1 |
|
“...8
5^wa0rt~Spant CU SU ni0(ueta bon duro sera:
7. tabata sona cu nan quier a ranca e billete for
E1 n Xi 61 a bn dur0 pa nan no quite!
Enrique1 ^ dl ban 1 CU Un SSpirQ el a bisa
r Bru> esaqui si ta un chasco: figura bo e
pida papel soquete aqui, parecido na esnan cu bo
mi hio q4.Ulbra tUr dia awe a troca faces di
i. nida. E ta representa nada menos cu 20.000
dollar na oro!
Ta com ta haci pa troqu sin perde ariba
r0 a drent 1 su dos wowonan ta-
bjita bnlla den nan orbita. Movimento sin stop di
su dedenan tabata indica un tension nerviosa na al-!
to grado. Alafln dos lagrima a caba di descubri es'
emocion cu a invadi su alma.
,,Enrique, e dici Dios a corda di nos porfin, mi
sono' ta realizd; awor nos por biba cu raas expan-
sion; loque Luisa, Juan i Matilde tabata carece n '
tur lo ta dund na nan. Bo no ta haya cu e pida i
papel aqui, ta sirbi pa nos entrada den sociedad
1 1Hed! pa baya tur respeto i consideracion ?
Enrique a queda mir cu un estraezai mes ora
cu e ta goza di mira su ruman...”
|
|
2 |
|
“...18
di inspector i hunto cu su yiunan i esposa nan
bin mira euanto e reforma a adelanta. Ya Matilde
i Juan ta cuminza figura nan, com alegre nan cas
lo bira i cu anochi den sala cu un vitrola, nan lo
pone bisinanan bato goza tambe, cu nan foxtrot,
two-steps, danzn etc. Cuanto bishita lo participa
de bez en cuando, den nan trit di helados i choco-
late sin conta e consideracion cu nan lo ta trata cu
n pa esnan cu ayera no a pensa mes siquiera cu
nan tabata existi. I vice-vers nan tambe por bi-
shita e parti di sociedad cu ta consider^, drentando
di mes den un otro categoria. Prom cu tres luna
un dozijn di cas tabata lamtd formando un hilera
cu ta tapa e bista mahos di e mondi nan tras.
Antonio a calcula su renta mensual pa 120 florin
na alquiler; pero necesidad di cas a pone cu cada
bez mas hen de ta bin busca un biba, un ta ofrece
12 florin, otro 15 florin. Su regia, awe luna, aw
placa, ta buta cu nan no por queda deb. Hente-
ramente cambia su cas di biba a queda; mahes-
tuosamente e ta...”
|
|
3 |
|
“...riba un canap di concrete. Un letrero chiquito
ta sifa nos conoce nbrnber di e quinta, dedic. na
e yiu muherVilla Matilde. Un elegante vitro- '
la ta alegra e compara presente, cu un orquesta
selecta di sincopators i un saxaphone ruidoso ta ta-
pa combersacion pa un inomento. Luznan ta co-
me cu e colornan paden i ta refleha sonrisa den
cara di esnan cu tabata presente. _
De bez en cuando un flgura graciosa ta pasa du-
plicando su imagen den un par di espejo cuerpo
entero, una vez cu nan ta enfrente di otro. Un
espaciosa alfombra ta cubri mitar di e sala i ta
silencia vaivn di mecedornan di Viena. E otro
mueblesnan moderno a bin ocupa puesto di esnan
di caoba den sala, cu Antonio a cambia pa com-
place su yiunan. Cortinas di franja cora i ama-
rillo ta caba di agrada bista di transeuntenan.
Di un rato un cria, cu un delantera blanco ma-
nera talco bisti, a bin pasa t; luego Antonio a
lamta i a abri un vidriera preciosa, rematd na un
venduta unda su dono a perde hunto cu n su
opulencia, propiedad...”
|
|
4 |
|
“...boso, na e forma^u e quier
contenta boso. Ami ta busca prom e camina sin-
cero i berdadero. Bo tin bo lista di invitado pensa
caba ?
Claro, mama, ya tur nombrenan ta pens. :|
mi tin un 15 eseohi for di un 24 cu mi a corda
hunto. Naturalmente lo mi escohe esnan mas a
proposito.
Mi no ta comprende bo bon ; mas a proposito
o mas acostumbrd ?
Mama n p quier pa mi eomplace cu tur
hende eonocir i amigo bieuw mas, Siendo nos po-
sition a subi den sociedad nos mest anda cu esnan
mas ayfi. Mama n ripara cuanto amigo i amiga
nobo nos a haya?
Esayi mes ta loque ta sinti mi; pasobra ayi
mi ta mira qui poco nan tabata considera boso
prom i cu tur nan aprecio di awor ta na eplaca
cu boso tata a gana. Ba mira qui clase di amigo
nan ta ? I quico esnan di antes o quere di nos ?...”
|
|
5 |
|
“...48
Juan mes tabata para na entrada pa ricibi i/n-
vitadonan i mas cu un wowo amoroso a trata di
flecha su corazon na entrada caba. Apenas ultimo
parehanan a caba di yena sala, cu msico militar
a duna su anuncio cu fiesta a cuminza, Cada heer
a lamta nan dams marchando na forma di Virginia
Riel. Alafin esnan di padil.mti a yega na completa
e circulo, despues di pasa bao di un arco humano.
Ora tur tabata na lugfi, un senor cu nos a mi ra.
caba na cas di Antonio a tuma palabra. Tabata e
galante G-ilberto Damn. E tabata para enfrente
Juan de brazo cu Matilde; na un banda Antonio
i Luisa. Despues di a saca su lenso di seda cu un
gracia inimitable, el a dobl na. cuater i a primi
na su banda di cara i frenta cu cuidao, pe no
quita un tiqui di e poeier cu el a buta. Luego el
a cuminza un discurso di fiesta. Cu ademanes di
un orador notable el a duna rienda suelto na algun
frases na tempo i su deseonan pa felicidad diJuan
tabata aplaudl frenticamente. Prom cu Antonio
quier a gradici, un otro amigo...”
|
|
6 |
|
“...compai, nan no qui p arisnan second hand subi
nan tereno, nan rio qui ningun contact, si nan
fanna por ta hunto, den nada.
. Nan cu tin e copa no quier mira ni un tiki ca-
chicachi cofi bruha den nan lechi. Alberto bo sa,
nos n por drecha mundo. Tin miles sociedad pa
nos ta unf manera ruman, ma tur tin esayi deh nan
prgama s. Pero ta imposibl pa mira es obra
ggantesco, taritem tin tanto preocupacion' tarit
anhelo na grandeza. Pa mi idea cada un mest c-
noce nan mes, queda cu su grmio i obliga esnan
cu ta mas bon para, respeta nan pa nan educa-
cion, comportacion i dignidad personal. Pasobra es
cu ta busca amiStad di cacao ta comete doble fal-
ta, e ta desprect su partida pa bay adula otro; e
: \
)...”
|
|
7 |
|
“...88
ta busca di mescl den aris p tambe por pasa
pa aris i quico ta resultado semper ? Un bochorao
nan ta ricibi ria man di esnan di categoria. Esayi
a socde semper, pero orguilo, e vicio estpido ta
haci hende sin berguenza i masque nan ta mira un
draw-back padilanti caba, nan ta risca acerca esa-
yanan. Envez di busca cultura, den instruccion i
'art, independencia pa nan gremio, nan mes ta haci
nan poco di busca pa otro su compafiia haci nan
grandi. Basta nan haya dos cens, ya nan n ta
bo pare uw mas;
,',Riki, mi ta aprecia bo pa bo franqueza. Ta
duel mi di e sorto di curazolenonan. Gracias a Dios,
ns ta den un tera di menos locura o ningun.
Mucha honra pa boso, pero como mal ehem-
plo sa pega, queda Aruba pa boso no carga e ma-
leza trece- den pueblo. Pasobra na Corsouw tur es-
traflero ta bira despota o nos mes ta haci nan. E
mes cu bo ta topa sea na Venezuela, Colombia, Sto.
Domingo, tan tratable, tan demcrata i sans-gne, ta
cambia asina tan to na mi pober tera, cu bo n. ta
conoce nan...”
|
|
8 |
|
“...tuma mi na malo si mi pidi tio duna mi un
punto cu lo no combini mi casa cu ne!
Segun ma saca for di algun combersacion
di Alicia i for di su moda di bisti i coqeteria, mi
ta hay un gastad di primera, cu lo pone mas
merito na su bistimento cu na su esposo.
Pero, quizas tio no sa cu su hendenan tin
algo cu nan por permiti bisti bon ?
Ay, mi Juan, n ta tur cos cu ta lombra ta oro ;
fin bez hende sa tene un tono forza pa nan gafia
mundo; otro ta imita rico, pa nan no cay for di
tono, cu den cual esnan mehor pard por salba nan
di bancarota. Tur cos cu mi ta conseha bo, pensa
bo bon, qui bo ta bay haci i corda cu placa tin
mashd enemigo.
No duda, tio, ta claro cu lo mi pensa mi
bon pa luego no duel mi nada! Adios, te awor!
i e ta sali pensando un mehor ocasion pa participa
su tata i mama. For di G-ilberto su palabra el a
sabi cu Matilde ta na corriente caba di tur cos. El
a drenta haya Gijberto ta munstra Matilde un ca-
talogo di muebles moderno, cu Matilde a gusta
masha. El a yega acerca i...”
|
|
9 |
|
“...152
abuso, pa mi obstinacion el a paga mi cu algun
chapara. Pesayi ma ofrec Dios un ocasion pa mi
pasa mi castigo di desobediencia; awe mi ta haci.
Acept no como un mimino acto di celo, cu por
sirbi pa venganza. Pasobra pa mi no ta existfotro
amor sino pa mi yiunan s i mi mayornan. Acep-
t como un retribucion di mi falta na bienestar di
nii prhimo. Pasobra desde awor mi a bandona Gll-
berto i lo mi yora na rodia di esnan > cu ayera ma
menosprecia nan conseho. Ohala cu mi palabranan
yega na sigura boso lo concreto di mi accion i ha-
ci e seHorita bandona e via, cu lo conduci na des-
gracia i desesperacion!
Mi yiu, mi ta compadece bo i si realmente
bo qui salba Matilde di un peligro, nos tayi pa
yuda bo den cualquier necesidad cu bo por haya bo
aden i na e moda cu nos por.
Gracias, SeHora, aunque cu mi ta apreeia bo
pa bo compacion, mi tin di bisa bo, cu mi tat£ i
mama ta na posicion di educa mi yiunan i cu Gil-
berto tabata un obstaculo pa nan haci. Awe mesr
na rodia lo mi pidi nan pordon...”
|
|
10 |
|
“...pa cubri un corazon noble, cu cual-
quier otro diluho.
Mi tin gana caba, di tira mi na su pia i no lam-
ta tan tem e n pordona mi!'
Sosega bo mi yiu, mi dese di semper lo ta
eumpli di mirle atrobe na bo lado. Larga nos
prepara nos pa e desenlace di e drama misteriosa,
como ya ta cerca ora di Gilbert bini. Matilde a
bay repasa su carta bieuwnan di Balentin, cu el a
conserva sinembargo como un recuerdo i den cada
palabra el tabata sinti constancia, amor i sinceridad,
loque e no por a haya den esnan ampuloso di Gil-
berto. Na es momento Antonio a yega cas cu
Hendrina i yiunan, i tur impresion cu el a haya ayd
tabata testigua palabranan di Hendrina. E pobera yega
como un yiu pei dl arrepentida i su mama i tata a ri
cibi cu man abri, una vez cu el a bandona esttn cu
a pone sufri.
Mas o menos un ora pasd, ora Hendrina a yega
na cas di Matilde, un muher tabata vigila, descon- j
fla pa otro no mir i tabata scucha na un yalusi ; t
sera pa banda di sala. Cu un atencion e tabata |
reten e palabranan...”
|
|
11 |
|
“...f
|60
dep pobreza, esnan di infancia, esayinan ta nqs
berdadero amigo.
Mama itirj. razqn, awor mi ta repasa mi sin-
tir i mi ta mira com sociedad sa haci hende bru-
ha i nenga lo sinceio pa lo inconstante. Juan ta
obserVa.
Ami no tin di yora riingun falta. Tur e cos-
nan ma mira padilanti. Pero semper ma consola
Balentin i mi a sigur cu e compromismo di Gil-
berto ta funda riba un arena movediza i cu mas
tanto e trata pa.sigurle, mas e ta disparce bao
di su esfuerzo. I quico el a contesta mi ? Pues, cu
te ainda e ta considera e cambio como un sono,
un imposible, un error inconsciente "di Ma tilde!
Luisa ta bisa,
Pues lo mi cay na su pia como un Magda-
lena arrepentida i es corazon cu a stima tanto lo
no rechaza mi! Juan, compaia mi i como bo tam-
be tin cu rpara bo fajita di amigo, larga nos bam
na Nita i reconoce nos falta!
Warda te maan, mi yiu, i nos lo manda
yam ! Antonio ta bisa.
Manda yam, papa ? No, ta ayd den e cas
humilde, ay den presencia di su mama lo mi ex-
pia mi falta...”
|
|
12 |
|
“...vez cu bo por gana mas tanto aquifor
mes cu hopi trabao cu sa tin. For di awe, si bo
qui, bo por tuma bo retiro i basta haci Isla rico!
Balentin quid papia algo, pero Matilde ta bisd
asina:
Nada, Balentin, n tin asunto di traha na Isla
mas; mi tin poco miedo di lugar cu por quima tan
facil, aquifor ta mehor. Papa, larga tur asunto sobra
den mi cunr i tur cos lo ta regia na orden!
Ami no ta papia nada, pero awor mita com-
bqnce cu amistad bal mas cu placa i tur loque placa
ta trece mas bez, ta esnan cu ta codicie. Bini, Ba-
lentin, mas vale un suegro blequero, cu un petimtre
bandido i libertino Mi ta aprecia bo corazon noble,
di a mira nos error cu indulgeiicia i a spera tecu
destino mes a pone nos conbence nos falta i haci
nos bolbe na nos principio.
Never maind, tur e cosnan ayij ta.qui dia
nos por tuma boso salud ? Enrique ta puntra.
Pues, Matilde, mi n ta rico, pero lo mi trata
sigur pa boso tin un cas pa biba aden Pabao di
es terreno aqui, lo mi traha un nido di amor pa
boso, pa nos...”
|
|