1 |
 |
“...nog niet éen staatslichaam uit, en beraadslaag-
den niet en corps: er werden geene algemeen verbindende
besluiten genomen; geen gemeenschappelijke voorzitter leidde de
vergadering; geen secretaris voerde de pen. Eerst in het laatst
van 1576, in het heetst van het verzet tegen Spanje, vormden de
Staten-Generaal zich. als een regeeringscollegie, dat de door het
gemeenschappelijk gevaar bedreigde Vereenigde Gewesten verte-
genwoordigde. Toen werd ook de behoefte gevoeld aan eenen
voorzitter en griffier, terwijl tevens een reglement van orde ont-
worpen werd 2).
Niet alle volken zijn rijp voor het Vertegenwoordigend stelsel.
Waar de algemeene volksontwikkeling nog veel te wenschen
«verlaat, zal öf de regeering alleen de taak op zich nemen,
>' ') Zie blz. 2.
a) Zie daarover Mr. lenting in nijhoff’s Bijdragen voor Vadert. Gesch.
jen Oudh., deel IV, bl. 15 en 47, naar aanleiding van de Hist, des États
Génir. par th. juste....”
|
|
2 |
 |
“...emde; in de Tweede Kamer worden de tweede
en derde candidaat als eerste en tweede onder-voorzitter beschouwd.
Door elke Kamer worden buiten haar midden een griffier en
commies-griffiers benoemd 3).
Een der grootste waarborgen voor het richtig behartigen der
waardigheid te bekleeden, onderging deze bepaling in de constitutie eene,
verandering. Volgens art. 54 werd aan het Wetgevend Lichaam zelf het
recht gegeven, zijnen voorzitter te kiezen. Bij de Grondwet van 1814
werd de benoeming aan den Koning opgedragen uit een drietal, hem
door de Staten-Generaal aangeboden.
•) Art. 84. »De voorzitter wordt door den Koning benoemd voor liet
tijdperk eener zitting, uit eene door de Kamer aangeboden opgave van
drie leden.n
*) Peet. 87. nDe voorzitter wordt door den Koning benoemd voor het
tijdperk eener zitting.»
3) Art. 94. Behalve den griffier heeft iedere Kamer éen of twee com-
mies-griffiers. Verder zijn op de griffie nog werkzaam hoofd-commiezen,
commiezen en adjunet-commiezen. In de Tweede Kamer...”
|
|
3 |
 |
“...172
welke niet alleen door de leden en den griffier, maar ook door
de stenografen in acht genomen moet worden, terwijl einde-
lijk bijzondere notulen gehouden worden van de geheime zit-
tingen.
In nauw verband met de openbaarheid staat de bepaling, dat
over alle zaken mondeling en bij hoofdelijke oproeping gestemd
wordt 1). De afgevaardigde moet den moed hebben, om zijne
overtuiging in het openbaar uit te spreken. Geene vrees voor kie-
zers, die achter hem staan, mag hem terughouden, en het minst
de vrees om der regeering ongevallig te zijn.
Op deze mondelinge stemming wordt echter eene uitzondering
■gemaakt bij het doen eener keuze, als bij de nominatie voor het
voorzitterschap, of voor het lidmaatschap van den Hoogen Baad
en van de Rekenkamer, bij de benoeming van den griffier enz.
In zulke gevallen volgen de Kamers het stelsel eener geheime
stemming, waardoor een waarborg wordt gegeven, dat geen invloed
van buiten op de leden werkt.
De spreker voert het woord, na het van den voorzitter...”
|
|
4 |
 |
“...vroegere Grondwetten bestendigd 4), en moeten de in art.
159 genoemde ambtenaren ter zake van alle misdrijven (i^tgezon-
derd de overtredingen waarop geen gevangenisstraf is gesteld) voor
den Hoogen Raad terecht staan #).
den Raad van State; de president en de leden van den Hoogen Raad,
alsmede de leden van het openbaar ministerie en van de griffie bij dit
collegie; de leden en de secretaris van de Rekenkamer; de raden en de-
generaal-muntmeesters en de secretaris bij het muntcollegie; de leden,
de griffier en de ambtenaren van het openbaar ministerie bij het Hoog
Militair Gerechtshof, alsmede de presidenten, leden, griffiers en ambtena-
ren van het openbaar ministerie der gerechtshoven.
*) Art. 38 van het Regeer. Regiem.
*) Art. 177. Grondw. 1815 en art. 175 Grondw. 1840.
*) Het rapport van de commissie van 17 Maart 1848 spreekt duidelijk:
«doch uithoofde van ambtsmisdrijven alléén. De bevoorrechting over
gemeene misdrijven uit te strekken, is niet alleen geenszins in het be-
lang der genoemde...”
|
|
5 |
 |
“...treedt om de drie
jaren op den eersten Dinsdag in Juli af, terwijl het beginsel ge-
huldigd is van herkiesbaarheid 1). De verkiezing heeft op den
tweeden Dinsdag in Mei plaats.
Volgens de Grondwet zijn slechts twee betrekkingen onveree-
nigbaar met het lidmaatschap, nl. die van lid der Eerste Kamer
en van de Staten eener andere provincie 2). Krachtens de provin-
ciale wet echter wordt de onvereenigbaarheid nog verder uitge-
strekt, nl. tot de betrekking van minister, commissaris des Konings,
griffier der Staten, provinciale ambtenaren, en eindelijk tot bedie-
naren van den godsdienst en geestelijken 3).
Volgens de gemeentewet kunnen krijgslieden in werkelijken
dienst geen leden van den gemeenteraad zijn, terwijl de Grondwet
voorschrijft dat krijgslieden, tot leden van de Staten-Generaal be-
noemd wordende, nonactief worden. De provinciale wet spreekt
deze onvereenigbaarheid niet uit, hetgeen aan een verzuim moet
worden toegeschreven, omdat dezelfde redenen als in' de gemeen-
, tewet daarvoor...”
|
|
6 |
 |
“...328
andere provinciale of gemeentelijke bediening, of met bet lidmaat-
schap van een waterschapsbestuur 1). Verder mag er geen bloed-
verwantschap of zwagerschap in den eersten of tweeden graad be-
staan tusschen hem en den griffier, en zelfs niet in den derden
graad met de Gedeputeerde Staten 2).
Zijn werkkring en zijne bevoegdheid worden zoo in de provin-
ciale wet * *) als in zijne instructie, vastgesteld bij kon. besluit
van 27 Sept. 1850 (Stbl. n°. 62), omschreven. Door de eerste
wordt zijne betrekking tot het provinciaal-, door de laatste tot
het algemeen bestuur, als uitvoerder der koninklijke bevelen, be-
paald.
In zooverre wijkt de bevoegdheid van. de Provinciale Staten af
van die der Staten-Generaal, dat dezen telken jareeene voordracht
opmaken voor de betrekking van voorzitter, genen daartoe geen
recht hebben, en verplicht zijn den Commissaris des Konings in
de provincie als zoodanig te erkennen. Als voorzitter der Pro-
vinciale Staten heeft de Commissaris des Konings de leiding...”
|
|
7 |
 |
“...verkeerde handelingen ter kennis van het departement, onder welks
ressort de ambtenaar behoort; draagt hij personen voor ter ver-
vulling van vacante burgemeesters- of andere gemeentelijke betrek-
kingen, die door den Koning worden benoemd, zorgt hij voor de
openbare orde binnen zijne provincie, en geeft de daartoe noodige
bevelen.
• Naast den Commissaris des Konings staat de griffier, wiens
werkzaamheden eensdeels door de provinciale wet, anderdeels door
jene instructie, hem door de Provinciale Staten gegeven, wor-
len omschreven. Even als de Staten-Generaal zelven hunnen grif-
ier benoemen, zoo wordt ook de griffier der Provinciale Staten
loor dezen aangesteld. Hier wordt echter, met afwijking van het-
geen ginds plaats heeft, eene voordracht van drie personen door
gedeputeerde Staten opgemaakt, waaruit de keuze gedaan moet
rorden 3), Behalve de gewone vereischten van Nederlanderschap
r1) Art. 32, 2de en 3de lid. *) Ibidem. 3) Art. 36 ibid:...”
|
|
8 |
 |
“...330
en het volle genot van burgerlijke en burgerschapsrechten, moet
men den ouderdom van vijf en twintig jaren hebben bereikt, om
tot griffier te worden benoemd, en is bloedverwantschap of zwager-
schap in den eersten en tweeden graad met den Commissaris des
Konings of de Gedeputeerde Staten een beletsel voor de benoeming.
Voor het overige is het ambt zelf onvereenigbaar met eenige an-
dere lands- of provinciale bediening, bij een waterschapsbestuur
in de provincie, en met de betrekking van hoogleeraar, lector,
onderwijzer, advocaat, procureur of notaris l).
De werkkring van den griffier wordt door de provinciale wet
omschreven: «de griffier is den Commissaris des Konings en den
Gedeputeerden Staten in alles, wat het hun bij deze wet opgedra-
gen bestuur aangaat, behulpzaam» 2). Daar echter de Commissaris-
des Konings ook met andere buiten de provinciale wet gelegene-
werkzaamheden belast is, rees de vraag, of het voorschrift, betrek-
kelijk den kring van de bevoegdheid des griffiers, niet...”
|
|
9 |
 |
“...der zaak, dat de keuze, die door hen
wordt uitgebracht, in nauw verband zal staan met de staatkundige
richting der meerderheid van de leden der Staten. Ook uit dit
oogpunt is het van belang te letten wie tot vertegenwoordiger der
provinciale belangen worden benoemd.
Wegens het gewicht der zaak heeft de provinciale wet, volgen»
het voorschrift van art. 87 der kieswet, eenige bepalingen opge-
nomen, die dit kiesrecht regelen, en die tevens op alle verkie-
zingen, bijv. van Gedeputeerde Staten, griffier enz., van toepas-
sing zijn * 2). Zij komen hoofdzakelijk hierop neder, dat de stem-
ming geheim is, en met gesloten briefjes geschiedt; dat de meest
mogelijke waarborgen genomen worden tegen verwarring, vergis-
sing of bedrog 3); verder dat niet ten gevolge van eene onthou-
ding aan de stemming door de meerderheid, de minderheid haren
candidaat doet zegevieren 4); en eindelijk worden de geval-
len opgenoemd, waarin twee of meer stemmingen plaats moeten
vinden.
IV. Hebben wij de Provinciale...”
|
|
10 |
 |
“...agenten van het rijksgezag maken
de Provinciale Staten ook eene begrooting van het provinciaal
bestuur, voor zooveel dit betrekking heeft tot het rijksbestuur,
welke begrooting aan den Koning wordt voorgedragen, om haar
in geval van goedkeuring op de algemeene staatsbegrooting te
brengen * 2). In die kosten voorzien dus de provinciale midde-
len niet; zij worden door het Rijk bestreden. Daaronder wor-
den begrepen: de jaarwedden van den Commissaris des Konings,
van de Gedeputeerde Staten, van den griffier en van de ambte-
naren der provinciale griffie; de door deze ambtenaren en de leden
der Staten te genieten reis- en verblijfkosten; de kosten van ver-
lichting, verwarming en bureau-behoeften der provinciale griffie;
het onderhouden en meubileeren der gebouwen, bestemd voor de
vergaderingen der Provinciale Staten, alsmede van de griffie en
van de woning van den Commissaris des Konings, of wel de
huur van dergelijke gebouwen, wanneer zij niet het eigendom zijn
van het Rijk 3).
§ 3. Gedeputeerde...”
|
|
11 |
 |
“...verplichting 4). De overtreding
van deze beide voorschriften wordt met straf bedreigd. Na alvorens
in zijne betrekking geschorst te zijn, wordt zijne zaak door de
Provinciale Staten onderzocht; schuldig bevonden, wordt hij van
de betrekking vervallen verklaard 6).
i) Art. 51 prov. wet. Boven zagen wij reeds, dat dezelfde graad van
bloedverwant- en zwagerschap niet bestaan mag tusschen hen en den
Commissaris des Konings. Bovendien is eene familie-betrekking in den
eersten of tweeden graad met den griffier eene reden tot uitsluiting.
a) Art. 53 prov. wet.
3) Art. 57 prov. wet.
4) Art. 56 ibid.
5) Art. 58 ibid....”
|
|
12 |
 |
“...als vast inkomen, terwijl het overblijvende geacht wordt
voor presentiegeld te strekken, dat om de drie maanden tusschen
•de leden verdeeld wordt, naar gelang der vergaderingen door hen
bijgewoond l *). Alleen hij, die wegens de eene of andere commissie,
hem door Gedeputeerde Staten opgedragen, afwezig is gebleven,’
behoudt zijne aanspraak op het presentiegeld 3).
De Commissaris des Konings bekleedt ook in het collegie van
Gedeputeerde Staten den voorzitterszetel, en heeft daarin stem *).
De griffier der Staten voert er de pen 4 *).
Ter voorziening in het geval dat in twee achtereenvolgende
vergaderingen de stemmen staken, terwijl eene beslissing volstrekt
gevorderd wordt, wijzen de Provinciale Staten in hunne zomer-
vergadering een lid aan, hetwelk voor dit onderwerp zitting
neemt 6):
*De Gedeputeerde Staten zijn de eigenlijke uitvoerders, de eigen-
lijke departementen van binnenlandsche zaken in de provincie” 6).
Zij zijn belast met de dagelijksche leiding en uitvoering der za-
ken, «hetzij...”
|
|
13 |
 |
“...beschouwd. Verder onderzoeken zij de gemeente-
verordeningen, terwijl alle keuren of politie-verordeningen der
waterschapsbesturen aan hunne goedkeuring onderworpen zijn; zij
oefenen een gestadig toezicht uit op de provinciale belangen, be-
heeren de provinciale inkomsten en eigendommen, en bereiden de
uitvoering van de besluiten der Staten voor. De ambtenaren der
provincie worden door hen aangesteld en ontslagen, tenzij de
Staten zelven dit aan zich gehouden hebben, of de wet anders
beveelt. De griffier en andere ambtenaren worden door hen in
hunne bediening- geschorst. Zij dienen der hooge regeering van
raad en advies, en brengen jaarlijks een uitvoerig verslag uit van
den toestand der provincie, welke verslagen uit een statistisch en
administratief-rechtelijk oogpunt van groot belang zijn.
Het ligt in den aard der zaak, dat zij wegens de dagelijk-
sche leiding en uitvoering der zaken aan de Staten verantwoor-
delijk zijn 2).
De besluiten van Gedeputeerde Staten zijn aan denzelfden regel
als...”
|
|
14 |
 |
“...364
Voor beide betrekkingen wordt, in afwijking van hetgeen de
provinciale wet voor de benoeming van den griffier voorschrijft,
door het dagelijksch bestuur eene aanbeveling gedaan, ennieteene
voordracht, waarvan het rechtsgevolg is, dat de raad de bevoegd-
heid heeft zijne keuze te vestigen op een andere persoon. Als ge-
meente-ambtenaren leggen beiden in eene openbare zitting van den
raad, in handen van den voorzitter, de gevorderde eeden af.
Hunne jaarwedden worden door Gedeputeerde Staten vastgesteld,
gelijk voorgeschreven is voor die van den burgemeester en wet-
houders. In gemeenten van 5000 zielen of daarbeneden kan de-
zelfde persoon, onder goedkeuring van Gedeputeerde Staten, de
beide betrekkingen bekleeden. Voor het overige worden dezelfde
vereischten van benoembaarheid gevorderd als voor het lidmaat-
schap van den raad, terwijl schier al de voorschriften van de wet,
ten opzichte van de gelijktijdige waarneming van het burgemees-
terschap met andere betrekkingen, ook op hen t...”
|
|
15 |
 |
“...Soerakarta;- alleen heet de KcuMpatèn daar Bate Mangoe.
Deze echter spreken alleen recht in civiele zaken. Wegens mis-
drijven staan de onderdanen van den Sultan terecht voor de recht-
bank mn cnminede zaken, die over alle misdrijven op des Sultans
grondgebied in het hoogste ressort beslist. De resident is voor-
zitter; de leden zijn de rijksbestierder en een of twee inlandsche
hooiden. Bij toepassing van de doodstraf moet het gevoelen van
den opperpriester ingewonnen worden, terwijl een Europeesche griffier
wordt toegevoegd i). Bovendien bestaat hier evenals te Soerakarta
een residentie-raad 2).
he*land< dat in Soerakarta aan den onafhankelijken prins
Mankoe-Kegoro toebehoort, heeft deze zijne eigene Soerambi en
Bradoto, die met eemge uitzondering gelijke rechtsbevoegdheid heeft
als die rechtbanken in het gebied van den Soesoehoenan.
I yoor de inlandsche rechtbanken en rechtspraak in de Buiten-
bezittingen verwijzen wij kortheidshalve naar den Regeerings-Al-
manak voor Nederlandsch-Indië.
b. De...”
|
|
16 |
 |
“...452
inlandsche hoofden, door den Gouverneur-Generaal daartoe benoemd,
terwijl ook de opperpriester (Hoofd-Panghoeloe) daarin zitting heeft
tot'het geven van inlichtingen omtrent het mohammedaansche recht1).
Het openbaar ministerie wordt door den hoofd-djaksa (fiscaal) waar-
genomen; de secretaris of eenig ander ambtenaar fungeert als
griffier. De landraden zijn de gewone rechtbanken voor de Inlan-
ders onderling, of wanneer deze door de Europeanen in rechten
worden betrokken. In burgerlijke zaken hangt de vraag, of zij
al dan niet in het hoogste ressort recht spreken, af van het be-
drag der vordering; in strafzaken beslissen zij over alle misdrijven,
die niet tot de bevoegdheid behooren van hoogere rechtscollegiën,
en verder over alle politie-overtredingen door Inlanders gepleegd.
Ook spreken zij recht in hooger beroep van de vonnissen der resi-
dentiegerechten. Van de voor hooger beroep vatbare zaken van
den landraad komt men in voorziening bij den raad van justitie.
Van alle eindvonnissen...”
|
|
17 |
 |
“...leden
eenen officier van justitie, eenen substituut-officier, eenen griffier
on een of meer substituut-griffiers 2).
De raad van justitie is de gewone rechter zoo in burgerlijke
als m strafzaken van den Europeaan en met dezen gelijkgestel-
de^ alsmede van de inlanders, en met dezen gelijkgestelden, die
zich aan de Europeesche rechtsmacht onderworpen hebben. Hij
beslist m hpoger beroep van de vonnissen van den landraad.
Verder spreekt hij recht in zake van zeerooverij, prijzen en buit
en strandvonderij. De inlandsche vorsten en hoofden staan, wan-
') Zie ordonn. van 24 Maart 4864 (Ind. Stbl. n». 27a). De wijze van
benoeming van leden der rechtbanken, van omgang is vereenvoudigd bij
Kon. besl. van 5 September 1882 n». 17 (Ind. Stbl. no. 286.)
) Voor de raden van justitie op Java is het een vereischte, dat alle
leden rechtsgeleerden zijn. Voor die op andere eilanden wordt dat alleen
voor den president, officier en griffier voorgeschreven....”
|
|
18 |
 |
“...454
neer tot hunne vervolging het verlof is verleend, voor den raad
van justitie te recht.
f. Het Hooggerechtshof van Nederlandsch-Indië.
Het hoogste rechterlijk collegie, dat zijnen zetel heeft te Ba-
tavia, is sedert 1881 samengesteld uit eenen president, die door
den Koning öp voordracht van den ministerraad wordt benoemd,
drie vice-presidenten, elf raadsheeren, éen procureursgeneraal, drie
advocaten-generaal, éenen griffier en drie substituut-griffiers, die
allen rechtsgeleerden moeten zijn 1). Het hof is in vier kamers
verdeeld en oordeelt over alle rechtsvorderingen, waarin de Gou-
vemeur-Generaal of de Indische regeering als gedaagde wordt
aangesproken. Krachtens Koninklijk besluit van 28 September 1850
(Stbl. n°. 63) kan van de arresten van het Hooggerechtshof, ge-
wezen in eersten aanleg in burgerlijke zaken, hooger beroep wor- '
den aangeteekend bij den Hoogen Baad der Nederlanden, indien
de Gouvemeur-Generaal of de Indische regeering als gedaagde j
wordt aangesproken, wegens...”
|
|
19 |
 |
“...publicatiën van 28 en 27 April, 7 Mei en
10 Juni 1863 (Gouvern.blad nos. 10, 11, 13 en 15 1 2).
§ 3. Rechtswezen.
Met uitzondering van het hof van justitie, dat in de kolonie
Suriname voor burgerlijke zaken het hoogst rechterlijke collegie
is, worden de inrichting en samenstelling der rechterlijke macht
aan eene regeling door de Koloniale Staten overgelaten *). Het
regeerings-reglement behandelt alleen de samenstelling van het
hof. De voorzitter en de leden, alsmede de procureur-generaal en
de griffier worden, de beide eerstgenoemden voor hun leven, de
beide laatsten tot wederopzeggens, door den Koning benoemd 3).
Behalve zijne rechterlijke ambts-werkzaamheden is de procureur-ge-
neraal de vice-voorzitter van den Raad van bestuur, en kan hij
zelfs den gouverneur vervangen bij gebrek van den persoon, door
den Koning daartoe aangewezen4). Voor het overige geldt voor de
leden der rechterlijke macht de regel, dat zij niet van hunnen post
ontzet kunnen worden dan bij gebleken ongeschiktheid ten...”
|
|
20 |
 |
“...484
leden, alsmede de griffier, door den Koning worden benoemd, waar-
uit blijkt, dat zoo er niet-gegradueerde leden aangesteld moeten
worden, deze door den Gouverneur moeten worden benoemd. Yoor
het overige zijn de bepalingen voor dit hof ongeveer dezelfde als
voor dat van Suriname.
Met betrekking tot de ingezetenen merken wij hier op, dat de
slavernij afgeschaft is bij eene wet, die dezelfde dagteekening voert
als die voor de opheffing van de slavernij in Suriname, nl. 8 Au-
gustus 1862 (Stbl. n°. 165). Verder zijn in het regeerings-regle-
ment voor Curagao dezelfde rechten aan de ingezetenen toegekend
als voor Suriname....”
|
|