Your search within this document for 'oportunidat' resulted in 38 matching pages.
 
1

“...a stroba desaroyo di un krtika propio sano i konstruktivo i ta eksig un kambio radikal si nos kier progresa i konta. Esaki ta un relato of estudio rpido pa yuda nos bira mas krtiko di nos mes. Pa duna studiosonan oportunidat kisas pa kritik e estudio ak, rechas' si ta nesesario i bini despues ku un berdadero estudio deten di loke nos ta ekspon. Nos kier kontribu na avanse di nos pueblo evitando e malunan ku a pasa of ta pasando i buska e kaminda berdadero di progreso. No ta e idea di publik historia di Korsou den siglo 20. Esei lo eksig otro tipo di estudio. Tampoko ta e intenshon di duna eksaktamente un idea di loke nos pueblo ta. Simplemente opservando loke tabata pasando den kurso di aanan den e siglo ak i prinsipalmente e temporada ku personalmente nos tabatin e oportunidat di opserv, ta propon un deskripshon di evolushon di nos pueblo den e periodo di 1900 pa 1970 prinsipalmente. Pa fasilit nos kier hasi un partishon: (1) di prinsipio di siglo te na momentu ku Korsou ta kumins bira...”
2

“...venezolano, colombiano tc. E kontaktonan mas estrecho ta entre e yu di Krsou mes, sea hende simpel di stat f kunuku, sea kunukero f proletario. Pueblo di Krsou den apnas un 35 aa a kambia totalmente nos por bisa. E lucha di bida moderno ta bai domina. No ta e pueblo simpel i pasifiko, yen di pasenshi i ku ta wanta tur kos, sin muchu sn ni chns, ni komodidat di bida, ma tin awor un gran parti ku tin di bringa pa su eksistensha i pa manten su mes. Tin tambe e otro grupo grandi ku ta probech di tur oportunidat i bo ta haa ku komersio ta krese i bankonan ta bai dilanti, meskos tambe ta lanta un grupo di mtenar i un klase media di empleadonan ku ta ofisinista. Isla despues di apnas algn aa. Situashon di Krsou i di yu di Krsou ta kumins komplik asina dia pa dia mas tantu i refinera ta un faktor ku mester tee kuenta kun tur momentu. Esaki ant ta e situashon di nos pueblo di Krsou den e prom parti di siglo 20, esta di 1900 pa m.o.m. 1935....”
3

“...11 skolnan ta probech di e "igualdat di derecho pa skol pbliko i skol priv". Maske no ta un igualdat kompleto e oportunidat pa yunan di pueblo ta habri i e supsidio ta un gran estmulo pa duna instrukshon bsiko na henter pueblo, te den kunuku mas apart. Ta e situashon di kas ta pone ku muchanan hopi bia no por probech sufisiente di e oportunidat ku nan ta haa i e eksigenshanan pa aktua komo maestro/a no ta garantis un labor edukativo di mas haltu, e motivashon si ta mas di loke por a spera den masha hopi kaso. E supsidio ak no ta fsil pa opten. Ora ku gobernador propon un supsidio pa skolnan di mishon, Koloniale Raad kier eksig pa maestronan "no sia kos ku ta kontrario na rspt deb na otro religionnan". Algu ku awe ta parse lgiko, pero ku no ta nesesario pone komo kondishon pa supsidio. Despues tin kontra pa duna supsidio mes. Ora gobernador van Beek en Donk rebah e suma ku el a pidi ta logra tg konsentimentu di Raad, e ta keda satisfecho i konten tu pasobra a logra algu. Henter e periodo...”
4

“...Hopi bia na un manera artstiko mes. Ora industria drenta Korsou i fasilidat di transporte martimo i oumento di negoshi turna ofer, hendenan ta prd nimo. Hasta e trahadnan di barku na Skalo i na Mott ta mira kon ya e demanda ta bai baha te kaba na nada. Piskadnan ta bira mnos i e par di balandra ku ta nabeg entre e islanan di Korsou, Aruba i Boneiru, ta prd bida. Meskos ku kunukeronan ta buska un bida mas fsil i sigur den refinera, asina tambe hendenan di fishi ta mira kos di "af" pone nan prd oportunidat, preis muchu mas barata ku loke nan ta pidi pa artesana lokal ta bai kaba ku e produkshon na Korsou. Problema pa haa kabana na drechi tambe ta pone ku trahamentu di sombr ta prd interes. E pueblo simpel, hende di kol i katliko, poko poko ta mira su partisipashon den ekonomia di nos pais bai atras i e ta keda redus na simpel konsumidor. Pueblo ta prd atrobe algu di su mes, su kreatividat i su partisipashon personal den produkshon ekonmiko di su pas. Pakusnan ta bai turna ofer pa ofres na pueblo...”
5

“...semper e mes hendenan. Den misa tambe nan tin un lug privilegi i ta nan ta karga shelu (palio bou di kual Santsimo Sakramentu ta pasa durante proseshon), ta nan ta karga bela den proseshon etc. Ta di komprend ku den un situashon asina (algu di diskriminashon), bo por haa problema i basta grandi. Figuranan ku ta rebeldi kontra e dominio di parti di klero ta djin masonera. Di ak ta result pa Iglesia un problema ku ta krese ora ku hendenan bira finansieramente mas independiente, prin-sipalmente ku oportunidat pa trabou den refinera i un entrada garantis. Tin, komo konsekuensha di e situashon ei, dos logia: de Vergenoeging na Punda pa hendenan mas bien di famianan desendiente di hulandes i e grupo Igualdat na Rif, mas bien pa hendenan di pueblo mes.. Den Koloniale Raad masonera (di hende kol kla) ta bringa Iglesia i mishon katliko di tur manera, paf di poltika, den korant ta e otro grupo tambe ta aktivo. Tin un trabou ku nos ta konsider mash importante ku Iglesia a bini ta realisando den pueblo,...”
6

“...di e "hendenan ei ku no ta komprend nan mes balor i a lagu' na kaya". Volksbond tin hopi plan manera nos a mira kaba. E skolnan di anochi na kual varios trahad den haf ta turna parti i otro hendenan di fishi ta kumins ku un formashon mas slido. E korant La Union ta hasiendo un trabou magnfiko. Den poko tempu Volksbond ta bira algu importante den pueblo. Defensor di derechonan di poblashon humilde i propulsor di kultura religioso. Interesante tambe ta pa mira kon e tempu ak La Union ta ofres oportunidat na eskritornan na "papiamentu", lenga di e pueblo hopi desbaloris pa kolonialismo. Diferente novela i poesa ta apares den e korant ak ku semper a keda di Volksbond i no direktamente di Vikariato Apostliko, maske tabatin un saserdote na timn. Lo hiba nos muchu leu pa duna un idea mas detay di e importansha di e korant ak pa nos pueblo. Un idea ku ta lanta ta e asistensha finansiero na hendenan den nesesidat. Ku sparmentu (ku zegel, manera tabata konos na Hulanda): Liga San Antonio...”
7

“...tras di Martinusgesticht un teatro ku e nmber Teatro Brion. Tur skol ta haa chns awor di present nan mes obra teatral, Volksbond ta tene su Reunion di Gala eiden i Thomaskring ta hasi bon uso di e lokal aki. Famia Maduro, ku ta biba den Langestraat ta bini regularmente ku shownan yam "veladanan kultural" ku baile, kanto, skch etc. Tambe tin idea di kompeti ku e sinenan i den Teatro Brion ta buska i logra pa pasa pelikula pa mucha i hende grandi. Sin duda Teatro Brion a yena un bashi i a duna oportunidat pa hopi aktividat, asina tambe reunion poltiko di e Partido Catliko Curasoleo ku t'ei lanta ta tene su reunionnan ei den. Te lat den aanan sinkuenta mons. Zeppenfeldt ta laga tumba e teatro ak pa por amplia Martinusgesticht ku ta krese dia pa dia mas tantu....”
8

“...resultado lo ta un sosiedat divid, ya no pa motibu di kolo, ni di religion ku ta asentu i bira algu otro, ma pa motibunan prinsipalmente sosial i poltiko. Un sosiedat asina por duna chns i oportunidat na tur sorto di wega poltiko. 2. Di kolonialismo pa demokrasia parsial Pareu ku a haa notisia ku lo bini un kambio den struktura di gobirnu kolonial, tur forsanan a kumins prepar. Prinsipalmente Iglesia Katliko a mira un chns pa turna direkshon i guia di e masa pa medio di su influensha direkto riba miembronan di Staten ku lo mester bini. Enbista di e trabou di benefisensia hasi durante aanan largu, e interes pa yuda i asist e pueblo humilde i algun akshon den sentido sosial realis pa figuranan manera van de Pavert i Verriet, ounke esaki pint un poko di paternalismo, Iglesia ta esun mas yam pa probech di e oportunidat ak. Pueblo mester por bai dilanti. E prom "Staten" ku mester a elig na aa 1937 tg tabatin masha hopi limitashon pa nos por yam un demokrasia berdadero, pero si ta un paso definitivo...”
9

“...Staten i esei ta "Curacaosche Politieke Unie". Den su mayoria hendenan di e sektor mas haltu den kolonia i algun hulandes. Tur ta personanan ku sigur no tin interes di e pueblo simpel muchu na pechu. Den e grupo ak tabatin dos parti unu mas hben i mas radikal i otro mas moder, pero aki no ta interes muchu e detaye ak. Gobernador pues tin di nombra algun hende komo miembro di Staten. Ta klaramente un medida di transishon entre kolonialismo total i un demokrasia maske ta dbil. Na mes tempu ta un oportunidat pa e grupo di koloniale raad buska pa manten sierto influensha. Prom elekshon ta result den un viktoria kompleto pa Partido Catliko Curasoleo. Resultado di elekshon na Krsou ta duna e partido aki 3 asiento di 10 i e personanan ta dr. Da Costa Gmez, Ernesto Martijn, mr. A. Desertine (hulandes di Hulanda). Aki nos por mira e influensha di klero direktamente. Ku Desertine a sali eleg sigur no ta ku stm di poblashon simpel ku no konos' sikiera, pero e por a konta sigur ku stm di klero i religiosonan...”
10

“...205.237,-1940: entrada ta f 11.925.660,- i na salida f 11.674,652,- Ku e kompania di petroli ta importante pa Krsou i e otro islanan no tin duda, meskos mester bisa di Lago di Aruba naturalmente. Ant e petroli ak ta bira e base di mas importante pa nos poblashon. Asina por komprend tambe e influensha den poltika ku nombramentu di representante di refinera den Staten. Importansha di nos haf komo puerto di trasbordo i pa abastes bapor ku kombustible (zeta awor i no mas karbon) ta duna Krsou un oportunidat mas. Trfiko martimo den e temporada ak tambe ta importantsimo. E kompania di bapor hulandes K.N.S.M. ta trese varios bia pa siman bapor di Europa, di Sur-Amrika, di Golfo di Mxico, Merka i Srnam. "El Libertador" saliendo haf di Krsou. Transbordo di merkansia pa Venezuela ku no tin un haf adeku ainda (La Guayra pasobra Puerto Cabello ta muchu leu di Caracas) ku tantsimo karga, ta duna chns pa for di Krsou hiba merkansia ku ta bini di otro paisnan...”
11

“..."schutterij" ta forma un unidat di pueblo, di tur rango i eskala sosial nan ta bai bira "skter" i aki tur ta meskla ku otro. No tin diferensha porlomnos pa algun tempu. Pobresa ta un kos ku a bira mnos konos den pueblo, a no ser riba e nivelnan mas abou, esta e tipo i gremionan asosial i margin kasi por bisa pa "naturalesa". Parti di "Awasa" (Brionplein) i subida di Klipstraat durante gera. Es ku apnas ke, por logra algu. Komo no tin chns pa trese mueble di af, hasta ebanistanan ta haa un oportunidat atrobe i sastrenan por bolbe kumins ku nan fishi, kosed, sapat etc. ta bolbe haa un bida. Awor no tin nodi di akud tantu mas na porta di pastori f konbentunan pa pida pan of un lapi di paa. E loke petroli a kaba kun, esta fishi ta rebib pa algun tempu. E situashon ak ta pone nos pensa riba un mucha ku ta birando grandi i ta bai deskubriendo foutnan di su mes mayornan, pero komo ku e no ta form ainda e ta huzga hopi bia robes. E ke un libertat eksesivo, di mas. Ma na mes tempu e ta deskubr su...”
12

“...Europa tabata haanan ku e imposibilidat pa sigui mas leu ku M.U.L.O. (B). Pa e dos pipita di antiano no tabata un problema dje grandi ei ni tampoko asina urgente, pasobra tg nan no ta hopi. Sinembargo mester tee kuenta ku e kantidat di mucha ku ta sigui M.U.L.O. ta oument. Pueblo kier mira su yunan mas kapasit bai dilanti. Maske no ta un kos ku ta manifest su mes dje tantu ei. Di otro banda yu di Hulandesnan i di esnan mas pudiente, ku si tin kustumber di manda nan yu bai studia af, no tabatin oportunidat. Kos ta bira prt. Isla ku ta trese su hendenan pa un par di aa so, awor ta mira nan muchanan sin por sigui studia, loke lo tabata e kaso normal si no tabatin guera. Asina ta lanta un komishon ku lo bai studia posibilidat pa instrukshon sekundario. Na Indonesia nan tabata konos e sistema di A.M.S. (Algemene Middelbare School) i esei ta bai kopia awor pa Krsou tambe. Dia 17 di sptmber 1941 porta di A.M.S. ta habri i ta un skol di gobirnu. Durante dkadanan largu ta Mishon katliko tabatin primisia...”
13

“...pa falta di literatura for di Hulanda ta lanta un revista hopi interesante ku e nmber "LUX". Artkulonan sin duda di balor ta keda publik. Historia, literatura, artkulonan krtiko riba diferente tereno i na nivel ta sali regularmente publik. Riba inisiativa di e konosido dr. Chris Engels, mdiko, poeta i msiko, eskultor i pintor, ta lanta e revista "de Stoep" ku ta bin kubri e bash ku tabatin pa motibu di okupashon aleman na Europa. Den "De Stoep" ku poesa di Luc Tournier (dr. Engels) ta duna oportunidat pa hopi hende deskonos sali dilanti awor ku nan obra, e.o. Oda Blinder (Yolanda Corsen). Tambe ta sali algun poesa na papiamentu den e revista ak. Algu inoudito te awor pasobra ta korantnan manera La Cruz i La Union tabata publik poesia na papiamentu. Ta lanta awor un berdadero interes pa literatura. E hben Oda Blinder (Yolanda Corsen) ta publik algun poesia sublime. Importante ta, ku "papiamentu" ta kumins haa rekonosementu ku ha-mas hende por a soa, den e kaso ak di de Stoep. Diferente di...”
14

“...studioso, ki altura enfermedat venriko a yega na Krsou. Ta di komprend ku esaki huntu ku e prdida di balornan spiritual mas ay ta afekt nos pueblo. Den e mes tempunan ak na Caracas, Venezuela, a kumins ku rekonstrukshon di loke awe nos konos komo El Silencio. Antesnan aya tabata blkinan di edifisio grandi, sentro di prostitushon. Awor ta basha tur kas abou pa lanta edifisionan nobo. E pober infelisnan bib einan mester a buska un salida i a plama rnt Caracas. Pero dimes Krsou a result tambe un oportunidat di oro. Na kantidat aeroplano ta trese e loke nan a yega di yama "quincedias" pasobra tabata duna permit pa apnas nan keda 15 dia. Ku e kantidat ku tin kaba ta di komprend ku entrada ta mengua pa e hendenan ak i esei a pone ku bo por a haa e hendenan ak dilanti di skol di mucha hmber ora skol kaba. Sirtamente tabata un eksperensha doloroso i ku no a laga di tin su influensha funesto riba moralidat en general. E situashon ak a bin forsa kreashon di un kampo di prostitushon na Krsou banda di...”
15

“...74 Resumiendo nos por bisa ku tempu di e di dos guera mundial, Krsou a konos momentunan hopi positivo pero tambe hopi kos a bin brua pa nos hendenan. Ekonomia sigur a subi enormemente i maske no tin areglonan sosial tur hende a probech di algu. Lstima ku tin di bisa ku e malgastamentu no a bira mnos al kontrario i e interes pa spar i pasa pa produkshon tampoko no a drenta nos pueblo, prdiendo un oportunidat grandi aki. Poltika a sufri un tantu, pero sigur tabatin algun adelanto. Un glpi fuerte: ku formashon di Partido Democraat ku ta bolbe laga esnan di ntes (mira Koloniale Raad) tuma direkshon poltiko over. Religion ta debilitando den sentido ku divishon interno den Iglesia katliko ta apuntando. Falta di integrashon den mentalidat di nos pueblo, e bonansa ku ta duna pueblo idea di mayor libertat, tur esakinan ta stroba organisashonnan, fund pa bin yuda, pero awor ta keda stank. Falta grandi di liderasgo den pueblo ta stroba un desaroyo mas ay. Riba tereno di enseansa tin hopi avanse ta...”
16

“...Pueblo deskontrol mester di un profeta. 2,- Kuadro poltiko totalmente nobo. 3,- Desaroyo ekonmiko sin uishon. 4,- Religion no tin nada mas pa ofres bida pbliko? 5,- Edukashon ta preparashon pa kambio. 6.- Trabou sosial sin adaptashon na realidat histriko. 1. Pueblo deskontrol mester di un profeta Pueblo di Krsou den e siglo ak, den un par di dkada nos por bisa, a kambia por kompleto. Nunka e pueblo tabatin idea ku e ta bal nada, ni sikiera den su mes bista. Ora ku lucha poltiko duna pueblo un oportunidat pa demostr ku e t'ei, ku e mes por disid diferente kos pa su mes, ant ta bai result un korementu tras di algun persona, segn sintimentunan di momentu. E situashon di sumishon na loke ta "poder", tantu gubernamental (tempu di ful kolonialismo), komo religioso ("shon pastor"), ekonmiko ("shon grandi"), sosial-rasial ("Shon blanku") ta sigui reina. Esaki ta sosed prinsipalmente ku yu di Krsou di kunuku i otronan mas humilde di barionan bieu di stat. E grupo di trahad di industria, habitante di...”
17

“...ta asept religion i religiosonan siegamente i den nan no tin sintimentu di rebelda. Pueblo en general despues di elekshon ta warda riba algu, ma e mes no sa kiko. Ta tempu pa un "profeta" lanta den pueblo. Un hende ku lo por mustra riba e posibel rekuperashon di su propio balornan i su propio identidat, ku e ta bai prdiendo mas i mas. Awor mr. dr. Moiss Frumencio Da Costa Gomez, kende ya a demostr su kapasidat tantu intelektual, komo di luchado pa pueblo ta haa su chns. E ta komprend ku su oportunidat ta present. E kier bai mustra pueblo ku e mes, nas di kuna humilde, tin algu pa ofres su pueblo. Su ideal for di hben tabata libertat di su mes pueblo, e pueblo mester bai disid pa su mes. "Outonomia" ta loke e ta papia di dje. Den e partido (Partido Catlico Curasoleo), den kua e ta milit for di prinsipio, e no ta haa e loke e ta buska. Pi ainda ora ku e nota poder di un paternalismo religioso (klerikal), ku ta domin bida di pueblo te ainda. Ora ku e haa parti di klero mes direktamente kontra...”
18

“...kos ku tur poltiko ta hasi tur parti di mundu i ta p'esei nan ta demagogo? Sigur ku Gomez a hasi tin bia kos ku hasta por parse ridkulo i atras, ma esei ta presisamente pa kibra e idea falsu: ku tur loke ta di pueblo ta robes i mester kambia. E falta grandi di Gomez, nos ta haa den e fayo den formashon di kuadro. Eiden ta sinta e eror mas grandi ku el a komet. Fayo di kuadro no solamente den poltika pero pi kisas den formashon di lidernan riba tereno sosial. Su lidernan di bario no ta haa oportunidat pa forma nan mes. Aki atrobe nos ta bai haa un forma di demokrasia fofo, sin formashon di hende pa e por tuma desishon pa su mes. E mes falta di liderasgo nos ta bai haa den tur sektor di bida tantu poltiko, sosial i religioso. Den esaki obispu Verriet a mira mas aleu ku Gomez. Pero meskos ku Verriet, Gomez no tabatin tempu, manera e mes a bisa nos personalmente, pa atend formashon di lidernan. "Mi ta skirbi, mi ta publik i ta tee konferensha pa forma lidernan". Akshon direkto den sentido poltiko...”
19

“... Mester rekonos ku den St. Thomaskring, fund for di aanan binti, tabatin algu, ounke no muchu di formashon den sentido sosial. Tampoko den Volksbond, fuera di ls pa sia lesa skirbi, tabatin algun programa edukativo masha general, sinembargo apnas debesenkuando, insidentalmente. Atrobe mester rekonos ku den La Union a sali tradukshon di e prom ensklika sosial di papa Leon XIII "Rerum Novarum". Pero no por bisa ku tabatin un formashon adeku, ni muchu mnos kontinu. Generalmente pueblo ta haa oportunidat di yuda den algun kos ku "klero" of "religiosonan" ta hasi, pero e desishonnan mes ta keda den man di otro hende. Responsabilidat mes pueblo no tin nodi di karga. Un programa ant dirig riba formashon di lider ta deskonos totalmente. Esaki mes a pone ku mas bien ta un figura proftiko mester a lanta pa kumins enkamin, move e pueblo den sirto direkshon. 2. Kuadro poltiko totalmente nobo Despues di 1945, ora ku Partido Democraat gana elekshon ta surgi un malkontentu formal den filanan di Partido...”
20

“...di luho, no a yega mas aleu ku e fundeshi ku tabata senk riba rif. Falta di vishon f di konosementu of di tur dos? Otro hende lo mester disidi esei. Tambe e gran oportunidat pa Korsou ku trasbordo di karga pa Venezuela ta bai sufri. Mintras ku ntes no tabatin "carretera" (kaminda pa outo) di Caracas pa Maracaibo, bapornan di K.N.S.M. tabata probech tur ku tin transportando hende i karga di un lug pa otro. Despues ku General Gomez, diktador di Venezuela, a laga habri e malditu i famoso "carretera" biahenan i transporte di karga por a kumins na tera mes. Ma unda karga di eksterior mester a yega na La Guayra i Puerto Cabello, pero prinsipalmente na La Guayra ku ta haf di Caracas. Den guera un kompania, por sierto hulandes a kumins ku trahamentu di un haf nobo na La Guayra, pa risib karga direktamente di eksterior. Asina e oportunidat di haf di trasbordo pa Krsou tambe ta bai kai violentamente. Petroli refin ta sigui i ta krese, pero Venezuela tambe ta pensa di bai kumins ku su mes rafinamentu...”