1 |
 |
“...Tilda ay ! J
Despues cu J uan a sali, Luisa a cohe Matilde na
mano i el a bis:
Matilde, ab principalmente no mestr larga
e fortuna cu a toca nos cambia bo caracter. Con- 'i
serva bo mescos cu semper na modo cu ma educa
bo. Corda cu birtud di un sefiorita por sufri terri- ,
ble cu influencia di placa.
Un mei ora despues Antonio cu Enrique a drenta.
Flicidad completa hende por a leza den cara di
Antonio. El a ranca bay riba Luisa i cu ternura
el a braz diciendo :
Mai, awor si nos por sosega poco. Alafin nos :
por biba mas tranquilo. Ata nos riqueza ! i el a
pone un paqute di placa di 25 te di 100 florin
riba mesa. Enrique a queda para ta observa expresion
di e tres cara diferente. Cu satisfaccion di alma.
Antonio a bolbe cohe e paquete di placa i a drenta
cuarto di Luisa cu n.
,,Larga mi ward, te aqui rato lo mi bay po-
ne na Banco.
Bo tin razon Antonio, pero larga nos caba
di poler e ultimo pieza di don Jacinto su mueble-
nan ; no lubida cu nos a priminti pa awe. Ano-
chi hunto cu Juan lo...”
|
|
2 |
 |
“...23
Tur ta queda queto sin sa cual ta mehor.
Alafin Matilde a propone asina:
Papa, mi ta quere cu un baile ta mehor. Nunca
nos n balia i aw cu papa por, quico ta stroba?
Sala ta grandi, papa su prom yiu ta cumpli su 25
aha; ta muy natural si. papa por complace cu nos,
na invita nos amigonan yuda celebra e gran dia,
n ta sina Juan ?
. __ nTa claro, Ti, mi n ta haya mehor cos cu un
baile i mi quier mira bo balia un dia;
|
|
3 |
 |
“...Papa, otrojj
cos; m'a bay coh midf na Sastreria Ba Tijera i j
ma encarga nan tres flus, n ta bon ?
Claro, mi yiu, bo tin mest di nan.
Den esayi ta drenta un cartero cu mail. Pen ei
cartanan a bini un flgurin di National' pa Matilde. |
Juan a tum pe bay sorprende Matilde cu n. PeroJ
Matilde ta straHa algo, como e no a manda busca;
ningun.
Juan, sigur ta bo a haci e gracia aqui di
pidi pa mi, e ta bisa.
Ami no; sigur ta papa, larga nos puntr.
Pero no tabata Antonio tampoco. Nan a sinta
pensa i alafin a dal na Matilde su sintir, cu luna
pasa un dia cu tabatin un bishita un hoben a
informa su direccion, despues cu nan tabata. papia
di e sorto di flgurin.
Para un poco, Juan, bo n ta corda Miguel
Bravo, cu a bini cu familia Nuflez aqui i a sera :
conoci cu nos ? Pues papiando di National el a
i...”
|
|
4 |
 |
“...Mi n conoce nomber djadornos aqui.
Masha bon, mi yiu; pero ba tende su preis ca-
ba? Informa cerca un otro prom.
Ay, mama, asina nta caba. Mehor nos cu-
minza cu tem pa nos n hoga. Pero pa mama a-
wor, quico mama ta bisti?
Ami,.nada; mi. tin hopi pafla warda cu mi
n sa bisti; mi ta scohe e mas apropia i lo mi bis-
ti ft dia ayi." (t
Dios libra; qui nan lo bisa ? Sigur ta un yiu
egoista mi ta, bisti nobo i laga mama bisti bieuw.
3 No, mama, mest cose un bonita bisti, i e ta bus-
ca un borrmoda. Alafin el a bisa : Ata mi qui i
e ta mustra su mama e.
E ta nechi, e ta bon, mama, Juantadeela-
I ra. Matilde marqu pa mama ; su pafla ta cumpra
I caba?
No, pero Leonita lo regia esayi i manda recibo.1
Ah no, esayi si cu no; mi pafla mi mes mes-
I t cumpr; ami si n ta bisti paflanan cu ni nan
j nomber bo n per pronuncia drechi. Un pafla di nan-
I! su bianco ta mas bonita bisti cu tin.
Semper mama gusta e cos di lutonan ayi;
I i enfin ta mama su boluntad. Bueno, Julianita ta
I paden ayi? Bin mira un...”
|
|
5 |
 |
“...bleki. Cu un sueldo
di diez ocho florin pa seman, e tabata tene su bida
decentement, paga cas di su mama i spaar algo
tur seman afor. Naturalmente, siendo cu bida di
su mama no tabata den su man, el a corda semper
di casa cualquier ora cu e por. Na scool, segun tin
un palabra, sa nace rdas tanto amor cu otro camina.
Asina cu Balentin a sinti un idea di amor ya cu
su 16 ana, un ana prom cu el a quita scool.
E senorita cu tabata su ideal, semper a contesta
su saludo i nan dos tabata namora otro. Alafin ora
nan a quita scool, Balentin como amigo di Juan, por
a bishita cas di Matilde, cu tabata e moza cu el a
desea di casa cun un dia.
A duna oportunidad, un ocasion cu nan tabata
, 3...”
|
|
6 |
 |
“...eld loque bo ta sinti, si realmente
lo mi ta correspond pa bo.
Matilde a baha su cabez i despues di un dos mi-
nuto a sali un si emociond foi su boca.
Balentin a besa su mano, i a bis cu pareuw e
por, lo e declara esayina su mayornan i comport
pa nan deseo ta cumpli'.
Den esayi Juan a bolbe i e coloquio amoroso, cu
ta e prom piedra pa construction di un bida nobo
tabata interrumpi pa sigui despues cu un fervor
serio i sincero. Asina cu Balentin tabata tratd cu
masha confianza na cas di Matilde.
Alafin despues di algun tem, Matilde cu tabata
respeta su mama mucho, a spirta Balentin cu e ta
participa su mama di nan amor. Conbenido Balen-
tin a queda i asina cu Luisa a haya sa i a queda
masM contento. Luisa di su parti a participa An-
tonio i asina henter cas a haya sA
Despues di a haya aprobacion di Anita, mama di
Balen tin, esaqui por a bishita cu mas libertad i tur...”
|
|
7 |
 |
“...duna su anuncio cu fiesta a cuminza, Cada heer
a lamta nan dams marchando na forma di Virginia
Riel. Alafin esnan di padil.mti a yega na completa
e circulo, despues di pasa bao di un arco humano.
Ora tur tabata na lugfi, un senor cu nos a mi ra.
caba na cas di Antonio a tuma palabra. Tabata e
galante G-ilberto Damn. E tabata para enfrente
Juan de brazo cu Matilde; na un banda Antonio
i Luisa. Despues di a saca su lenso di seda cu un
gracia inimitable, el a dobl na. cuater i a primi
na su banda di cara i frenta cu cuidao, pe no
quita un tiqui di e poeier cu el a buta. Luego el
a cuminza un discurso di fiesta. Cu ademanes di
un orador notable el a duna rienda suelto na algun
frases na tempo i su deseonan pa felicidad diJuan
tabata aplaudl frenticamente. Prom cu Antonio
quier a gradici, un otro amigo di Juan, presidente
di Crema T. Club, a pidi toca i no bebe. Otro
aplauso ora caba. Alafin Antonio a gradici manera
e por i champagne tabata pasa di lipnan pa barrica.
Despues msiconan a estrena...”
|
|
8 |
 |
“...80
Luisa a pensa un rato i a dicidi di probecha
for di loque nan a ofrece. Masque e tabata pa bay
alafin, pa compana Matilde principalmente, e] a
quibra biahe pa haci un obra mas grandi.
'i~7',^ gusto di bay pa compana boso, pero
mi n ta bon ainda, mi cabez ta molestia mi; ma
como mi tin derecho riba mi biahe, quiere decir 25
florin i pa barata diez mas pa gasto, mi ta recla-
ma esayi na placa.
Claro, ta husto pa duna bo, bo parti di go-
zo; cumpra loque bo quid i si bo goza cu ne nos
tambe lo ta contento. Antonio ta contest.
,.Si, pero mi quid mi parti awe mes, pa bo
n lubida.
- Corriente, mi amor, at aqui, tuma! i e ta
saca un cheque di 35 florin pe larga cobra.
Gracias, pai, awor si, boso por bay c tur
libertad i Dios lo ta cu boso, el a tuma e pida
papel den su man i cu cuidao el a dobl i ward
den su cahita di placa. E pida simple papel ayi
cu ta sirbi pa uno goza un dia o dos, ta sirbi tambe
pa evita tristeza di otro, pa seca lagrima amarga
di uno cu pa falta di menos cantidad lo...”
|
|
9 |
 |
“...92
I
Mayan lo mi bay tende quico Matilde a resolve 1
luego lo mi pidi pa mi bishita. Papa lo ta alta-
mente contente, pa prom e ta scapa mi
necion que ta nami casi cu mala gana 1 aunque
cu Tia Nicolina lo sinti mi falta, 1 ta muy c0^
tento si mi larga paranda poeo 1 pone mi bida na
^Alafin el a yega na unda e tin unasuntodire-
gla i nos ta perd di bista. Juan tambe tabata
pensa riba declaracion di Gilberto.
- Esaqui si ta un compromiso, ta com nosta
haci cu Balentin awor; mi n tin nada malo di
papia di dj, pero circunstancianan mprovistoabu
to cu cada uii di nos mest sigme rumbocu suerte
ta hiba nos. Ta daro cu awendia nos ta ^or
para i Matilde ta tan relaciona cu e Parti c?^si^
ra di pueblo, cu e ta pidi pa un mehor ho^e,n
sa cu n, alomenos cu ta presta mas. Nos P
drecha mundo, ya ta sina, tai laga sigui.
cos lo ta lubidd den dos o tres dia, una vez cu
Balentin mes ta cuminza comprende esayi caba
Pero mama! esayi si ta un cu lo no acep a
pa forza. Asina el a sigui pensa te ora el a yega...”
|
|
10 |
 |
“...tem ya el a bira dal e un mep, pero
e dianan aqui e n por haci bochincha. Tin hende
ta waak pa nan bay bisa. Tabata un frei di Gil-
berto cu el a larga un tres luna pasd. Pasobra pa
nan ta sport, nan mest frei aqui i aya i nan no i
ta casa sino camina maishi ta alto.
. >,Mi sa cu e ta decidida, pero lo mi pone tan- ij
to falta riba dj cu nan mes ta duna mi razon,
pasobra mi n gafla, e ta caba mi unbez. Matil-
de lo quere mi tur loque mi bis, pasobra tur mu-1
cha muher tin rabia riba otro.
Alafin el a yega i e n ocup mas c e cos.
Aya e n haya Matilde na porta pa contr. Des- j...”
|
|
11 |
 |
“...sintd.
Papa a puntr su nomber i el a duna Gilberto
Damon, hurfano di mama i tata. E homber tabata
entreten papa astutamente i su modo familiar i
chistoso a pone nos haya bon sanger p'e. El a
yama ay, dunando nos tur mano, pero ma sinti cu
el a primi di mi xpresamente. Mi a hala mi mano,
aunque cu papanan no a ripara. Mi tabata bobo i
mi n por a flgura mi su idea bon.
Pro ta manera mi tabata birando curioso pa sa
ta qieo e quid meen. El a sigui bini, prom tur
seman, luego tres bez pa seman, te alafin nos a bira.
familiar cu ne i mama tabatin duele di dj, paso-
bra e tabata hurfano. E sa conta mama cuanto .
falta e sa haya di un hende pa cuid i pe cuida
nan. Lo e casa, basta e haya un mucha mu her,
masque e ta pober, pero basta e ta decente i por
yuda ; su curpa.- Mi tabatin 16 aha, como e cos a
pasa tres aria pasd. Un dia el a scirbi mi un carta,,
declara mi amor i cu e ta spera cu lo mi no re-
chaz. Ta prom falta cu mi a comete di queda
sin miistra mama e carta. Mi n! sa, pero mi tambe-...”
|
|
12 |
 |
“...corre yama tur hende
Berdad, Matilde, mi conoc e seflorita aqui
masha, elaresponde cu astucia mi sa haci negocio.
hopiS bez^ q* 61 PaZ descansa' Ma bay s.u cas
I b no sa cu ta cu mi prima bo ta com-
promete, Gilberto? Luisita ta puntra pa malq.
, A.wor mi sa> 1 mi ta masha contentO; di ten-
db bu,sa a queda mira e cara seco cu un seve-
Pprndi S1 .tabatln un tiki gevoel, lo el a disgust*.'
Es a dlfldl dl hunga SU papel te na ultimo.
Matilde tabata consumi i e qui a caba e comber-,
sacion. Alafin el a bisa:...”
|
|
13 |
 |
“...i ta sigur cu si mi tabatin e sintir cu
mi tin awor, lo mi a casa cu Luisita. Pero mi ta
quere cu .senora ta culpa mi poco severo, di bisa
nu mi a trata su sobrina tan malo, una vez e mes
n ta na malo cu mi.
Luisa tabata shangrina di tende com e mentiroso
tabata defende su curpa cu tanto ironfa, i e mest
a domin p'e n compromete su mes, quibrando
promesa haci na Luisita.
Matilde no a drenta den e combersacion, pasobra
e tabata curioso pa sa Gilberto su asunto. El a
queda sosega i tranquilo cu alafin e tempestad a
pasa sin cuestion den su mama i Gilberto.
:,,Ay, mama, no ocupa mama mucho cu uncos
cu foi palabra di Gilberto mes, hende por mira cu...”
|
|
14 |
 |
“...120
Matilde a bis cu tayi mes i quico ta na su ser-
vicio. El a hiza un shal cu tabata tapa mas par-
ti di su cara i nan por a mira trazos di un belle-
za particular cu a resisti quizas hopi engano di vi-
da, i ,Su paria tabata limpi, pero na dos camina
hende por a mira cu su dono a trata di forz wan-
ta un poeo mas pa e pidanan nobo qu el a lapi
ariba. El a queda para un rato na duda sin sa quico
haci, pero alafin el a tuma un curashi i apuntrai
Ta senorita ta comprometieu G-ilberto Damon?
I __ si, quico ta na bo servicio ?
Qui ora e ta yega aqui? H
Aqui un rato; i quico bo qui cune?
Ami, nada. Pa mi bay prom e bini. Pa ,
mi desgracia mi conoc i pa evita bo tambe di bira |
mescos cu mi, mi qui spierta bo i sina bo conoc. ,
Tuma e carta aqui, les i lo bo sd. Mi n qui
pe haya mi aqui P* El a duna Matilde e carta, pero
Matilde a drai mira Alicia, como si fuera e quier
puntr si e tum. Pero e muher a larg cay 1 a j
sali bay pura. Matilde a grit puntr su nomber, ;j
pro ya el a disparce...”
|
|
15 |
 |
“...131
awor V Antonio ta cura'sh. Juan a pens un rato,
luego eL ai bisa :
Papa, mama,; c sintimento mir meste decla-
ra mamanan, cu alafin mi meste bandoria cas; ma
fada den banidades di mundo i mi tin idea di casa.
Lo duel mi much cu mi meste larga mama i papa.
-i Gasa? casa caba, mi yiu ? I ta cu quen T
Luisa ta puntr.
Pues cu n amiga di cas, cu Alicia!
Cu Alicia ? Amiga di cas ? Mi n ta quere ;
' sft bini aqui, pero semper e ta padilanti cuchu-
cuchu cu Matilde s. Ta unda mi yiu a sali cu n ?
Pero mama, esayi n ta quita mi stim.
Mi ta sigur cu e qui mama masha bon, pero ta
mama su moda mS ta haci hnde huy mama. Dos
tres bez Matilde a bishita nan hunto cu mi i ora
el a ofrece mama pa bay cu n, mama mes no quier
a bay.
Ah n, mi no a bay, pasobra nan ri ta mi
amigo; awor boso a haya poco tercio, cu antes no
tabata corda mes cu boso tabata na bida.
Ay no, mama, no papia asina. Corda cu e
tin fiir bon calidad i como amiga di Gilberto i Ma-
tilde, e mes t ta consider^ cerca hos tambe. N...”
|
|
16 |
 |
“...150
bertQ a quere eu ningun bende di; Pieterntaai h>
haya sa. Pero Enriqu tabatin varios eonoci na
Otrabanda i pard den porta di un disu elientenan
el a mira nan ta trece Gilberto pariba. E si no a
mira Enrique. E pober Hendrina a queda mira su
yiunan cu un pena! alafin el a coraprende cu ta su
gran falta e ta expia di a desobedece su mayorn an
i sali for di cas cu e bandido.
Pero una vez e cos a yega asina leuw, el a pa-
queta su cosnan necesario i a bandona cas cu su
yiunan.
Lo mi lastra na rodia pidi mi tata pordon i si-
gur lo e no recbaza mi. Mi mama lo uni su ia-
grimanan cu di mi, i mi yiunan lo caba di move
su corazon pa tuma mi atrobe. Pero rn ta buste
pa mi larga su comprometida sa den qui desgracia
e ta bay drenta? Ma spiert un bez caba, paquice
el a sigui cu ne ? Pero ainda mi ta dispens como
mi conoce astucia di Gilberto, pasobra e ta gafa cu
asina faciljdad, probechando di debilidad di nos, mu-
her, ora nos ta stima, cu e por a pone e sefiorita
quere su palabra. Ma awor mes...”
|
|
17 |
 |
“...di sociedad i su exigencianan
a oscurece nos wowo. Pero con tur su buya, su
luho i distracciones, e simpleza di bo estado, adorna
cu e prenda di bo conducta, a vence falsedad, ca-
racter corrumpido di e impostor cu a probecha di mi
banidad i quita mi bo carifib. Ata mi trobe, como
un peeadora arrepentida i confiando riba eorazon
generoso di bo mama, mi ta spera bo carifio atrobe.
Ta bo ta mi prom amor, ta bo mes lo ta di ultimo."
Balentin a queda tur turdi i e no a corda ni di
ofrece nan stul. Alafin e mama a saqu for di su
estupidez. Es ora el a bisa Matilde :
Ta bo mes, Matilde, bo na rodia ? Paquico ?
Ba falta mi ? .... Si, ba falta, pero ,ta bo mes, i
o ta consecuencia di e loteria ? Bo ta stima mi
ainda ? I quico ta di Gilberto ?...”
|
|