1 |
|
“...44
zaal zonder deuren, en daar achter of nevens zijn andere
vertrekken, en de keuken is achteraan, altijd met een oven
voorzien.
Wij hebben het best getroffen met het saizoen; het is
niet over warm, ofschoon de transpiratie vrij zwaar is als
men zich maar eenigzins beweegt of wandelt, waartoe de
aan de zon blootgestelde, ongelijk geplaveide straten veel
toebrengen. Men ziet in de stad geene enkele boom. Het
overvaren met ponten, die bij menigte steeds gereed liggen,
om van de dusgenoemde Willemstad naar de Spaansche zijde
te komen en vice versa, is ons nog vrij ongewoon, kost-
baar en des avonds zeer lastig. Ondertusschen ongelukken
gebeuren er nooit. De kerk staat binnen het fort, aan die
zijde van de stad welke wij bewonen. De straat, waarin
onze woning is, heet Pietermaai. Onze huisheer, een Vries
van afkomst, gehuwd met eene inlandsche vrouw, zijn hup-
sche menschen, die ons alle mogelijke vriendschap bewijzen.
Want toen wij Zaturdag avond het huis van Ds. meyer ver-
lieten , om hem...”
|
|
2 |
|
“...voorgaande
eeuw bleef voortduren, en onder eenige lastige voorwaar-
den, doch ook met eenige voorregten; zoodat de Israëliet
op dit eiland nog dankbaar gedenkt (onlangs was hun Rab-
bijn, bij eene openbare predikatie in de Hollandsche taal,
daarvan nog de tolk) aan de rust, zekerheid en vrijheid,
welke hij hier vond, toen hel onverdraagzame Portugal en
daarna het bigoltisch Spanje hen had verdreven. — De stad,
die men had aangevangen te stichten aan de St. Annabaai
en naar een’ der stadhouderen, de Willemstad genoemd,
werd meer en meer uitgebreid en ommuurd: en de Hollan-
ders, de haven en eenige belangrijke punten van hel eiland
versterkt hebbende, genoten op dit ook door zijne gezonde
ligging meer en meer begeerde en gewaardeerde eiland, vrede
en voordeel.
Deze staat van rust duurde echter niet lang, maar zoo-
wel boven Nederland als Curasao pakten zich onheilzwan-
gere onweêrswolken te zamen. Toen namelijk in 1672 lo-
dewijk xiv, koning van Frankrijk, den oorlog aan Nederland
had verklaard, werd...”
|
|
3 |
|
“...79
brand, al wil men die zelfs stichten, wegens de menigvul-
dige zoutdeelen welke in de lucht zijn en alles doordringen.
Men gaat hier dan ook bijzonder onvoorzigtig met vuur om.
Vele huizen, vooral in de dusgenoemde Willemstad, zijn
aldus verdeeld. In de beneden verdieping éen dusgenoemde
winkel of pakhuis, (de winkels hebben veel van pakhuizen ,
ze zijn donker, laag van verdieping ën latén in orde en zinde-
lijkheid veel te wenschen over : zelden is er een afzonderlijk
kantoor, maar heer efl bedienden zitten in den winkel aan
eene ruwe tafel, ton of kist te schrijven), deze loopt ge-
woonlijk onder hel geheele huis door, en wordt door een
traliehek, soms door deur en vensters gesloten. De bene-
denverdieping dient ook wel tot woonhuis, vooral binnen
in de Willemstad, en in die woningen is het dan al bijzon-
der benaauwd en bedompt, omdat de lucht en wind er
geen toegang hebben; evenwel de menschen léven ér in en
schijnen er niet zeer ziekelijk door te zijn; ’t mag dan ook
wel daarom...”
|
|
4 |
|
“...de overkant, met de Willemstad
vereenigde, hel Waaigat gedempt, of ook over hetzelve eene
brug ware gelegd, en van de Willemstad tot het vierde
gedeelte, Pietermaai genaamd, werd voortgebouwd en die
beide gedeelten met elkander vereenigd waren.
De St. Anna baai, waarin de schepen binnen komen, en
die regts door het fort Amsterdam en links door hel fort
Rif, beiden met eene indrukmakende hoeveelheid stukken
geschut voorzien, beschermd wordt, verdeelt de stad in
twee deelen. Juist grenzende aan het fort Amsterdam, is
het Gouvernements-gebouw, waarvoor een plein en waar-
achter een dergelijk, bijna vierkant, waarin regelmatig
gebouwde officiers en ambtenaars woningen en de Gou-
verneinents magazijnen en kantoren zijn, en op den ach-
tergrond de Protestantsche kerk, waarin men langs twee,
aan beide kanten gebouwde trappen opgaat, nadat men
dien, welke in het front is, beklommen heeft. Dit Gouver-
nements-gebouw nu voorbij zijnde komt men aan de dus-
genoerade Willemstad, waarvan een gedeelte...”
|
|
5 |
|
“...in eene straat
komt, vóór dien muur gelegen, die in strekking dezelfde
is als de Breedstraat, doch niet met zulke huizen bezet en
slecht bestraat; het is eene acbterafbuurt en men weet, hoe
die er gewoonlijk uitziet. De Willemstad wordt doorsneden
van het Noorden naar het Zuiden en van het Westen naar
het Oosten door onderscheiden zeer naauwe, slecht gepla-
veide, of niet geplaveide, morsige, bedompte stegen, hanken
geheelen, in welke de benedenhuizen zeer onaanzienlijk zijn
en waar men dus ook het grootste getal armen vindt, doch
waar men, tegen zijne verwachting, goede, ruime boven-
huizen kan aantreffen, met gaanderijen en portalen, zooals
beschreven is. In een dier hanken is de Joodsche Synagoge
en vlak er tegen over, het huis dat de Rabbijn bewoont.
In de Willemstad wonen de meeste Israëlitische gezinnen,
die op Curasao een aanzienlijk gedeelte van de bevolking
uitmaken, en, zooals van zelf spreekt, handel drijven.
Op hel midden bijna van de Breedstraat heeft men eene
poort, die te...”
|
|
6 |
|
“...te wachten of te kalefateren.
Aan het einde der baai, waar dit dusgenoemde Scholtegat
begint, een zeer groot water dat door land omgeven is, is
de quarantaine plaats voor schepen, die van verdachte plaat-
sen komen. Die van besmette komen, moeten quarantaine
houden op het eiland Klein-Curafao, over zee ongeveer 3
of 4 uur Zuidoostwaarts van Curasao gelegen, en waar ook
een kleine militaire post is.
Het vierde gedeelte der stad, de dusgenoemde baai-zijde of
séno banda, ligt juist tegenover de Willemstad, Westwaarts
(of zoo als men spreekt, naar beneden) dus ter linkerzijde
van de baai, is het grootste en mag met regt het beste ge-
deelte genoemd worden. Aan den kant van de baai is een
groot plein, op welks achtergrond huizen staan en het Mo-
lenplein wordt genoemd, naar een’ molen die hier weleer
was. De voornaamste, ik zou haast zeggen, eenige straat is
ook hier de goed geplaveide Breedslraat, welke eenige hon-
derd schreden ver, als de vrij regelmatig gebouwde huizen,
ophouden en enkele...”
|
|
7 |
|
“...voor
die met te lui is, is het niet zoo ongemakkelijk ook! Maar
er is hier een klein, of wilt ge ook liever, groot beletsel,
om van de Willemstad naar Charloo, en nog grooter, om
van beiden en dus ook van Pietermaai naar de Spaan-
sche zijde te voet te gaan, namelijk eerst hel Waaigat en
dan de baai zelve, die eenige honderde voeten breed is En
waren nu over die beide waters maar bruggen gelegd ia
er zou met te klagen zijn; maar nu is men gedwongen,’
als men met zwemmen wil, en ik heb er nog nooit een ge-
zien die er vermaak in had, om zich in dusgenoemde pontjes
te laten overvaren en daarvoor plakken (geen klappen maar
plakken, Aai is een Curacaosche munt van 2} cent waarde
die men hier stuivers noemt) te geven, dat op een jaar met
eene familie nog al wat oploopt, vooral als men zooals ve-
. jaaLd,? SPaansche zÜde woont en meermalen per dag
in de Willemstad en op Scharloo moet wezen. Men kan
even als op de veeren in Noord-Holland altijd maar met
zijne beurs in de hand staan om fooitjes, hier...”
|
|
8 |
|
“...van den koepel onevenredig geplaatste, ramen, of
iever openingen met jaloeziën, en eenen vooruitspringenden
koepel, die bij den ingang der poort, welk naar hel binnen-
plein toegang verleent, op pilaren rust; aan beide zijden
van het gebouw zijn in de hoogte bloemtuintjes aangelegd,
die echter, zooals allen die er zijn, gedurig eene massa wa-
ter behoeven, om ,te kunnen zijn, wat zij wezen moeten.
Alleen in den regentijd kan men van het onophoudelijk be-
gieten wat uitrusten. Men heeft in de Willemstad ook nog
een Spaarbank, waar men ook goud, zilver en edelgesteen-
ten kan beleenen en geld op hypotheek of onder waarborg
krijgen; eene Weeskamer, die op de beide laatste wijzen haar
eene Vleeschhal, die ik ook reeds noemde.
De kerk der Prolestantsche gemeente is een zeer goed,
oog liggend en daardoor luchtig gebouw, naar gelang ech-
ler van het aantal zielen der gemeente niet te ruim, name-
ijk als het ter kerke komt. Het is bijna vierkant, doch meer
breed dan lang, aan den Oostkant met niet...”
|
|
9 |
|
“...avondkerk is, is de kerk goed door lampen verlicht, terwijl
het licht op den predikstoel, in het klankbord is aangebragt.
De Bijbels en Gezangboeken, (welke dezelfde zijn als die bij de
Evangelisch-Luthersche gemeente in Nederland in gebruik)
zijn het eigendom der kerk. De vloer der kerk is altijd zeer
zindelijk met een laag wit zand bestrooid, dat expresselijk
daarvoor van het eiland Bonaire wordt aangebragt.
De Joodsche synagoge bevindt zich, zooals is gezegd, in
een der hanken, welke in de Willemstad van het Westen
naar het Noorden loopen. Stond die kerk vrij, ze zou ze-
kerlijk een goed aanzien hebben, want het is een hoog,
ruim, goed onderhouden, op pilaren rustend gebouw, maar
in dien zeer engen bank, wordt bet tusschen de huizen als
ingeslolen en gaat men het, als men nog in dien hank komt,
dat zelden gebeurt,of men moet er wezen, bijna ongemerkt
voorbij. Over eene binnenplaats, welke men door eene soort
van poort binnentreedt, heeft men tot de synagoge toegang;
er binnen zijnde heeft...”
|
|
10 |
|
“...Bijbel,
dat is. korte geschiedenissen uit den Bijbel, ook ten gebruik
van Roomschgezinden, in 18S2 op Santa Roza (eene Room-
sche statie met een kerk op dit eiland, waar in datjaarnog
eene drukkerij was) gedrukt; maar vooral, van het: Ewan-
helie di San Matheo, poeblikado abau di direksjon di Domini
c. conradi, Minister di St. Ewanhelie, dat is: Evangelie van
St. Malt heus, uitgegeven onder opzigt van Ds. c. conradi; Pre-
dikant, in 1844 hij a. l. s. muller en j. f. neuman wz., al-
hier, in de Willemstad, (welke drukkerij nog beslaat en,
waar ook de Cura?aosche courant wordt uitgegeven, doch
van geen grooten omvang is en niet anders dan zeer duur
kan werken), uitgegeven, hetgeen er zeer goed uitziet. Hel
was zeker met het plan, om Rijbelkennis onder de Papië-
mentsch sprekende bevolking, vooral onder de Roomschge-
zinden Ie verspreiden; maar of er wel vele exemplaren van
verspreid zijn, meen ik te moeten betwijfelen. Zooals ik
verneem, is de vertaling van de Handelingen der Apostelen
ook door...”
|
|
11 |
|
“...schot met los kruid dal van het fort wordt ge-
daan. ’I Is anders een beste maatregel, dat men op zulke
buitengewone tijden geen schip uit- vooral niet hinnenlaat,
want men zou met den donker niet kunnen weten, wat
men in zijn schild voerde. De haven, en niet alleen de
haven, is wel eens meer verschalkt geworden! De vis-
schers brengen hunne netten uit en doorwaden de baai,
waar die waadbaar is, of halen de fuiken of lijnen op, die
zij hebben uitgelegd. De pontjes komen in beweging om van
de Willemstad naar de Spaansche zijde en vice versa, of
bij Scharlo over te halen. De ossenkarren met water en
andere benoodigdheden komen van de plantaadjes aan; ,de
ezels, beladen met hout of eetwaren worden aangedreven,
het wordt aan de eene en andere zijde der stad eene alge-
meene markt, waar levensbehoeften uilgeslald of liever op
den grond nedergelegd worden.
Zoo spoedig gaan de winkels niet open (de jenever- of
rhumwinkels uitgezonderd) maar toch om zeven ure gaan
de kooplieden al naar hunne winkels...”
|
|
12 |
|
“...159
hoopt, door een sleenen gebouw zal vervangen worden. Hel
bestuur des eilands heeft den grond daartoe in eigendom
aan de R. K. gemeente geschonken.
In 1841 is door den bisschop, zooals men dat noeml:
aan de overzijde der haven (de Willemstad blijft altijd de
oorspronkelijke stad) wij zeggen gewoonlijk Spaansche zijde,
een huis aangekocht en lot een geslicht van zusters van
liefdadigheid ingerigt (te voren reeds door ons vermeld),
waarin zich eene kapel bevindt, benevens onderscheiden
scholen, waarin aan kinderen van het vrouwelijk geslacht,
zonder onderscheid van godsdienstige belijdenis, schoolon-
derwijs wordt gegeven. Ook bij de kerken van den H. jozef,
de H. rosa en de H. maria zijn scholen, waarin zusters uit
het bovengenoemde gesticht, arme kinderen van onderschei-
den godsdienstige gezindheden, onderwijzen in het lezen,
schrijven enz. In meergenoemd gesticht en op Pietermaai
zijn bewaarscholen voor kleine R. K. kinderen, waarin voorn,
zusters in het godsdienstig en eerslbeginnend...”
|
|
13 |
|
“...hebben medege-
deeld, doch onze aanvraag daaromtrent aan den Rabbijn is
niet beantwoord, hoewel niet met een onvriendschappelijk
oogmerk. Alleen kunnen wij hier dus opgeven, dal er te
voren aan de Spaansche zijde in de Breedstraat, eene sy-
nagoge bestond, die sedert verlaten en afgebroken is, en nu
een door muren ingesloten onbebouwd erf blijft, en zooals
men opgeeft, honderd jaar aldus blijven moet, voor dat het
zou mogen worden verkocht en bebouwd. Een nieuwe sy-
nagoge is toen gebouwd in de Willemstad, zeker meer ten
gerijve der Israëlitische gemeente, welke groolendeels daar
en op het aangrenzende Pielermaai woont. Dat kerkgebouw
is, ofschoon wat de ligging midden in de stad betreft, af
te keuren, zoo als wij reeds hebben opgegeven, zeer doel-
matig groot en ruim. — Nadat er meer dan eene halve
eeuw geen Rabbijn bij de gemeente, die vrij talrijk en ge-
goed is, maar slechts een voorzanger, had gefungeerd, is
er in hel begin van dit jaar, een uit Nederland met familie
overgekomen, die, volgens...”
|
|