1 |
 |
“...sierto fayo den su organisashon i e paternalismo ku ta kaba ku e bon trabou hasi, sin konta ainda e kambionan drstiko di mentalidat.
Iglesia, unabes ku e tabatin kasi tur skol den su man, tabatin mester tambe di un f mas rgano skirb pa manten su pueblo na altura i yuda krea un pensamentu eklesial. Asina nos ta mira tres korant for di prinsipio di e siglo ak: Amigoe di Curaao, na hulandes, mas bien pa hendenan ku poko mas instrukshon, La Cruz pa pueblo simpel, kaminda pader Raymundus Wahlen O.P. sekretario di obispu a skirbi masha hopi mes, aanan largu i a hinka hopi spa den papiamentu, un semanario meskos ku e otronan, ku orientashon general. La Union di tur korant di Iglesia, redakt pa pader Verriet mes, tabata un instrumento di lucha i lucha tin bia fuerte, na defensa i propagashon di doktrina di Iglesia i di derechonan di pueblo. Ta e korant ku hasta a publik tradukshon di ensklikanan sosial i direktivanan di Roma den asuntu sosial manera Rerum Novarum.
Pa hbennan i muchanan di skol tin tur...”
|
|
2 |
 |
“...43
a kamna na man di klero, siendo e mes basta form den asuntunan poltiko. Meskos tambe tabatin otro figuranan independiente, ku a mira un manera di traha pa e pueblo den partido sin ku nan kier ta mar na klero.
E partido aki por a konta tambe ku e sekretario di Mons. Verrriet esta pader Irenaeus de Bruin O.P., kende a traha na St. Barthelemy i a hiba un lucha feros kontra mazonera na e isla transes ei. Un figura asina na Korsou sigur tabata bonbin den fila di hendenan ku konos e anti-klerikalismo i anti-katolisismo di mazonera, maske nan forsa a deka hopi.
Un partido mas ta bai turna parti na elekshon pa e prom Staten i esei ta "Curacaosche Politieke Unie". Den su mayoria hendenan di e sektor mas haltu den kolonia i algun hulandes. Tur ta personanan ku sigur no tin interes di e pueblo simpel muchu na pechu. Den e grupo ak tabatin dos parti unu mas hben i mas radikal i otro mas moder, pero aki no ta interes muchu e detaye ak.
Gobernador pues tin di nombra algun hende komo miembro di Staten...”
|
|
3 |
 |
“...52
tabata un di e fayonan, konsekuensha di un klero ku tabata konos poko e trabou sosial ku Iglesia na Hulanda tabata hasi bou di tur sorto di hende ku nan Boerenleenbank, e trabou ku mineronan i henter e movementu sindikal.
Atrobe ta mons. Verriet ta esun ku ta stimul, sin haa muchu akohida serka su mes klero a no ser un ke otro manera pader de Bruin, pader Penninx, Bartel i e segundo sekretario di obispu ku ta pader Brada. Pero mester bolbe ripit ku tur esakinan tambe tabatin e mentalidat di "hasi pa hende" sin laga e hende yuda su mes i hasi pa su mes.
Ambtenarenbond
Na prinsipio di aanan trinta, ora ku e kantidat di empleado di gobirnu a oument tabatin algun figura di sierto formashon den nan a bin lanta un organisashon di empleadonan di gobirnu ku a tuma e nmber di "Ambtenarenbond". Tabata un organisashon ku tabata kares di e arma mas poderoso ku sindikatonan semper tin: nan no tin derecho di wlga. Komo ku empleado di gobirnu no por a wlga e organisashon aki a buska un manera di dilogo...”
|
|
4 |
 |
“... ni pa partido di Gomez ni pa Partido Catlico Curasoleo. Monseor Verriet ta buska ainda un salida i kier invit hendenan di Hulanda di KVP, pa intermedi. Tin idea pa invit e famoso lider hulandes prof. Romme, pero Verriet no ta sinti muchu bon i ta fayes na Aruba na aa 1948.
Ku esei tur kontakto entre e partido nobo i mishon katliko ta kaba i kun Partido Catlico Curasoleo, ounke nunka no a likid' ofisialmente. (Te na ltimo dokumentonan relashon ku e partido ak a keda den poder di e delaster sekretario ku tabata sr. Ernesto Rosendaal.) Atrobe nos ta mira akshon klerikal ta determinante. Sierto miembronan di klero ta pusha un figura dilanti pa bira Vikario Apostliko, sal di e gremio di "lite" katliko form pa e mes klero ak.
E vikario apostliko (obispu) nobo siendo antiano, nasi na Aruba i lant na Krsou, no ta identifik ku pueblo mas simpel.
E Vikario Apostliko nobo ta mons.
Antoninus van der Veen Zeppenfeldt di rden di predikadornan.
Mientrastantu Partido Democraat ta hunga ku e pueblo i ta...”
|
|
5 |
 |
“...brua
mas tantu ainda ora ku riba rden
v j-D l j o * 4 di mons. Zeppenfeldt, kende ta
Kas di Pueblo den Penstraat.
rechas pubhkamente i
ofisialmente Partido Nashonal nobo, ta lanta PARTIDO KATLIKO DI
PUEBLO (KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ), ku e mes nmber ku e partido di
katlikonan di Hulanda.
Na Zeemanshuis den Klipstraat, na loke awe ta Rouvilleweg, e partido ta keda lant bou di guia di sr. J.H. Sprockel, mr. I. Debrot (kende resientemente a yega for di Hulanda despues di su estudio) i pader Mhlman sekretario di obispu. Parti importante di e partido nobo lo bira: hende muh, ku ta sigui tur loke ta bini di saserdote i religiosonan.
Tabatin un grupo di hben, den nan mayoria hbennan di St. Thomaskring, ku na nos pareser tabatin mas komprenshon pa e situashon i ta trese e idea dilanti pa djin komo grupo e partido di Gomez. Naturalmente Gomez ta mustra ku nan por djin wl, pero komo persona i no komo grupo. Infiltrashon di grupo naturalmente por bira peligroso pa e partido. E idea ak ant no ta haa akohida...”
|
|
6 |
 |
“...ainda ta imposibel. E grupo ainda ta muchu chikitu. Sinembargo lo e tin un influensha grandi.
Credit Union
Un movementu ku a kobra basta forsa den poko tempu tabata sin duda credit unionnan di Krsou. Nos a mustra riba e prinsipio na Colon. Despues di un par di aa, bou di palu, no tabata e lug adeku mas. Hopi hende no por a djin. Ademas e sitio di Colon mes ta aleh hende. Mester a buska un otro salida.
Na aa 1958 na luna di yanari lo mester a tee na Krsou un reunion di Comishon di Caribe, bou di sekretario general sr. Beauregard. Ta saka un panflt ku e kabes: "Cooperashon problema aktual". E nmber ak ta mustra riba e situashon, ku Krsou ta den i ta mustra riba balor di kooperativanan pa desaroyo di pueblo. Motibu tabata pasobra den e reunion ei e punto prinsipal di diskushon lo mester tabata kooperativismo komo instrumento di desaroyo. Ta sosed awor ku e idea di independensha di e islanan den Karibe, ku ta kresiendo dia pa dia, a pone ku a kambia e tema prinsipal, ku a bira e or' ei Independensha...”
|
|