| 1 |
 |
“...kniel, maar ons woord knie, fun-
gerend als werkw., N. T. H. Mrcs. 1, 40); Rahél traan over
si kinders (ibid. Mth. 2, 18, in ’t zelfde vers traan als zelf-
standig naamw.); twee sal mola mit malkander (mola, molen,
in de betekenis malen, ibid. Luc. 17, 35); joe kan skoon mi
(reinigen, Mrcs. 1, 40); mie mut hoppo nu/nu (ik moet dadelik
opstaan, van ’t bijw. op, G. D. blz. 56), niet een volk steek
op een keers en tue die mit een vat (bedekken, van toe,
N. T. D. Luc. 8, 16); die speel no ha wees sut (het spelen
was niet prettig, G. D. blz. 55): skaem hem bin (hij schaamt
zich, G. D. blz. 74); mie bin skaem for beedel (N. T. D.
Luc. 16, 3).
Hoe verschillende woorden door hun plaats vóór het zelf-
standig naamwoord kunnen optreden als bijvoegl. naamw.,
blijke uit de volgende voorbeelden: mie bin blanko neger,
mie mut werk die heel week voor mie meester (ik ben een
aan een bla/nke toëbéhorende neger, tegenover vrijneger, G.
H. blz. 50), vlikvlooj tong (IS. T. D. Rom. 16, 18), blink
kleeren (N...”
|
|
| 2 |
 |
“...ookal
(eveneens), onosoo (anders, lett. of met zo).
g. bijwoorden van benadering. Bambaj (haast, bijna), beetje
mankeer (bijna). . n.
h. bijwoorden van bevestiging, ontkenning en twijfel. Ba
(daar, zie § 70), no (niet; in ’t eigenl. Kreools komt ons met
alleen voor in samenstellingen als niet een goed met een
volk enz.), meskien (misschien), kan wees (mogelik).
i. redegevende bijwoorden. Diemaék, dadimaek (daarom),
fordimaek, voor door (omdat),
k. aansporende bijwoorden. Da fraej (goed zo), da sut (bravo).
l. rangschikkende bijwoorden. Kabae (op, ten einde).
« Q5 yan (Je voegwoorden teken ik alleen aan biealdien en
nademaél (die wij tans alleen kennen als boekewoorden), en
maskie') (hoewel). Het onzekerheid uitdrukkende of wordt
vervangen door as (als): kik as mi hab tschïkki (zie of ik
een tschikki, insekt, in mijn voet heb).
In plaats van om gebruikt men voor m zinnen als mt bed
joe voor een beetje brood, em vraag voor joe (hij vraagt naar
je), em no keer voor mi (hij geeft niet om mij)...”
|
|
| 3 |
 |
“...134
p. 34.
Mi sal groot te asteran mi sal Ik zal (je) groeten tot ik terug
kom weeren. zal komen.
Adios. Goeien dag.
B. Teksten ontleend aan de Spraakkunst
der Denen. (G. D.)
Spreekwoorden en zegswijzen.
Pampuen no kan parie Kalbas.
Branmier val na Malassie, da
sut hem ha vind 1).
Hunder weet sie Nest.
Hunder wil si Kikkentje alte-
veel.
Mie bin pover Kakelak, mie
no hab Regt na Hunderkot2).
De pompoen kan geen kalebas
voortbrengen. De appel valt
niet ver van de boom.
De mier valt in de molasse,
omdat ze die zoet vond. Hij
krijgt zijn verdiende loon.
De kip kent haar nest. Hij kent
zich zelf.
De kip houdt veel van haar
kuiken. Hij houdt veel van
zijn kinderen.
Ik ben een arme kakkerlak,
voor mij is geen recht in
’t kippehok. Ik moet lijden
voor mijn armoede.
‘) Pontoppidan heeft dit spreekwoord ook, inaar schrijft brambi en molassi.
*) Vgl. Negerengels: kakraka no ha reti na fouwloe mof o (voor de
kakkerlak is er geen recht in de snavel van de kip), met de verklaring:
wie de macht heeft...”
|
|
| 4 |
 |
“...145
Mie ha loop lej neer for lo slaep
gue laet gester Donker.
Da wat Ju ha due dan, aster
Ju ha ka jeet?
Aster Ju ka loop wej, die ander
ka blief hiesoo, en soo sender
ha wil speel Kaert.
Jender ha speel?
Ju, mie ookal.
Dat wat Speel Jender ha le
speel ?
Ons ha speel drie Kaert.
Jellie almael ha speel?
Ju, maer ons ha wees alteveel,
soo die Speel no ha wees sut.
Da wie ha win?
Da mie alleen.
Hueveel Ju ha win?
Tien Stik mit half.
Ju no bin gewent for win.
Mie kan verloor altit.
Hue laet Jellie ha speel?
Ik ging gisterenavond heel laat
slapen.
Wat heb je dan gedaan na den
eten?
Toen je weg was gegaan zijn
de anderen hier gebleven, en
die wilden kaartspelen.
Hebben jullie gespeeld?
Ja, ik ook.
Welk spel hebben jullie ge-
speeld?
We hebben driekaart gespeeld
(gekleurd ?).
Hebben jullie allemaal gespeeld?
Ja, maar we waren met te
veel, en daarom was het
geen prettig spelen.
Wie heeft gewonnen?
Ik alleen.
Hoeveel heb je gewonnen?
Tien en een halve rijksdaalder.
Je bent niet gewoon te winnen*...”
|
|
| 5 |
 |
“...maek? Is de punch klaar?
Wat Jender wil drink? Wat wilt U drinken?
Mie sa drink Pons. Ik zal punch drinken.
Mie no keer Pons en Wien. Ik houd niet van punch en wijn.
Mie wil drink Wien. Ik wil wijn drinken.
Mie keer Bier alleen. Ik houd alleen van bier.
No kik na mie, da Waeter soso mie le drink. Kijk niet na mij, ik drink alleen water.
Maek gau mit die Drink. Maak gauw het drinken klaar.
Hueso, die Pons no bin guet? Wat, is de punch niet goed?
Die bin altee syer. Ze is te zuur.
Die bin altee sut. Ze is te zoet.
Die bin sterk genug? Is ze sterk genoeg?
Die mankeer beetje Soopie. Er moet wat rum bij.
Maek gau, en maek een ander Pons. Haast je, en maak andere punch.
Jender no le jeet! U eet niet!...”
|
|
| 6 |
 |
“...sellie
sal begraev mie.
13. Waerwaer mie seg na
jender: overal, waer sellie sal
preek deese Evangelium in die
geheel Weereld, daer sellie sal
seg ookal tot sie Gedagtnis,
wat hem ka due.
14. Soo een van die Twaelf,
sie Naem Judas Ischariot, ha
loop heen na die Hoog-Priesters.
15. En ha seg: wat jellie wil
giev mie, en mie sal verraedt
hem na jender? en sellie ha
giev hem dertig Silverlingen.
16. En van die Tid Judas
ha suek Gelegenheid for ver-
raedt hem.
17. III.) Maer na die eerste
Dag van die sut Brood die
Disciplen ha kom na Jesus, en
ha seg na hem: waer ju wil,
dat ons sal maek klaer voor
ju for jeet die Paeslam?
18. Maer hem ha seg: loop
na binne na die Stad na een,
en seg na hem: die Meester
lastaen seg na ju: mie Tid ka
kom; mie wil how die Paes
mit mie Disciplen bie ju.
19. En die Disciplen ha due,
soo, als Jesus ha ka belast
sender; en ha maek die Paes-
lam klaer.
20. En na Avond hem ha
sit sie selv na Tafel mit die
Twaelf.
21. En dietit sellie ha jeet,
hem ha seg: waerwaer mie seg...”
|
|
