1 |
|
“...sinti cu den e 6 luna di cambio, difarente
cara amistoso i sincera di costumbre a cuminza
retira nan poco-poco; mientras otro nobo, contagio-
so pa almanan hurailde, a invadi su cas i haci nan
mucho familiar cu su esposo i yiunan. Ya el a ri
para e diferencia entre e sencillez di antes i e luho
presente. Den e opulencia innecesario su yiunan a
bira menos caritativo, menos compasivo cu nan a-
tnigonan di antes i a bira casi un peso pa nan tra-
ta nan manera costumbre. Hasta Antonio, un hom-
ber serio i huicioso antes, a cambia por completo
su amigonan di awor ta hendenan cu ta quere nan
mas grandi cu otro i hasta den nan saludo ta sin-
ta tono. ,
El a ripara cu Enrique a sinti esayi tambe. Paso-
bra un rato prom tabata den sala hunto cu nan
Antonio a haci Enrique siguiente observation:
Enrique, bo ta mi ruman i mi no quier pa nos
amigonan tuma bo pa menos. Antes bo no a ocu-
pa bo cu bistimento, pero aw, ta sigur bo ta ga-
na* mas, pues ta natural cu bo 'por larga cose un...”
|
|
2 |
|
“...lo mi cumpli di mi yiunan tambe cu un
baile cu sigur lo forma apetito pa bo comemento
Pero e gran quibramento di cabez ta invitacion.
Ouanto mvitado e sala aqui por carga?
Mi, ta calcula cu diez pareha por balia i un
diez mas xu no quier o no sa, mas o menos un
trinta mvitados, sin nan tin di balia riba otro manera
sardmchi! Juqn ta contesta.
. ~ Bueno, traha bo lista di invitados i Matilde
lo traha di dj i despues nos lo mira cual ta bini
acerca i cual ta queda af.
Mi yiunan, esayita un cos serio; nos a drenta
un epoca den bida cu nos mester saca nos cara ma-
nera sociedad ta exigf. Ta claro cu ta diflcil invita
tur nos amigo conocirnan di ayera. Pasobraawen-
aia nan ta trata bo segun amistad cu bo tin. Re-...”
|
|
3 |
|
“...asina.
Ta manera bela di barco mi carson ta i mi pia-
nan un par di master.
Pero ta awor tio ta ripara esayi? Hopi dia ca-
ba mi tin un fluz asina, at aqui na mi curpa.
Por Dios, ta awor mi ta ripara. Mi n ta dis-
gusta bo, pero semper ma quer* cu ta uniforme
di chauffeur esayi ta, como mas parti ta us pa nan
biaha den nan auto!
Basta tio, larga mama cu mi nota loqu mes-
t pa dorna e tela cu ta cose e moda aqui i Ma-
tilde ta bira e blachinan padilanti atrobe. Ora En-
rique a mir; el a bisa poco serio:
Ta esaqui t moda, cu mi sobrina quier luci
su mes cu n aden ? E ta paree moda pa hende cu
a cumpra pafia scars i cu su cosed a cos mane-
ra pafia a yega i el a sigui cu Antonio cu a eo-
h na man bisando asina:...”
|
|
4 |
|
“...mi alma, mira mi
pa mi mira den bo wowonan si mi amor lo eclipsa
cu di bo ; bisa mi eld loque bo ta sinti, si realmente
lo mi ta correspond pa bo.
Matilde a baha su cabez i despues di un dos mi-
nuto a sali un si emociond foi su boca.
Balentin a besa su mano, i a bis cu pareuw e
por, lo e declara esayina su mayornan i comport
pa nan deseo ta cumpli'.
Den esayi Juan a bolbe i e coloquio amoroso, cu
ta e prom piedra pa construction di un bida nobo
tabata interrumpi pa sigui despues cu un fervor
serio i sincero. Asina cu Balentin tabata tratd cu
masha confianza na cas di Matilde.
Alafin despues di algun tem, Matilde cu tabata
respeta su mama mucho, a spirta Balentin cu e ta
participa su mama di nan amor. Conbenido Balen-
tin a queda i asina cu Luisa a haya sa i a queda
masM contento. Luisa di su parti a participa An-
tonio i asina henter cas a haya sA
Despues di a haya aprobacion di Anita, mama di
Balen tin, esaqui por a bishita cu mas libertad i tur...”
|
|
5 |
|
“...36
Mf no por taha bo esayi, pero____ mi qui, cu
n ta bo di costumbre. E cara, e moda di pena, e
trahe, e gestonan, mi qui cu n ta bo mes di an-
tes, alomenos bao di mi bista, O ta mi wowo ta
sufri mucho cu e luznan radiante cu ta lumina bo
cas awor, mi n sa; pero pa mi condicion di bida,
mi qui cu mi t persona menos ripara den e sa-
la aqui!
Balentin, larga spectakel, ta bo caracter ta mu-
cho serio i di mes e corazonnan mas dibertido ta
domina tanto e compaflia, cu bo ta resulta poco
lubida. Pero no quere cu mi por trata bo indiferen-
te. Biba bo f i haci bo na cas manera semper. Ayi
banda bo ta .mescos cu mama, nunca boso n ta
gusta variacion!
Bueno, larga nos caba cu e discusion aqui,
basta bo ta stima mi, n ta importa mi sobra!
Claro no, esayi n ta cos di puntra mes. Otro
cos, corda cu otro manan ta fiesta di Juan. Mama
Anita n ta bini cu bo?
Mi ta quere, mi n sa sigur. Lo mi puntr j
Na e momente Juan a bin yama Matilde pa sera
conoci cu un recien yegado. Tabata uh hoben di
mas o...”
|
|
6 |
|
“...40
X ?
serio
awe. Biba bo f, homber! Com ta bay na Isla ?
Bo no a haya un mehor djop cu traha blequero
ainda ?
, Pues pa mi bisa Toni mi conciencia cld, mi
no a busca otro nunca; como ta mi oficio, mi tin,-
mas chns pa bay adilanti aden. I miV porgafia,
Mr. Hortly quid mi bon i ta gusta mi trabao. Como-:
yiu di Corsouw n sa haja bon puesto tantem tin
macamba o yiu di Suriname, ta pesayi mi n haya
un pull ainda. Pero mi, tin poco speranza den Mr.
Hortly, basta nan n quit manda Maracaibo.
Pa mi bisa bo cld, saca bo idea den haya*
mehor puesto. Di blequero bo n p bira chef nunca.
Pero mi yiu, pa haci quico ba scohe un oficio
fastioso asina ? Mi qui cu ta cos cu n ta na moda
mas. Caba mi cnoce hopi mucha spektakel cu ta
traha...”
|
|
7 |
|
“...50
Bunita confianza i basta risca gaba un hende
i apreci tail to sin conoce drechi. Ma quere bo
mas prudente!
Prom cu Matilde por a contesta nan a dal un ma
surca i Gilberto a bolbe bin lamt pa balia. j Ta
paquico semper ta Gilberto mest balia cun ? Cada
bez e ta drenta mas den duda cu Gilberto por ta
eonspira contra su amor. Tai com nan n present
como enamorado di Matilde na Gilberto? Seaanto
cu nan no a consider como amigo i frei di Matilde
o nan ta considera su amor pa nada serio. Tur e
cosnan tabata molesti i a pone cu e no a presenta
na mesa di bebida mas. Aunque e no tabata gran
bebed, e ta cohe un de bezencuando. Un amigo
di dj, un tal Pedro Perez a ripara esayi i a bin
ofrec pa nan dos bay cohe un, den sala hunto.
Pa n larga ni pa otro no ripara cu e ta fastio-
so, el a lamta. Pa desgracia e bitternan cu el a dal
no a sint bon na stoma, el a caa. Cada bez cu
e mira Matilde siijta, e ta haya Gilberto banda di
dj. Cu miedo e ta mira com Gilberto su^trato su
maneranan, su tipo ta...”
|
|
8 |
|
“...51
yena sala. Tur esayi Balen tin tabata mira cu un
aerto duele, una vez e n por a saca su cara den
nada.
,.Pero, e ta puntra su mes te cosnan ayi hen-
ie mest sa haci pa nan ta considera den sociedad,
iunque cu nan ta carece di bon comportacion ? Pues,
si ta asina, mi ta condena sociedad cu tur su exi-
jencianan abominable di banidad i 'mi ta queda a-
tor. Den esayi Juan a yega cerca dj i a puntr lo
nguiente:
Balen tin, ta com bo ta serio asina ?. Lamta bo
;ombersa, bo ta tene bo atras. ta quico n ?
El a gafa Juan cu e tin dolor di cabez. Pero
:u qun e por combersa? E n ta mira un amigo
i dj den sala. E caranan'nobo, nan estilo aippu-
toso di combersa tapon asina mudo, cu mehor e
i ta den nan. Pero n ta combini pe queda sinta s,
)tro ta ripara tambe i e n caba di lamta cu Luisa
i yega cerca dj i a bay cu n den comedor.
Qui falta, Balentin ? Masque Matilde tin cu
jomplace cu invitadonan, n tin noodig di boso ta
euw-leuw di otro asina!
Ma balia cu n, Wiwi sd; pero ta unpoco
iolor di cabez...”
|
|
9 |
|
“...57
Don Vicente ta paree un homber desconfi, 0
triminti; pasobra mes ora su wo wo tabatapasa di up
huki na otro mescos cu un searchlight.
Sefiora mes ta patras, semper ocupa cu que-
haceres di cas, pero mi cas ta di bo, bo mes s&,
n ta di aw nos conoce otro. Antonio a sigui bis.
Esayi nta di papia mes. Pero mitinasunto
serio cu lo interesa bo. *'
Na bo'orden, larga nos bam den ofleina. I
nan ta lamta. , \
Awor si, boso tata mest tene cuidao. E
hendenan ayi n sa mira hende cu dos cens. Ta
manera bo placa ta molestia nan, ta nan so mest
tin. I ta quen e meneer ayi, Juan ? bo conoce mas
aleuw ? Enrique a bisa.
No, pero e ta bisa cu ta amigo bieuw di
papa!
Amigo di papa ? Mi n ta quere cu m*a mira e
tipo ayi nunca ni aqui ni na winkel. Hm, camina
tin sucu ayi tin vruminga.
Su wowonan ta kinipi mucho, mi n ta gust ;
lo mi informa papa ta quen e ta i lo mi rai unbez
ta quico el a bin haci!
Dios sa ta cualquier negocio el a bin ofrece
papa. Matilde ta opina.
Den esayi nan a pasa hinca un...”
|
|
10 |
|
“...m
co ? No, rios ta mes hende cu nan i nos mest
trata di ta cmpletamente independiente di nan
opinion.
Esayi lo mi percura pa n socede; camina ta
combini mi, ayi tin negociono quere cn mi ta
ningun macaco. Otro cos, ayera nochi mi a sinti
Balentin masM serio, qui falt, bo n sa?
Wel, e dianan aqui e ta poco preocupa cu
un asunto serio. E tin idea di propone boi Luisa
pa sera compromiso pronto ; asina e ta mas sigur di
su amor cu Matilde.
Segun mi, e cos n tin tanto pura, una vez
ma consder cs di mucha te ainda; i Balentin
no por casa ainda, una vez cu e no tin un bon
trabao, pe cria ni su mama na un drecho.
Per e no a deelara boso francamente cu e ta
stima Matilde cu intencion di compromete mas pronto
posible ?
' Si, mi no por nenga, pero e dia tabataotro.
Awor ta Matilde mest sa. Ta diez siete afla s e
tin i mi n sa qui gran felicidad n tin ta sper.
-- Pa mi n tin mehor felicidad cu esun cu Ba-
lentin por dun; i si bo ta aprecia su comporta-
cion i bon caracter, yud pa haya un mehor...”
|
|
11 |
|
“...bishita padilanti
i Matilde ta contr cu un braza, Ta un
amiga nobo di dj i ora cu el a drenta
saluda otro hendenan di cas el aholheden
antesala cerca Matilde.
Com ta, sport? ta dos dia mi n por a sali;
bo n mira e persona e dianan aqui?
. Quen aw, Alicia ?
Felipe no, quen mas anto ? Bo n mira e pasa
aqui banda ? Homber, Cos ta sigui forza aw; e
hende aya ta loco p.
Ahan, esun cu tin idea riba Elenita ?
Ma mir pasa aqui banda antayera.
E ta un flni hoben, bo sa, i bo ta quere cu e
cos ayi ta serio ?
Wel, pa mi idea, Elenita n ta pas pa frei
Felipe. No cu e ta mal mucha muher, pero bo-
sa, cu e pober n sa combersa aunque sea, i pa
bon cas cu Felipe sa bishita, mi n sa com e por
bay hinca su curpa den un afdak asina. Ta sfgur
cu tin un mehor pia ta sper i Dios sa qui bon
suerte, bo n ta haya ?...”
|
|
12 |
|
“...gusto Enrique lo quier compafia su
sobrinonan, pero el a recorda nan mes ora cu Ba-
lentin tambe mest bay.
']-r Antonio, nos tur lo mest desea Balentin
su presencia hunto, n ta asina ?
Ta foi mi boca ba quit, Riki. Luisa ta
respond na lugfi di Antonio, mes ora ma corda
cu ta natural qu mest bay cu' boso.
Mi n tin nada contra, si bosoquimita propon.
Mi qui cu e n ta bay, papa sa; e ta paree
poco tranca i e ta masha seco pa diversion, n ta
asina berde, Matilde ?
Pa mi bisa bo. cla, e ta, poco serio cu mi i
mi n ta mira paquico ; unico cos cu mi ta ripara
cu e ta masha jalurs, anto sin mi dun motibo.
Si e ta jalurs, mi yiu, ta pasobra e ta sti-...”
|
|
13 |
|
“...mi co-
mo bo amigo tan to cu di bo cas. Mi tagustafran-
queza mast i mi ta desea cu bo tambe lo trata
mi franco. Bo sabi cu mi a yega na un edad di
pone mi bida na un pard, i mi a pensa caba loque
prom no a drenta mi cabez di eligi e mosa cu lo
ser mi compaftera den bida.
Si, mi amigo, prom mi declara bo esayi, mi
quier informa di bo principalmente di e amor di
Matilde i Balentin. Segun mi ta informd, nan dos
tabata stima otro; siendo mi tambe antima tem mi
tabata mucha, mi quier a sa cu e ta serio si o no.
I pasiquico bo quier sd e informd esayi?
Pues, pasobra ta Matilde ta e mosa, eu awe
a ocupa e vacio den mi corazon i mi ta sinti cu
lo e ser e angel pa protega mi den mi bida!
I Matilde sa di bo aprecio pe? ,
t:; v,,M'a papia cu ne dos tres biahe i aunque
pu C; no a duna mi su si di amor ainda, mi ta
quere cu lo mi no ta desapunta den esayi....”
|
|
14 |
|
“...,,Pues ainda mi! ft por dada bo ningun de-
talle di esayi; mi sabi cu Balentin tabata stima
Matilde, pero mi no Sa; seriedad* di e cos, como e
no tabata participd na pblico ainda.
Pto lo mt informa cerca Matilde1'mOS. i $#$i|i
sa dom tur asunto ta para. - : ,
*. Pero ya e mes atardi cu nan a'drenta C^ofixf
su siguiente mainta Gilbert a. forma Matilde n
declaraeion serio i Matilde a priminti di dun on-
testa despus. Pesayi, cu Gilberto a forma su plan
di ataque, informando ceroa su amigo Joan di e
relacion di Balentin i Matilde. ' >
Bueno Juan, larga nos tuma un ponche cre-
ma, mi n ta tufia bitter e dianan aqui!- i el a
pidi dos kelki di e bebida. Despues di un rato nan
a parti fr di otro, como Gilberto tabatin un asrK
to di bay regia i Juan a sigui pa su cas. Gilbert
su oflcio tabata pacotiyero, pero su tata ta pas al-
go pa luna pa su mantenecien. E ta yiu natural
di Don Pascual Damon, di cual e ta usa su ape-
llido ilegalmnte. Su mama ta na Puerto Cabeilo i
su tanta, banda di tata,...”
|
|
15 |
|
“...98
Capitulo XV.
huisa ta haya prom mal impresion di Gilberto.
11 manece anochi tabatin un consulta basta
serio na cas di Antonio. Enrique tabata
gftyj presnte, pero na ora di mayor combate
tSs^el a sali, como e tabata consumf masha i
no ta su luga, el a comprende cu e no tabatin
nada di manda den cas di Antonio.
Luisa a yama nan tur na mesa den. sala i aya
el a euminza informa Matilde com su asunto cu Ba- 'l
lentin a queda. Prom el a queda queto, como e
n tabata sabi.quico respond e ora ayi pero des- '
pues el a tuma un brio i a contesta:
Mama, mi ta quere cu Balentin ta haci cos
di mueha; e n ta contento cu ningun hende i cu .
ta p s, mi,por bien drenta derde orde. Mi bisa
mama c\£, mi ta quere cu ya e mes a lubida riba
hos amistad cu otro caba.
Ma mi yiu, bo ta quere ta husto, stima un
bon mucha homber asina, for di tem ba haya tino
di amor, pa bo mest lag solamente pasobra e ii
ta gusta e iocuranan Cu tin na modaawor?; Quico
ta di tur e tempo cu bo a stima ? Bo n sa cp e
amor ta...”
|
|
16 |
|
“...esayi na papa i
mama i pidi p bishita.
E palabranan a cay como un piedra riba corazon
di Luisa i e n por a contesta nada otro sino :
^ I quico ba conteste ?
,.Pues__ mi n sa pero mi ta quere cu
mi ta stim i e ta baha su cabez.
- I quico bo ta opina, Antonio ? Luisa a
puntra.
Pues, mi n por bisa ainda; lo mi informa
prom di dj i despues e por haya mi aprobacion.
Pasobra te camina mi conoc, e ta tur na mi gusto.
Como amigo di Juan, e tambe por duna su opinion.
Wel papa, como e asunto ta asina serio, lo mi
haci mescos cu papa, larga nos informa di dje
prom.
Papa mester sa, cu ma informa di mi parti...”
|
|
17 |
|
“...108
tabata stim i despues mi a contest un carta cu*
mi ta bay bisa mama di nos amor.
; El a acepta puramente pe haya su libertad, aun-1
que e no tabatin idea serio, segun despues a resulta. 1
Ma laga e mes bisa papa i mama i como nanal
haya bon, el a cuminza bishita. Papa a informa dij
dj, pero como Otrabandista e n haya sa nada contra |
dj.
Prom cu e por a sa drechi Gilberto su bida, I
Dios a tum. El a bin cay foi molina, manera tfa j
sa i a queda mortcr unbez. Gilberto tabata presente ]
i e mes a yuda haci i deshacf cu morto i deramento: j
Naturalmente nos so a haci gasto, aqui e ta seca j
un dos lagrima.
Ay, ta papa su morto a caj>a di completa mi 1
desgracia, como casi nunca mamanan sa vigila nan I
yiu bon manera mest ta. Cu intencion di casa I
pronto Gilberto a sigui bini i mas confianza el a ]
haya te cu diabel a podera di su alma cu el a falta 1
cu su palabra. Mi a peca, ciega pa amor i luego
-sin falta pa duna mi, el a cuminza quita pia. Na- j
turalmente mi a sinti cu e ta un malhechor...”
|
|
18 |
|
“...117
chada, na tem di menos huiqio, mi no a consider
tan importante di a conta Matilde.
Pero bo a participa esayi na su tata i mama,
ta qui serio mas e por tabata ?
Wel, ma haci pasobra mi tabata respeta nan
i como mi quier a top ningun camina sino na su
cas. Pero pa mi palabra di honor tabata cos di
mucha i nos encuentro aqui mes a testigua esayi,
una vez nos a queda sin ningun rencor cu otro,
manera s& socede cu e amornan pa bista asi-
na. o
Bonita manera di stima, Gilberto, ta duel mi
cu ba haci asina cu mi sobrina i cu awe quizas ta
mi' yiu tesun cu por a disgusta bo den dj.
Dios libra, senora, ta hopi tem pasd cu ma
sali cunucu i ta sigur cu si mi tabatin e sintir cu
mi tin awor, lo mi a casa cu Luisita. Pero mi ta
quere cu .senora ta culpa mi poco severo, di bisa
nu mi a trata su sobrina tan malo, una vez e mes
n ta na malo cu mi.
Luisa tabata shangrina di tende com e mentiroso
tabata defende su curpa cu tanto ironfa, i e mest
a domin p'e n compromete su mes, quibrando
promesa haci...”
|
|
19 |
|
“...Mi ta spierta bo, pa bo evita bo di
dj cu tempo, pa bo n bira manera mi. Adios:
Ta quico esaqui awQr ? Leza aqui, Alicia!
Alicia a les i el a cuminza hari.
Ay mi ruman, ta pualquierinuher loco 4uier
haci yalurs.i
Qui mishi e haciyalurscu mi, ta loco eta?
Ah no, si e tin querida, mi n ta casa cu ne.
Para un poco Tidaehi, corda cu ta hoben
Gilberto ta; claro cu nan mest sa cay den nan
hubentud cu un of otro hende; pero esayi ta pa-
sahera, ta pesayi nan ta bandona e locuranan i
drenta un bida serio. Qui interes e muher ayi tin
na spierta bo ? Bo n ta sinti cu e ta invidia bo ??
' Bon, i esun cu Gilberto a gana, ta husto pa
loque e ta haci cu ne?
Ta claro cu no; pero pa bo, ta mehor si Glii-
berto conoce mndo prom, ya ora e casa ya l a
fada den tur locura di mundo. Un hoben mest
conoce malo i bon prom e casa!
Matilde a queda un poco tranquilo pa es pala-
branan di Alicia cu tabatin interes di defende Gil-
bert. Pasobra ta Gilberto tesun cu tin cu mest
yuda traha un amor den Juan pe. Tur...”
|
|
20 |
|
“...p
125
i e ta sinti reumatismo, e n por traha. Si mi con-
test, e ta pensa ,,1 sigui mahda pidi mi, i si mi
manda, confianza ta sera atrobe i e ta capaz di bj-
ni riba mi cu tur e lenso di madras ay'i. Si e ta-
bata un otro muher, vaya, pero e lenso no ta di
quita for di su eabez i e ta bin paree mi yaya mas
cu mi mama. Mi ta mahda un bon carta p, ya e
n ta sigui scirbi mas.*
Atardi el a bay bishita como costumbre. El a ha-
ya Matilde poco serio i el a puntr motibo.
Amor, bo n por figura bo com tristo bo ta
haci mi si bo pone bo cara sera asina Qui
falta ?
Loque mi ta sinti ta mucho grave, pa mi
mes a bisa bo prom. Ya ba cuminza, mi ta si-
gui. Awe un hende a bin conta mi bo cuenta; par-
i ce bo tin dos yiu, n ta brde? I bo querida j n
ta biba na Otrabanda?
.Esaqui paree obra di mano negra. Figura bo
un mentira mas atroz cu hende por saca. Qui mis-
hi mi cu querida ni nada dj babelnan ayi! Ta cos
cu semper ma bula pe.
Ta straHo, ta com un hende por gana se-
mehante cos riba bo ? Ta loco...”
|
|