1 |
 |
“...sistema sindikal di Antia.
E lucha den haf tabatin su importansha. Pero lstima ku mester bisa ku tabata un kos pasahero. Pueblo a sakudi wl i un rebelin pa buska sierto rekonosementu a estay, pero obreronan sin formashon i hopi eksplot no por a "kapitalis" e movementu ak. Despues Felix Chakuto mes, ku a duna tantu speransa pa un movementu nobo, a eklips despues di a sali for di prizn i no kier a tende mes di e "hendenan ei ku no ta komprend nan mes balor i a lagu' na kaya".
Volksbond tin hopi plan manera nos a mira kaba. E skolnan di anochi na kual varios trahad den haf ta turna parti i otro hendenan di fishi ta kumins ku un formashon mas slido. E korant La Union ta hasiendo un trabou magnfiko. Den poko tempu Volksbond ta bira algu importante den pueblo. Defensor di derechonan di poblashon humilde i propulsor di kultura religioso. Interesante tambe ta pa mira kon e tempu ak La Union ta ofres oportunidat na eskritornan na "papiamentu", lenga di e pueblo hopi desbaloris pa kolonialismo. Diferente...”
|
|
2 |
 |
“...Kier men ant ku 5 % di poblashon por a skohe apnas dos tersera parti di miembronan di staten. Kualke hende lo hasi pa e loke nos ta yama "drenta era di demokrasia", pero sikiera awor maske ta un par di hende por tin algu di bisa den asuntu di personanan ku lo maneh nan lug i nan bida.
Asina nos por komprend tambe ku Iglesia a kumins mesora ku forma su grupo di hende ku lo a prepar pa elekshon.
Obispu di e tempu ei, e famoso mons. Petrus Inocentius Verriet, a yama algun bon katliko pa present su plan: dr. Moiss Frumensio da Costa Gmez, e gran lder poltiko di Krsou, algun persona mas di R.K. Volksbond: e.o. John Horris Sprockel, Jos Maria Kroon, Constan Casiano i tambe algun katliko konos ku no tabata direktamente lig ku Volksbond manera Jacques Ellis, Elias A. Rmer, W.F.G. Mensing i algun persona mas. Nos sa ku Elias Rmer a puntra...”
|
|
3 |
 |
“...faltanan, manera e falta total di adaptashon na mentalidat di pueblo, sirkunstanshanan partikular etc. a logra ku mayoria di pueblo a haa sierto grado di instrukshon.
Despues ku A.M.S. a lanta i ofres posibilidat pa bai studia mas aleu na Hulanda, mishon katliko a sinti nesesidat di nan tambe kumins ku enseansa sekundario.
A habri Radulphuscollege na L.B. Smith-plein, den Otrobanda, den e parti dilanti di loke tabata yama Thomascollege-"bovenbouw". Den algun barak e hbennan tabata haa ls segn plan di H.B.S.-B i un formashon ku a kumins nobo esta H.H.S. ku no tabata presisamente H.B.S.-A pero un formashon dirig riba nesesidatnan di gobirnu i empresanan lokal. Pa motibu di eksigensha legal mester a buska diferente dosente for di Hulanda ku e...”
|
|
4 |
 |
“...e asuntu di hinka hende komo mtenar den gobirnu. No ta import asina tantu e nesesidat, ni e kapasidat, ni formashon, ma ta asuntu di "yuda" partidario i votadornan. Ku esaki tantu riba nivel insular komo sentral ta krea un situashon asombroso, ku enorme kantidat di empleado di gobirnu, loke despues ta result kontraprodusente.
Penshun di Behes
Riba nivel sentral tambe ta bini algun areglo ku sigur mester elogi, esaki ta inisiativa di Partido Democraat, maske na prinsipio e manera pa introdus e plan tabata un poko dudoso: ta e asuntu di penshun di behes.
Di nos grandinan ta relativamente poko hende tabata gosa di un penshun. Sigur no tabata algu generalis. Mayor parti di nos grandinan mester a hala faha sera ora baha di trabou pa motibu di edat. Awor tur por haa maske ta algu, hasta si bo no a traha un trabou remuner (manera amanan di kas). Esaki tabata un di e adelantonan grandi pa kua mester elogi Partido Democraat.
Loke ta kurioso ta, ku hendenan di pueblo no ta ripar ku ta e mes hendenan...”
|
|
5 |
 |
“...prom ku konstru e hotel Intercontinental nt na entrada di haf, komo un prom paso.
Agrikultura:
Di Hulanda ta bini un yu di Krsou studi den agrikultura. E kier kumins traha den e rea ak. Ma ta ken por ta dje loko ei di kere ku Krsou por produs nada? E ingeniero nobo ir. Pieters Kwiers ta keda tur frustr pa falta di apoyo. Ma ki problema tin, si pueblo mester kome, ata tur1 kos ta bini djaf? E dos tres hendenan ku tin nan krio di galia, ku algun baka ku ta kamna rnt, ta parse mas bien un hbi ku un plan ku tin balor pa ekonomia di nos pueblo. E mes falta di interes pa planta di semper ta sigui reina. Mientrastantu chines i portuguesnan s ta saka tur sorto di kos for di nos tera i ta bende ku nos hendenan, nan s por biba di algu di hortikultura.
Komrsio:
Komrsio den man di mes hendenan, esta "polakonan" ku nan pakus i arabir ku tienda, ta mira ku algun portugus tambe ta drenta asuntu di bendementu. Den nan frutera, kaminda ta bende e loke nan produs nan ta bai dilanti i poko poko frutera ta bai...”
|
|
6 |
 |
“...puesto di refinera ta pasa pa partikular, persona i empresanan chik, ku nunka di nan bida por garantis e loke refinera mes tabata duna.
E pueblo ta sinti ku suela ta tambale bou di su pia. Algn kompania ku a bini ta kumins ku furia, pero despues ta para na nada, sea pasobra e produkto no ta dje bon ei (fabrika di chukulati) of pasobra otro kaminda por haa man di obra hopi mas barata (Texas Instruments).
Gobirnu sintiendo ku kos no ta bai manera hende por a dese ta ofres kompanianan ku present nan plan un "tax holiday", es desir nan ta keda sin paga belasting durante basta aa i asina ta purba tee nan i/of interes nan pa...”
|
|
7 |
 |
“...tabatin union berdadero, mas bien un kooperashon di momentu. Plannan pa futuro no tabatin di ningn sorto. No por a yega na diskut na drechi e posibilidat pa bini na un partido di obrero. Sindikato A.H.U. di "Papa" Godett a lansa ku Nita e partido F.O.L.. Otro gruponan ni a sosten ni a partisip masivamente. Lucha i kompetensha a sigui den e gremio di obrero apesar di esfuersonan djaf pa yega na un struktura unitario.
Di Hulanda a present e tres federashonnan di obrero N.K.V., N.V.V. i C.N.V.. E plan tabata pa yega na un sindikalismo unitario, es desir tur sindikato lo mester a pertenes na e niko sentral sindikal, manteniendo sierto independensha. Na Aruba a firma un protokl, tur e diferente gruponan, meskos ku na Krsou nan tambe tabata divid, nan a firma tg ku ta lanta un sentral niko. No a dura muchu i e kos a keda riba papel.
Na Krsou a papia masha i kasi ta forsa sindikatonan pa yega na un akuerdo. Idea tabata ku Hulanda lo a yuda bntnan yega na forma un sentral niko. Riba pregunta di...”
|
|