Your search within this document for 'organisashon' resulted in 47 matching pages.
 
1

“...27 Resumiendo .............................................. 36 II. KORSOU TA BAI DRENTA ERA DI DEMOKRASIA (1936-1940) ' 37 1. Poblashon di Korsou: afirmashon di proletariado.......... 37 2. Di kolonialismo pa un prinsipio di demokrasia parsial.... 41 3. Rikunan nobo i ekonomia industrial....................... 44 4. Religion Katliko ta organis masa, ma paternalismo ta reina................................................. 46 5. Enseansa popular ....................................... 47 6. Organisashon sosial i kultural na gran kantidat.......... 50 Resumiendo .............................................. 56 III. KORSOU DURANTE DI DOS GERA MUNDIAL I IMEDIATAMENTE DESPUES (1940-1950) 57 1. Kambio di mentalidat den pueblo ......................... 58 2. Partidonan poltiko ta domin atenshon t................. 60 3. Korsou ta drif i ta landa den zeta....................... 66 4. Religion Katliko ku problemanan grave................... 67 5. Struktura di instrukshon ta sigui desaroy: edukashon...”
2

“...komun. Nan por a bira "kristian" i e komersiantenan grandi di e kompania hulandes a permit esei, pero di ningn manera un katibu lo no por bira "protestant". Esaki ta un di e diferenshanan grandi ku e otro islanan prinsipalmente ingles, kaminda anglikanonan i tambe metodistanan si a trata di hasi e pueblonan simpel asept nan religion. Na Krsou esei no tabata e kaso. Saserdotenan straero ku ta bini di pasashi i ta keda algn tempu a logra batis kasi tur hende. Tempu di Mons. Niewindt tabatin mas organisashon den Iglesia Katliko. Despues ku padernan dominikano (e padernan di "paa blanku", manera pueblo tabata yama nan), a turna e enkargo na aa 1870 pa atend e islanan ak, a bini un sistema di mishon muchu mas regular. Algn saserdote...”
3

“...despues ku Mons. Verriet bira obispu i ku kambio di sistema kolonial, nos ta bin haa oumento di e grupo awor di pueblo mes. Nan ta tantu den regionnan mas ariba (di e lite menshon, esta di famianan ku "nmber", komo den e regionnan mas abou ku ta bai formando nan mes den Volksbond i den trabou poltiko. Huntu ku Mensing, Zeppenfeldt, Boomgaard, Ellis, nos ta haa awor Sprockel, Kroon etc. Algn di e personanan ak sigur tabatin influensha grandi. Maske ta klero tabata pone nan na kabes di diferente organisashon tabata hendenan di total konfiansa i semper e mes hendenan. Den misa tambe nan tin un lug privilegi i ta nan ta karga shelu (palio bou di kual Santsimo Sakramentu ta pasa durante proseshon), ta nan ta karga bela den proseshon etc. Ta di komprend ku den un situashon asina (algu di diskriminashon), bo por haa problema i basta grandi. Figuranan ku ta rebeldi kontra e dominio di parti di klero ta djin masonera. Di ak ta result pa Iglesia un problema ku ta krese ora ku hendenan bira finansieramente...”
4

“...krki, ku ta drif riba zeta dushi den un glas i ta sende e mecha.). Koperativa a krese hopi mes, te ku nan a habri diferente filial manera den Kaya Grandi di Punda, na Julianaplein, den kur di Santa Famia na Otrobanda i despues tambe na porta di Isla. Tabata e organisashon di pader v.d. Pavert O.P., kende a lanta "Koperativa", organisashon ku a yuda diferente famia progres na un manera definitivo, maske e forma di e organisashon tabata leu for di loke nos konos komo "koperativa". E koperativa ak ku tabatin nmber so di koperativa i tabatin p.e. den nan statuto ku e "asesor spiritual" tin veto den tur asuntu, esaki ta mustra ku no a konsider e pueblo ainda kapas pa atend su mes asuntu. E paternalismo klerikal ta klarsimo den e organisashon ak. Mester rekonos ku apesar ku ta nmber di koperativa so e institushon ak tabatin el a hasi mash hopi mes pa elevashon di sierto famia den pueblo manera: Lasten, Fraai, Mendes, Suriel etc. Tur e famianan ak despues a bin logra un aseptashon den sosiedat. Un...”
5

“...propagashon di doktrina di Iglesia i di derechonan di pueblo. Ta e korant ku hasta a publik tradukshon di ensklikanan sosial i direktivanan di Roma den asuntu sosial manera Rerum Novarum. Pa hbennan i muchanan di skol tin tur sorto di organisashon religioso manera Kongregashi di la Birgen, Kruzada Eukarstiko i korant pa hbennan manera "Hou en Trouw", redakt pa frateman di Tilburg, na hulandes i na Thomascollege tabatin otro revista di frateman bon konos ku ta "Engelbewaarder". Riba tereno kultural sigur Iglesia tabata hopi aktivo. Ademas di e korant i revistanan i otro tipo di organisashon, nos a konos na fin di aanan 20 e Teatro Brion, den "kur di obispu", m.o.m. kaminda awe tin e edifisio ku tabata kapl di suman di Martinusgesticht. Esaki obra di pader Koenen O.P., ku a interes pa buska fondo i realis e obra ak, ku a yuda hendenan pa ekspres nan mes den obranan teatral, tee reunion grandi etc. etc. Lucha pa Papiamentu Riba e trabou kultural sosial religioso nos lo bini bk despues. Un punto...”
6

“...hasta den misa. Hulandes ta parse mas importante, sea pa prinsipio f pa nesesidat prktiko. E influensha den pueblo ta keda igual, e pueblo ta sinti komo si fuera tur loke ta di "madre patria" ta e niko kos ku ta bal i semper ta mih. Den e kaso ak klero ta sali mas o mnos vensedor, maske den nan mes tambe tin hopi rasgo di kolonialismo. Antianisashon di Iglesia? Maske Iglesia katliko semper tabata un sosten grandi pa pueblo, ora ku a bini un organisashon mas kla, ku saserdote fiho, religiosonan na skol, misa i skol, hospital etc. i tur sorto di organisashon, tabatin un falta grandi di "antianisashon" den sentido ku no a hasi muchu na trabou vokashonal. Apnas nos konos un par di saserdote antiyano: monseor Ellis (saserdote sekular) kende a termin su estudio na Skrpn, Schoonewolf, ku a bira saserdote sekular na Valencia, Venezuela, Zeppenfeldt, di rden di dominikanonan i meskos mas lat den aanan trinta L. Kranwinkel di padernan dominikano i Julio Henriquez, otro saserdote sekular ku a studia na...”
7

“...22 toka, kanta i predik den e barionan pober i di klase media. E interes pa hasi benefisensia tabat'ei tur semper. Protes-tantnan tambe ta yuda hendenan den nesesidat i na un momentu dado na prinsipio di e siglo ak (1914) a lanta Sanatorium "Het Groene Kruis" riba ser'i Otrobanda. Damanan protestant tabatin na Hoogstraat e famoso edifisio konos komo "Kranshi" (kaminda despues credit unionnan a haa nan sede) propiedat di e organisashon ku nmber hopi indikativo "Eendracht maakt macht". Mas lat ora ku ya poblashon krese ta bini aserka Emmakerk na kaminda ku ta pasa rnt Schottegat. (Ta nt e tereno ku Mons. Verriet tabata dese pa lanta misa di Groot Kwartier, pero ku no por a ha e (e motibu te ainda no ta muchu kla). Mas lat atrobe ta bini e krki protestant di Mundu Nobo, un edifisio simptiko i hopi chiki. Mas despues Hernhutters (broedergemeente) di yu di Srnam tambe ta haa un misa na Mundu Nobo. Impakto direktamente den poblashon iglesia protestant nunka no tabatin. Loke si por nota den aanan...”
8

“...27 e obra di Volksbond, e ksito mas formidable di e organisashon di pueblo ak. Pa ABS St. Jozef no tin kuestion di igualdat di derecho, no tin kuestion di supsidio normal, ma tur aa di nobo ta pidi gobirnu un yudansa ku ta logra ku hopi difikultat. E skol a kumins sia muchanan fishi den kur di obispu tras di misa di Santa Ana i teora nan tabata duna den e edifisio ku a sirbi masha hopi mes pa desaroyo di nos pueblo (Conscientiesteeg 35). Despues e lug ak mes a pasa pa Ambachtschool di Volksbond, ora ku a traha un edifisio nobo na Groot Kwartier pa hende ku enfermedat mental i a muda Montekristu bieu ku tabata keda tras di Colon. E loke ku e skol di fishi a trese ta un kambio drstiko den e manera di sia fishi. Antes bo ta sia fishi na "wenkel" serka un bas. Awor tin teoria i prktika dun pa hende ku sea ta kapasit pa nan formashon, f tin eksperiensha hopi largu despues di a kaba nan skol tkniko. Industria tabata eksig hopi i no tabata basta ku bo a sia na "wenkel" pasobra bo ta keda e loke...”
9

“...ta result un organisashon religioso kultural, pa hiba un bida kristian, hunga komedia, hasi algu di deporte, lesa buki etc. Un formashon general estilo di patronato. Pader Ludovicus Jansen O.P., otro hmber di interes sosial, a funda e grupo ak na aa 1882 i tabatin un gran selebrashon den misa di Pietermaai ora ku e Sosiedat a kumpli 25 aa. Ta un kopia adapta di e trabou di mons. Klping di Austria, ku despues a plama na Suisa, Alemania, Hulanda i Blgika prinsipalmente, un di e prekursornan di trabou sosial di Iglesia. Un di dos organisashon ku nos konos i ku tabatin gran akohida den pueblo tabata (b) Roomsch Katholieke Volksbond. Esaki ta inisiativa di un maestro di skol katliko Antoine Pijpers, kende a bini di Puerto Cabello i a traha na skol pa despues reun un grupo di hmber katliko di den pueblo i a kumins ku su idea un poko idealista i siertamente no muchu demokrtiko, ma mas bien siguiendo e trnt di tur organisashon di Iglesia: poko f basta paternalista. Ta un organisashon kultural, a...”
10

“...ekspanshon kontinuo di tantu kantidat di sosio komo di edukashon di e mes sosionan. E statuto ademas tabata konten sierto artkulo ku ta atent kontra otro prinsipio bsiko di koperativa ku ta kontrl demokrtiko, esta ku ta sosionan mes ta disid tur kos riba un base di kada sosio un voto. Den e koperativa menshon e asesor spiritual (figura ku nos ta haa den tur organisashon katliko di e tempu ei) tabatin derecho di "veto". Di un banda por komprend esei, unabes ku edukashon di e sosionan por tabata hopi abou, pero asina mes nos ta mira kon e "paternalismo di Iglesia" ta keda asentu den bida di pueblo. (d) Sint Thomaskring ta otro organisashon ku tabatin gran akohida den nos pueblo. Hbennan maskulino ku a kaba nan edukashon i a grada na St. Thomascollege a keda organis den un sosiedat ku tin un toke kultural, religioso, di formashon orient riba bida pbliko, i tambe algu di dibertishon i deporte. Na aa 1929 bou di guia di frater Rigobert i Canutus i ku asistensha di pader M. Hulsman O.P. a lanta...”
11

“...prdida di grep riba gran parti di pueblo. Organisashonnan ya no ta solamente di klero i dirig pa nan, ma poko poko pueblo ta lanta for di soo i ta bai turna hopi kos ofer. Kulturalmente ainda religion katliko tin hopi ta hasi, no solamente den enseansa, kuido di enfrmo, ma tambe ku su trabou organisatorio di gruponan den pueblo, pero aki tambe kolonialismo ta hunga un papel hopi grandi. E paternalismo remarkable ta keda manifest te den organisashonnan obrero i manera lo result despues asta den organisashon poltiko. Pueblo lo mester bai vota pero hende por puntra su mes, manera hopi a hasi: e ta prepar? Un pueblo part, divid den tantu grupo, por papia en berdat di un solo pueblo? Mnos ainda awor ku den poko tempu a bini tantsimo hende di af, imigrantenan ku ta estables pa saka rais na Krsou, tin futuro? Lo ta fsil pa bai enfrent un bida totalmente diferente di esun di prom aanan di siglo binti? Tur esaki, e problema i e posibilidatnan ta bai manifest nan mes den e temporadanan ku ta sigui....”
12

“...37 II Krsou ta Bai Drenta Era di Demokrasia 1. Poblashon di Krsou : afirmashon di proletariado.- 2. Di kolonialismo pa demokrasia parsial 3. Rikunan nobo i ekonomia industrial. 4. Religion Katliko ta organis masa, ma paternalismo ta reina. 5. Enseansa popular. - 6. Organisashon sosial i kultural na gran kantidat. E periodo ku nos ta bai drenta awor ta di un par di aa numa. Hopi kambio prepar for di prinsipio di siglo ta bai turna lug. Ta tempu di transishon grandi ku influensha enorme. Blknan ta preparando pa lucha riba tereno poltiko i religioso, tambe lo kumins mira un indisio di un desaroyo sosial. Lstima no tin nada di ideologa ainda, ni di prinsipio, sino ta un "pragmatismo" ta reina, loke ta kumbin na e momentu presiso. Ta den e kondishonnan ak pueblo ta bai purba algu di demokrasia. 1. Poblashon di Korsou: Afirmashon di Proletariado Prom ku di dos gera mundial tin un kresementu di poblashon hopi grandi manera nos a mira kaba, pero awor e mesun tendensha ta sigui. Prinsipalmente dor...”
13

“...kresementu di aktividat di Iglesia fuera di skol i misa, ma mas den komunidat mes. No ku esei no tabata eksisti, nos konos e famoso Thomaskring pa hbennan adulto ku ta kaba St. Thomascollege. Nos konos tambe St. Vincentiusharmonie i klup di bala di Skrpn (Scherpenheuvel) i un di e prom klupnan di futbol fund pa frater August: Jong Holland. Tambe ta eksisti ainda R.K. Volksbond i Wenkel di Pader (cooperativa). Pero ta bini un stankamentu den e dos gruponan delaster menshon. Mester di otro tipo di organisashon i un figura manera mons. Verriet ta komprend...”
14

“...i klupnan di deporte. Tambe ta logra traha dos misa: di Jandoret i di Groot Kwartier. Na Groot Kwartier n kaminda Obispu lo a dese, esta na kaminda grandi ma mas paden; despues s tabata por a lanta un "krki protestant" na kaminda grandi. Ta un gran lstima ku e trabounan ak a tuma tantu esfuerso i tantu tempu, ku apnas a sobra tempu pa e formashon manera a pidi mons. Verriet, esta di organis "lidernan" di nos pueblo, hende ku vishon i espritu evangliko ku lo por a tuma e parti di desishon i organisashon tambe hunto ku e lidernan religioso. Den e sentido ak s, no tabatin muchu avanse, ounke ku den Thomaskring nos sa ku tabatin aspirashon den e sentido ak. Klero tabata muchu imponente. Di aki tambe ku apnas tabatin idea ta lanta den hbennan, pa bida religioso, porlomnos no di hende hmber. Den e temporada aki diferente hben a bai kumins estudio pa saserdote pero no por bisa ku esei tabata konsekuensha di un trabou di religiosonan den e sentido di foment vokashon, mas bien algu spontneo di den...”
15

“...bia no ta e nesesidatnan material direktamente, sino e sintimentunan di libertat, di kier ta igual na otro ku nan ta konsider superior, ta pone ku nan ta organis nan mes. Naturalmente tin diferente otro motibu mas pa hende kumins ku organisashon. Pero nos tin un ehmpel di e prom kaso den lantamentu di kooperativa ku nos a topa ku nmber di "Wenkel di pader", di Volksbond (den boka di pueblo simplemente "Bnt") ku tabata inisiativa respetivamente di pader v.d. Pavert i di Antoine Pijpers, kontinu pa pader Verriet. E di dos kaso nos ta haa den lantamento di sindikato, kaminda obreronan mes a kumins durante di e wlga famoso den haf i ku Volksbond a tuma over i ta formalis prom organisashon obrero na 1922 "San Telmo". Nos ta bai mira awor ku diferente organisashon ta lanta den pueblo pa yuda buska su mes adelanto i defensa den diferente kaso. Ya no ta tur aktividat ta sali di figuranan prominente, ma tambe di e hmber ku di su mes i ku su mes esfuerso ta kumins subi. E mobilidat sosial ta bira...”
16

“...51 di sindikalismo mes ta keda drumi poko, despues di lanta San Telmo. No tin muchu aktividat den e ramo aki. Wl ta kumins ku organisashon di otro tipo di sindikato na prinsipio di aanan trinta. Mester tee kuenta ku pader Verriet a bira obispu (1931) i awor e ta duna rumbo na e trabounan ku mester tuma lug. E ta sigui sosten Volksbond tur ku tin. Reunionnan anual ta gran akontesementu pa pueblo, ku asistensha di digna-tarionan manera obispu, gobernador, vikario di padernan i diferente personalidat di gobirnu mes. Sindikalismo Gruponan ku Volksbond ta organis ta: chofrnan di bus (San Cristobal), panadero, maestronan di skol (Don Bosco) i un ku ta bai result hopi importante ta S.C.E.O.M. (Sosiedat Catliko pa Empleado di Ofisina i Mostrador). Tempu ku pader de Bruin a bai Hulanda pa fakansi na anda 1936, e tabatin kontakto ku K.A.B. (Katholieke Arbeiders Bond) riba petishon di mons. Verriet. A yega na un areglo ku lo a bini Krsou un persona di sierto eksperensha pa yuda Volksbond lanta un...”
17

“...de Bruin, pader Penninx, Bartel i e segundo sekretario di obispu ku ta pader Brada. Pero mester bolbe ripit ku tur esakinan tambe tabatin e mentalidat di "hasi pa hende" sin laga e hende yuda su mes i hasi pa su mes. Ambtenarenbond Na prinsipio di aanan trinta, ora ku e kantidat di empleado di gobirnu a oument tabatin algun figura di sierto formashon den nan a bin lanta un organisashon di empleadonan di gobirnu ku a tuma e nmber di "Ambtenarenbond". Tabata un organisashon ku tabata kares di e arma mas poderoso ku sindikatonan semper tin: nan no tin derecho di wlga. Komo ku empleado di gobirnu no por a wlga e organisashon aki a buska un manera di dilogo ku hefenan di gobirnu pa regla algun kos pa su miembronan. Hopi no por a hasi, pero sikiera tabatin un representashon di e gremio aki dilanti di nan hefe di trabou. Riba "Isla" tambe tabatin algun moveshon, pero aki ta e obreronan mes a purba di kumins ku algu. Komo tabata trata di un empresa ku kasi tabatin mas poder ku gobirnu ta di komprend...”
18

“...aspektonan religioso di bida di hende, ma kier a trese un religion berdaderamente enkam, es desir, ku ta abark henter bida humano. Un di e puntonan importante naturalmente tabata skolnan pero hende kier mas ku e loke ta ofisialmente asept. P'esei a bini ku kantidat di organisashon pa hubentut. Un di e prom organisashonnan tabata St. Tarcisiusgroep di "verken-nernan" esta e patfendernan katliko (meskos ku tabata yamanan na Hulanda tambe) bou di un hpman ku tabata frater Anthimus. Esaki a lanta prom ku aa 1935 i tabata un di e prom organisashonnan pa hubentut. A sigui, despues di biahe di de Bruin, "Jonge Wacht" ku tambe tabatin algu paresido na Hulanda pa muchanan hopi bia di mnos rekurso. A bin lanta tambe varios organisashon pa mucha muh. Un ku por kompar ku Thomaskring tabata e grupo "Veritas" di mucha muh ku a kaba Mulo. Otro grupo pa mucha chikitu ku nos ta krda ta "Zonnekinderen" algu paresido na e aktual A.J.M.G. Tur esakinan a bin kai bou di e sentral yam K.J.C. (Katholieke Jeugd Centrale)...”
19

“...Protestantnan di den Frti, tabata atend prinsipalmente ku hendenan hulandes di bon posishon ku no tin mester di muchu atenshon den sentido sosial. Naturalmente tin aktonan karitativo. Otro organisashonnan Naturalmente no ta Iglesia Katliko s tabatin su organisashonnan den pueblo. Tin Club de Gezelligheid, ku e nmber mes ta bisa kiko e tabata i ta atend hendenan generalmente empresarionan i empleadonan haltu. Tabatin diferente organisashon di tur sorto pero no ku ningn tabata hasi un trabou ni indirektamente riba tereno sosial. Nos no por keda sin nombra nt aki e organisashon di hulandesnan ku ta hasi esfuerso pa manten i divulg idioma i ideanan Neerlandes: Algemeen...”
20

“...55 Nederlands Verbond. Hopi tempu e grupo aki tin ta eksisti kaba, pero e realisashonnan ta keda kompletamente influensh pa e kolonialismo reinante. Na otro parti kaminda no ta hulandesnan ta manda ta sigur ku lo hasi e trabou di otro manera. Awor e ta karga e stigma di ta purba hasi yu di Krsou makamba. Tg mester konos e balor pa idioma hulandes ku e grupo aki tabatin ku nan "Neerlandiaprijs" pa muchanan ku sobresal den opstl na skol. Ta sigur ku tabatin hopi otro organisashon mas na Krsou, sigur organisashonnan kultural, gruponan di "Ster" ku ta atend entiero di pueblo etc. pero no por bisa ku nan tabatin un impakto asina grandi riba bida mes di e pueblo pa su desaroyo mas ay....”