| 1 |
 |
“...pero tabatin masha poko hende mes ta biba ayanan.
Si tabatin un isla ku mester a sinti su mes teriblemente kolonis ant tabata presisamente Krsou ku ni sikiera a konos un politieraad, manera Aruba, ku nan mes elekshon.
Enkuesta: despues di guera kiko ?
Ora na aa 1944 ta parse ku gera ta bai haa su fin, ant tin un tentativa di enkuesta na Krsou pa mira kiko ta para di e islanan aki despues di guera. Den un kontesta di mr. S. van der Meer nos ta lesa lo siguiente: "parse ningn hende no ta ripar e revolushon sosial violento ku ta tuma lug. No ta skirbi den korant i ningn hende no ta rekonos pblikamente ku kada luna e struktura di komunidat ta kambiando mas drstikamente ku promnan ay den dies aa di tempu."
Emilio Lopes Henriquez ta pidi pa mih relashon entre trahad i patron: "E manera ku patronnan ta trata trahadnan den hopi sentido ta penoso, si bo ripar kon e patronnan ta oument nan empresa kada bes i ta mehor nan kondishon di bida i e obreronan mester traha aanan largu sin un futuro, mintras...”
|
|
| 2 |
 |
“...94
influensha riba nos pueblo, pero s e ta duna pueblo un motibu pa soa i rabia. Hopi tempu despues e rabia ak lo manifest su mes na un manera hopi irashonal den e revolushon ku despues lo tuma lug.
Kasnan netamente hulandes na Julianadorp.
Yunan di Korsou simpel, hendenan di kunuku a kumins kere den nan mes un ratu. Gomez ta e "profeta" pero tambe e ta bira un "dolo", te hasta hende ta yama nan mes "gomista". Tg e kibramentu ku tradishon i para riba su mes, ainda no ta duna muchu speransa.
Despues di un viktoria grandi, Gomez ku su partido ta bai prd un elekshon, ku lo manda un otro dirigente bai firma un situashon poltiko i estatal nobo na Hulanda.
Esaki ta pone e pueblo kumins duda den su mes atrobe. E idea ku "nan mes no por" ta bolbe lanta. Pueblo ta prd konfiansa den su mes. Propaganda poltiko ta mustra riba e faktor "kol" hopi bia. Pero "blanku" ta sigui atra, maske bo a sinti nan peso riba bo lomba. Un chns mas tin ora ku den Statuut asept ku kada isla lo mester gobern su mes, ku...”
|
|
| 3 |
 |
“...integrantenan ku ta nesesario konos pueblo i su manera di biba i husga tambe di traha huntu ku nan den nan mes organisashonnan, ta difsil pa hbennan so logra konfiansa i interes di e pueblo votado.
Algn bes U.R.A. ta saka un persona, pero despues di e revuelta di 30 di mei 1969 gran parti di Uristanan ta bolbe e seno kaminda nan a sali, esta Partido Nashonal. Algn di e otronan tambe a bai i asina loke a pronostik uristanan a sali brdat: boso ta speransa, pero si boso faya lo bini un sorto di revolushon den pueblo.
Futuro skur
Ku e loke a ekspon aki ta fsil pa komprend ku e partidonan...”
|
|
| 4 |
 |
“...solamente ta kibra ku imposishon di ideanan di poltika partidista, ma ta trata na yega na formashon di lidernan di base den e organisashon di obrero. Loke ta normal ta sosed ku e lidernan di e bntnan nobo ku ta luchado fuerte, nan ta tildanan di ta komunista, ora present e kaso di Haiti (mira mas abou) ant ta prueba esei ta di komunismo puru.(?) CLASC (Confederacin Latinomaericana de Sindicalismo Cristiano) tambe, siendo revolushonario, ta keda mark komo komunista, mintras ku tur ta boga pa un revolushon no violento sino kambio drstiko den struktura general di henter bida di nos pueblonan....”
|
|
| 5 |
 |
“...desproporshonalmente, tg e loke ta haa na skol no ta adapt sufisientemente na e realidat ku pueblo ta biba aden. Hbennan ku ta regres di nan estudio den eksterior ta purba den poltika i hasta den sindikato, pero ainda ta muchu tempran pa nan por tin hopi influensha riba e mentalidat di pueblo. Ta un berdadero temporada di revolushon e pueblo ta biba aden, hopi sin sa. Esei ta keda manifest den e organisashonnan sindikal, ku ta tremendamente aktivo, pero no ta logra ainda uni forsa pa kombat e monstruosidat di un bida sin futuro ku ta present na horisonte. Herensha di aanan anterior ta hunga un rol grandi i ta stroba, pero algn adelanto si tin. Solamente lo e result den un revolushon violento ku ta bai parse di ta paralis tur kos i destru hasta loke a logra den kurso di aanan anterior. Un bista poko ttriko, pero realidat por ta tristu tin bi....”
|
|
| 6 |
 |
“...ta tira tur kos den otro, e ta inkontrolabel, bo no sa ki parti a hasi kiko. Ta esaki a pasa ku pueblo di Krsou dia 30 di mei mainta tempran. Ta un kos ku a bini ta preparando durante aanan largu. Ta tur e elementonan, ku nos a trata di splika, a bini huntu i a kousa e akshonnan katastrfiko ku a turna lug. Danki Dios ta un par di hende so a muri, pero e kos por tabata hopi pi.
Hopi hende por tabata sa, ku algu tabata kushi. Siguiendo e pasonan di desaroyo di nos pueblo, hende por a spera un revolushon, un kambio drstiko den henter nos sistema di gobirnu, di nos ekonomia, di nos situashon sosial enfin di nos bida kompleto. Ma ken a spera di un pueblo pasfiko, un pueblo humilde manera esun di Krsou, ku lo e lanta kima kantidat di negoshi i baha un gobirnu ku e mes a skohe apnas algn aa prom?
Trinta di Mei tabata un desbordamentu di emoshon, domin durante hopi tempu largu. Tabata un gritu di alarma di un pueblo domin, eksplot, maltrat, pero ku tabata biba ku wowo ser. Tabata un gritu desesper...”
|
|
| 7 |
 |
“...i kasnan grandi kim?
E pueblo mes, su manis ta reuni pa mira kiko el a hasi. Hopi ta sakudi kabes, sin por komprend. 'Asina no", ta e komentario, pero ku esei mes nan ta indik ku "algu" mester a pasa. Ata aki e falta di formashon ku ta manifest su mes. Pueblo deskuid i oprim, maske kon pasfiko di naturalesa, si no atend debidamente ant ta revolushon por spera, na un manera destruktivo.
Hopi lug na nos kontinente a konos sorto di situashonnan asina. Ma ta sigur ku esnan, ku mester biba di idealismo, sin buska interes personal, dunando guia i formashon si nan a hasi nan trabou manera ta di spera di nan, ant lo por a evit violensha i yega na un revolushon pasfiko i un kambio radikal sin kibra ni kima.
Pueblo di Krsou lo mester lanta di nobo, pero lo atend su nesesidatnan berdadero den futuro?
2. Aktornan riba esenario poltiko ta kambia, e mes presentashon ta sigui.
Poltikonan durante i djis despues di wlga i kimamentu di Willemstad, ta manera hendenan ku no ta kapas di komprend kiko a pasa...”
|
|
| 8 |
 |
“...siglo ak studi mas detenidamente por yuda nos konstru un futuro pa nos mes pueblo di Krsou.
3. Ekonomia buskando rutanan nobo
Kaminda tin revolushon, tin destrukshon i loke ta pi ta e konfiansa hopi bia ta keda destru den pueblo. Esaki ta trese ku ne, ku ekonomia, ku no ta tee kuenta ku hende, ma ta biba su mes bida, no ta muchu aktivo den pueblonan ku konos revolushon. Trankilidat i rden ta loke mester. Ma huntu ku esei tambe forsa laboral, ku no ta muchu eksigente i ku ta mas barata. Leinan sosial ta pa hopi empresa un menasa (?), mintras ku mester ta i por ta nt kontrali. Un trahad bon atend ta un gran apoyo pa e mes empresa i mas mih trate mas kolaborashon por tin. Obligashon i derecho ta bai huntu den ekonomia tambe, ma esei ta solamente si tee na kuenta ku lo mas importante ta HENDE.
Ta sigur ku situashon ekonmiko di Krsou no a mehor ku e revolushon di mei sesenta i nuebe. Hopi a hasi pa yuda empresanan ku a sufr dao. Poko...”
|
|
| 9 |
 |
“...151
ta esnan ku a demostr komprenshon pa e situashon ku a kousa e revolushon ak. A dura basta pa a kumins di nobo i esei ta di komprend. Hulanda a yuda i ta sigui yuda pa lanta ekonomia di nobo. pero ta e hendenan mes mester aktiv. Di parti di gobirnu, kier habri porta i buska empresanan grandi pa estables, pero di tur e kantidat di proyekto ku a prepar, ta apnas un ke otro a duna resultado.
A lansa proyektonan pa motivashon di pueblo (MOTIVATION TRAINING), a lanta ofisina pa yuda i asist empresanan chik (KORPODEKO). A gasta enorme kantidat, pero pa bisa ku tabatin un resurgimentu formal di ekonomia den kua e pueblo mes ta partisip ta leu di realidat. Kisas lo mester a bini ku un formashon pa empresarionan mes, den sentido di un responsabilidat sosial pa henter komunidat huntu ku e motivashon di pueblo trahad, empleado.
Haf nobo ku diferente fasilidat moderno.
Banda di haf a ekspand fasilidatnan enormemente: haf di "container", oportunidat pa empresanan "tax free". A oument fasilidatnan...”
|
|
| 10 |
 |
“...pone ku nan a pasa engran parte den man di partidonan poltiko. Despues atrobe ta bini gruponan totalmente riba nan mes te por fin trinta di mei ta hasi sindikalismo un movementu outntiko di pueblo trahad kompletamente liber.
Maske kon divid nan ta e kambionan efektu a result benefisioso pa desaroyo di pueblo, aseptashon di gremio di obrero komo un forsa ku mester konta ku ne. Ma kos no tabata dje fsil ei manera e ta pinta.
Tabata nesesario un kolaborashon di tur grupo di obrero pa sali di e revolushon anrkiko ku a turna lug. No tabatin union berdadero, mas bien un kooperashon di momentu. Plannan pa futuro no tabatin di ningn sorto. No por a yega na diskut na drechi e posibilidat pa bini na un partido di obrero. Sindikato A.H.U. di "Papa" Godett a lansa ku Nita e partido F.O.L.. Otro gruponan ni a sosten ni a partisip masivamente. Lucha i kompetensha a sigui den e gremio di obrero apesar di esfuersonan djaf pa yega na un struktura unitario.
Di Hulanda a present e tres federashonnan di obrero...”
|
|
| 11 |
 |
“...158
Hopi aktivo ta e otro grupo ku s ta afili na A.V.V.C. i esei ta trahadnan den enfermera. Nan tambe a konos wlga ku a tee misa di Santa Famia durante basta dia okup, lagando oranan di servisio religioso liber. Guia di parti di Iglesia den e kasonan aki mester bisa ku ta hopi dbil i ku poko komprenshon pa e loke ta problemanan.
Engeneral por asept libremente ku sindikalismo a konos den e tempu for di revolushon di 30 di mei un avanse basta grandi komo forsa independiente pa defend derecho di e hende trahad. Ta di komprend ku ni den tur asuntu, ni tur hende ta semper di akuerdo ku akshonnan sindikal, pero no ta kita ku e kontribushon di e gremio ak ta konsiderabel i den hopi punto hopi positivo. Pueblo ta papia i ta skuch', maske tin bia mester grita hopi duru.
Riba tereno sosio-ekonmiko s akshon popular ainda no a kobra e forsa ku lo e por tabatin. Credit Unionnan en general a debilit hopi. Algn a keda ku forsa i ta duna asistensha na gran eskala i tin miones na sn espar, ku fuera di...”
|
|