Your search within this document for 'sikiera' resulted in 22 matching pages.
 
1

“...konos, ant no solamente na Krsou. Diferente ta sali pa Venezuela, pa Santo Domingo i otro luganan. Obra di man, ku por kompet ku hopi obra maestra den eksterior, t'ei ainda pa demostr habilidat di nos hendenan. Un bishita na museo di Krsou ta mustra nos kashi, kama, mesa i stul. Mira e konfeshonario den misa di Santa Famia i hopi otro kos mas. Lstima ku hopi hulandes a kumpra kantidat di nos mueble bieu pa hiba "madre patria" enpobresiendo asina nos balornan kultural, ma un konsuelo ta keda, ku sikiera fo'i tera nan ta mira i apresi ken nos ta. Trabou di plat i filigrana en partikular, ta hopi apresi i tin kantidat di obra ainda ku ta bolbe kobra interes den tempu moderno. Otro fishinan manera sneiru, sapat ta importante i ta sia muchanan na "wenkel", manera tabata bisa, despues di skol. Trahamentu di sombr den kunuku. Trahamentu di sombr di kabana, esta sombr di Panama, ta importante pa Krsou i ta yuda ekonomia. Mas bien ta trabou di hende muh na kas. Machi bieu i hopi mas ta sinta traha sombr...”
2

“...meskos ku tampoko di e misa protestant ku tambe mester tabata eksist. Ku e polakonan (partisher) a bini Krsou tambe otro grupo di hudiu esta "Azkenazi". E hendenan ak, di desendensha mas simpel ku e hudiunan tradishonal, no tabatin e konsiderashon di pueblo manera esnan anterior. Nan ta keda biba riba nan mes, kontakto ku pueblo ta mas bien superfisial, di kliente f trahad ku e doo di negoshi. Interesante tabata den aanan binti mira kon mucha muh trahad di pakus ta yama e doo na su nmber, ni sikiera "shon" bo no ta tende i si akaso, ta apnas. 5. Skol ta nos forsa, ma kn? Un kaptulo masha importante sin duda pa pueblo di Krsou ta e desaroyo di skolnan, e parti di edukashon. Sistema eskolar ta bas kompletamente riba e sistema Hulandes ku lei di enseansa ku konos igualdat di derecho i supsidio di gobirnu pa tur ku ke lanta skol. Mishon katliko a hasi esfuerso pa lanta skol tur kaminda. Semper interes pa edukashon tabat'ei. Ora ku na mediado di siglo pas i ku binida di sman di Rosendaal i despues...”
3

“...ku e formashon ku nos hendenan ta haa na skol, den sentido di instrukshon ku programa i lenga hulandes, no tin nada ku ta duna pueblo sintimentu pa su mes kosnan. E mucha no ta sia konos su balornan propio, apnas algu di su historia i su geografa, pero si e konos diferente pueblesito di Hulanda ku makambanan mes no sa di dje. Atrobe nos ta haa ku frateman ta trese un kambio chikitu: frater Realino ta skirbi un: geografa di Krsou i Karibe i un buki di "Plantkunde van Curaao" kaminda nos ta sia sikiera konos nos mata, flor i frutanan. Huntu ku esaki nos a remark kaba ku tin un total deskonosementu di formashon sosial (siensia ku ta apnas bo ta haa den mundu mes). Nos por bien bisa, ku den e tempu kolonial ak henter nos enseansa ta tremendamente kolonial, e pueblo ta sia algu si, pero pa "sirbi", un siansa pa usa despues pa gana pida pan, no tantu pa e "ta" algu i muchu mnos pa e "ta yu di Krsou". Su desaroyo propio e ta haa kasi eksklusivamente na skol serka religiosonan den sentido moral i...”
4

“...28.000. Kier men ant ku mnos di 4 % di poblashon por a vota i di hende hmber un 7 % apnas. Esaki sigur no ta demokrasia. Di otro banda tampoko e elekshon tabata pa e totalidat di asiento den staten. Di e miembronan 10 lo mester a sali eleg pa e kantidat chikitu di poblashon e otro 5 personanan lo a keda nombra pa gobernador. Kier men ant ku 5 % di poblashon por a skohe apnas dos tersera parti di miembronan di staten. Kualke hende lo hasi pa e loke nos ta yama "drenta era di demokrasia", pero sikiera awor maske ta un par di hende por tin algu di bisa den asuntu di personanan ku lo maneh nan lug i nan bida. Asina nos por komprend tambe ku Iglesia a kumins mesora ku forma su grupo di hende ku lo a prepar pa elekshon. Obispu di e tempu ei, e famoso mons. Petrus Inocentius Verriet, a yama algun bon katliko pa present su plan: dr. Moiss Frumensio da Costa Gmez, e gran lder poltiko di Krsou, algun persona mas di R.K. Volksbond: e.o. John Horris Sprockel, Jos Maria Kroon, Constan Casiano i tambe...”
5

“...un demokrasia maske ta dbil. Na mes tempu ta un oportunidat pa e grupo di koloniale raad buska pa manten sierto influensha. Prom elekshon ta result den un viktoria kompleto pa Partido Catliko Curasoleo. Resultado di elekshon na Krsou ta duna e partido aki 3 asiento di 10 i e personanan ta dr. Da Costa Gmez, Ernesto Martijn, mr. A. Desertine (hulandes di Hulanda). Aki nos por mira e influensha di klero direktamente. Ku Desertine a sali eleg sigur no ta ku stm di poblashon simpel ku no konos' sikiera, pero e por a konta sigur ku stm di klero i religiosonan i otro hulandes katliko. Gobernador ta nombra e or'ei sr. J. H. Sprockel i sr. Jos Maria Kroon, mbos di Volksbond, ademas Sprockel ta kabes di Hendrikschool. Huntu ku e dos miembronan di Staten eleg na Aruba sr. J.R. Arends i J.M. de Cuba, ta forma un total di 7 miembro katliko di kua 5 eleg i dos nombr. E otro miembronan ta I. Capriles, W. Maal, J. Rustige (di C.P.I.M., "Isla") tur tres eleg i nombr pa gobernador: C. Winkel, A. Senior...”
6

“...diferente hben a bai kumins estudio pa saserdote pero no por bisa ku esei tabata konsekuensha di un trabou di religiosonan den e sentido di foment vokashon, mas bien algu spontneo di den pueblo mes. Asina ant Iglesia ta par sin ta prepar pa e problemanan ku lo surgi despues. 5. Enseansa popular Instrukshon sigur ta kos ku tabatin preokupashon p'e den nos pueblo. Tur hende lo kier a mira nan yu bira mtenar, f sia kualke kos ku no ta simpel fishi. Pueblo simpel ku no ta mira un chns, ta manda su yu sikiera wenkel1 pa e por gana su pan maan. Es ku por ta hasi hopi sakrifisio pa su yu bai skol na Punda preferiblemente skol di frater. Asina St. Vincentiusschool na porta di hospital ku e legendario frater Ricardo (Richardus) a forma masha hopi di nos hendenan "Wenkel" ta e barbera, tayer di un karpint, sneiru fplat kaminda un mucha ta bai despues di skol i ta sinta te ora sera pa yuda i sia un fishi....”
7

“...aanan trinta, ora ku e kantidat di empleado di gobirnu a oument tabatin algun figura di sierto formashon den nan a bin lanta un organisashon di empleadonan di gobirnu ku a tuma e nmber di "Ambtenarenbond". Tabata un organisashon ku tabata kares di e arma mas poderoso ku sindikatonan semper tin: nan no tin derecho di wlga. Komo ku empleado di gobirnu no por a wlga e organisashon aki a buska un manera di dilogo ku hefenan di gobirnu pa regla algun kos pa su miembronan. Hopi no por a hasi, pero sikiera tabatin un representashon di e gremio aki dilanti di nan hefe di trabou. Riba "Isla" tambe tabatin algun moveshon, pero aki ta e obreronan mes a purba di kumins ku algu. Komo tabata trata di un empresa ku kasi tabatin mas poder ku gobirnu ta di komprend ku e kos aki harnas lo por a duna resultado. Tur esfuerso a kaba na nada i no ta tende nada mas di riba Isla sino te ora ku kanta wlga, ku s tabata posibel. Dr. Da Costa Gmez ku kier a yuda obreronan a haa traslado pa Islariba. Kas pa pueblo Riba...”
8

“...asuntunan ta algu limit i ta kasi Gomez so ta papia i bini bek riba e punto aki. Lucha Arubano Na Aruba ora ku Henny Eman gana elekshon ta kumins e lucha arubano. Ta bai eksig mas atenshon pa asuntunan di Aruba. Por sierto for di fin di aanan binti Aruba tin su refinera di Lago, ku ta trese hopi bida na e isla aki ku ntes sigur tabata poko neglish, pero tabatin masha poko hende mes ta biba ayanan. Si tabatin un isla ku mester a sinti su mes teriblemente kolonis ant tabata presisamente Krsou ku ni sikiera a konos un politieraad, manera Aruba, ku nan mes elekshon. Enkuesta: despues di guera kiko ? Ora na aa 1944 ta parse ku gera ta bai haa su fin, ant tin un tentativa di enkuesta na Krsou pa mira kiko ta para di e islanan aki despues di guera. Den un kontesta di mr. S. van der Meer nos ta lesa lo siguiente: "parse ningn hende no ta ripar e revolushon sosial violento ku ta tuma lug. No ta skirbi den korant i ningn hende no ta rekonos pblikamente ku kada luna e struktura di komunidat ta kambiando...”
9

“...import, esaki nos ta kalkul ta sufisiente. Ta trata di mustra e tendensha general i e influensha di e diferente aspektonan ku ta afekt bida i struktura di nos pueblo. 4. Religion Katliko ku problemanan grave Ta di komprend ku pa Mishon katliko e situashon den tempu di e di dos guera mundial no a result nada fsil. Kambionan masha drstiko i den masha poko tempu ta tuma lug den nos pueblo. Nos no ta na prinsipio di aanan trinta ku un kantidat di estranhero ku ta bini i mester buska kon integr f sikiera adapt na nan patria nobo. Ya hendenan, estranheronan, t'ei pa basta tempu kaba. Un kantidat di nan tin relashon ku hendenan lokal i konsekuente-mente nan a influensh otro. Nos mes hendenan tambe a kustumbr ku e situashon nobo: basta sn ta lora, pueblo tin algu di bisa den poltika, un poko mas di libertat personal, bo man por bai bo saku ta duna e sensashon di libertat, independensha etc. etc. No ta pues e mes pueblo humilde, sufrido i dsil. Pa Iglesia katliko i pa klero, ku no ta kustumbr ku...”
10

“...75 IV Antia ta haa Outonomia 1,- Pueblo deskontrol mester di un profeta. 2,- Kuadro poltiko totalmente nobo. 3,- Desaroyo ekonmiko sin uishon. 4,- Religion no tin nada mas pa ofres bida pbliko? 5,- Edukashon ta preparashon pa kambio. 6.- Trabou sosial sin adaptashon na realidat histriko. 1. Pueblo deskontrol mester di un profeta Pueblo di Krsou den e siglo ak, den un par di dkada nos por bisa, a kambia por kompleto. Nunka e pueblo tabatin idea ku e ta bal nada, ni sikiera den su mes bista. Ora ku lucha poltiko duna pueblo un oportunidat pa demostr ku e t'ei, ku e mes por disid diferente kos pa su mes, ant ta bai result un korementu tras di algun persona, segn sintimentunan di momentu. E situashon di sumishon na loke ta "poder", tantu gubernamental (tempu di ful kolonialismo), komo religioso ("shon pastor"), ekonmiko ("shon grandi"), sosial-rasial ("Shon blanku") ta sigui reina. Esaki ta sosed prinsipalmente ku yu di Krsou di kunuku i otronan mas humilde di barionan bieu di stat. E grupo...”
11

“...76 E masa di yu di Krsou ainda no ta prepar pa kambionan drstiko, mas fundamental, den sentido poltiko. E loke el a haa den su formashon ta asina superfisial, ku e no ta komprend e alkanse di kambionan, ku ta turnando lug. Ainda e ta keda sinta ku e sintimentu di "adorashon" pa e mes "shon blanku". Diskriminashon pa motibu di kol no solamente ta konsekuensha di kolonialismo, no solamente di e sistema implant pa Hulanda. Ni sikiera e manera di trese religion, ku mishoneronan kasi eksklusivamente hulandes, kompletamente segn manera di pensa di Hulanda. Dimes ta parse e tin e aktitut sumiso pa motibu di e loke a kushi, den su naturalesa. E apresio pa esun di kol mas kla ta un balor, ku e mes ta duna na algu sin realis ku ta un algu ku ta kontra dje mes. Komo poltika a bira asina importante den pueblo, ora ku Partido Catliko Curasoleo prd elekshon na aa 1945 pueblo ta mira ku hasta lidernan religioso ta kumins prd kontrl riba e masa. Nos a mira ku no tabatin atenshon pa organis e grupo di "obrero"...”
12

“...tuma lug. Figuranan manera Rafael Rosario ku ta kambia di partido f Cathalina, ku ta pasa di un partido pa otro, ta trese konfushon grandi den pueblo. No tin un lia di pensamentu, no tin un kos ku hende por basa riba dje, pa bisa ku esun ku ta bltu, ta prefer esaki f esaya. Tur partido tin e mes ideanan (idealnan?) mas o mnos, tur tin e mes tktikanan i tur ta praktik e mes un "wega" poltiko. Algemene Maatregel van Rijksbestuur. (1959) Pueblo en general no tin muchu idea di loke ta pasando. Ni sikiera ora ku, despues ku Partido Nashonal logra ku un eksponente di Democraatnan pasa su banda. Situashon ta bira difsil pa diferente motibu i gobernashon ta stanka. Gobirnu sentral ta akud na Hulanda ku ta tuma un medida general (Algemene maatregel van rijksbestuur) i asina gobernashon por bolbe den man di esnan di Partido Democraat. Ironia di e kaso ta ku despues di a sulfur kontra Hulanda pa haa e derecho di voto pa pueblo i kohe poder den bo man, awor ta akud na e mes Hulanda pa haa chns di sinta...”
13

“...kos tabata brua formal. Pa e delaster elekshon na kua Partido Katliko (KVP) a tuma parti (1963) a yega momentu ku pueblo no tabata sa si e partido lo djin Partido Democraat si f no. No por yega na un desishon definitivo i pueblo a kaba di deskontrol, hopi hende a bira lomba pa partido. Ora ku despues e partido djin kompleto ku Partido Democraat tabata su morto den bista di pueblo. Un dirigente a deklar pblikamente durante un reunion di estudio na kua e tabata pertenes ku "mi a kere ku tabatin sikiera algun idealista mas den partido, pero awor si mi tambe ta bai buska pa mi mes". Lstima pero e tabatin rason mirando kon kosnan ta birando. Mintras ku obispu Zeppenfeldt a deklar ku: p'e e partido katliko (KVP) ta e trabou esensial di Iglesia na Krsou, awor e vikario apostliko nobo mons. J.M. Holterman ta prohib e partido sigui usa e nmber katliko pasobra kasi henter pueblo ta katliko i no tin pakiko trese divishon den Iglesia pa motibu di poltika. Pueblo ta haa esaki un muestra di kurashi i ta...”
14

“...e idioma nativo no ta haa e atenshon ni rekonosementu deb. Loke ta sosod na skolnan awor ta algu ku no por keda sin su efekto saludabel. Pueblo, nos muchanan mes, ta kumins sinti nan propio balor mas tantu, "nan mes kosnan" tambe ta "kos di sia". Nos shimaruku, fruta di knter di kaminda na kunuku, tin mes f mas balor pa su kantidat di vitamina C, ku otro frutanan manera anasa f apelsina. Maske ta un poko rekonosementu mas ta kria pa loke ta propio. Asina por prepar pa un futuro, pa un kambio sikiera, un maan diferente. Sinembargo mester bolbe ripit aki, ku e formashon di adulto ta algu deskonos, e formashon direktamente den sentido sosial, fuera di e tiki ku "Kursiyonan di Kristiandat" por ofres no tin ainda. Ma algun hben ku regres di nan estudio na Hulanda i algun otro persona mas, ta bai kumins ku gruponan di estudio na un manera mas sistematis. Ta forma diferente grupo: di hendenan ku grado akadmiko pa studia ensklikanan di Iglesia, hbennan ku sierto edukashon sekundario ku ta dedik...”
15

“...di 1958 a hasi di Credit Union Colon, Credit Union Santa Famia, tres dia despues credit union Santa Ana pa trahad di haf a lanta. Esaki ta e prom dos Credit Unionnan ku a lanta na un manera mas formal. Pa komprend balor di loke e movementu ak a trese den e temporada bru ak nos por duna un ehmpel masha elokuente: durante un reunion di komishon di krdito di un kooperativa, dos miembro ku tabata amigu ntes, pero ku despues, pa motibu ku kada un tabata di un otro partido, a keda aanan largu sin sikiera kuminda otro, awor nan ta sint den e mes komishon i tin di diskut problema di e hendenan ku nan mester yuda. Despues di tantsimo aa ata nan awor ta kombers manera nada no a pasa. Straesa pa e echo ak a pone ku nan a konta un saserdote e estupides di laga poltika drenta bida di hende asina. E mes grupo ak di miembro, tratando kaso di un fiansa ku nan mes nunka lo no a hasi, pasobra nan ta komprend ku esei lo ta riba nan forsa, ta aserk e saserdote bisando ku nan ta komprend ku e persona ei mester...”
16

“...yuda bntnan di Casa Sindical, e ta lansa e idea di kumins kontratashon di un C.A.O. pa trahad den haf. Jacobsen ta akud serka e animador di credit union i di Bnt Portada di un edishon di e manual di kristian i ta propon pa e dos gruponan Credit Union. so sinta na mesa, esta U.S.H.P. (di D.P.) i C.B.H. (independiente). Teniendo af Nationale Havenarbeiders Unie, ku tin e gran mayoria di trahad den haf afili, naturalmente e fli no por a sub. Tg esaki ta demostr e rekonosementu di e grupo di ni sikiera shen hende den haf di Krsou. Despues e mes Jacobsen aki ta skirbi un artkulo den e revista di ambtenarenbond, mustrando riba e peliger ku Credit Union ta enser pa sindikatonan, basando su mes riba e palabra "union" ku na Merka nan ta usa pa (labour)-union, ku ta un sindikato. Falta esaki di konosementu, f ta "his master's voice" nos mester mira den un akshon asina. Sr. Jules Rojer, propagador di credit union ta kontest'e debidamente i e asuntu ta keda einan. Pero e ta indikativo. Otro detaye...”
17

“...grandi ku ta buska trahad pa bai traha na Hulanda. Bronswerk ta un di e promnan, pero despues ta sigui mas i mas. Hopi hende ta kumins bandon Krsou, hopi yu di tera, ku no ta mira un futuro mas na nan mes lug. Tampoko por mira ningn trabou serio di parti di gobirnu pa alivi sikiera e situashon di Krsou i su hendenan. Ta parse ku ta solushon no tin. Hasi poltika ta muchu mas importante, ta pesei nan ta "poltiko". Ekonomia di Krsou ta manera un problema sin salida i loke por kumins mes ta frakas f ta kere di por usa pueblo sin dun su derecho i rekonosementu. Difikultat grandi tin pa e sindikatonan, ku ademas siguiendo lineanan poltiko ainda, ta bringa otro konstantemente, redusiendo e forsa positivo ku lo por a kontribu sikiera na un poko mas di rosea pa e pueblo. E masa di pueblo ta sigui bai atras ekonmikamente. Esnan ku ta biba di "onderstand di gobirnu" ta oument. Distansha entre esnan ku tin i esnan ku apnas por biba ta krese dia pa dia mas tantu i konsekuenshanan lo ta grave. "Vito" ta mustra...”
18

“...pero e no ta mira ku derecho i obligashon ta enser den e mes ideanan ak, ku trabou ta algu berdaderamente "religioso", ku lucha pa su propio liberashon i rekonosementu komo hende tambe ta inklu den e doktrina i enseansa di Iglesia. Pueblo ta konfes ku el a falta misa, hasta ku el a bishit kampo di prostitushon i a papia palabra malu, pero nunka... ku el a keda sin bai traha sin motibiu, of ku el a hrta hende ku ta traha p'e nengando un salario hustu, tampoko ku nan tin tantu tempu nu, sin papia sikiera ku otro. Nunka e ta restitu nada ku el a kita inhustamente f fia di otro, ni keda sin paga bk su...”
19

“...programa di A.V.V.C. i di INFORSIC. Mintras e ltimo ta trata puntonan ideolgiko manera balor di hende, di sosiedat, di trabou, derecho laboral, historia di sindikalismo general etc. e otronan ta pone mas atenshon na e parti organisatorio i hasta ta invit representante di doonan di empresa, patronnan, pa dikta konferensha pa lidernan laboral. Riba su mes esaki no ta nada negativo, pero mester tee kuenta ku e mentalidat di nos empresario-nan. Nos ta nota un miedo di parti di A.V.V.C. di menta sikiera e palabra ideologia. Un otro punto di diferensha entre e dos federashonnan aki ta sinta den e sistema prktiko p.e. den kontratashon kolektivo. Mintras ku C.C.V. ta konsult previamente ku miembronan i ta pone atenshon na detaye, hopi empresa ta prefer di trata ku sindikatonan di A.V.V.C., (di komprend). Maske tin diferensha grandi denter di e federashonnan tg debesen-kuando tin un sorto di aserkamentu. No tin selebrashon komun ni dia 1 di mei, dia di obrero. E gruponan ta para fuerte kontra otro...”
20

“...frustrashon, awor e por mustra ken e ta. Kisas esaki por a keda asina, te einan, pero ora hende prd kabes e ta komet lokura. Tristu ta, ku tin kantidat di hende ku ta sinti nan mes ofendi si bo mester bisa ku ta nos tur a faya. No ta kuestion di kulpabilidat, ma kuestion di rekonos bo fout, bo fayonan ku a kousa destrukshon i a trese desgrasia i estankamentu di progreso den pueblo pa basta tempu. Ningn hende ku sano huisio lo kier a kousa 30 di mei na Krsou deliberadamente ni boluntariamente, ni sikiera esnan ku a kima i hrta. Ta kuestion di sinta 'wor i studia, medit, mira kiko a bai robes pa evit den futuro un ripitishon di e tragedia ku ta tras di lomba. Dios laga ku hende sia di su pasado i di su erornan. Den su karta djis despues di e lantamentu formal ak, mons. Holterman ta mustra eksaktamente riba esaki: "no kulpa, sino rekonos ku nos tur tabata fout". 1. Un pueblo ta prd kabes i ta distru su lug Durante dkada di 60 pa 70 pueblo di Krsou a pasa den kambionan formidabel sin kai na kuenta...”