Your search within this document for 'oumento' resulted in 14 matching pages.
1

“...000 1925 37.055 7.055 23.51% 1927 41.014 3.959 10.68% 1929 44.344 3.330 8.12% 1930 50.165 5.932 13.12% 1933 50.276 111 0.22% 1935 55.463 5.187 10.32%' Pa aa 1925 nos tin un poblashon total di 37.055. Oumento di 7.000 hende kompar ku aa 1900. Na aa 1927 ya kaba nos ta tende di 41.014 (4000 mas) i na aa 1929: 44.344 atrobe un 3000 hende mas. Pa 1930 nos ta yega na 50.165 i na 1933 ta un kantidat di 50.276. Dos aa despues, esta na 1935 e total ta alkans 55.463. Nos ta haa ant ku poblashon total di aa 1900 pa 1935, den apnas 35 aa ta krese ku 25.463 m.o.m. ku ta un porsentahe masha haltu mes. Poblashon ta bira kasi dbel esta un kresementu di 84.88 %. Algu eksepshonal sigur. Ant den su mayora ta un kresementu no djaden ma djaf, esta dor di imigrashon. Di 1925 pa 1935 nos ta ripar un oumento di 18.000 hende i kasi tur a bini djaf. Esaki sigur tabatin un influensha riba nos poblashon i no solamente den kantidat di hende, ni ta un influensha den sentido ekonmiko so, ma kulturalmente i pa nos...”
2

“...tambe na mes tempu nan bendementu di paa ku nan mes a kose f bendementu di tela. Meskos kosed hende muh tin bendementu di tela, boton, hilu etc. huntu ku nan tayer. Aki ta produkshon i merkadeo den e mesun man. Un fishi masha pintoresko tabata "blekeronan". Ku san tu pasenshi i ku un habilidat sin igual, bo ta haa nan ta krta i bati bleki di kuminda bash pa traha lampi, trpochi, giter, kanika etc. Hopi bia na un manera artstiko mes. Ora industria drenta Korsou i fasilidat di transporte martimo i oumento di negoshi turna ofer, hendenan ta prd nimo. Hasta e trahadnan di barku na Skalo i na Mott ta mira kon ya e demanda ta bai baha te kaba na nada. Piskadnan ta bira mnos i e par di balandra ku ta nabeg entre e islanan di Korsou, Aruba i Boneiru, ta prd bida. Meskos ku kunukeronan ta buska un bida mas fsil i sigur den refinera, asina tambe hendenan di fishi ta mira kos di "af" pone nan prd oportunidat, preis muchu mas barata ku loke nan ta pidi pa artesana lokal ta bai kaba ku e produkshon na Korsou...”
3

“...papiamentu i e trabou kultural ku grupo di Sosiedat di San Hose tantu na Pietermaai komo na Otrobanda a yuda nos hbennan den nan formashon tantu religioso komo kultural. Pa afirm e posishon den politika nos a mustra mas ariba, ku Iglesia katliko a krea un "lite katliko", prom eksklusivamente ku hende di kol kla, e nmbernan manera Zeppenfeldt, Boomgaart, Romijn, Ellis etc. tabata pertenes na e grupo aki. Mas lat, despues ku Mons. Verriet bira obispu i ku kambio di sistema kolonial, nos ta bin haa oumento di e grupo awor di pueblo mes. Nan ta tantu den regionnan mas ariba (di e lite menshon, esta di famianan ku "nmber", komo den e regionnan mas abou ku ta bai formando nan mes den Volksbond i den trabou poltiko. Huntu ku Mensing, Zeppenfeldt, Boomgaard, Ellis, nos ta haa awor Sprockel, Kroon etc. Algn di e personanan ak sigur tabatin influensha grandi. Maske ta klero tabata pone nan na kabes di diferente organisashon tabata hendenan di total konfiansa i semper e mes hendenan. Den misa tambe nan...”
4

“...39 Ku oumento di poblashon i famianan hben mester di hopi skol. Un generashon nobo ta lantando di yu di Krsou. Den skol tur ta meskos, pero kaminda nan ta biba, tin diferensha grandi entre un grupo di mucha i otro grupo. Den stat i rnt di stat hendenan ta monton, den stat tin tur e komodi-datnan di lus elktriko i pronto pipa di awa, pero sin e trankilidat di un bida di kunuku. Outo ainda no ta dje tantu ei, pero ta oument dia pa dia, mandando nan huma den stat. Den e barionan kaminda obreronan di industria petrolero ta biba tin poko sn si, pero e kondishonnan di bida no ta optimal. Kas di tabla ku bleki klab paf pa konserv e palu, ku dak di zink, no ta e mih manera pa biba, sigur no si bo ke soseg despues di hopi ora di trabou pis. Tg den hopi kos e pueblo ta bai sinti su mes mas independiente. E mentalidat di sumishon ku tabata eksist den pueblo ta bai kambiando, tin algun sn, maske no ta hopi i bo por kumpra i hasi kantidat di kos ku ntes no tabata por. E rspt i reverensia pa e ' "shonnan"...”
5

“...bou di 13 aa. (Nos kier rekrda aki e muchanan ku nan tabata trese di Coro i algun indjan di Goajira (Venezuela) prinsipalmente, di kua hopi tabata kamna bende kos riba kaya f ta sirbi na kas di hende. Danki Dios e situashon ei no a dura muchu, pero na fin di aanan binti tabatin diferente di nan ta kamna rnt. Esaki a turna lug na Aruba tambe, despues ku Lago a kumins, meskos ku na Krsou.) Sin eksperensha i ku poder limit ta difsil pa Staten hasi muchu kos. Un di e areglonan mas importante ta e oumento di kantidat di votadnan. Por ripar, ku Krsou ta sigui eksaktamente tur kos ku Hulanda tin, aya tin R. K. Staatspartij i nos tambe un Partido Catlico Curasoleo. E situashon aki no por dura muchu i pronto mas lih di loke hende ta pensa lo bini un kambio drstiko. Transishon di kolonialismo pa demokrasia lo no ta fsil na Krsou, al kontrario. 3. Rikunan nobo ¡ ekonomia industrial Den e temporada ak nos ta bin topa ku un grupo di komersiante nobo, ku a turna over di nos mes hendenan den Kaya grandi...”
6

“...47 esei i ta bai buska un manera pa atend e nesesidat ak tambe di nos pueblo, ma di esakinan nos lo papia mas dilanti. Loke nos ta bai haa ant ta un sistema di atend direktamente e nesesidatnan eksistente den sentido di desaroyo fuera di loke skol ku misa ta duna. Un trabou dirig na implantashon di hustisia sosial, di edukashon fuera di skol den organisashonnan pa hubentut, den trahamentu di kas, oumento di skol ku idea pa forma hende tambe den ramo di tknika, deporte etc. Sinembargo mester nota, no simplemente pa ripit, ma pa e importansha ku e tin pa mas lat, ku aki atrobe nos ta haa tur aktividat konsentr den man di algun figura klave, sin ku direktamente masa di pueblo mes ta tuma parti den desishonnan. Mester rekonos wl ku e aktividatnan ta enorme durante e temporada ak. Figura manera pader de Bruin O.P. ku durante su fakansi ta kolekt sn i ku esei por kumins organisashonnan manera K.S.C. (Katholieke Sportcentrale) i K.J.C. (Katholieke Jeugdcentrale) pa hbennan manera Jonge Wacht i...”
7

“...islanan ak a mira nan refinera ta traha na ful kapasidat. Plaka ta lora kasi sin lmite. Komersio ta den un "boom" formal, ma na mes tempu nos ta mira artesanonan ku apnas ta haa un chns chikitu, ta bai dispars tg ora kos drecha. Si ntes tur kos tabata miseria i limitashon awor ta parse ku tur kos por i tur hende ta gasta. Lo tabata interesante tambe pa studia gastamentu di nos pueblo durante guera i djis despues di guera i su konsekuenshanan. Krsou no a keda ku muchu kos despues di e formidabel oumento di rikesa durante di dos guera mundial. Nos hendenan no sa spar i ningn hende...”
8

“...gran parti ta deskonos ainda. E "R.K. Verbond van Werknemers in de Industrie" ta manda un aviso pa C.P.I.M. anunsiando nan eksistensha, pero ni kontesta nan no ta bal. Tin un "werknemersraad" i pa empresa di refinera esei ta sufisiente. Sin sosten di klero, al kontrario hasta mofa tabatin hasi di e grupo ak, tabata imposibel keda eksisti pa muchu tempu. Bida Kultural Ak si nos ta bai tende otro zonido. No ta kuestion di lucha, no ta kuestion di prinsipio. Krsou, ku e kresementu ekonmiko, ku e oumento di...”
9

“...72 habitante i konsekuentemente ku e oumento di skol, tin mas hende ku ta haa mente poko habri. Balornan spiritual, atenshon pa balornan kultural ta krese. Den guera, kisas pa falta di literatura for di Hulanda ta lanta un revista hopi interesante ku e nmber "LUX". Artkulonan sin duda di balor ta keda publik. Historia, literatura, artkulonan krtiko riba diferente tereno i na nivel ta sali regularmente publik. Riba inisiativa di e konosido dr. Chris Engels, mdiko, poeta i msiko, eskultor i pintor, ta lanta e revista "de Stoep" ku ta bin kubri e bash ku tabatin pa motibu di okupashon aleman na Europa. Den "De Stoep" ku poesa di Luc Tournier (dr. Engels) ta duna oportunidat pa hopi hende deskonos sali dilanti awor ku nan obra, e.o. Oda Blinder (Yolanda Corsen). Tambe ta sali algun poesa na papiamentu den e revista ak. Algu inoudito te awor pasobra ta korantnan manera La Cruz i La Union tabata publik poesia na papiamentu. Ta lanta awor un berdadero interes pa literatura. E hben Oda Blinder...”
10

“...import awor pa mira kiko e Refinera di Shell tabata nifik pa ekonomia mundial ni pa nos gobirnu. Loke ta import nos ta pa mira kiko e ta trese pa e pueblo mes direktamente. Gobirnu sigur ta probech di e entradanan ku tin di parti di refinamentu di petroli i negoshinan ku ta krese. Tg no tin muchu atenshon pa un trabou di desaroyo ekonmiko. Tampoko ta atend debidamente ku e nivel di belasting ku tantu refinera komo otronan ku ta probech di e situashon. Den Staten e bos di algun persona ku kier oumento di belasting pa esnan ku tin mas entrada no ta haa oido. Miembronan di Staten f no tin idea di e situashon f loke kisas ta mas pi no tin vishon pa un futuro di ekonomia di nos pueblo. Un bonansa den pueblo ta innegable. Konsekuentemente e idea di ta un hende riba su mes, sin tin mester di kana buska asistensha serka otro ta un echo....”
11

“...banda ta sigui kere den su "doctoor" i su "Papi kar'e apel", mintras ku e lider-nan nobo, ku ta lantando kier kibra i buska rumbo nobo. No ta di straa ku den e tempu ak gruponan manera "Hu-bentut demokrtiko" i "Joc'ista-nan (di hbennan obrero) tin basta akohida. "Hubentut na marcha" tin su mes programa na radio i televishon ora esaki kumins. Por ltimo nos ta haa e hbennan di "Gomezplein" ku hasta ta bira un atrakshon turs-tiko. Poblashon ta krese ku paso asombroso. No ta imigra-shon ta kousa di oumento. E yunan di esnan ku a estables den aanan binti i trinta, awor ta hben i a haa chns di studia tambe algu mas ku nan mes mayornan. Maske nan tin ideanan mas avans i no kier asept e situashon di ntes, ainda e mayornan no ta dje grandi ei na edat, ademas nan ta otro lant i no kier turna parti den e proseso di kambio un poko violento. Pueblo ta haa awor otro tipo di lider, pero ainda e no ta kla pa asept nan. Ta bai dura un poko i e kambionan lo mester bini pa medio di violensha, si no logra un evolushon...”
12

“...ta kumins ku mustra riba obligashon di kumpli, pa bo duna bo bnt forsa pa eksig bo derechonan. Ta kos ku nunka te ainda hende no a tende di dje. Di otro banda, ta eksig di miembronan mes pa nan hasi algu: bai akud na kursonan ku ta duna regularmente, respet kos di hende, no malgast sino sia spar (ta enkurash pa bira miembro di credit union), ta eksig pa hende komport i buska drechi no di bo mes so, ma ser solidario, lucha pa otro pa bo kompaeronan. Den C.B.H. no ta pone tantu preshon pa eksig oumento di salario s, ma ta bai buska otro derechonan manera mih trato na trabou, ta papia di yega na un C.A.O., penshun, hasta ta lanta idea di un "cooperativa di trahad" di haf na lug di Havencentrale (ku varios bi a keda propon pa otronan). Kasi tur ta kosnan i ideanan deskonos den haf di Krsou. Ta eksig tur loke ta kondishonnan humano na trabou. Enfin un kantidat di kos e poko hendenan (m.o.m. 80) ta boga p'e. E trahad no tin e edukashon sufisiente pa komprend e kosnan ak tampoko, klaramente ta keda...”
13

“...156 6. Pueblo tin su organisashonnan, ma ainda tin falta di lider Di tur e organisashonnan ku pueblo a konos den e siglo ak, esun ku a desaroy den poko tempu i bira esunnan di mas importante sin duda ta sindikatonan. Inisiativa tabata den man di Iglesia, despues di un oumento konsiderabel, kambionan den bida di hendenan di Krsou a pone ku nan a pasa engran parte den man di partidonan poltiko. Despues atrobe ta bini gruponan totalmente riba nan mes te por fin trinta di mei ta hasi sindikalismo un movementu outntiko di pueblo trahad kompletamente liber. Maske kon divid nan ta e kambionan efektu a result benefisioso pa desaroyo di pueblo, aseptashon di gremio di obrero komo un forsa ku mester konta ku ne. Ma kos no tabata dje fsil ei manera e ta pinta. Tabata nesesario un kolaborashon di tur grupo di obrero pa sali di e revolushon anrkiko ku a turna lug. No tabatin union berdadero, mas bien un kooperashon di momentu. Plannan pa futuro no tabatin di ningn sorto. No por a yega na diskut na drechi...”
14

“...momentu ku tur sindikato huntu ta sinta na mesa i diskut asuntunan di interes komun. Union sinembargo mas struktural ainda ta hopi leu i lo dura basta prom ku yega asina leu. A.B.V.O. e sindikato di mtenarnan tambe konos kambionan radikal. No ta fsil asina pa nan wlga, ma e ta sosed ora no tin salida. Ta difsil pa logra muchu kos den tempu di berans i asina dirigentenan ta logra ku trahadnan di gobirnu tambe ta asept pa entreg ora kos ta difsil. Nan ta prd un areglo hopi faborabel di fakansi, oumento normal p.e pa aanan di trabou i ta bini areglo nobo di enfermedat. Otro empresanan tambe den kua gobirnu ta akshonista prinsipal, sa tin nan problema i ei ta A.B.V.O. ta represent trahadnan, maske nan no ta mtenar mas. Asina problema ta present den e sindikato, ora ku algn empresa semi-gubernamental ta duna fasilidatnan ku gobirnu mes ta nenga su trahadnan. Esaki no ta fasilit trabou di sindikato pasobra diferenshanan por ta konsiderabel. Den e mes A.B.V.O. otro kambio ta ora ku asept obreronan...”