1 |
 |
“...progresista el
a haci cu gusto. En cambio' e otro hero di nos
historia, Antonio, no tabata presente dia Dios a
parti e bon calidades. A
Egoista te den cabo, e ta biba semper aleja di su
i companero artesanos no, cu e ta desprecia nan, pero
ambiciona na busca tono" el ta prefera combersa
masque ta un dos minuto cu hende ans bao di
un forma servil, cu pasa, un rato divertido, cu un
franqueza cordial, hunto cu su co-artesanos den cual-
quier Beersalon o compania. Su fe grandi ta den
billete s f pasobra su sueno dorado ta bini na placa,...”
|
|
2 |
 |
“...ahorra algo di importancia.
Antonio a pensa semper di manda su yiunan scool
di placa, pero cos no tabata asina bon di por a sigui
manda nan sin falta cu otro cos; nan a probecha
di nan scool di por nada sinembargo, Juan a haya
un empleo na pacus i pa su bon comportacion su
patron ta consider mcho. Asina cu Matilde a queda
compafla su mama i yud den trabao di cas. E ta
orgullo di su tata cu ta pensa cu duele caba, cu
quizas muy pronto destino lo ranca e gozo cu nan
ta disfruta di ta hunto cu n. Pasobra no ta strano
si ya cualquier bista amorosa no a provoca un sor-
presa den cara di Matilde. Su mama, modelo di
birtud, a percura sin tur trabao di cas, di cushina
te laba paHa.
Semper el a corda qui ayuda e tabata pa Antonio,
ora Antonio tabata malo, cu e mester a yuda tene
cas manera e tabata por. I pesayi e quier aeduca
Matilde den trabao segun bida ta exigi.
Poc£ familia por a biba mas tranquilo i conforme
cu nan estado, manera di Antonio i lo el a sigui
hopi aha mas den e felicidad conyugal...”
|
|
3 |
 |
“...mes dia. Pacuantos
cumprad que ta, e quier a bula p, pero cordando
s cu por ta su suerte, el a dicidi di cay cune
henter. Ora e pober homber a haya lista el a ranca
un careda, bolte den pia di un cach den porta di
winkel, pa duna Antonio e nobo grandi, e nobo
anhelado
Pober Antonio no por a quere- su bista; el a
dese, el a cumpra sigur cu un fe inquebrantable,.
pero p mir den su bista, e bendito nmero igual
c e otro cu ta premia cu 20 mil dollar riba lista,
esayi ta un suceso mucho importante; pasobra su
bida ta sigurh i awor ta sigur cu su goal ta alcansa.
E no a perde pa gana, ultimo placanan cu e
tabatin el a cohe den su baul i pensando quico el
por duna e homber, el a topa cu un placa di papel.
El a sali cu cara hubilante i a gratified e pober
bended cu 10 florin di regalo.
E pober cu tabatin su mest, no a busca mas i :
no a corda di ofrece pa bay troqu pa Antonio.
Esaqui a cay sinta den su stul di sosiego i cu e
billete den su man dobla na cuater, el tabata pensa
qui paso tuma. E n drenta...”
|
|
4 |
 |
“...su bista.
Lo costa mash A trabao prom mi por descus-
tumbr for di aqui banda. Nos ta biba fresco i
ningun hende ta molestia nos. Quico mi yiunan
ta opina?
'Manera mama ta pensa,'mi ta haya masha
bon, Matilde a con testa.
Ami tambe ta quere mescos cu mama S i
sigur tio Enrique tambe ta di acuerdo. Unico cos
cu mi ta pidi papa, haci es sala un poco mas
grandi pa algun bez mi por tene un kloppartij cu
mi amigonan! Juan ta propone.
- ,.Ami ta aproba tur loque Luisa ta propone,
pasobra semper el a huzga bon. No pasobra ta
den su cara, pero te ora mi haya un mucha muher
di su calibre lo mi casa! ta idea di Enrique.
Gracias, Enrique, gracias por la flor Antonio
ta con testa. Ami no tin nada contra pa drecha e...”
|
|
5 |
 |
“...15
cas aqui, na un manera adeeuado, cu ta exigi. Pero
mester traha un cushina mas grandi, pasobra mi
n p quier pa mi mai sigui huma su curpa mas
den e hoki chiquito ayi!
Natiiralmente, lo meste bini un cria pa yuda e
pober eu trabaonan di eas, Matilde tam be lo haya
poco mas libertad di troca su paria tempran, ^ cual-
quier amiga bon di dj o di Juan cu quier bishita
nan lo haya nan den un mehor cofidicion pa ricibi
nan. Resumida cuenta, mi ta bay pone nos cas
up to date! Pero e principal cos' cu nos mester re-
solve ta, cual ta e mehor negocio pa nos haci;
£ quico ta mehor speculation awendia ?
j,Segun mi opinion, papa larga traha poco
casita cu nos por alquila na 10 a 15 florin, n tin
mehor negocio ! Juan ta propone.
Loque ta muy util i necesario tambe ta un
bon reenbank grandi, cu nos por usa afor ora di
secura i cu pobernan por haya cumpra. Luisa ta
bisa.
_ Semper bo ta hinca pober denturcos. Nta
malo, pero. .... pero.... e hendenan ayi semper ta
gtroba negocio. 1 ' , %T$aj|i
Dios...”
|
|
6 |
 |
“...precio di awa den secura.
Nos mester por bende pa yuda nan i no pa pro-
voca mas sudor foi nan frenta.
Basta Luisa, basta predicashi. Mi nbisa cu
pobernan semper ta stroba negocio? Bueno, larga
esayi para; despues cu reenbak tacld cu awa aden
i si tin mest, nos lo bende na conciencia.
Dios n permiti mas secura na Corsouw, pa-
sobra den e casonan di miseria, hende bon ta bira
berdadero sanguiwela. Enrique dici.
Bueno Riki, never mind tur e cosnan ayi;
loque ta bo ta queda encarga cu winkel, pasobra
mi ta bay haya mi asina tanto meti den e asunto-
nan cu lo mi n tin tem ni pa drenta mi winkel.
Mi ta bay duna bo s/4 di ganashi i lj4 ta queda pa
gasto. Bo n ta contento ?
Gracias Antonio, semper mi a spera cu lo bo
protega mi. Pero den qui riqueza cu bo haya bo,
no lubida riba bo oficio. Loque ba lamta cu n n
sa bay, loque ba haya luego, si.
: Bo tin razon, Enrique, pero qui mi quier haci ?
Ya ta asina caba, larga lora!
- Papa, quico papa lo haci pa mi ? Mi ta queda
manera un esclavo den...”
|
|
7 |
 |
“...ma boso como mi pariente i lo mi quier bisti se-
da mes, pa complace boso; pero cambia mi costum-
bre sol amen te pa agrada bista di poco hen de cu ta
quere nan mas cu mi, esayi si cu n; lo mi pre-
fera di no ta na bishita pa mi no ser nan macaco.
i, Paquico no ta nan mest mira riba mi ? Mi ta sin-
ti mi mes gfandi cu di mas aristocrat, Bo sa mi-
ra nan bishita mi ? Paquico? Pasobra mi ta scars;
nan ta bishita bo, pasobra nan ta tras di bo placa,
nada mas.
Enrique, bo ta quivoca, mi ruman. Dios sa
ba quere cu mi ta larga los pa nan. Ah no; pero
qui mi quier haci? N ta sina ta mundo? Ab por
evita tur esayi, pasobra bo no tin yiu ta lamta. Pe-
ro si mi no tene un poco, mi yiunan ta queda sem-
per atras. Mi ta quere cu lo bo no queda malcon-
tente si nan subi poco.
Dispensa mi, Antonio, mi como bo esposa tin
sigur mas derecho i razon di considera esayi, cu En-
ripue; pero mi ta larga bosa su dilanti, cu mi no
ta mira un adelante moral den nos bida di awor,
Menos preocupacion antes cu nos...”
|
|
8 |
 |
“...cero i berdadero. Bo tin bo lista di invitado pensa
caba ?
Claro, mama, ya tur nombrenan ta pens. :|
mi tin un 15 eseohi for di un 24 cu mi a corda
hunto. Naturalmente lo mi escohe esnan mas a
proposito.
Mi no ta comprende bo bon ; mas a proposito
o mas acostumbrd ?
Mama n p quier pa mi eomplace cu tur
hende eonocir i amigo bieuw mas, Siendo nos po-
sition a subi den sociedad nos mest anda cu esnan
mas ayfi. Mama n ripara cuanto amigo i amiga
nobo nos a haya?
Esayi mes ta loque ta sinti mi; pasobra ayi
mi ta mira qui poco nan tabata considera boso
prom i cu tur nan aprecio di awor ta na eplaca
cu boso tata a gana. Ba mira qui clase di amigo
nan ta ? I quico esnan di antes o quere di nos ?...”
|
|
9 |
 |
“...27
Ai. mama, ta asina mundo ta, ta manera e
ta lora, nos tin cu lora cu n, nos n p queda atras
tampoco. Mi tin masha sofio, te mainta, bonochi
mama! i e ta siali pa su cuarto.
Luisa ta mira tur e cambio como principio di un
calvario, cu e mest bin pasa den su bida, pasobra
e simpleza cu el a lamta aden n ta permiti drenta
cu esaquinan.
Despues di a pidi Dios conserve su Matilde den
e bon costumbrenan cu el a lamta cu n i aleha
tur corrupcion cu e tono por trece den dj, e ta
pega sofio. Asina a reina porfln un silencio den e
'cas i tur sobra tabata sosega nan cabez mas tanto
cu nan curpa, pa e preocupacionnan cu sa bini den
bida.
Capitulo V.
Preparaciones pa e gran dia.
i nos menciona detalladamente tur e prepa-
racion cu tabatin nos lo cansa nos lectornan ;
pero pa un gracia lo nos menta algun. Diez
cinco dia prom Juan su cumple-anos ^ a el
a participa na su amigos i conocirnan. El a pone
un aviso den Boletin i mas abao unica participation
lEsayi tabata un idea di dj, cu a hay poco com-...”
|
|
10 |
 |
“...Tawor mi ta lamta pa nos yam, ya el a bay;
ta paquieo el a haci e cos ayi? Matilda ta hisa
~~ ta qualquier cos lo el a lubida na cas i
lo el a bay coh. Su cas no ta mucho leuw di aqui!
Juan quier a drecha e cos.
No, mi no ta gusta e cos aqui. Te ora e
bun lo mi sa drechi. Ta com e qui bay sin bisa
boso? Bo no a haci nada, Matilde?
Matilde a spanta, pasobra el a comete un impru-
pencia di lamta large i Juan di yam sin yama
Balentin. E no por a responde otro cos sino:
Nada mama, nada n pasa, djis e ta bolbe atrobe.
E cos no a sinta Luisa bon i el a retir despues
di un rato. Gilberto a risca puntra:
un amigo di bo, Juan ? taduel mi cu
mi no tabatin honor di conoe.
Si, ta un amigo bieuw di mi, pero lo bo
contra cu n pronto i lo bo sera conoci e n.
Mas aleuw nan no a sigui papia di Balentin.
N mes momento nos ta hayaBalentin sinta den
su stul di sosiego, pensando riba e suceso.
~ quen e hoben bon bist! cu a bishita
Juan i cu e ta aprecia tanto? Tai com Matilde
n por a recorda na es momento...”
|
|
11 |
 |
“...43
Wf
v si;nti un resultado fatal. Ami no ta maha mi
I 'hew mas ; ata Juan ta haya invitacion di La Crema
ijientiis Club pa bira miembro. Anto dos seman
tpasa un hoben decente, no menos cu Juan, pero
pobre, a pidi pe drenta i nan a ning, pasobra... .
... ta .. .. menos social cu e otronan Pero nan
ta ofrec, pa explt ora nan tin un fiesta prepar.
1 Enfin ta nan cuenta; unico cos cu ta duel mi, ta Ba-
lentin den asunto di casamento ; pero mi ta bay fula
|jsu idea.
m Pa casualidad un batimento na porto i Balen tin
a paree na su porta di cuarto.
Salud, bru Riki, ta cerca bo ma bin sinta un
rato ; bo ta ocupa ?
1Ah no, pa bo nunca mi n ta ocupd, bo ta
bon gen. Ta riba bo mes mi ta pensa awor aqui,
Que tal, drenta pa mi fefala porta.
Balentin a drenta i ta cay sinta.
Riki, bo sa, mi ta sinti mi poco fastioso e
dianan aqui. Ta dos bende di confianza mi tin
fuera mi mama. Ta bo i Wiwi, Juan tabata mi
mtimo i ami su nico amigo, pero awor n t mes
mas i como mi n tin caracter di gatia hende, ma...”
|
|
12 |
 |
“...Matilde ta coh nJ
na sa braza pone carga algun wea cu lelie pa pronk
den hukinan di cas riba nan pedestal. Dspues di
un rato un empleado di luz a bin aumenta claridad
cu 1 luz mas pa trece luho na fista. Asina nan
a sigui traha henter dia na drecha cas como su
manece ta fiesta. Ultimo hende cu a yega tabata
un mucha di winkel cu a trece fluz di Antonio i
-Juan. Masha strafio esaqui a queda com Enrique
no a larga cose un fluz nobo i el a risca puntr
si ta hoga e ta.
No, mi n cose ningun nobo, pasobra^mi tin
un fluz bon i nobo dos bez bisti. I como mi n ta
ricu, esayi mes ta bon/ Juan no a haci mas obser-
vacion. Balentin a tende asina, su corazon a dal
te den su boca, como e no por a larga cose un
nobo tampoco. Pero ta obligacion cu e meste ta
nobo? E quier a sa quico Matilde ta pensa di esayi,
e ta bay cu e poco usa mes i larga Matilde haci
su observacion si e qui, ya e ta conoc mehor....”
|
|
13 |
 |
“...57
Don Vicente ta paree un homber desconfi, 0
triminti; pasobra mes ora su wo wo tabatapasa di up
huki na otro mescos cu un searchlight.
Sefiora mes ta patras, semper ocupa cu que-
haceres di cas, pero mi cas ta di bo, bo mes s&,
n ta di aw nos conoce otro. Antonio a sigui bis.
Esayi nta di papia mes. Pero mitinasunto
serio cu lo interesa bo. *'
Na bo'orden, larga nos bam den ofleina. I
nan ta lamta. , \
Awor si, boso tata mest tene cuidao. E
hendenan ayi n sa mira hende cu dos cens. Ta
manera bo placa ta molestia nan, ta nan so mest
tin. I ta quen e meneer ayi, Juan ? bo conoce mas
aleuw ? Enrique a bisa.
No, pero e ta bisa cu ta amigo bieuw di
papa!
Amigo di papa ? Mi n ta quere cu m*a mira e
tipo ayi nunca ni aqui ni na winkel. Hm, camina
tin sucu ayi tin vruminga.
Su wowonan ta kinipi mucho, mi n ta gust ;
lo mi informa papa ta quen e ta i lo mi rai unbez
ta quico el a bin haci!
Dios sa ta cualquier negocio el a bin ofrece
papa. Matilde ta opina.
Den esayi nan a pasa hinca un...”
|
|
14 |
 |
“...pinion. Pa mi no ta basta cu aristocracfa o noble-
za a gab. Alcontrario mi tin basta criterio pa mi
larga otro huzga mi. Loque nan ta gusta no mes-
t bira un modelo pa nos. Pasobra si bo larga otro
su capricho goberna bo, bo ta haci bo mes poco, bao
di nan bista. Loque ta ridfculo i malo, no ta cam-
bia di aspecto, si b'o mir cu wowo di nobleza o di
campesino. Esun cu ta gusta ta su cuenta, ami no
ta mira nada di aprecio den un cos asina.
Antonio n gusta e giro di combersacion, como
e conoce caracter franco di Em ique, El a cambia
e cos bruscamente ofreciendo don Vicente un salud
di Juan su ana.
Dispensa mi, cu mi a lubida di participa don Vi-
cente aniversario di mi Juan; ayera el a cumpli 25
ana i don Vicente lo compaHa nos cu un salud, si
mi tin e honor.'*
Muehas gracias, Antonio, como mi n sa gasta
nada di licor. Pero mi ta felicita bo di tin un yiu
manera Juan, cu sigur lo comport digno di suta-
ta i mama. Dios conserv hopi ana na boso com
pania. Como Enrique no a gusta queda mas...”
|
|
15 |
 |
“...63
cuii, cu ta show mas i cu lo mira mi yiu cu bon
wowo. Mi n ta curi casa mi yiu cu quen cu ta
asina asina, net awor cu nos a drenta den sociedad
i cu hopi hende bon ta considera nos; Matilde ta
un luz i adorno pa nos cas i sin dj nos cas ta
queda scur.
Enfin Toni, mi ta stima mi sobrinanan, pesayi
mi ta interesa pa nan ta bon. Tene cuidao numa,
no entrega bo yiu den mhn di e langostanan, bist!
manera maniqui di moda, pasobra tur nan grandeza,
sabiduria i decencia ta p'afor.
Paden nan n bai nada, nan nsa traha i tur nan
siete sintir ta riba e dos cens i e casitanan cu bo
tin. I awor tur cos ta mengua segun propiedad ta
disminui., ,
No tene cuidao, Riki; mi qui a bisa bo cu
e senior cu a caba di sali a ofrece mi cumpra hen-
ter stock di un pacus chiquito na un prijs conve-
niente. Cu 5 mil florin mi por haci negocio i Juan
por cuminza busca su bida cun. Qui bo ta con-
seha mi?
Den asunto di stock bo ruman n taentreme-
t, ini n tin un idea di e malora ayi. Consulta cu
un hende di confianza...”
|
|
16 |
 |
“...ta vies bo
mira sorto di balia asina; anto p pober sefiori-
tanan den palco cu mest a baha cabez ora diffe-
rente di boso den luneta tabata busca nan pa mira.
Ta pesayi boso ta queda semfper atras; Cor-
souw no ta basta ilustra, e n conoce arte i tur
cos pa nos ta malGilberto ta bisa si bo ta-
bata na Habana lo ba mira hopi di e cosnan ayi;
ij naturalmente bo mest goza nan bao di un punto
di bista artistica i anto bo ta ilustra bo.
Ta com bo ta haci mira di es modo ? Spli-
- ca mi, Gilberto, pasobra mi n ta artista! 5...”
|
|
17 |
 |
“...67
Bru, bo n papia absurdo. Quencu quipor mir,
mi no por rspond pa nan modo di apreci ; pero no
pone ningun gremiOj.ni raza, ni eol pa ehemplo,
pasobra mi n ta depende di ningun su capricho.
Si e ta condena, esun cu ta apreci n ta haci bon
cu su presentia, pa aristocrat cu e por ta. I mi
no ta quere mi di menos balor o menos criterio cu
ningun otro. Paquico Corsouw rrtest acepta un cqs
pa modelo, nicamente pasobra Paris o Caracas a
haci ? .1 si ta den Moulin Rouge el a balia na Pa-
ris, nos mest baha nos tambe pa acept, pasqbra
el a balia den e Moordenaarstraat" europeano ?
t rTa bon, pastor, bo sa defende moralidad na
su tem. pero corda cu ainda bo n drenta combento,
never maind e cosnan ayi, Iarga nos tira un ,sain-.
buya, i cu hecho na palabra tur a lamta tira un
cabez dn bafio. Despues di a goza un bano na nar>
gusto, nan a drenta i pidi un bon sandwich pa calma
e hamber cu e bafto a provoca.
Nan a sigui despues cu auto, pasa cumpra un
Kwajongen dubbele kroon na camina. Bitter a cohe...”
|
|
18 |
 |
“...70
Si, bo sa,;mi qui cii Elnita ta poc&tras,
quizas ta pasobra e ta bafta i mucho bez ta sala
curpa pa bay un festin, quizas pa falta di un bn
cos di saca cara; na curpa. Awendia pa Sa ta hn-
de, ta manera bo ta bistf, asina na'n ta trata bo.*
Claro, ta pesayi e cu n tin ta queda atras.
Otro cos, que tal di G-ilberto, e n tabata aqui awe ?
Si, el a bini un dos biahe mas despes di
afta di Juan. V
I com, nada ainda ?. i Alicia ta hari.
Di quico eri? Ta qi bo ta hari ?
Larga e maha, larga trasto, e hombr ta
yora henter dia pa bo, i mi n ta quere cu bo n'
sinti algo aihda. Mi tin masha conoci eu n i mes
dnochi di balia el a declara mi cld cu e ta sinti
un cos pa bo cu e n por splica. I bo ta quere
cu ta por nada el a bisa mi ?
Homber stop, nan tin astucia, i nan sa cu ns
lenga n sa para den nos boca i cu sigur mi ta
bay bati bo e bleki ayi. Com bo ta hay, e ri ta
sport ?
.,Wel, mi n tin nada di papia cntra dj,
Unico cos, cu e ta stim.i paranda poco aunqe
cu e ta n fini mucha homber...”
|
|
19 |
 |
“...exagera.
Mi ri ta quere; si bo weita qui preocupa G-il-
berto ta e dianan aquf, bo n ta duda den su pala-
branan. Antes cu e eonoce bo e tabata parandia; cu
nta pa Juan cu quier a conoce bail Vista Ale-
gre' lo e no a sali mes ayera.
Com a bay, mama a rabia mucho cu_Juan? Par-
ee el a dal dos bitter, el a cafla. Cualquier dia nos
mest bay dal un bano n luga delicioso aya, tin
dia especial pa muh.
Mama a scual Juan basta, i el a haya muy
mal impresion di G-ilberto ora el a trec.
Ta coi loco, pasobra esayi ta haci di bon...”
|
|
20 |
 |
“...74
amigo, ora un ta percura otro. Pero cu tern tur cos
lo cambia, mi ta sigura bo, I com ? Qdieo mi por
bis, si mi top, pasobra mi n ta bso hacid di
respondi? Claro mi mes no ta conseha bo scirbi
unbez, e ta buta acerca cu trasteria.
B'a hirica mi den un conipromiso. Mi por
bisa bo nada p'aw. Te despues, larga nos camliia
combersacion; tio Enrique ta bini, ma tende su stem.
Nan a sigui papia un rato mas i como Enrique s
cuart tayi barida, Alicia a drenta yama otro hem
denan di cas ay i el a sunchi Matilde bisando queto-
queto;
Mi cumin d pa bo ?
- ;)Si bo quid! Matilde a contest.
; Henter dia e suceso inesprd a ocupa su pen-
samiento i e tabata spanta pa sa com lo e re-
solve alaftji- Asina tin bez uri hnde ta mira cpr
lom bra quere ta oro i sin corda mes cu nan ta a-
cumula disgusto, pa luego cambia den forma di mar
di lagrimas amarga. Mayornan, vigila boso yiu i vh
gild cu mas i mas atencion nan ainistades cu mu-
cho bez por crrumpi un alma indcente cu mas fa-
cilidad cu un mucha homber...”
|
|