1 |
 |
“...ta sigur cu su goal ta alcansa.
E no a perde pa gana, ultimo placanan cu e
tabatin el a cohe den su baul i pensando quico el
por duna e homber, el a topa cu un placa di papel.
El a sali cu cara hubilante i a gratified e pober
bended cu 10 florin di regalo.
E pober cu tabatin su mest, no a busca mas i :
no a corda di ofrece pa bay troqu pa Antonio.
Esaqui a cay sinta den su stul di sosiego i cu e
billete den su man dobla na cuater, el tabata pensa
qui paso tuma. E n drenta bay participa paden
ainda, pa nan no haci mucho babel prom cu ora.
Es emocion a haci tanto efecto riba dj cu el a hib
na un sofio sin cu el a spera. Cuanto speculacion,
negocio, proyecto pa.reforma bida i su estado no
a cruza mente di pobre Antonio. Pero e constructor
di estado social, e biento cu ta bira digolpirumbo
di nos bida, ta tuma poder decisivo, sea e ta sirbi
&...”
|
|
2 |
 |
“...puntra masaleuw. AlafinJuan
un hoben alto mescos cu su tata, a risca bis;a.- 'j
Papa, di berde? premio mayor? I ta canjl
to ? Ta cierto ?
Ni yiu, awe papa ta posede nada menos cu
20 mil dollar mericano. Luisa, quico bo ta pania ?
i Mathilde ?
Despues cu nan a calma poco di e golpi feliz e l
inespera Luisa a contesta:
Dis a corda di nos; na prom l|ga ns l
gradici E i pidiE guia nos pa nos gast na manera I
mas util posible, dispuesto semper pa corda de bez I
en cuando riba otronan cu ta sufri peor ainda cu 3
nos, un dos ora pasa. El a cera su man i a cu- I
minza reza un Nos Tata den su mes, cu e dos I
yiunan a imita cu emocion. Antonio mes a quedafl
babucd di a tende tal contesta cu e no a corda !
ariba prom. E ta di acuerdo pa gradici Dios, pero I
e asunto di cuminza yuda otro ta cay den su orea 1
manera un bom pa 'oula i destrui su tesoro. Cu un
aire di mofa el a contesta.
t.Ta bon, mi amor; ta claro, mester gradici
Dios, pero bo ta mucho pur pa cuminza cu limos- ;
na caba. Tawor mi ta bay...”
|
|
3 |
 |
“...25
flecciona boso bon, quende boso ta combida pa boso
n queda malo despues. Pa awor mi ta cld cu boso.
Larga asunto di bebida, i helado, ijs, na Enrique cu
mi su cuenta. Luisa traha lista di gasto pa un
bon mesa i bo chocolate, dushi, etc. cu mest
pasa!
'Papa a lubida principal cos; ^ cu qui clase di
msica nos ta balia ? Juan ta puntra.
Mi n sa ainda; qui bo ta opina, Matil-
de?
Ami ta quere, musik di cuerda ta me-
hor.
Caha di msica a bay for di moda caba i e ta
mucho popular.
Papa, larga esayi na mi encargo; mi tin di-
ferente amigo msico i sigur nan lo complace cu
mi i sin cobra nada.
Luisa a sinta tende e preparacion cu un atencion
especial. Loque el a dicidi ta, cuminza un confe-
rencia aparte cu Matilde, pa ten den camino df
virtud i aleh di e libertinahe cu riqueza i luho sa
hinca hende aden. El a lamta pa bay drumi i a
dirigi na Matilde asina:
Matildita, prom bo bay drumi, mi quier pa-
pia algo cu bo, bini den mama su cuarto un
rato.
Di ayi el a drenta su cuarto.
Mi quier cu...”
|
|
4 |
 |
“...Icompleta e cabez di bon tipo, hinc den un curpa
1 di figurin cu sigur a con tribui na propaga bon tijera
di su sastre. Un corteabajo di verlak cu hilchi di
goma ta sostene e curpa delicado. mientras un ga-
roti parasol ta sosega ainda den s braza derecho.
[ Cu un aire femenil e hoben elegante a saca su ma-
no flni, dornd cu un renchi di brillante i a ofrec
Matilde.
__^Gilberto, mi ruman Matilde; Matilde, un amigo
S intimo di mi, G-ilberto Damon, Juan ta present.^
______ Mucho gusto, siwnpre na Srta. su orden!
Igualmente, Matilde ta contesta.
Despues nan a cay sinta i Juan a jama su mama
patras. Gilberto, un hoben encantador den su com-
' bersacion, a saca su cara cu frasenan potica te cu
[ Luisa a yega cu Juan. Luisa a queda sorprend di mira
e hoben i mas ainda ora e tipo a papia cu n
Mamachi, mi ta celebra e dia aqui di a co-
! noce mama di un amigo tan culto i di su distin*
\ guida hermana Matilde.
Luisa inclina su cabez ligeramente pa cortesia 1
a sinta hunto. Pero mes ora el a drai...”
|
|
5 |
 |
“...un domino i abri bo cara
lubida tur cos, i no pone mi ruman sufri.
Nan tur a lamta drenta den gadrey i di un rato
a paree cu tur cos a pasa den olvido. Pero Balentin
a queda poco desconM i awor e ta vigila nan trato
mas cu antes. Den esayi Antonio a drenta, cay sinti
cansd ; \ despues el a bisa lo sigiente :
Mi yiunan. ma caba di haci un bon negocio,
E casnan banda pabao di Sr. Pierot su workshop
a bira di nos, mas o menos un diez minuto di aqui.
Apropos Juan, quico ta di Pedrito? mi no a mir
ainda, tur luna dia 2 ya el a cobra tur placa di
alquiler di cas caba. Bay mira cu bo hay na su...”
|
|
6 |
 |
“...entreg e casnan nobo pe corre ca
nan pa mi! Juap ta sali; como e tin algo di pidi
su tata e ta haci purd pa haya Pedrito. Antonio
ta ripara Balentin i ta bis:
Balentin, dispensa mi, ma drenta asina cansa,
cu mi no a ripara bo. Com ta ? Mi ta haya bo serio
awe. Biba bo f, homber! Com ta bay na Isla ?
Bo no a haya un mehor djop cu traha blequero
ainda ?
, Pues pa mi bisa Toni mi conciencia cld, mi
no a busca otro nunca; como ta mi oficio, mi tin,-
mas chns pa bay adilanti aden. I miV porgafia,
Mr. Hortly quid mi bon i ta gusta mi trabao. Como-:
yiu di Corsouw n sa haja bon puesto tantem tin
macamba o yiu di Suriname, ta pesayi mi n haya
un pull ainda. Pero mi, tin poco speranza den Mr.
Hortly, basta nan n quit manda Maracaibo.
Pa mi bisa bo cld, saca bo idea den haya*
mehor puesto. Di blequero bo n p bira chef nunca.
Pero mi yiu, pa haci quico ba scohe un oficio
fastioso asina ? Mi qui cu ta cos cu n ta na moda
mas. Caba mi cnoce hopi mucha spektakel cu ta
traha blequi. Mara bo por haya un...”
|
|
7 |
 |
“...41
5 awe caba. Bam regia cuenta. Bo tin dos tres
cas nobo cu mi a caba di cumpra pa cobra, i e
ta sinta na mesita aparta cu Pedrito.
Pues, Toni mester sa, cu tin un tal Virgi-
nia cu semper ta tarda mi poco. Te aw e n pa-
ga mi ainda.
Ah, no, si e no paga, saqu; tin hopi hende
pa huur mi casnan. Cada bez nan ta bin ofrece mi
mas tanto. Bis mi ta dun 24 ora p paga o sali.r
Nan a sigui conta placa i Pedrito a haya e casnan
nobo pe cobra i cu nomber di nan inquilinos. Co-
mo Balentin ta biba den un di nan, el a sinti na
e momento poco soquete bao di nan bigta. Pero pa
Pedrito no bin eobr na cas, el bisa Toui lo si-
guiente :
Toni, como' mi ta inquilino nobo, mi quid
bin paga aqui mes, mi ta quere cu Toni lo n tin
nada contra.
Absolutamente cu no; pa bo mira mi n
. corda cu bo tambe ta biba den un di nan. Pero e
cas ayi n ta mucho chiquito pa boso ? N ta me-
hor bo tuma un di e otronan mas grandi ? Mi ta
pidi cualquier pa bo haya un mehor!
Dios libra! Mi n quid haci malo ni causa
| disgusto...”
|
|
8 |
 |
“...53
Capitulo IX.
On alma compasitfa.
pipjfte pa 9 or ainda cas di Antonio tabata se-
ra; corao nan a queda complac cu lti-
iHb mo invitado, asina cu te 4 or nan a bay
gsl> drUmi. Pa 9 or i mei nan tabata na mesa
di cofi, comentando e gran fiesta.
Cos a bay charmant, quico papa di Juan
a cuminza.
s- Nada di papia, mi yiu, Matilde tabata ma-
ra un reina di fiesta; tanto su amigonan i di bo a
queda satisfecho.
Papa sa, quen sa bafia, ta Gilberto mi n
ta gran bailad, pero qui ora cu el a balia cu mi,
mi qui cu mi mes tabata uri bailarina.
Ai, Matilde, bo n conoce Gilberto; ta pro-
m bailad di Corsouw, cu ma mira te ainda; no
tin un baile cu e n ta invita. Juan ta responde.
Caramba, esayi si ta un bon djop; e por
bien pone un winkel di balia; pero 1e haya tanto
discipulo cu un lo mest balia riba otro su cabez.
Enrique a dal aden. iM
Den esayi nan a bati na porta i Juan a abri
porta pa Pedrito. ,
Bon dia paden aqui, ma bini mucho tem-
pran si n?,
No bru, pa bo n tin tempran, fiesta a ca-...”
|
|
9 |
 |
“...54
placa ba trece, na bon ora. Toni a contest.
Ta duel mi cu n ta asina. Virginia n paga
ainda i como Toni a dun 2 dia caba, awe mapi-
di cas. Te ainda Luisa no a abri su boca, pero
mes ora cu el a tende asina, el a lamta bisando:
~ Toni, Dios libra bo saca e pober muher cu
tin un seman s riba luna, sigur el a hay stroba,
warda un dos seman alomenos p.
Luisa, si bo entremete bo den asunto di cas,
mi ta quibra pronto. Asina si negocio n p sigui.
Bo ta quere bo negocio por atraza cu e po-,
co cos ayi ? Ay no, muy poca consideracion bo ta
tene cu e pobre muher, cu awe ta recorda nos lo-
que ba drispidi ayera anochi, na trit hopi hende
cu antes no tabata nos amigo. Claro cu nos'yiunan
a goza cu nan fiesta, pero Dios lo no prolonga su
afianan si bo trata bo prhimo cu mal corazon.
7" At, ya ba cuminza cu bo predicashi; si
mi/ warda pesaqui un seman, otro biahe turta po-
ne mi warda tamb. Bo n conoce negocio di cas,
ta sina mest haci cu nan, si bo quid bay adilan-
ti manera tur otro cu tin....”
|
|
10 |
 |
“...59
i su danzanan ta aplaudi frenticamente. No larga
di goza e biahe aqui, di arte den su perfeecion
Enrique no a responde nada, pero e ta profun-
disa e cara astuto di e gran seflor.
Don Vicente ta un autoridad pa papia riba
e terreno; el a mira hopi di es espectaculos i e
por duna un bon opinion di nan, Antonio ta ob-
serva.
Pues, bo tin razon, ma mira basta funcion
di arte den mi bida, como ta loque ta ilustra hen-
de mas tanto; aqui na Corsouw nos ta tras di muil-.
do. Nos falta hopi cos ainda pa cpnoce loque ta
civilizacion.
Don Vicente lo no tuma mi na malo, si mi
bisa bo cu tal cosnan no ta ilustra hende; n tin
nada di civilizacion tampoco, mas bien un recuer-
do di paganismo greco-romano, si nos mira un
bailarina balia na un bisti di bano.
1 Pordon Enrique, no 'ta e bisti di bafio riba
e mes ta bunita i arte, sino e gracia di e msico
cu ta compafid e compas di su danza cu ta duna
realce na su obra. El a balia dilanti aristocracfa i
nobleza di Europa.
Antonio, quico bo mes ta papia...”
|
|
11 |
 |
“...hende cu nan i nos mest
trata di ta cmpletamente independiente di nan
opinion.
Esayi lo mi percura pa n socede; camina ta
combini mi, ayi tin negociono quere cn mi ta
ningun macaco. Otro cos, ayera nochi mi a sinti
Balentin masM serio, qui falt, bo n sa?
Wel, e dianan aqui e ta poco preocupa cu
un asunto serio. E tin idea di propone boi Luisa
pa sera compromiso pronto ; asina e ta mas sigur di
su amor cu Matilde.
Segun mi, e cos n tin tanto pura, una vez
ma consder cs di mucha te ainda; i Balentin
no por casa ainda, una vez cu e no tin un bon
trabao, pe cria ni su mama na un drecho.
Per e no a deelara boso francamente cu e ta
stima Matilde cu intencion di compromete mas pronto
posible ?
' Si, mi no por nenga, pero e dia tabataotro.
Awor ta Matilde mest sa. Ta diez siete afla s e
tin i mi n sa qui gran felicidad n tin ta sper.
-- Pa mi n tin mehor felicidad cu esun cu Ba-
lentin por dun; i si bo ta aprecia su comporta-
cion i bon caracter, yud pa haya un mehor moda
di biba.
Tur esayi ta...”
|
|
12 |
 |
“...nos ta na bisti' di
bano, mi ta corda riba e funcion di ayera nochi.
Felix ta bisa, i com boso ta haya e balia ayi ? Ba
bay, Juan ?*
No, mi n bay, porque mi n sa gusta un
bailarina, mas lih mi ta mira un pelicula di serie.,
Mi n ta di acuerdo cu bo, Juan, su ami-
go Gilberto ta opina, bo n dsgaba un cos cu bo
n conoce, mi ta sigura bo, si oa mira Surca Vert-
caya, awa la basha foi bo boca; homber, arte a
yega na su colmo!
Ami si n goza nada di arte; pa' mi bida
mi n mira cos mas obseno te ainda, i bochfnche-
ronan s por a goza un cos asina. Arte di bora-
* cheria i e di Surca ta den mes lina. Sebastian ta
cay adem
, Hei, ata un piedra grandi ayi, Pastor subi
< bo preekstoel i bo predica poco, Felix ta contesta.
No, no haci chanza, realmente ta vies bo
mira sorto di balia asina; anto p pober sefiori-
tanan den palco cu mest a baha cabez ora diffe-
rente di boso den luneta tabata busca nan pa mira.
Ta pesayi boso ta queda semfper atras; Cor-
souw no ta basta ilustra, e n conoce arte...”
|
|
13 |
 |
“...mi n ta depende di ningun su capricho.
Si e ta condena, esun cu ta apreci n ta haci bon
cu su presentia, pa aristocrat cu e por ta. I mi
no ta quere mi di menos balor o menos criterio cu
ningun otro. Paquico Corsouw rrtest acepta un cqs
pa modelo, nicamente pasobra Paris o Caracas a
haci ? .1 si ta den Moulin Rouge el a balia na Pa-
ris, nos mest baha nos tambe pa acept, pasqbra
el a balia den e Moordenaarstraat" europeano ?
t rTa bon, pastor, bo sa defende moralidad na
su tem. pero corda cu ainda bo n drenta combento,
never maind e cosnan ayi, Iarga nos tira un ,sain-.
buya, i cu hecho na palabra tur a lamta tira un
cabez dn bafio. Despues di a goza un bano na nar>
gusto, nan a drenta i pidi un bon sandwich pa calma
e hamber cu e bafto a provoca.
Nan a sigui despues cu auto, pasa cumpra un
Kwajongen dubbele kroon na camina. Bitter a cohe
nan curpa i nan a dicidi di pasa rond!
Juan menos acostumbra a yega bao di su awa banda
di diezun or di anochi, ta tranca cu porta. Luisa a bin
abri unbez...”
|
|
14 |
 |
“...n quid pe
muh ayi haya mal sanger pa mi. Pa mas mehor
ma trece Juan cas pa mustra cu mi ta cuid i
awor ta pasa cu ta mi ta sin bebe. Enfln ta
Juan mes lo drecha tur cos pa mi.
Mainta Luisa a duna Juan un scual i ni un pa-
labra e n responde contra.
Mi yiu, libra bo foi mal amigo ; corda bon cu
bo tin cu abri pacus tempran i si bo corre paran-
da, bo tin cu perde sono i bo ta hala un bicio riba
bo curpa. Tem bo tabatin Balentin s pa amigo,
bo tabata otro, pero awor bo n' ta tal Juan mas.
Te ainda mi ta amigo di Balentin, mama n
p papia asina; pero nos n p queda atras sin tin
amistad cu otro amigonan social tambe.
Si ta pa Balentin s ni mundo hende n ta conoce.
E ta bay Club San Hos i nos ta topa aya ban da,
pero e Club ayi a bira laf awor, muy poco bo ta
topa tercio ayi riba. ! -
wOtro cos, Juan, ta dos tres dia Balentin n
yega aqui banda, bo mest bay puntra pe, e p ta
malo sin nos sabi. Ta duel mi cu mi no por sali
awe, sino mi mes lo a bay puntra pe....”
|
|
15 |
 |
“...70
Si, bo sa,;mi qui cii Elnita ta poc&tras,
quizas ta pasobra e ta bafta i mucho bez ta sala
curpa pa bay un festin, quizas pa falta di un bn
cos di saca cara; na curpa. Awendia pa Sa ta hn-
de, ta manera bo ta bistf, asina na'n ta trata bo.*
Claro, ta pesayi e cu n tin ta queda atras.
Otro cos, que tal di G-ilberto, e n tabata aqui awe ?
Si, el a bini un dos biahe mas despes di
afta di Juan. V
I com, nada ainda ?. i Alicia ta hari.
Di quico eri? Ta qi bo ta hari ?
Larga e maha, larga trasto, e hombr ta
yora henter dia pa bo, i mi n ta quere cu bo n'
sinti algo aihda. Mi tin masha conoci eu n i mes
dnochi di balia el a declara mi cld cu e ta sinti
un cos pa bo cu e n por splica. I bo ta quere
cu ta por nada el a bisa mi ?
Homber stop, nan tin astucia, i nan sa cu ns
lenga n sa para den nos boca i cu sigur mi ta
bay bati bo e bleki ayi. Com bo ta hay, e ri ta
sport ?
.,Wel, mi n tin nada di papia cntra dj,
Unico cos, cu e ta stim.i paranda poco aunqe
cu e ta n fini mucha homber...”
|
|
16 |
 |
“...cu prom ", sufrimento
eu el ocasion, ta pa motibo di Gilbert ; sinem-
bargo cu el ta stiraa su prom amor ainda, e n'
ta gusta su moda, como e ta mucho jalurs i el a
dicidi di conta su amiga loque ta pasa.
Alicia, 1)0 sa cu tin un hoben blequero cu
ta stima mi &i infancia; pobre, pero decente; awor
cu nos tin poco consideracion den sociedad, ta claro
cu nos a haya diferente bon amigo i nos n por
yuda cu mundo ta exigi esayi awendia, nos no por
queda atras tampoco. Balen tin no ta mira mi ami-
go i amiganan cu bon wowo; e pober ta yalurs i
masque cuanto ma munstr ecesidad di esayi
/ ora bo n qui queda atras den bida i cu e tambe
mest sali for di e modestia exagera, no a sirbi. I
mi ta sinti cu e cos ta preocup masM. Mama ta
na su partida i den tio cu ne, nan qui forza
papa pa nps copapromete pa caba. Pero ma sinti
cu mi ,ta perde hopi digoza, prom mi casa i papa
tampoco no a acepta ainda.
Gracias a Dios, bo n comete e vupa ayi.
Bo. ta quere un mucha cu ta presta, cu bon pre-
seiicia, bon...”
|
|
17 |
 |
“...decisivo pe logra su inten-
ts. E tin un arma invencible, pa triunfa i como e
tin sumo interes na yuda su aliado, G-ilberto, el a
halza e trampa pa cohe Matilde aden i a bis.
Pa mi bisa bo cla, Gilberto a scirbi bo i co-
mo e tin mi mescos cu ruman el a pidi mi duna
bo e carta aqui p. At. i e ta saca un envelop
for di su bus i e ta entrega Matilde. Matilde no a
tum i a contesta:
Bo sa cu mi no por tum, prom como mi
n por ricibi su carta sin mama sa; i di dos, como
Balentin cu mi, ta stima otro ainda, i e no a haci
mi nada grave pa mi lag.
Pero Alicia no a declar perdi; el el e cohe su
man i el a buta e carta aden i a bis asina :
.Tidachi, mira un cos aqui, mi n por bay cu*
e carta atras, no sea bobo, bo n sa qui felicidad
quizas bo ta tira afor i masque bo n ta stim, le-...”
|
|
18 |
 |
“...combento pa su motibo. Mi corazon ta hoben ain-
da, mi qui goza di mundo poco mas i mi n por
yuda cu mi tin hopi nende na mi curpa.
Pero ta strana mi, Matilde, si bo ta stima
Balentin, n ta importa bo e hendenan na bo curpa.
Alomenos si e ta haci jalurs, ta pasobra e tasinti
cualquier indiferencia di bo parti. Enrique ta bisa.
I ami no ta quere cu lo dura mucho ainda pa
boso compromete. Luisa ta buta acerca.
Ami n sa, ta Maltilde su asunto. Mi n' ta
obliga mi yiu haci nada,\pa manan ta mi ta causa di
cualquier disgusto. Larga e pens bon prom.
Antonio dici.
Pues pa mi bisa francamente, mi n ta cu-
minza mara mi curpa ainda. Mi n tin pura di
casa, mi qui biba poco afla mas cerca papa i mama.
Con que sea, bo mest particip di bo biahe
i ofrec pe compana boso, asina hende sa haci.
Ta claro cu e pober n p dispone di e 25 florin
.asina facil manera boso por haci.
1 Masha bon, mama, lo nos puntrh, Juan a bisa
despachadamante, ta cuquivapor hos ta bay, papa ?
Segun ma tende ( cu nan ta bay...”
|
|
19 |
 |
“...77
tar Tehuis, ta pesayi mi n tabata sa dj biahe aqui.
Si Gilberto n' ta den, mi n yama Juan. Tur camina
bo ta hay, esayi si, e ta un beidadero hornbre del
dia. Mas dibertido cu n mi n conoce ainda.
Juan, bo tin razon, den tur bo amigonan e ta
mas tratable. Lo nos pasa un rato agradabel cu
ne. Matilde ta opina.
,,Danki Dios, a bini e bendito Gilberto pa
boso distrai boso tanto; antes tur cos tabata Ba-
lentin; gpro awor el a cay perde, ta don Gilberto
ta manda. Luisa ta bisa cu bofon.
Nos n lubida Balentin ; t mes ta ten atras !
Bueno larga nos bam calcula gasto di biahe
na Aruba. Antonio & cay aden.
Den esayi Pedrito ta drenta i ta yama Antonio
den su oficina. Di un rato nan ta sali hunto i An-
tonio ta bisa su senora:
Luisa, bo protegida ta comport malo, te
ainda e n por regia e cuenta di cas, Ma dun 8
dia i te awor e n bini eld.
- Quizas mafian mes lo e por cancela e cuenta,
warda masque ta tres dia mas pe pober.
Qui interes bo tin den e muher ayi ? Bo co-
noc t
No mi n conoce...”
|
|
20 |
 |
“...80
Luisa a pensa un rato i a dicidi di probecha
for di loque nan a ofrece. Masque e tabata pa bay
alafin, pa compana Matilde principalmente, e] a
quibra biahe pa haci un obra mas grandi.
'i~7',^ gusto di bay pa compana boso, pero
mi n ta bon ainda, mi cabez ta molestia mi; ma
como mi tin derecho riba mi biahe, quiere decir 25
florin i pa barata diez mas pa gasto, mi ta recla-
ma esayi na placa.
Claro, ta husto pa duna bo, bo parti di go-
zo; cumpra loque bo quid i si bo goza cu ne nos
tambe lo ta contento. Antonio ta contest.
,.Si, pero mi quid mi parti awe mes, pa bo
n lubida.
- Corriente, mi amor, at aqui, tuma! i e ta
saca un cheque di 35 florin pe larga cobra.
Gracias, pai, awor si, boso por bay c tur
libertad i Dios lo ta cu boso, el a tuma e pida
papel den su man i cu cuidao el a dobl i ward
den su cahita di placa. E pida simple papel ayi
cu ta sirbi pa uno goza un dia o dos, ta sirbi tambe
pa evita tristeza di otro, pa seca lagrima amarga
di uno cu pa falta di menos cantidad lo...”
|
|