1 |
 |
“...31
Kareda di kas den Volksbondstraat.
formalis despues ku e bira obispu i yega Krsou. Mesora su prt'i wowo, su Volksbond, ta bolbe kobra forsa i den poko tempu nos ta mira otro sindikatonan lanta: Don Bosco (1934) pa maestro/anan di skol, ounke ku esaki no ta refleh muchu e espiritu kombativo di sindikalismo. Pa e shofur di bus i taksi ta lanta "San Cristbal", pa trahad den tienda i pakus e famoso "SCEOM" (sociedat catlico pa empleadonan di ofisina i mostrador). E sindikato aki pa trahad di pakus, tienda i ofisina a keda funda na 1934. E tempunan ay pakus i tienda tabata keda habri for di mainta masha tempran te anochi hopi lat. No tin djasabra ni djadumingu liber. Te nueb'or di anochi por a pasa kumpra kos den tienda i pakus. Pa e trabou ku e sindikato aki SCEOM a hasi i nan reklamonan, ta logra ku djadumingu ta bira dia liber i no tin asuntu di keda habri te anochi lat mas. Un prinsipio di legislashon sosial masha importante en kuanto oranan di trabou ta kumins asina. E rapport Verwey...”
|
|
2 |
 |
“...bira obispu (1931) i awor e ta duna rumbo na e trabounan ku mester tuma lug. E ta sigui sosten Volksbond tur ku tin. Reunionnan anual ta gran akontesementu pa pueblo, ku asistensha di digna-tarionan manera obispu, gobernador, vikario di padernan i diferente personalidat di gobirnu mes.
Sindikalismo
Gruponan ku Volksbond ta organis ta: chofrnan di bus (San Cristobal), panadero, maestronan di skol (Don Bosco) i un ku ta bai result hopi importante ta S.C.E.O.M. (Sosiedat Catliko pa Empleado di Ofisina i Mostrador).
Tempu ku pader de Bruin a bai Hulanda pa fakansi na anda 1936, e tabatin kontakto ku K.A.B. (Katholieke Arbeiders Bond) riba petishon di mons. Verriet. A yega na un areglo ku lo a bini Krsou un persona di sierto eksperensha pa yuda Volksbond lanta un Central di Organisashonnan obrero, riba su mes i los for di Volksbond, un Sentral Obrero pues riba su mes. Asina a yega Krsou mr. Stephanus van der Meer, mand pa K.A.B. (Katholieke Arbeiders Bond). E persona ak no a keda muchu tempu...”
|
|
3 |
 |
“...ku tambe tabatin algu paresido na Hulanda pa muchanan hopi bia di mnos rekurso. A bin lanta tambe varios organisashon pa mucha muh. Un ku por kompar ku Thomaskring tabata e grupo "Veritas" di mucha muh ku a kaba Mulo. Otro grupo pa mucha chikitu ku nos ta krda ta "Zonnekinderen" algu paresido na e aktual A.J.M.G.
Tur esakinan a bin kai bou di e sentral yam K.J.C. (Katholieke Jeugd Centrale). Maske esaki no tabata direktamente lig ku Volksbond, varios trabou atministrativo tabata tuma lug den ofisina di Volksbond. Te den gera ainda K.J.C. tabata gosa di simpata grandi i nos ta krda un manifestashon ku un selebrashon na honor di obispu Verriet kaminda un enorme kantidat di hben a desfil na Awas dilanti di kas di obispu i Verriet gosando di e bista presioso ei a sklama: esaki ta futuro di nos islanan i di Iglesia aki. Kiko a para di tur esei awendia?...”
|
|
4 |
 |
“...aktividat den tur e gruponan, ounke na un manera redusi, djadumingu mainta ta e niko chns pa reuni.
Klupnan sosial
St Thomaskring. For di final di aanan binti e organisashon ak ta eksisti. Awor, ku e desaroyo ku nos ta siguiendo, den Thomaskring ta lanta hasta inisiativanan nobo pa un klup sosial na estilo di otro klupnan manera Centro Social Catliko ku ta eksisti pa algun tempu kaba na Pietermaai. Nan ta habri un klup den edifisio nobo di "drukkerij", ariba, kaminda e korant Amigoe di Curaao tin su ofisina den "Hanch'i bientu". Despues di poko tempu e klup (Thomaskring) ta muda pa e parti ariba di edifisio di Thomas Henriquez, gran propulsor di e klup ak i doo di su Sportshop, na subida di Ser'i Klip.
E hbennan i miembronan no asina hben ta bai hunga un papel importante, den bida poltiko despues. Kisas mas ku tur e otro klup sosialnan ku Krsou konos.
Tin varios otro di e sorto di klupnan ak fuera di Club de Gezelligheid, den e edifisio famoso di Penha na entrada di haf. E balkon ku tabatin ntes...”
|
|
5 |
 |
“...ta organis bou di Volksbond ta kaba na nada. Don Bosco, ku no ta un sindikato luchado, lo sigui eksisti pa basta tempu ainda, pero no ta ofres muchu kos pa e grupo di trahad. S.C.E.O.M. tampoko no tin lidernan adeku, meskos ku ningn di e otro gruponan. Influensha di mishon katliko riba e tereno ak ta kai kompleto. Di parti di herarka mes no (por) tin ningn nteres. >
Un di e prom akshonnan poltiko den direkshon di sindikalismo nos ta haa ora ku algun dirigente di San Telmo den haf present na ofisina di Volksbond pa eksig nan sn pasobra nan no kier keda mas bou di Volksbond. Sr. C. Casiano, tesorero, ta skirbi mesora un chk na nmber di e dirigentenan i ta entrege. Ma e figuranan ak ku nunka a maneh chk, no sa kiko nan hasi, ta pidi e mes Casiano, ward' pa nan te ora nan bini bk despues. Casiano ta nenga. E lidernan ta baha bai ku chk, pero likidando asina prktikamente e loke un tempu tabata yama S. Telmo, sindikatonan di trahad den haf. (nb. esaki ta relato di pader Brada, kende a keda komo...”
|
|
6 |
 |
“...oportunidat aki.
Tg mester bisa ku henter e sistema famoso di instrukshon na Antia ta kompletamente segn sistema i mtodo hulandes. Kisas ta p'esei mes e pueblo no a probech di loke e ta haa riba teblachi. Idioma di instrukshon ta un problema sigur pa esnan di nivel sosial poko mas abou, ku fuera di skol no ta ni tende e idioma ak papi.
Tin diferente problema prktiko ku ta surgi den e konstelashon di Antia i prinsipalmente di Krsou.
Engeneral mayor parti di hbennan ku kita skol tabata bai traha na ofisina di gobirnu of di kompanianan manera komersio, banko i otro sektornan priva. Den gobirnu tur kos ta bai na hulandes i generalmente ta trabou simpel di atministrashon. Den empresanan mas ku hulandes ta ingles i f spa ta nesesario (komersio, hotl, banko etc.).
Mientras mas e poblashon krese, mas nos ta mira ku pa e gran mayora di empresa idioma hulandes ta bira mnos importante. Un diferensha den trabou: den gobirnu f den sektor priva. Skol no ta prepar nos hendenan pa esaki.
Na kas tur Dios ta papia...”
|
|
7 |
 |
“...Haiti ta bira un batata kayente, mas ainda ora ku CLASC lansa proposishon pa kolekt sn i manda Haiti pa yuda i hasta pa kumpra arma, si ta nesesario pa manda e isla ak. C.B.H., HORECAF i BONECO ta di akuerdo. Enfermeronan i trahadnan den aviashon apoy pa shfurnan den C.C.V. ta kontra. Van Zeyl ta skohe abiertamente pa banda di e grupo ak i nan ta disid di sali for di C.C.V. i funda nan mes federashon kristian bou di guia di R. Tschumie: N.A.V.A. ku ta nmber di e federashon nobo ku tin nan mes ofisina den Roodeweg, pero di trabou sindikal mes no ta muchu kos. Awor ant tin dos federashon kristian(?). C.C.V. bou di...”
|
|
8 |
 |
“...kantidat di fertilisante artifisial riba merkado) ta kambia direktiva, Blaisse ta birando grandi i na su lug ta subi un hben impulsivo Willy Haize. Esaki ta manten independensha di su sindikato pero ta buska aserkamentu serka bntnan Kristian. No ta yega muchu leu den kooperashon, ma porlomnos no tin e tenshon grandi ni lucha pa kompetensha.
Den Casa Sindical mes tin un grupo ku no ta di akuerdo ku e sistema ku ta reina, algn gui pa e lider Domingo Alberto ta lanta otro federashon, ku ta pone nan ofisina na Molenplein. Den e grupo ak tin hende di fishi (Centrale Bond van Ambachtslieden i shfrnan di bus), pero ta un organisashon hopi dbil ku despues no ta tende muchu mas di dje i ta bai muri un morto trankil.
Sindikatonan den enseansa
For di aa 1935 a funda R.K. Onderwijzersvereniging DON BOSCO
pa tur maestro i maestranan di skol, bou di R.K. Volksbond. E grupo di dosentenan laiko den enseansa, ku ta oument violentamente bou i durante di dos gera mundial, ta oument konsiderablemente i no ta religioso...”
|
|
9 |
 |
“...difsil komo gezaghebber di Krsou.
Den gobirnu, na ofisina di Sosiale Zaken ta yena ku mucha muh yu di pueblo, sin ningn formashon. Awor ta yu di pueblo mester haa un chns na ofisinanan di gobirnu.
Le di retiro ta keda diskut i ta pasa, evitando asina tur sorto di "apsolutismo di poder" seka patronnan, doo di empresa. Salario mnimo pa tur trahad ta kobra importansha.
Tin kambio, pero pa atend e asuntunan ak debidamente i no simplemente pasa poder di un parti pa otro, ku e mes "apsolutismo", ta difsil.
Falta di liderasgo den pueblo ta manifest su mes tur kaminda.
Di parti di Hulanda portanan ta habri di tur fondo ku tabata disponibel pa yuda desaroyo di pueblo, pero ku nunka no tabata konos.
Otro ehmpel di esaki ta lo siguiente:
... durante di un komementu na reunion anual di credit union, minister di asuntunan sosial (C.Kroon) ta bisa ku tin un fondo chikitu ei ku gobirnu por usa si akaso tin mester di algu p.e. pa traha un kamber aserka na ofisina di liga di credit union. Algn luna despues (despues...”
|
|
10 |
 |
“...151
ta esnan ku a demostr komprenshon pa e situashon ku a kousa e revolushon ak. A dura basta pa a kumins di nobo i esei ta di komprend. Hulanda a yuda i ta sigui yuda pa lanta ekonomia di nobo. pero ta e hendenan mes mester aktiv. Di parti di gobirnu, kier habri porta i buska empresanan grandi pa estables, pero di tur e kantidat di proyekto ku a prepar, ta apnas un ke otro a duna resultado.
A lansa proyektonan pa motivashon di pueblo (MOTIVATION TRAINING), a lanta ofisina pa yuda i asist empresanan chik (KORPODEKO). A gasta enorme kantidat, pero pa bisa ku tabatin un resurgimentu formal di ekonomia den kua e pueblo mes ta partisip ta leu di realidat. Kisas lo mester a bini ku un formashon pa empresarionan mes, den sentido di un responsabilidat sosial pa henter komunidat huntu ku e motivashon di pueblo trahad, empleado.
Haf nobo ku diferente fasilidat moderno.
Banda di haf a ekspand fasilidatnan enormemente: haf di "container", oportunidat pa empresanan "tax free". A oument fasilidatnan...”
|
|