| 1 |
 |
“...6
di Sto. Domingo, cu a hunga e mes dia. Pacuantos
cumprad que ta, e quier a bula p, pero cordando
s cu por ta su suerte, el a dicidi di cay cune
henter. Ora e pober homber a haya lista el a ranca
un careda, bolte den pia di un cach den porta di
winkel, pa duna Antonio e nobo grandi, e nobo
anhelado
Pober Antonio no por a quere- su bista; el a
dese, el a cumpra sigur cu un fe inquebrantable,.
pero p mir den su bista, e bendito nmero igual
c e otro cu ta premia cu 20 mil dollar riba lista,
esayi ta un suceso mucho importante; pasobra su
bida ta sigurh i awor ta sigur cu su goal ta alcansa.
E no a perde pa gana, ultimo placanan cu e
tabatin el a cohe den su baul i pensando quico el
por duna e homber, el a topa cu un placa di papel.
El a sali cu cara hubilante i a gratified e pober
bended cu 10 florin di regalo.
E pober cu tabatin su mest, no a busca mas i :
no a corda di ofrece pa bay troqu pa Antonio.
Esaqui a cay sinta den su stul di sosiego i cu e
billete den su man dobla na cuater, el...”
|
|
| 2 |
 |
“...felicidad berdadera o ta
conduci nos den e arena movediza di perdicion.
Cuanto tin cu ta emboracha tanto bao di aroma
di e nectar metdlica i ta perde e ultimo razgo di
sintiminto humano, e consideracion pa cu su pro-
ximo, poniendo nan mes den un condicion ridiculo
cu nan orgullo insensato.
Capitulo II.
flpmacion pa billete.
BBjh lilia momento di e suceso nos ta contra Enrique
JBSnJI ta bini di Otrabanda. Poco fastidioso i
desapunta el a queda, ora cu un crid di
AM cas di Sr. Pimenta a bis na porta, cu e
Sr. a sali un dia prom pa Coro i cu te aqui un luna
e ta bolbe. Esaqui si ta un cataclisma, e dici: Toni
ta sara sigur, si e tende cu e meneer aqui a bay.
E homber aqui ta tranca pa paga, i si sigui asina
e ta demand sigur dia e bini. Enfin pensando
unda otro e por bay cobra, como e tambe mester
di placa, el a tende brug pita, cu ta. e serial cu
esun cu tin por bien bay complace poco cu nan stoma.
Asina el a dicidi di sigui pa Punda. Yegando
cas el a drenta winkel i a queda sorprend di mi-...”
|
|
| 3 |
 |
“...39
f /
m
ff
'ga poco e ta responde i tanto pensamento triste
a pasa den su mente cu el a dicidi baha papunda
pe keire poco. Su manece bon 'tempran Luisa a
manda yam. Balentin a bay caba na su trabao
di Isla, asina cu te anochi su mama abis. Como
e ta aprecia Luisa tanto, el a dicidi di bay tende.
Na porta di cas Luisa a contr caba i a drenta
cu n te den sala cerca Matilde. Pero Matilde ta-
bata den cuarto. Balentin, ta- quico a pasa
ayera noch! ? e. ta puntr i Balentin a conta tur
tos francamente cu a disguste i haci e bay. Luisa
a yama Matilde i a scual dilanti Balentin. Ma-
tilde a munstra cu e cos a duel . Juan a yega
acerca i a bin drecha e cosamistosamente bisando:
Bueno, Balentin, nos a falta, manera tur
hende por falta; bo sa mucho bon cu nos no por
a haci pa expres, siendo cu ta di aqui bo ta.
Larga nos bam hunga un domino i abri bo cara
lubida tur cos, i no pone mi ruman sufri.
Nan tur a lamta drenta den gadrey i di un rato
a paree cu tur cos a pasa den olvido. Pero Balentin...”
|
|
| 4 |
 |
“...miembro. Anto dos seman
tpasa un hoben decente, no menos cu Juan, pero
pobre, a pidi pe drenta i nan a ning, pasobra... .
... ta .. .. menos social cu e otronan Pero nan
ta ofrec, pa explt ora nan tin un fiesta prepar.
1 Enfin ta nan cuenta; unico cos cu ta duel mi, ta Ba-
lentin den asunto di casamento ; pero mi ta bay fula
|jsu idea.
m Pa casualidad un batimento na porto i Balen tin
a paree na su porta di cuarto.
Salud, bru Riki, ta cerca bo ma bin sinta un
rato ; bo ta ocupa ?
1Ah no, pa bo nunca mi n ta ocupd, bo ta
bon gen. Ta riba bo mes mi ta pensa awor aqui,
Que tal, drenta pa mi fefala porta.
Balentin a drenta i ta cay sinta.
Riki, bo sa, mi ta sinti mi poco fastioso e
dianan aqui. Ta dos bende di confianza mi tin
fuera mi mama. Ta bo i Wiwi, Juan tabata mi
mtimo i ami su nico amigo, pero awor n t mes
mas i como mi n tin caracter di gatia hende, ma
bira indiferente p.
Mi n qui papia mucho cu Wiwi, e pober ta sinti
batimento di cabez ; i como e ta desea cu ta cu mi
su yiu lo casa,...”
|
|
| 5 |
 |
“...Matilde su caracter por a cambia. Claro, cu hopi
-dia caba, mi ta sinti cu Juan n ta manera antes1;:
awor ta cada bez nan ta invit na kloppartij, na
balia di esaqui, na picnic djesaya, efftin hopi dj
cosnan ayi mas. Maan anochi lo bo mira poco
cara straHo na fiesta. Percura pa bo t'ayi tempran,;
ya bo sd.
Pa no queda mucho reparable lo mi bini;
pero lo mi n sinti mi na cas. Sst, mi ta tende un
pia, sigur ta Juan ta bini!
Juan a yega di afor i a pasa dilanti cuarto di En-j
rique i a puntra na porta p. Enrique a abri
1 a salud. '
Tio, que tal ; xoh ta bo> tayi, Balentin ?
Com ta bay ? maan ora asina aqui, ta otro. Bo!
n tin ningun discurso prepar pa bo amigo ?
Pues, deseonan sincero lo mi tin pa bo, aun-j
que mi no por expresa nan na discurso; pero lo
n falta algun di bo amigonan intelectual cu lo
tira un bon speech....”
|
|
| 6 |
 |
“...47
Capftulo VIII.
Cample-anos di Juan.
SfSfeSi*io ta posible describi e bista festival cu prpm
IMMl bez a alegra e barrio unda Antonio tabata
Tur e' casnan na vecindario tabata mas
o menos di pobres, cu tabatin uno, dos luz elctrico,
otronan lampi di kerosin mas tanto.
Pero awe e gran dia, cu bisianan tabata spera,
algun cu entusiasmo, otro cu envidia, otro cu curi-
osidad pa por agtomera dilanti e tralinan cu ta
aparta nan pco di e porta di gadrey padilanti;
a we cas di Antonio Salazar, doHo di diferente otro
casita ayi banda, tabata destacd den un mar diluz
for di es scuridad apenas sorprendf pa otronan ayi
banda.
Dos poliz na gran tend tabata tene un pasashi,
abri mei-mei di e mironesnan, pa invitadonan por
pasa libremente. Pa sietor ya autonan a cuminza
invadi e poco tereno enfrente e cas pa trece i bolbe
busca otronan.
Tabatin un mezcla di col di tur sorto di yersey,
seda espejo, amor i metalique etc., no tabatin
ningun dams cu bahando for di nan auto a falta
un sosten, pa mano corts...”
|
|
| 7 |
 |
“...amigonan i di bo a
queda satisfecho.
Papa sa, quen sa bafia, ta Gilberto mi n
ta gran bailad, pero qui ora cu el a balia cu mi,
mi qui cu mi mes tabata uri bailarina.
Ai, Matilde, bo n conoce Gilberto; ta pro-
m bailad di Corsouw, cu ma mira te ainda; no
tin un baile cu e n ta invita. Juan ta responde.
Caramba, esayi si ta un bon djop; e por
bien pone un winkel di balia; pero 1e haya tanto
discipulo cu un lo mest balia riba otro su cabez.
Enrique a dal aden. iM
Den esayi nan a bati na porta i Juan a abri
porta pa Pedrito. ,
Bon dia paden aqui, ma bini mucho tem-
pran si n?,
No bru, pa bo n tin tempran, fiesta a ca-
ba; awor ta ora di negocio atrobe i una bez cu ta
\...”
|
|
| 8 |
 |
“...cerca su
yiunan i ta bisa: Juan, awor fiesta a caba, bam
trata riba un negocio pa bo awor.
v Bo ta basta grandi caba i bo mest di un cos
di haci, una vez cu bo n quier a sina fishi nunca.
Qui negocio bo gusta mas ?
..Pues, loque ma desea semper ta un pacus;
coino mi tabata emplefi caba i mi tin un idea cuan-
tp mi por progresa si e ta bon surti.
Bueno, nos ta cuminza cu un chiquito ma-
nera nos por i segun bo traha cu sinti* lo e bay
adilanti. Ta basta traha haci otro ricu.
Un batimento na porta i Juan a abri pa un se-
nor bon bisti.
Bon dia, ta aqui Antonio ta biba?
Si seflor, mi tin honor di sa su nomber ?
Vicente Parol, amigo hieuw di Antonio.
T- Drenta sinta un rato, mi ta bay yam.
Pareuw Antonio a tende e nomber. el a ranca
bay den gadrey i a trece e seHor den sala.
Palante, Don Vicente, haci bo na cas, iel
g introduci na Enrique i e yiunan....”
|
|
| 9 |
 |
“...tem. pero corda cu ainda bo n drenta combento,
never maind e cosnan ayi, Iarga nos tira un ,sain-.
buya, i cu hecho na palabra tur a lamta tira un
cabez dn bafio. Despues di a goza un bano na nar>
gusto, nan a drenta i pidi un bon sandwich pa calma
e hamber cu e bafto a provoca.
Nan a sigui despues cu auto, pasa cumpra un
Kwajongen dubbele kroon na camina. Bitter a cohe
nan curpa i nan a dicidi di pasa rond!
Juan menos acostumbra a yega bao di su awa banda
di diezun or di anochi, ta tranca cu porta. Luisa a bin
abri unbez como e tabata warda Juan prom e drumi.
Bonochi, Senora, nos a paseaun rato cu Juan,
pero e pober a dal un salu i biento a burache. pero
at na cas i nos ta quere di .a cumpli cu un obli-
gacion di amigo di trec.
Masha danki, pero haci mi un fabor di rio...”
|
|
| 10 |
 |
“...68
bebe mas eu ne asma. W ta su* costumber. Juan
a drenta paden sin abri su boca.
Ay no, nos tampoco n' sa haci e cos ayi,
tur ora, pero ta muy poco nos a tuma. Memoria
paden, seflora, nos no quier stroba senora di bay
drumi. Buenas noches.
Luisa a sera porta i nan a bay.
Esaqui si ta un compromiso; mi n quid pe
muh ayi haya mal sanger pa mi. Pa mas mehor
ma trece Juan cas pa mustra cu mi ta cuid i
awor ta pasa cu ta mi ta sin bebe. Enfln ta
Juan mes lo drecha tur cos pa mi.
Mainta Luisa a duna Juan un scual i ni un pa-
labra e n responde contra.
Mi yiu, libra bo foi mal amigo ; corda bon cu
bo tin cu abri pacus tempran i si bo corre paran-
da, bo tin cu perde sono i bo ta hala un bicio riba
bo curpa. Tem bo tabatin Balentin s pa amigo,
bo tabata otro, pero awor bo n' ta tal Juan mas.
Te ainda mi ta amigo di Balentin, mama n
p papia asina; pero nos n p queda atras sin tin
amistad cu otro amigonan social tambe.
Si ta pa Balentin s ni mundo hende n ta conoce.
E ta bay Club San Hos i nos...”
|
|
| 11 |
 |
“...,75
, v : - . >{ Capftulo XII, .
hegpia di an 1 tpisteza di otPo.
A ntonio tabata stima su yiunan i nada e no
JaBL sa tene atras pa mira nan presenta, como
jPpP e di promnan aris di su gremio. Na caya
el a tende di un excursion pa Aruba, el a
pensa unbez di scirbi su nomber i di su familia,
pa pasa e dos dia di fiesta di Resurrection ayfi.
Pero responsible di e biahe a adelant na raanda
un invitacion especial na su cas.
Na porta su yiunan a bin contr cu es nobo i
mes ora nan a, tene consulta riba esayi cu Luisa
i Enrique. Cu gusto Enrique lo quier compafia su
sobrinonan, pero el a recorda nan mes ora cu Ba-
lentin tambe mest bay.
']-r Antonio, nos tur lo mest desea Balentin
su presencia hunto, n ta asina ?
Ta foi mi boca ba quit, Riki. Luisa ta
respond na lugfi di Antonio, mes ora ma corda
cu ta natural qu mest bay cu' boso.
Mi n tin nada contra, si bosoquimita propon.
Mi qui cu e n ta bay, papa sa; e ta paree
poco tranca i e ta masha seco pa diversion, n ta
asina berde, Matilde ?
Pa...”
|
|
| 12 |
 |
“...97
por cambia loque ta malo den bon; pero si taba-
ta para na mi mano s, anto ningun di e locura-
nan cu bini cu placa i posicion lo por a drenta mi
:cas ni den cabez di mi yiunan. Mi ta bay Anita;
Balentin, corda semper cu bo ta queda mi yiu cu
oni ta stima, i tur mi esfuerzo lo ta haci pa mi
mira bo unf un dia cu Matilde. Adios, te maHan
i e ta sali pa su cas. Pero Balentin a compan te
|na porta i el a bira atrobe sin nan sa paden cu
lel a yega te ayi. Ora el a bolbe cas su mama a
|bis asina:
Mi yiu, mi ta comprende pa bo i ta duel
pi, pero hopi dia caba como bo mama, mi quier
Ia munstra bo cu lo bo haya bo pura den asunto di
Icasamento cu Matilde, pa via cu tanto , su tata
i ruman a cria polet awor i cu sigur nan n ta
|quere bo nan igual; i si mayan bo casa cu n-
: bashf manera bo ta, semper e ta queda cu un po-
lder riba bo. Sorto di matrimonio asina ta peligroso".
I Si mama, tur razon mama tin, pero lo peor
|ta, cu ma tende sigur, cu G-ilberto, e hobencumi
ftabata papia di dj ayra...”
|
|
| 13 |
 |
“...bochincha. Tin hende
ta waak pa nan bay bisa. Tabata un frei di Gil-
berto cu el a larga un tres luna pasd. Pasobra pa
nan ta sport, nan mest frei aqui i aya i nan no i
ta casa sino camina maishi ta alto.
. >,Mi sa cu e ta decidida, pero lo mi pone tan- ij
to falta riba dj cu nan mes ta duna mi razon,
pasobra mi n gafla, e ta caba mi unbez. Matil-
de lo quere mi tur loque mi bis, pasobra tur mu-1
cha muher tin rabia riba otro.
Alafin el a yega i e n ocup mas c e cos.
Aya e n haya Matilde na porta pa contr. Des- j...”
|
|
| 14 |
 |
“...familia. Mi
ta spera cu tia lo warda e secreto tambe, aunque
pa mi mes lo mi no confla ningun hoben mas.
yiu, conta mi libremente i Dios lo pordona
bo si bo a peca i si bo quier trata esayi na bien-
estar di otro pa evita loque ta malo.
Ds Idgrima ta cay for di suf wowo i secando nan
poco-poco el a tuma un curashi i conta lo siguiente: .
Tia mest sa, cu prom papa muri, nos tabatin
algun bestia i nos sa bende ora tin hopi. Gilberto
tabata haci negocio di bestia pa mata i fatalidad a
gui na nos porta un dia cu el a yega i pidi mama
poep awa. E no tabata tan bistid manera su re-...”
|
|
| 15 |
 |
“...asina.
Ta un prima leuw di mi, e mucha cu a sali
ayi; tem-tem e ta bini punda. Pero ta com bini
bo aya banda, Gilberto ?
Pues, mi tabatin negocio di cabrito, carn
pa marsh i mi sa pasa contrata bestia cerca su
tata. N tabatin mest di bo a buta e yama mi
Shon. E cos ayi a queda malo.
'Si, pero, e n por yama bo Gilberto bot asi-
na. Bo n1 ta haya que ta poco tribi pa mucha
di cunucii?
Ay, bo n ocupabo cu esayi. Larga nos com-
bersa otro cos mas interesante.
Luisa a compana su sobrina te afo di porta i a
bis asina:
Mi yiu, bo tin razon, e homber ta astutO;
pero b'a haci masha bon, di mustra Matilde cu
bo n ta menos pa bo ta yama e macacu di dje
Shon Gilberto. Laga nan, cualquier dia Matilde lo
sa su cosnan na placa chiquito i el a despedi di
su sobrina, pushando un cos den su man pa su
mama....”
|
|
| 16 |
 |
“...116
mest sa cu e n ta mi igual. Mi n por yuda cu
su mama a queda pber i su tata a caymuri. Pe
n ta tratd menos, mehor a queda cunucu i mama
lo yud manera mama por. Comq esayi tabata'im-
porta Luisa muy poco e momento, e n responde
Matilde; loque quier a haci trece G-ilberto su ea-
so na cl l.
I Gilberto, quico bo ta papia ? ba bay su cas
hopi bez, com bo ta hay? E nta un bon mucha
muher ?
Aqui Gilberto a dicidi di hunga su papel mehor
posible.
Senora, e dl cu cara seco, pa e poco bez cu
mi sa pasa aya, mi n tin nada di papia contra dj.
Bo sobrina ta un bon mucha sigur, aunque muy
poco mi a trat. Mi negocio cu su tata tabata
semper pura pura, cu mi no sa sinta mes tin bez.
Luisa a queda mir den su cara cu un straneza
i el a puntra su mes tai com astucia i maldad por
a mata Grilberto su conciencia asina tanto, cu el por
sconde su crimen asina cara seco.
Ta strana mi, Gilberto, cu bo no a trat tanto,
una vez cu e mes Gilberto Damon^cu ta sinta mi
dilanti aqui, tabata bishita na cas di mi...”
|
|
| 17 |
 |
“...haci mi un fabor; mi
tin un negcio cu mi mest di bo pa sirbi como v
testigo i yuda mi firma un contrato.
-- Cu muchoplacer, i el a drai mira Matilde. -
Bay numa Gilberto, mi n tin nada contra, bas- ,
ta ta, na interes di mi ruman. Pero bo n tarda.
,,No, mi amor, al momento mi tayi atrobe.
El a lamta i nan cuater a sali,
Alicia a queda mira Juan cu un duele, como el
a spera di combersa poco cu n.
Enfin, ta asina mest sufri ora bo ta stima, el
a pensa. Pen dushi combersacion a,,yega un mu-
ter na porta. El a saluda i a puntra pa cas di Ma-
tilde Salazar. rffflk...”
|
|
| 18 |
 |
“...Gilberto ta grufla, ami ta pra.
mi asunto pa mi n queda na caya. Po mest sia
gana mas tanto, pa b salba bo curpa.. Ami tin
mi para tira caba. E 500 florin di muebles, lo n
conoce Alemania ; den mi sacu e ta mejor. Uri para
mas banda di Juan su pacus, larga boz cay numa,
ta.-importa mi pqco. Awor mi tin cu studia qui
galein mi ta bay saca pa Ma tilde i oom mi ta haci
pe quere riji> asunto di mama. Peroorael ayega
cas di Matilde el a haya net Juan a sali informacion
di su condcta. Jari a tah den porta i a bis
asina i !
Gilberto, ta net mi tabata pa bay busca bo.
Mi tin algo interesante di papia cu bo. Bam na
vamonos el a contest.
Pero e seriedad di Juan a pon duda poco, cu n
ta asunto di su querida, Juan ta bay inform.
Porflri nan a yega sin papia nada na camina. Juan
a drenta cu n den sala di pianola i na un mesa
den huki nan a sinta. Sin saca vuelta el a bis lo
siguiente:
Gilberto, bo mest sabi, cu segun mi ta bon
inform, bo tin un qerida ta biba dn Juan-domingo.
Como bo ta compromet cu mi...”
|
|
| 19 |
 |
“...mes lo mipresenta na
su cas i lo mi mustr fruta di mi desobediencia'; lo
mi cont tur mi bida i Dios lo yuda mi eu mi
yiunan, si mi evita un inocente di un desgracia, cu
ta na mi poder pa quit.
El a bisti su yiunan, pone su cosnan na un bi-
siHa te su manece i el a sera porta. Suerte a pro*
teg cu el a yega te na cas di Matilde sin topa
Gilberto. El a bati porta i Matilde a bin abri....”
|
|
| 20 |
 |
“...155
,/sin e sa, Juan cu ai caba di yega a ripar.
Hiftj mi n ta gusta e scuchamento di Ali-
cia aqui na nos bentana, ta quico nan por ta pa-
pia paden? e ta puntra su mes. Pe ta mas si-
SP 1 a pasa p atras na porta di cushina. E cria
a j sali i cushina bashi el tambe tabatascucha Ora
el a comprende ta quen tabatayi el a sali pe n
perde Alicia foi bista. El a sali i tosa un poco pa
Alicia por comprende cu tin hende ayi banda i pe
retir,^ loque a soeede brde. E quier a sa pasi-
quico' Alicia tabata scucha i pe n desconfd e n
sigui, pero el a paga un mucha diez placa, pesi-
Sdi Alicia, te camina e stop i bin bis cu quen el
a para papia. Despues di un 5 minuut mes e mu-
cha a curi contento di a gana su cens tan facil
bisando Juan cu e muher a para ta papia cu uil
hoben bisti cu lente. Juan a bay sigur mehor i
el a camna distraidamente te el a alcanza nan & i
sigui pasa como si fuera e n mira nan.
Gilberto si a mir, pero nan a queda tranquilo
como nan a quere e n mira nan. Juan a pasa rond...”
|
|