeld om te voorzien in de constitutioneele
ontwikkeling van de Maleische Staten met de goedkeuring en onder het toezicht
van Zijne Majesteit, en in het toekomstig bewind van den Staat en het gebied van
Johore.
Wordt hierbij overeengekomen tusschen Sir Harold MacMichael G.C.M.G.,
D.S.O., den bijzonderen Vertegenwoordiger van Groot-Britannië en Noord-Ierland
ten behoeve van Zijne Majesteit en Zijne Hoogheid Sir Ibrahim G.C.M.G., G.B.C.,
den Sultan van den Staat en het gebied van Johore, voor hemzelf, zijne erfgenamen
en opvolgers.
1. Zijne Hoogheid de Sultan stemt er mede in dat Zijne Majesteit volledige
macht en jurisdictie zal hebben binnen den Staat en het gebied van Johore.
2. Behalve voorzoover bestaande overeenkomsten strijdig...”
|
|
8 |
 |
“... en
3°. dat het Parlement op de hoogte zal worden gehouden en in de zaken gekend.
O.a. wordt reeds toegezegd dat de Sultan’s Council ook met wereldsche zaken
bemoeienis zal mogen hebben, dat de Sultan’s Advisory Council in alle zaken
des Sultans zal mogen adviseeren en dat de Gouverneur er voor zal zorg dragen
dat in de State Council de Sultan een vertegenwoordiger zal hebben.
Eenige secties van de Order in Council zullen overigens in reserve worden
gehouden.
Verdere behandeling
Na deze beide voor het behandelde onderwerp zoo belangrijke parlementszittingen
wordt nog op 17 April op een mondelinge vraag in het House of Commons mede-
gedeeld dat de Sultan van Perak had doen weten, dat hij en met hem de andere
Sultans hunne onderteekening van het agreement introkken. .. ,
De Secretary of State had daarop medegedeeld dat geen der beide partijen het
recht had om de plechtig aangegane overeenkomst te herroepen, en dat ook
bijzondere omstandigheden, die daartoe aanleiding zouden hebben kunnen...”
|
|
9 |
 |
“...Z4e vrf“ib“i;'" \«°^handeli„ge„ in de Pacific te
nationalistisch opzicht vulkaniih “ebiS”?'Padfic“vdt 0^?“”“' i” h'!
rustige ontwikkeling naar hpt rWl-cc j- acitlc v"c Ceylon op door haar
is dan ook daarom dat de staatbrnH- ^1^ handigheid. Het
Kroon-kolonie de aandachttotorhtehjk ontwikkeling van deze
British Crown Colony” - \pTpï 7^ " f eerena?m betiteld als „premier
diven. Deze Malediven-Archipel is in 1887^0^ °" de dePendencie der Male-
Britsch protectoraat gerdaatTZ 7 d°°r ^ t0T ^erenden Sultan onder
ColonialPOffice. Het dland beslaat p™^ steed* ,onder dir“t bestuur van hei
tezamen en heeft eenbetolHn^l °T ’aJ>S ,Bdgië en Nederland
verwant aan Burma Malaya Indo-China CV' °°° ?°°' Cultureel en ethnologisch
zijn gemengde ECSeSTJ^ “ Ind^esia vormt het met
genoemde gebieden De grootste eropnp ° ? n3ar ra rebSie als de even-
Singhaleezen (4 000 000) Ï &v°rmd door de Boeddhistische
oxiden | U&te+ËZföSfc ï SÏÏ Sd"
.c&Ssa ^xry:LvLxrTuh *7-“ «irt
Europeanen in het binnenland noo- p ° Vorsten...”
|
|
10 |
 |
“...16. SERAWAK
Serawak in N.W. Borneo, oorspronkelijk een kleine provincie van het Sultanaat
Brunei, maakt staatkundig/geografisch deel uit van Britsch-Borneo evenals Brunei,
Br. N. Borneo en Labuan. Met eerstgenoemde landen sloot Londen in de tachtiger
jaren overeenkomsten; dit had tengevolge dat zij Britsch protectoraat-gebied
werden. Labuan was in 1846 aan Gr. Britannië gecedeerd ') door den Sultan van
Brunei en als kroon-kolonie ingericht.
Britsch Noord Borneo, sinds Raffless Britisch gebleven 2), werd bij Charter van
1 November 1881 in concessie gegeven aan de British North Borneo Company,
waarbij aan deze maatschappij binnen de bepalingen van het Charter 3), de vrije
hand in exploitatie en administratie werd gelaten. In 1883 sloot de’ Britsche
Regeering met de Company een agreement, waarin o.m. werd overeengekomen,
dat Groot-Britannië met erkenning van het land als onafhankelijken staat onder
de Company de bescherming er van op zich zou nemen.4) Dit compagnie’s beheer
heeft voortgeduurd...”
|
|
11 |
 |
“...volk gewaardeerd, dat Brooke
na den dood van den Rajah tot zijn opvolger werd gekozen en in het paleis in de
hoofdstad Kuching gekroond; op deze wijze werd een dynastie van blanke Rajah’s
in Serawak gevestigd.
Brooke zette zijn bestuur met stevige hand voort; met de zeeroovers rekende hij
voorgoed af door tegen deze met behulp van de Britsche Marine slag te leveren
(1849). Kort na de jaren 40 had Brooke zich ook door den Sultan van Brunei
erkend gezien, die zich aanvankelijk fel tegen deze 'opvolging had verzet.
Brooke verkreeg 24 September 1841 formeel van den Sultan van Brunei een
gebied dat thans een deel van het territoir van Serawak uitmaakt; in 1865 en
1905 kwamen er nog deelen van Brunei bij. Sinds 1864 was Serawak opgehouden
dependentie — ook niet meer in naam — van Brunei te zijn.
Gedurende een bezoek van Brooke aan Londen in 1847, bleek hem ook daar
duidelijke waardeering zoowel van de zijde van het publiek als van Regeerings-
wege; Brooke ging als Sir James terug. Dit nam niet...”
|
|
12 |
 |
“...shipping of the State of Sarawak-
A No cession or other alienation of any part of the territory of Sarawak shall be made by its Govern
ment to any foreign State, or the subjects or citizens thereof, without the consent of H.M.’s Government
but this restriction shall not apply to ordinary grants or leases of land or houses to private individuals
ZS?°Se> °freSld1nCe’ a8rlcu]ture> commerce or other business. Een kort daarop met Brunei gesloten
^°“rrernk0mSt wejd ln 1905 «« dien verstande dat aan den Sultan een8Britsch
MohliLn Res'dent zou worden toegevoegd, wiens advies in alle aangelegenheden — behalve de
Sc,^plfaanSwb
|
|
13 |
 |
“...in het Parlement m.b.t. de Constitutie gezegd
dat de Gouverneur verwacht werd zoo spoedig mogelijk aanbevelingen van wijzi-
ging in te dienen met het oog op de veranderde omstandigheden. Leidraad hierbij
zou moeten zijn: the fullest association of the people with the government and
SST” temt0ry °n thC br03deSt b3Sis that P^nfconditions pe^
9 Juli roept telegrafisch ook de Datu Patinggi als oudste der hoofden van Serawak
de steun van Anthony Brooke in. Tevoren hadden reeds de erfgenamen van den
Sultan van de Soeloe-eilanden geprotesteerd tegen de cessie. Infusschen verbetert
de algemeene toestand in Serawak en Br. N.Borneo niet, er is een groot tekS
aan rijst; Siam zendt een enkel schip, maar moet weldra d^or eigen mSm kheden
textV^b61 ‘wd’ waardoo]r opnieuw in deze streken voedselnood heerscht naast
textielgebreL Wel was in den zomer van 1946 de petroleumindustrie hervat en
was vanuit Celebes zaaizaad gezonden. nervat, en
Smtls de laatste maanden van 1946 neemt de oppositie in Serawak merkbaar...”
|
|
14 |
 |
“...indien de
Regeering de wensch koesterde Serawak bij een Maleische Federatie te voegen,
dit doel evengoed bereikt had kunnen worden met behoud van de Brooke-
dynastie.
Dat Gr. Britannië mogelijkerwijs goede reden heeft om dit gebied en dat van
Noord Borneo stevig in eigen hand te nemen, daarvan wordt niet gerept. Ook van
Nederlandsche en Nederlandsch-Indische zijde bestaat er belangstelling voor Sera-
wak, dat in Zuid en Oost aan Nederlandsch Borneo grenst.
In Mei jl. kondigde de pers aan dat de Sultan van Pontianak, voorzitter van den
Raad van West-Borneo, en waarschijnlijk toekomstig gouverneur of president van
den juist gevormden staat West-Borneo, voornemens is spoedig een bezoek te
brengen aan Serawak om nauwe betrekkingen met dit land te vestigen.
Juni 1947.
H. A. BUART—ENGELSMAN.
Geraadpleegde literatuur:
Van Ghert in De Opdracht, Aprilnummer 1947.
The Crown Colonist, Februari 1947.
A.N.P. berichten.
International Labour-Office: Constitutional Provisions concerning social and
economic...”
|
|
15 |
 |
“...gouverneur.
De koloniale belangen behartigd door: Ministerie van Koloniën pas sedert 1894» Ministerie van Buiten-
landsche Zaken (de Noord-Afrikaansche protectoraten), Ministerie van Binnenlandsche Zaken (Algiers),
Conseil supérieur des Colonies — sedert *35 Conseil supérieur de la France d’outre-mer, en de Haut
Conseil Méditerrannéen de F Afrique (sinds *35).
Belangrijke tegenstelling tusschen de wetgeving in de Noord-Afrikaansche protectoraten, waar decreten
van Bey van Tunis en „dahirs” van Sultan voornaamste rechtsbron, en protectoraten van Indochine,
waar zwaartepunt van wetgeving bij moederland, soms zelfs geheel geen eigen regeling meer. Bena-
mingen „protectoraat, kolonie, mandaatgebied” duidden niet op wezenlijk verschil in status.
Algiers: hoewel ook hier decreten régime, Fransche wetgeving grootendeels toepasselijk, gezien
neiging dit te beschouwen als Fransch Departement.
258...”
|
|
16 |
 |
“...niet onwettig indien en voor zoolang geen vertakkingen in Malaya, waardoor
individueel lidmaatschap mogelijk.
1932: Aliens Ordinance, meer contrólemogelijkheden, in feite tegen de Chineezen gericht.
Belangrijkste politieke probleem: regeling van verhouding Maleiers-Chineezen: aansporingen van
Mr. Orsmby Gore in 1928 en Sir Samuel Wilson in 1932 tot bescherming der Maleiers.
§ 2. De Staatsinrichting (59—65)
Engelsche invloed ontstond via handelstractaten (het eerste in 1786 voor Penang met den Sultan van
268...”
|
|
17 |
 |
“...Chineezen.
Federated Malay States', juridisch het hoogste gezag bij Sultan, werkelijke autoriteit bij Resident (de
eerste Residenten vooral waren bestuurders van groote kwaliteit). Soepel beleid met diepgaande kennis
van instellingen en gebruiken.- Naast Sultan een State Council, welker beslissingen noch voor Sultan
noch voor Resident bindend. Door opbloei der Staten gepaard met toenemende werkzaamheden lang-
zamerhand vrijwel rechtstreeks bestuur van Resident: later na tot stand komen van federatie van Sultans,
een Resident-General, direct onder den High Commissioner, waarop administratie geheel gecentra-
liseerd: Sultans en Residenten „forgotten men”. Oprichting der Federal Council (1909) ontnam,
tegengesteld aan de bedoeling overigens, den Sultans het laatste beetje wetgevende en financieele
bevoegdheid. 1925 • voorstel van nieuwe decentrahsatie-politiek. Protest van groote zakenbelangen,
Chineezen (als onderdanen van den Sultan bevreesd voor vergrooting van diens macht) en van ambte-
lijke...”
|
|
18 |
 |
“...Serawak een dynastie van blanke Rajahs
dezen het gebied - Br°0lp d°or d“ Sultan van Brunei erkend en verkreeg hij van
aezen Pet gebied, dat, eenige keeren uitgebreid ten koste van Brunei, het tegenwoordig gebied van
Serawak uiPnaakt; in 1864 volgde algeheeie onafhankeiijkheid van Brunei 8 8
Sinds Brooke met behulp van de Britsche marine een eind aan de zeerooverij in deze contreien {iSaol
Mdz1f^erliWeneSei^»cTr ^)enemen van rust en veiligheid het Europeesch kapitaal (culturi).
Wj’ zijn koms’ t Jam£S ““ *’n nerf ChaïleS Cen knd “• ™ “iveau dan
T L°nden/I8,88)> hi«m voorgegaan door Britsch N.-Bomeo.
ueze untsche protectie en leidmg t.a.v. buitenlandsche zaken nochtans geen inmfndn» ;n interne
^S^a?Lon^i8^mtdmkkelijk werd bepaald Het land mocht niet worden gecedeerd dan met toe-
stemming yan Londen; verder was in een meest-begunstigings-clausule voorzien
BrkschfeIdt!sSrr” nSultan een
„dwingend advies behalve m zaken van Mohammedaansche rehgie -...”
|
|