Your search within this document for 'wenkel' resulted in nine matching pages.
1

“...kashi, kama, mesa i stul. Mira e konfeshonario den misa di Santa Famia i hopi otro kos mas. Lstima ku hopi hulandes a kumpra kantidat di nos mueble bieu pa hiba "madre patria" enpobresiendo asina nos balornan kultural, ma un konsuelo ta keda, ku sikiera fo'i tera nan ta mira i apresi ken nos ta. Trabou di plat i filigrana en partikular, ta hopi apresi i tin kantidat di obra ainda ku ta bolbe kobra interes den tempu moderno. Otro fishinan manera sneiru, sapat ta importante i ta sia muchanan na "wenkel", manera tabata bisa, despues di skol. Trahamentu di sombr den kunuku. Trahamentu di sombr di kabana, esta sombr di Panama, ta importante pa Krsou i ta yuda ekonomia. Mas bien ta trabou di hende muh na kas. Machi bieu i hopi mas ta sinta traha sombr na kantidat ku ta bende por mayor. Tin skol di sombr ku diploma di diferente grado. Ta import kabana na gran eskala. Importansha di e industria kasero ak nos por nota na su eksportashon:...”
2

“...pa e yu di pueblo, hende di kol i generalmente katliko. Un di e pakusnan mas fam, tabata den Hanch'i Bientu "La Moda de Paris" di famia de Windt. Nan a keda manten nan spesialidat di artkulo di kalidat i pa kasamentu, risibimentu i boutiso. Ta ei hendenan tabata pasa pa kumpra tela, nan kanchi i sapatu fini. Den Kaya Grandi di Otrobanda mes a bin lanta na skina di Sebastopol e tienda, fereteria ku tur kos pa konstrukshon di kas, "Koperativa (Cooperatieve Vereniging en Nijverheid)" konos komo "wenkel di pader". Ya pa aa 1937, ora ku prom elekshon poltiko turna lug, e pueblo no tin nada di bisa kasi den asuntu di produkshon ekonmiko i su forsa a kaba. Algu di mueble nan ta traha ainda den pueblo i algn otro fishi ta sigui eksist hibando un bida hopi difsil pa kompet ku kos di af. Komersio di pueblo den Otrobanda ta pasa pa man di estranhero, ku a bin estables na Krsou i bira parti di pueblo. Tg tin un kos ku pueblo ta haa i sigui haa ku lo por yud' bai dilanti i esei ta su enseansa, su skolnan...”
3

“...nivel di nos pueblo. Nos hendenan tabatin hasta un poko timides pa yama religiosonan "makamba", nan ta mas bien "hulandes" mustrando asina ku e palabra makamba a kobra poko poko un nifikashon algu negativo. Ademas di skol i fuera di hospital i kuido di leproso i hende demente, tabatin otro tipo di trabou mas, interesante manera e koronan den misa, ku hopi tabata na nivel. Tabatin trahamentu di kanchi ku a duna damitanan un fishi i a bira na Saba un fuente di ingreso importante. Nos a menshon e "wenkel di pader" (cooperativa), pero tabatin aki aya mas di e trabounan ak ku nos ta yama di interes sosio-ekonmiko, pero na eskala muchu menor. Na fin di siglo pas a bini di Italia algn saserdote di Don Bosco, salesiano, ku a kumins traha na Santa Rosa ku un sorto di skol di fishi pa nos hbennan, algu ku un pader dominikano a kumins kun kaba (pastor Frie O.P.)....”
4

“...realisando den pueblo, esta un trabou sosial i kultural, ku nos a indik kaba. Nos ta mira hopi entusiasmo despleg den formashon di hbennan den "Sosiedat di San Hose", un trabou pa tee muchanan ku ta na skol i si nan no ta bai "wenkel" (pa sia un fishi), den nan ora liber ta haa sierto edukashon sviko kultural i religioso. Nan ta un sorto di trabou konos komo "patronato", algu hopi konos na Hulanda. Ta un adaptashon simpel di e prinsipio di trabou sosial di Iglesia na Europa. Te ainda por mira edifisionan kaminda hbennan por aloh ora nan ta leu for di kas f no tin kaminda pa keda. Aki e trabou tabata mas simpel, pero tg a duna formashon na esnan ku lo a keda tras sigur. Meskos tambe nos ta mira lanta e famoso "Coperatieve Vereniging en Nijverheid" konos despues ku e nmber "wenkel di pader". Un tem koperativa tabata traha alpargata i kabuya ku tabata bende ku Venezuela. Despues tabata bende tur sorto di artkulo pa traha i frf kas, di klabu te hrmnt, frf i semnt, panchi etc. Mas lat koperativa a bira...”
5

“...edifisio ku a sirbi masha hopi mes pa desaroyo di nos pueblo (Conscientiesteeg 35). Despues e lug ak mes a pasa pa Ambachtschool di Volksbond, ora ku a traha un edifisio nobo na Groot Kwartier pa hende ku enfermedat mental i a muda Montekristu bieu ku tabata keda tras di Colon. E loke ku e skol di fishi a trese ta un kambio drstiko den e manera di sia fishi. Antes bo ta sia fishi na "wenkel" serka un bas. Awor tin teoria i prktika dun pa hende ku sea ta kapasit pa nan formashon, f tin eksperiensha hopi largu despues di a kaba nan skol tkniko. Industria tabata eksig hopi i no tabata basta ku bo a sia na "wenkel" pasobra bo ta keda e loke nan ta yama "unskilled". Awor tin chns di sia pa karpint, bankwrker, mekniko i elktrishn. Na Skrpn tambe ta sia fishi di karpint, sneiru i drker i mas lat tambe ta bini aser ka mekniko i spuitmentu di outo. Na Isla mes tambe ta bai lanta hopi despues un "bedrijfschool" pa prepar hbennan pa trabou riba Isla mes. Pa mucha muh fuera di e "skol di sombr" ku su...”
6

“...asina tin alabes negoshi, esta ta bende kabuya, hrmnt, klabu etc, pero poko poko tambe artkulo pa kas i skol, un fereteria kompleto ku frf, kalki, wea di funchi, konf i tambe naturalmente artkulo religioso manera prenchi, medaya, buki di misa etc. Na dado momentu Koperativa f "wenkel di pader" manera e tabata den boka di pueblo, ta bira netamente un koperativa di "konsumo" ku su tiendanan den Kaya Grandi di Otrobanda, na entrada di Sta. Famia, den Kaya Grandi di Punda, na Julianaplein i te na Porta di Isla. No por nenga ku aki tabatin trabou serio hasi i poko negoshi tin ku a logra hasi tantu asina i habri tantsimo filial. Sinembargo meskos ku a sosod ku e negoshinan chik den Kaya Grandi di Otrobanda, Koperativa "Wenkel di Pader" tambe a deka hopi, pero a sigui eksist komo un fundashon, te ora ku a bende e edifisio algn aa despues ku Banko Maduro. Sigur e koperativa ak a yuda masha hopi famia i a elev e nivel di bida di tur su sosionan ku ta karga nmber netamente di pueblo manera Fraai, Lasten...”
7

“...Iglesia Katliko no ta krese solamente den asuntu di deboshon i skol, pero muchu mas importante den e tempu ak ta e kresementu di aktividat di Iglesia fuera di skol i misa, ma mas den komunidat mes. No ku esei no tabata eksisti, nos konos e famoso Thomaskring pa hbennan adulto ku ta kaba St. Thomascollege. Nos konos tambe St. Vincentiusharmonie i klup di bala di Skrpn (Scherpenheuvel) i un di e prom klupnan di futbol fund pa frater August: Jong Holland. Tambe ta eksisti ainda R.K. Volksbond i Wenkel di Pader (cooperativa). Pero ta bini un stankamentu den e dos gruponan delaster menshon. Mester di otro tipo di organisashon i un figura manera mons. Verriet ta komprend...”
8

“...despues. 5. Enseansa popular Instrukshon sigur ta kos ku tabatin preokupashon p'e den nos pueblo. Tur hende lo kier a mira nan yu bira mtenar, f sia kualke kos ku no ta simpel fishi. Pueblo simpel ku no ta mira un chns, ta manda su yu sikiera wenkel1 pa e por gana su pan maan. Es ku por ta hasi hopi sakrifisio pa su yu bai skol na Punda preferiblemente skol di frater. Asina St. Vincentiusschool na porta di hospital ku e legendario frater Ricardo (Richardus) a forma masha hopi di nos hendenan "Wenkel" ta e barbera, tayer di un karpint, sneiru fplat kaminda un mucha ta bai despues di skol i ta sinta te ora sera pa yuda i sia un fishi....”
9

“...un f otro persona f figura ku vishon ta kumins organis pueblo. E masa ta haa chns di bai dilanti i yuda su mes. Den kaso di sierto adelanto ekonmiko, hopi bia no ta e nesesidatnan material direktamente, sino e sintimentunan di libertat, di kier ta igual na otro ku nan ta konsider superior, ta pone ku nan ta organis nan mes. Naturalmente tin diferente otro motibu mas pa hende kumins ku organisashon. Pero nos tin un ehmpel di e prom kaso den lantamentu di kooperativa ku nos a topa ku nmber di "Wenkel di pader", di Volksbond (den boka di pueblo simplemente "Bnt") ku tabata inisiativa respetivamente di pader v.d. Pavert i di Antoine Pijpers, kontinu pa pader Verriet. E di dos kaso nos ta haa den lantamento di sindikato, kaminda obreronan mes a kumins durante di e wlga famoso den haf i ku Volksbond a tuma over i ta formalis prom organisashon obrero na 1922 "San Telmo". Nos ta bai mira awor ku diferente organisashon ta lanta den pueblo pa yuda buska su mes adelanto i defensa den diferente kaso...”