Your search within this document for 'obispu' resulted in 32 matching pages.
 
1

“...15 sekular (diosesano, ku no ta pertenes na ningn rden ma ta simplemente orden saserdote) ku tabatei, a keda. Ora ku vikariato a haa yudansa di suman di Rosendaal i despues frateman di Tilburg i tambe suman di Breda pa hospital, e or'ei ya tabatin un Iglesia formal na Krsou i tur e otro islanan. Ripar ku e pueblo humilde "di kol" ta kasi kompletamente katliko. Mons. Niewindt, e prom vikario apostliko, konsagr obispu, tabatin gran interes pa pueblo. Maske e mes tabatin katibu pa sirbi', e no a laga di buska tg emansipashon di katibu. El a organis trabou di mishon i despues di dje tabata muchu mas fsil pa dominikanonan turna ofer di e susesor di Mons. Niewindt, Mons. Kistemaker. Interior di Misa di Santa Ana, pro-katedral den aanan 1920/1930. E klero i religiosonan tur tabata bini di Hulanda; hasta Mons. Niewindt a funda un seminario na Barber, pa seminarista hulandes ku lo traha na Krsou. No a pensa ku nos hendenan mes lo por a yega na saserdosio. Sigur ku e nivel kultural di nos hendenan...”
2

“...Tabatin korant na papiamentu, tabatin buki di misa na papiamentu i e trabou kultural ku grupo di Sosiedat di San Hose tantu na Pietermaai komo na Otrobanda a yuda nos hbennan den nan formashon tantu religioso komo kultural. Pa afirm e posishon den politika nos a mustra mas ariba, ku Iglesia katliko a krea un "lite katliko", prom eksklusivamente ku hende di kol kla, e nmbernan manera Zeppenfeldt, Boomgaart, Romijn, Ellis etc. tabata pertenes na e grupo aki. Mas lat, despues ku Mons. Verriet bira obispu i ku kambio di sistema kolonial, nos ta bin haa oumento di e grupo awor di pueblo mes. Nan ta tantu den regionnan mas ariba (di e lite menshon, esta di famianan ku "nmber", komo den e regionnan mas abou ku ta bai formando nan mes den Volksbond i den trabou poltiko. Huntu ku Mensing, Zeppenfeldt, Boomgaard, Ellis, nos ta haa awor Sprockel, Kroon etc. Algn di e personanan ak sigur tabatin influensha grandi. Maske ta klero tabata pone nan na kabes di diferente organisashon tabata hendenan di total...”
3

“...Raymundus Wahlen O.P. sekretario di obispu a skirbi masha hopi mes, aanan largu i a hinka hopi spa den papiamentu, un semanario meskos ku e otronan, ku orientashon general. La Union di tur korant di Iglesia, redakt pa pader Verriet mes, tabata un instrumento di lucha i lucha tin bia fuerte, na defensa i propagashon di doktrina di Iglesia i di derechonan di pueblo. Ta e korant ku hasta a publik tradukshon di ensklikanan sosial i direktivanan di Roma den asuntu sosial manera Rerum Novarum. Pa hbennan i muchanan di skol tin tur sorto di organisashon religioso manera Kongregashi di la Birgen, Kruzada Eukarstiko i korant pa hbennan manera "Hou en Trouw", redakt pa frateman di Tilburg, na hulandes i na Thomascollege tabatin otro revista di frateman bon konos ku ta "Engelbewaarder". Riba tereno kultural sigur Iglesia tabata hopi aktivo. Ademas di e korant i revistanan i otro tipo di organisashon, nos a konos na fin di aanan 20 e Teatro Brion, den "kur di obispu", m.o.m. kaminda awe tin e edifisio...”
4

“...24 St. Thomascollege na prinsipio di e siglo aki. di gran importansha. Tur aa dia di premiashon ta kongreg e grandinan di Korsou manera obispu, gobernador, inspektor di enseansa i tur ku ta sinti nan mes grandi, pa entreg premio di kondukta, aplikashon, spa, ingles, transes, aleman, matemtika, pintura, muzik, taip i steno, etc. Diferente yu di Krsou mes tambe a haa nan formashon na Habaai i mester rekonos ku e loke nan a haa tabata muchu mas ku kualkier otro kaminda. Di ei tambe komo nota interesante por komprend kuantu hbensita a drenta konbentu di suman di Rosendaal. Algu poko penoso ta ku e echo ku tin diferensha entre skol di plaka i skol di pomada ta afirm e distinshon den e klase di hende pober i otro mas pudiente. Hasta na skol por a nota ku e diferensha ei ta sinta den esnan algu mas i algu mnos i tambe den e loke ta determin den poblashon di Krsou nan "status sosial", esta kol. Por bisa ku edukadnan ta spera ku sierto grupo lo por sia mih ku otro i tin bia hasta ta pone esnan mehorsitu...”
5

“...27 e obra di Volksbond, e ksito mas formidable di e organisashon di pueblo ak. Pa ABS St. Jozef no tin kuestion di igualdat di derecho, no tin kuestion di supsidio normal, ma tur aa di nobo ta pidi gobirnu un yudansa ku ta logra ku hopi difikultat. E skol a kumins sia muchanan fishi den kur di obispu tras di misa di Santa Ana i teora nan tabata duna den e edifisio ku a sirbi masha hopi mes pa desaroyo di nos pueblo (Conscientiesteeg 35). Despues e lug ak mes a pasa pa Ambachtschool di Volksbond, ora ku a traha un edifisio nobo na Groot Kwartier pa hende ku enfermedat mental i a muda Montekristu bieu ku tabata keda tras di Colon. E loke ku e skol di fishi a trese ta un kambio drstiko den e manera di sia fishi. Antes bo ta sia fishi na "wenkel" serka un bas. Awor tin teoria i prktika dun pa hende ku sea ta kapasit pa nan formashon, f tin eksperiensha hopi largu despues di a kaba nan skol tkniko. Industria tabata eksig hopi i no tabata basta ku bo a sia na "wenkel" pasobra bo ta keda e loke...”
6

“...idealista i siertamente no muchu demokrtiko, ma mas bien siguiendo e trnt di tur organisashon di Iglesia: poko f basta paternalista. Ta un organisashon kultural, asistenshal i di lucha pa derecho di e pueblo humilde prinsipalmente katliko. Fund na 1919 e organisashon ta ha' ku gran difikultat, kisas pa motibu di paternalismo i idealismo eksager. Tg e idea bsiko ta di gran balor. Ora ku Pijpers bira malu i fayes apnas poko tempu despues di a funda Volksbond, tin hasta idea pa likid e grupo. Awor obispu Vuylsteke ta nombra pader Pedro Inocencio Verriet O.P. komo asesor di Volksbond. Mesora bida nobo i forsa nobo ta anim e grupo i Verriet ta buska varios hben e.o. e maestro John Horris Sprockel, pa yuda den organisashon: ta revis statuto hasi nan un poko mas demokrtiko, ta pone atenshon na trabou ku direktamente ta posibel manera "skol di anochi" pa hende ku no sa lesa ni skirbi, ta lanta un fondo di spar San Antonio, pa yuda otro den kaso di nesesidat manera enfrmedat etc. ta lanta un sosiedat...”
7

“...elevashon di kultura (velada, korant i e banda Excelsior bou di guia di Constan Casiano) i ta sali na defensa di derechonan di pueblo. Informashon tantu lokal komo internashonal ta bira kos di tur dia i ta nan korant La Union ta inform pueblo. Mintrastantu ta trahando na plannan mas grandi: kas pa pueblo, skol di fishi i sindikalismo ya mas al dia i mas ekspand. Na aa 1931 ta kumins definitivamente ku e prom skol di fishi na Antianan Hulandes. Ambachtschool Sint Jozef ta habri su porta den "kur di obispu" tras di Misa di Santa Ana i den e kas konos komo Conscientiesteeg 35 ta tee ls di teora. Ku esaki so kaba Volksbond ta keda komo un di e organisashonnan mas importante ku hamas tabatin na Krsou i a demostr un vishon di futuro ku poko bia nos a mira den e region di Karibe ak i sigur den kolonia hulandes. E skol di fishi a kumins chikitu, ku maestronan medio kapasit pero di masha bon konosementu prktiko. Ta haa hopi bia yudansa tambe di industria petrolero pa e parti di teora. Ku gobirnu mester...”
8

“...31 Kareda di kas den Volksbondstraat. formalis despues ku e bira obispu i yega Krsou. Mesora su prt'i wowo, su Volksbond, ta bolbe kobra forsa i den poko tempu nos ta mira otro sindikatonan lanta: Don Bosco (1934) pa maestro/anan di skol, ounke ku esaki no ta refleh muchu e espiritu kombativo di sindikalismo. Pa e shofur di bus i taksi ta lanta "San Cristbal", pa trahad den tienda i pakus e famoso "SCEOM" (sociedat catlico pa empleadonan di ofisina i mostrador). E sindikato aki pa trahad di pakus, tienda i ofisina a keda funda na 1934. E tempunan ay pakus i tienda tabata keda habri for di mainta masha tempran te anochi hopi lat. No tin djasabra ni djadumingu liber. Te nueb'or di anochi por a pasa kumpra kos den tienda i pakus. Pa e trabou ku e sindikato aki SCEOM a hasi i nan reklamonan, ta logra ku djadumingu ta bira dia liber i no tin asuntu di keda habri te anochi lat mas. Un prinsipio di legislashon sosial masha importante en kuanto oranan di trabou ta kumins asina. E rapport Verwey...”
9

“...msikonan no tin muchu chns di traha nmber. Piano, fi, saksofon, klarint, flit ta instrumentonan ku bo ta mira tur kaminda; naturalmente den pueblo tin kuarta i maraka ku bongo f tamb, wiri i raspu ta kos mas bien pa fiesta di pueblo i no di saln. Maske mester rekonos ku kos propio tin poko apresio tg den e aspekto kultural nos ta bai haa chns i loke a yuda mash pa saka talentonan af sin duda tabata Teatro Brion. (f) Stichting Teatro Brion. Teatro Brion ta keda tras di Hotel Amerikano i kas di Obispu. Pa desaroyo kultural den e tempu aki Iglesia sigur a hasi hopi esfuerso. No tabatin komprendementu pa e ekspreshonnan propio manera fiesta di tamb, ku tabata mas bien kos "pagano" f kustumbernan baho, pa lanta sensualidat i desechable. Tur aa na skol sa tin akto kultural i na Habaai, na e skol famoso tin "velada". Den aanan binti na kolegio Santo Tomas, tin komedia tantu di skol mes komo di Thomaskring. Esakinan tabata turna lug den un saln grandi ku...”
10

“...35 esenario fiho ku normalmente ta usa pa komedor di muchanan. Papia di un teatro mes, no ta kos ku tabatin na Korsou, apnas tabatin algun sine i pa representashon di arte teatral no tabatin nada. Un saserdote pader Koenen O.P. a lansa idea di un eatro i a forma komishon pa rekoh plaka, ta buska arkitekto i porfin ta bini den kur di obispu, tras di Martinusgesticht un teatro ku e nmber Teatro Brion. Tur skol ta haa chns awor di present nan mes obra teatral, Volksbond ta tene su Reunion di Gala eiden i Thomaskring ta hasi bon uso di e lokal aki. Famia Maduro, ku ta biba den Langestraat ta bini regularmente ku shownan yam "veladanan kultural" ku baile, kanto, skch etc. Tambe tin idea di kompeti ku e sinenan i den Teatro Brion ta buska i logra pa pasa pelikula pa mucha i hende grandi. Sin duda Teatro Brion a yena un bashi i a duna oportunidat pa hopi aktividat, asina tambe reunion poltiko di e Partido Catliko Curasoleo ku t'ei lanta ta tene su reunionnan ei den. Te lat den aanan sinkuenta...”
11

“...mester a sali eleg pa e kantidat chikitu di poblashon e otro 5 personanan lo a keda nombra pa gobernador. Kier men ant ku 5 % di poblashon por a skohe apnas dos tersera parti di miembronan di staten. Kualke hende lo hasi pa e loke nos ta yama "drenta era di demokrasia", pero sikiera awor maske ta un par di hende por tin algu di bisa den asuntu di personanan ku lo maneh nan lug i nan bida. Asina nos por komprend tambe ku Iglesia a kumins mesora ku forma su grupo di hende ku lo a prepar pa elekshon. Obispu di e tempu ei, e famoso mons. Petrus Inocentius Verriet, a yama algun bon katliko pa present su plan: dr. Moiss Frumensio da Costa Gmez, e gran lder poltiko di Krsou, algun persona mas di R.K. Volksbond: e.o. John Horris Sprockel, Jos Maria Kroon, Constan Casiano i tambe algun katliko konos ku no tabata direktamente lig ku Volksbond manera Jacques Ellis, Elias A. Rmer, W.F.G. Mensing i algun persona mas. Nos sa ku Elias Rmer a puntra...”
12

“...45 mnos ku esun ku ta traha di mainta pa atardi i gana meskos f mas tantu? Atrobe nos ta haa un trabou importante i seal di vishon di obispu Verriet. E ta laga bini Kruisvaarders di St. Jan for di Hulanda pa sia nos hbennan agrikultura. Pero interes ta masha poko i e kruisvaardernan ta kumins mas bien ku un sorto di skol di fishi pa muchanan mnos privilegi. Tambe nan tin un sorto di penshonado pa hbennan di Islariba i Bonaire ku ta bai skol na Krsou, esta H.B.S., M.U.L.O. i otro tipo di skol manera ambachtschool. Agrikultura no tin interes di pueblo. Ekonomia en general ta mehor notablemente pa gobirnu den e tempu aki: kolonia di Krsou tabatin 1910: entrada di f 854.389,- i na salida f 1.205.237,-1940: entrada ta f 11.925.660,- i na salida f 11.674,652,- Ku e kompania di petroli ta importante pa Krsou i e otro islanan no tin duda, meskos mester bisa di Lago di Aruba naturalmente. Ant e petroli ak ta bira e base di mas importante pa nos poblashon. Asina por komprend tambe e influensha den...”
13

“...den man di algun figura klave, sin ku direktamente masa di pueblo mes ta tuma parti den desishonnan. Mester rekonos wl ku e aktividatnan ta enorme durante e temporada ak. Figura manera pader de Bruin O.P. ku durante su fakansi ta kolekt sn i ku esei por kumins organisashonnan manera K.S.C. (Katholieke Sportcentrale) i K.J.C. (Katholieke Jeugdcentrale) pa hbennan manera Jonge Wacht i klupnan di deporte. Tambe ta logra traha dos misa: di Jandoret i di Groot Kwartier. Na Groot Kwartier n kaminda Obispu lo a dese, esta na kaminda grandi ma mas paden; despues s tabata por a lanta un "krki protestant" na kaminda grandi. Ta un gran lstima ku e trabounan ak a tuma tantu esfuerso i tantu tempu, ku apnas a sobra tempu pa e formashon manera a pidi mons. Verriet, esta di organis "lidernan" di nos pueblo, hende ku vishon i espritu evangliko ku lo por a tuma e parti di desishon i organisashon tambe hunto ku e lidernan religioso. Den e sentido ak s, no tabatin muchu avanse, ounke ku den Thomaskring nos...”
14

“... Volksbond ta lanta e prom Ambachtschool St."Joseph" ku hopi sakrifisio i problema. No ta kos ku nos a konos i e idea ta reina ku skol di fishi no tin e mes balor ku Mulo, ta pa muchanan ku no por sia! Verriet i su Volksbond ta persist i ta logra rekonosementu kompleto di gobirnu i refinera mes ta yuda ku algun dosente. Di gobirnu ta logra saka un supsidio ku hopi difikultat. Pero ambachtschool ta lanta den "kur di Obispu" i pa ls di teora ta usa e lokal ku a result di ta e edifi-sio ntimamente lig ku desaroyo di nos pueblo, konos komo Conscientiesteeg 35; den kur di obispu, peg ku teatro Brion ta duna prktika....”
15

“...51 di sindikalismo mes ta keda drumi poko, despues di lanta San Telmo. No tin muchu aktividat den e ramo aki. Wl ta kumins ku organisashon di otro tipo di sindikato na prinsipio di aanan trinta. Mester tee kuenta ku pader Verriet a bira obispu (1931) i awor e ta duna rumbo na e trabounan ku mester tuma lug. E ta sigui sosten Volksbond tur ku tin. Reunionnan anual ta gran akontesementu pa pueblo, ku asistensha di digna-tarionan manera obispu, gobernador, vikario di padernan i diferente personalidat di gobirnu mes. Sindikalismo Gruponan ku Volksbond ta organis ta: chofrnan di bus (San Cristobal), panadero, maestronan di skol (Don Bosco) i un ku ta bai result hopi importante ta S.C.E.O.M. (Sosiedat Catliko pa Empleado di Ofisina i Mostrador). Tempu ku pader de Bruin a bai Hulanda pa fakansi na anda 1936, e tabatin kontakto ku K.A.B. (Katholieke Arbeiders Bond) riba petishon di mons. Verriet. A yega na un areglo ku lo a bini Krsou un persona di sierto eksperensha pa yuda Volksbond lanta un...”
16

“...52 tabata un di e fayonan, konsekuensha di un klero ku tabata konos poko e trabou sosial ku Iglesia na Hulanda tabata hasi bou di tur sorto di hende ku nan Boerenleenbank, e trabou ku mineronan i henter e movementu sindikal. Atrobe ta mons. Verriet ta esun ku ta stimul, sin haa muchu akohida serka su mes klero a no ser un ke otro manera pader de Bruin, pader Penninx, Bartel i e segundo sekretario di obispu ku ta pader Brada. Pero mester bolbe ripit ku tur esakinan tambe tabatin e mentalidat di "hasi pa hende" sin laga e hende yuda su mes i hasi pa su mes. Ambtenarenbond Na prinsipio di aanan trinta, ora ku e kantidat di empleado di gobirnu a oument tabatin algun figura di sierto formashon den nan a bin lanta un organisashon di empleadonan di gobirnu ku a tuma e nmber di "Ambtenarenbond". Tabata un organisashon ku tabata kares di e arma mas poderoso ku sindikatonan semper tin: nan no tin derecho di wlga. Komo ku empleado di gobirnu no por a wlga e organisashon aki a buska un manera di dilogo...”
17

“..."Veritas" di mucha muh ku a kaba Mulo. Otro grupo pa mucha chikitu ku nos ta krda ta "Zonnekinderen" algu paresido na e aktual A.J.M.G. Tur esakinan a bin kai bou di e sentral yam K.J.C. (Katholieke Jeugd Centrale). Maske esaki no tabata direktamente lig ku Volksbond, varios trabou atministrativo tabata tuma lug den ofisina di Volksbond. Te den gera ainda K.J.C. tabata gosa di simpata grandi i nos ta krda un manifestashon ku un selebrashon na honor di obispu Verriet kaminda un enorme kantidat di hben a desfil na Awas dilanti di kas di obispu i Verriet gosando di e bista presioso ei a sklama: esaki ta futuro di nos islanan i di Iglesia aki. Kiko a para di tur esei awendia?...”
18

“...falta grandi di Gomez, nos ta haa den e fayo den formashon di kuadro. Eiden ta sinta e eror mas grandi ku el a komet. Fayo di kuadro no solamente den poltika pero pi kisas den formashon di lidernan riba tereno sosial. Su lidernan di bario no ta haa oportunidat pa forma nan mes. Aki atrobe nos ta bai haa un forma di demokrasia fofo, sin formashon di hende pa e por tuma desishon pa su mes. E mes falta di liderasgo nos ta bai haa den tur sektor di bida tantu poltiko, sosial i religioso. Den esaki obispu Verriet a mira mas aleu ku Gomez. Pero meskos ku Verriet, Gomez no tabatin tempu, manera e mes a bisa nos personalmente, pa atend formashon di lidernan. "Mi ta skirbi, mi ta publik i ta tee konferensha pa forma lidernan". Akshon direkto den sentido poltiko ta loke awor e pueblo tin mester di dje i ta na esei Gomez ta bai dedik su mes kompletamente. E ta lubid ku e pueblo mes ta lesa masha poko i no ta eksisti un sistema di edukashon di adulto na ningn parti di Antia. Asina pueblo (tee kuenta...”
19

“..."lite" katliko form pa e mes klero ak. E vikario apostliko (obispu) nobo siendo antiano, nasi na Aruba i lant na Krsou, no ta identifik ku pueblo mas simpel. E Vikario Apostliko nobo ta mons. Antoninus van der Veen Zeppenfeldt di rden di predikadornan. Mientrastantu Partido Democraat ta hunga ku e pueblo i ta la su mes ku e obrero industrial i e masa den barionan margin, pober, na rant di stat i den stat. Probechando di e situashon reinante e partido ta buska figuranan hben i dinmiko, (ku tin f tabatin problema ku klero), pa atak mishon katliko (e.o. Ciro D. Kroon, ruman di Jos Maria Kroon, miembro di staten pa Partido Catlico Curasoleo i gran figura den Volksbond!). Tambe ta buska afiliado den gruponan ku no ta direktamente yu di Krsou manera Boneriano, personanan di Islariba i Srnam. Ta sigur ku e organisashon i propaganda di Partido Democraat tabata Mons. A. v.d. Veen Zeppenfeldt, vikario apostliko, prom antiano ku dignidat di obispu....”
20

“...ainda ora ku riba rden v j-D l j o * 4 di mons. Zeppenfeldt, kende ta Kas di Pueblo den Penstraat. rechas pubhkamente i ofisialmente Partido Nashonal nobo, ta lanta PARTIDO KATLIKO DI PUEBLO (KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ), ku e mes nmber ku e partido di katlikonan di Hulanda. Na Zeemanshuis den Klipstraat, na loke awe ta Rouvilleweg, e partido ta keda lant bou di guia di sr. J.H. Sprockel, mr. I. Debrot (kende resientemente a yega for di Hulanda despues di su estudio) i pader Mhlman sekretario di obispu. Parti importante di e partido nobo lo bira: hende muh, ku ta sigui tur loke ta bini di saserdote i religiosonan. Tabatin un grupo di hben, den nan mayoria hbennan di St. Thomaskring, ku na nos pareser tabatin mas komprenshon pa e situashon i ta trese e idea dilanti pa djin komo grupo e partido di Gomez. Naturalmente Gomez ta mustra ku nan por djin wl, pero komo persona i no komo grupo. Infiltrashon di grupo naturalmente por bira peligroso pa e partido. E idea ak ant no ta haa akohida i tampoko...”