Your search within this document for 'nesesidat' resulted in 27 matching pages.
 
1

“...di kolonisador, pero mas bien den sentido poltiko, esta hendenan relashon ku mandatarionan hulandes ku tabata gobern, no den sentido di loke spanan ta usa komo "colono", hende ku ta kultiv tera f porlomnos ta biba na sierto lug (den kunuku). "Hala awa na pos" den kunuku na prinsipio di siglo. Mester nota ku tera no ta produs, tampoko pa e "shonnan". Tg nan ta manten apariensia ku nan kas grandi i tereno grandi, nan kunuku seku i nan posishon di "shon" ku kabai i kitoki. Pero nan mes ta pasa nesesidat. Na "Punda", esta den stat, tin poko di e grupo ak ta biba tambe. Den nan bo ta haa algn komersiante i empleado di gobirnu. Nan ta sigui e profeshon di nan antepasado i ta yuda gobern pueblo den Koloniale Raad. Nan relashon ku pueblo simpel, desendiente di katibu, ta di un distanshamentu hopi grandi. Maske nan tambe tin desendiente ku e pueblo, hopi bi yu di nan kri di kas, nan no ta duna e yunan ak nmber di famia ma ta kambia e nmber f ta les' di patras bai dilanti manera: Torbed na lug di...”
2

“...mes gobirnu kolonial den man. Koloniale Raad, maske ku poder hopi redus, komo ta un papel di konsehero nan tin, ta eksig kada bes mas konsiderashon. Interes ta pa logra redus gastunan di gobirnu mas tantu posibel i hasta tin un tendensha pa buska sierto "independensha" den asuntu di plaka ku mester bini di Hulanda. Na aa 1924 pa di prom bia entrada di kolonia ta pasa gastunan. Den un ambiente asina, ku falta di nteres di parti di e masa pa asuntunan poltiko i un Koloniale Raad sin atenshon pa nesesidat sosial, ta bai haa chns, despues di algn aa, pa eleh representante di pueblo den un sistema kolonial ainda pero totalmente nobo. Na final di e temporada ak, esta na aa 1937 ta bai tee elekshon pa e prom "Staten" di loke ta Kolonia Curaao i sobr islanan. Ku lei di 1936 "Wet op de Staatsinrichting" di Krsou ta bini kambio fundamental, maske ta parsialmente. 3. Artesano i Komersiantenan chik ta bai kaba Prom ku petroleo drenta Krsou e yu di pueblo, prinsipalmente na "Punda", esta den stat, ta dedik...”
3

“...16 E poblashon mas grandi tabata indigente, yen di nesesidat i un di e trabounan di tantu saserdote komo religiosonan tabata konsisti ademas di e trabounan litrgiko i di atministrashon di sakramento, di kuido di enfrmo, dirigi skolnan prinsipalmente pa hende mas pober i e gran trabou di asistensha na pobernan. Limosna i tur sorto di asistensha pa paa, kas i kuido di wskent (hurfano) tabata hasi di mishon katliko un institushon ku a hasi bon tur momentu tur kaminda. Tabatin skol, hospital, "weeshuis" i lug pa leproso i hende di kabes i ta sur ku frater a atendnan. Den tempu di sekura pastorinan tabata lug di refugio pa tur hende. E renbak di S. Willibrordo, un enorme konstrukshon, a perkur pa hendenan di e barionan ei den tempu di mas tristu di sekura por a gosa di awa na abundansha. Sinembargo e Iglesia di Krsou i e otro islanan tabata netamente hulandes. Un faktor, esaki masha importante, ku tabatin su parti positivo i negativo. Positivo den sentido ku por a atend ku un gobirnu kolonial...”
4

“...lo ta na papiamentu. Frater Herman a bandon nos isla. Skol di suman ta sigui e mes sistema: na skol di pomada, St. Anaschool ta papiamentu i na Martinusgesticht ta hulandes. E solushon tabata un solushon mas prktiko ku di prinsipio. Hasta durante misa di mucha na "katedral" (Sta. Ana) misa di djasabra ta na papiamentu i djadumingu na hulandes. Asina historia kolonial ta demostr su mes hasta den seno di Iglesia, na skol i hasta den misa. Hulandes ta parse mas importante, sea pa prinsipio f pa nesesidat prktiko. E influensha den pueblo ta keda igual, e pueblo ta sinti komo si fuera tur loke ta di "madre patria" ta e niko kos ku ta bal i semper ta mih. Den e kaso ak klero ta sali mas o mnos vensedor, maske den nan mes tambe tin hopi rasgo di kolonialismo. Antianisashon di Iglesia? Maske Iglesia katliko semper tabata un sosten grandi pa pueblo, ora ku a bini un organisashon mas kla, ku saserdote fiho, religiosonan na skol, misa i skol, hospital etc. i tur sorto di organisashon, tabatin un falta...”
5

“...22 toka, kanta i predik den e barionan pober i di klase media. E interes pa hasi benefisensia tabat'ei tur semper. Protes-tantnan tambe ta yuda hendenan den nesesidat i na un momentu dado na prinsipio di e siglo ak (1914) a lanta Sanatorium "Het Groene Kruis" riba ser'i Otrobanda. Damanan protestant tabatin na Hoogstraat e famoso edifisio konos komo "Kranshi" (kaminda despues credit unionnan a haa nan sede) propiedat di e organisashon ku nmber hopi indikativo "Eendracht maakt macht". Mas lat ora ku ya poblashon krese ta bini aserka Emmakerk na kaminda ku ta pasa rnt Schottegat. (Ta nt e tereno ku Mons. Verriet tabata dese pa lanta misa di Groot Kwartier, pero ku no por a ha e (e motibu te ainda no ta muchu kla). Mas lat atrobe ta bini e krki protestant di Mundu Nobo, un edifisio simptiko i hopi chiki. Mas despues Hernhutters (broedergemeente) di yu di Srnam tambe ta haa un misa na Mundu Nobo. Impakto direktamente den poblashon iglesia protestant nunka no tabatin. Loke si por nota den aanan...”
6

“...diferente di "polakonan". Willem de Zwijgerschool tabata konos den pueblo komo skol di "maznnan", sr. Loiseau Maduro tabata na kabes for di kuminsamentu, despues e skol a pasa pa Frederikstraat den kur di Joubert, na e lug kaminda nos ta krda tabatin un di e prom sinenan:"sine Wilhelmina" (sine na airu lber). Nos sistema di skol sinembargo ta konfirm notablemente e loke Paolo Freire ta yama "edukashon bankario", sin kasi nada di kreatividat ni di konsientisashon di un pueblo ku tantu tabatin nesesidat di un formashon den sentido sosial na e momentu ei. Kasi no tin chns pa desaroy e loke tin den bo mes. Ademas e sistema di aplik no solamente programa i sistema hulandes, ma e lenga hulandes komo vehkulo pa siansa, a stroba deskubrimentu di e alma propio kurasoleo. Un anotashon espesial ta meres AMBACHTSCHOOL SINT JOZEF,...”
7

“...Volksbond, tin hasta idea pa likid e grupo. Awor obispu Vuylsteke ta nombra pader Pedro Inocencio Verriet O.P. komo asesor di Volksbond. Mesora bida nobo i forsa nobo ta anim e grupo i Verriet ta buska varios hben e.o. e maestro John Horris Sprockel, pa yuda den organisashon: ta revis statuto hasi nan un poko mas demokrtiko, ta pone atenshon na trabou ku direktamente ta posibel manera "skol di anochi" pa hende ku no sa lesa ni skirbi, ta lanta un fondo di spar San Antonio, pa yuda otro den kaso di nesesidat manera enfrmedat etc. ta lanta un sosiedat di entiero ku ta duna masha bon resultado i ta parti dividendo hopi aa largu. Tambe for di aa 1921 ta kumins un korant di Volksbond ku nmber di otro korant, ku tabata eksist anteriormente, esta La Union. E korant ak den poko tempu ta bira un di e korantnan mas importante den pueblo. Sigur esun ku mas ta bringa pa adelanto di e loke nan sa yama "hmber chik". E korant "La Union" ta redakt pa pader Verriet mes. Den pueblo naturalmente tin hopi hende ku...”
8

“...di kultura religioso. Interesante tambe ta pa mira kon e tempu ak La Union ta ofres oportunidat na eskritornan na "papiamentu", lenga di e pueblo hopi desbaloris pa kolonialismo. Diferente novela i poesa ta apares den e korant ak ku semper a keda di Volksbond i no direktamente di Vikariato Apostliko, maske tabatin un saserdote na timn. Lo hiba nos muchu leu pa duna un idea mas detay di e importansha di e korant ak pa nos pueblo. Un idea ku ta lanta ta e asistensha finansiero na hendenan den nesesidat. Ku sparmentu (ku zegel, manera tabata konos na Hulanda): Liga San Antonio...”
9

“...botikario di "Botika del Pueblo", Ismael Cardse, Juan Barnier, Eduardo Jansen i diferente otro mas. Di esakinan John Sprockel ta drenta Koloniale Raad, a pesar di ta hende di kol skur katliko i despues ta bira miembro i presidente di Staten. Jose M. Kroon tambe ta bira miembro di Staten despues. (c) Coperatieve Vereniging en Nijverheid 1905. Fund pa pader v.d. Pavert O.P. ta un koperativa di produkshon, por lo mnos esei ta e idea original. Ta traha kabuya i alpargata. Tambe ta result ku tin nesesidat di artkulo pa traha i pa drecha kas i asina tin alabes negoshi, esta ta bende kabuya, hrmnt, klabu etc, pero poko poko tambe artkulo pa kas i skol, un fereteria kompleto ku frf, kalki, wea di funchi, konf i tambe naturalmente artkulo religioso manera prenchi, medaya, buki di misa etc. Na dado momentu Koperativa f "wenkel di pader" manera e tabata den boka di pueblo, ta bira netamente un koperativa di "konsumo" ku su tiendanan den Kaya Grandi di Otrobanda, na entrada di Sta. Famia, den Kaya Grandi...”
10

“...47 esei i ta bai buska un manera pa atend e nesesidat ak tambe di nos pueblo, ma di esakinan nos lo papia mas dilanti. Loke nos ta bai haa ant ta un sistema di atend direktamente e nesesidatnan eksistente den sentido di desaroyo fuera di loke skol ku misa ta duna. Un trabou dirig na implantashon di hustisia sosial, di edukashon fuera di skol den organisashonnan pa hubentut, den trahamentu di kas, oumento di skol ku idea pa forma hende tambe den ramo di tknika, deporte etc. Sinembargo mester nota, no simplemente pa ripit, ma pa e importansha ku e tin pa mas lat, ku aki atrobe nos ta haa tur aktividat konsentr den man di algun figura klave, sin ku direktamente masa di pueblo mes ta tuma parti den desishonnan. Mester rekonos wl ku e aktividatnan ta enorme durante e temporada ak. Figura manera pader de Bruin O.P. ku durante su fakansi ta kolekt sn i ku esei por kumins organisashonnan manera K.S.C. (Katholieke Sportcentrale) i K.J.C. (Katholieke Jeugdcentrale) pa hbennan manera Jonge Wacht i...”
11

“...50 maestronan hulandes ta kumins drenta mas tantu, komo ku e nesesidat ta oumentando den enseansa. Un sentido di antianisashon ta kumins den enseansa mes tambe, ounke na eskala mnimo. Frater Realino ta esun ku ta kumins sia nos kosnan di nos mes tera i region na lug di kosnan di Hulanda. E ta skirbi un buki di geografa "Aardrijkskunde van Curaao" i mas despues "Plantkunde" ku tur nos flora. Formashon di nos pueblo ant a pesar di tur kambio poltiko ku a kumins, apnas ta mira un prinsipio di lokalisashon pa no bisa di antianisashon. Asina nos ta kokoch riba dos pia: poder poltiko mester bira algu propio, pero formashon ta keda sistema kompletamente strao pa nos hendenan. Te awe por bisa ku e situashon ak tin nos mar. 6. Organisashonnan sosial i kultural na gran kantidat Progreso ekonmiko i desaroyo di enseansa ta indispensabel pa desaroyo total di un pueblo, no ta di straa ant ku nos ta bai drenta un tempu di masha hopi aktividat. Un aktividat dirig direktamente riba progreso di pueblo mes...”
12

“...bolbe ku sierto renkor i despues esei ta bai tin su influensha atrobe riba bida di nos pueblo. E idea di un sentral obrero ta keda na aros i koko i ta sigur ku miembronan di Volksbond, maske nan tabata mar na klero no tabata muchu kontentu ku e idea. Nan lo a prd un bon parti di nan trabou. Maske tin hopi otro tereno manera asuntu di trahamentu di kas ku por a tee nan hopi okup. Ma semper kosnan humano ke f no ke ta influensh desaroyo pa un gran parti. Ta sigur ku den e gruponan eksistente tin nesesidat di lidernan pa e trabou sindikal, pero ningn kaminda nos no ta haa ni menshon di formashon pa liderasgo den ningn di e dokumentonan ku ainda por haa aki aya. Nos mester bisa s, ku den St. Thomaskring ta lantando algun hben ku ta kritik sierto desaroyonan, hasta di Iglesia, pero no ta sali muchu i tur kos ta keda na diskushonnan mas bien akadmiko, sin ku bo ta mira ku ta sigui aktividat gui pa ideanan ku otro kaminda s ta un den Iglesia. Di tur manera por deskubr sierto avershon kontra e paternalismo...”
13

“...ku instrukshon sekundario por a bira un nesesidat. A.M.S. Peter Stuyvesant, prom instituto di edukashon sekundario na Antia. Gran parti di estudiante di e skol nobo ta hende di basta edat, no mucha chikitu pasobra ta despues di M.U.L.O. por sigui e kursonan di A.M.S.. Mayoria di hbennan ta di skol katliko i ta pasa pa A.M.S. Peter Stuyvesant, skol di gobirnu. Awor e kontakto regular na skol ku protestantnan ku no tabatin rose ku yu di pueblo i meskos hudiunan, ta bai tin kontakto diario na e skol aki. Atrobe un elemento di kambio den bida di nos pueblo, maske ta trata di un grupo chikitu. Enkuanto instrukshon religioso, meskos ku tur otro skol, na A.M.S. tambe e diferente religionnan tin derecho di duna instrukshon religioso na e dispulonan di nan mes religion. Nunka Iglesia no a hasi uso di e derecho ak den kaso di instrukshon primario, pasobra mayoria di skol ta den man di Iglesia, pero awor ku ta un skol sekundario tin, awor si ta un nesesidat. Esaki tambe ta un paso nobo den direkshon...”
14

“...i dominio di Krsou, nan ta un pueblo di m.o.m. 40 mil habitante, ku nan propio ekonomia ku tambe ta drif riba zeta (Esso tin su refinera LAGO na San Nicolas) asina ta ku nan por ta bas den nan mes kas. Gomez mester tuma den maske e mes ta prefer 12 8 ya ku Krsou tin kasi dbel kantidat di habitante. Pa sigur su posishon den Staten e mester buska koalishon ku partido di Ernn i Antia tin un staten ku ocho representante di Krsou i ocho di Aruba. Un koalishon ku un f otro partido di Aruba ta un nesesidat. Aki por mira e problema grandi di partishon di miembro a base di "isla" na lug di simplemente i demokrtikamente a base di "hende". E divishon ak entre islanan, ku di mes komo isla ta sin ti nan mes separ, ta bira mas grandi awor. Si por tabatin un Staten ku partidonan pa e totalidat i nan miembro i simpatisadornan riba tur isla, ta kasi sigur ku e lucha entre islanan nunka lo a bira manera a result. Tur hende demokrtikamente lo tabatin e mes balor i sistema poltiko lo tabata otro. Maske e gritu...”
15

“...direktamente. No por bisa ku e otro religionnan a demostr un nteres abirto den desaroyo poltiko ni sosial di nos pueblo. Algu di benefisensia tur tin. 5. Edukashon ta preparashon pa kambio Instrukshon na Krsou, a pesar di tur su faltanan, manera e falta total di adaptashon na mentalidat di pueblo, sirkunstanshanan partikular etc. a logra ku mayoria di pueblo a haa sierto grado di instrukshon. Despues ku A.M.S. a lanta i ofres posibilidat pa bai studia mas aleu na Hulanda, mishon katliko a sinti nesesidat di nan tambe kumins ku enseansa sekundario. A habri Radulphuscollege na L.B. Smith-plein, den Otrobanda, den e parti dilanti di loke tabata yama Thomascollege-"bovenbouw". Den algun barak e hbennan tabata haa ls segn plan di H.B.S.-B i un formashon ku a kumins nobo esta H.H.S. ku no tabata presisamente H.B.S.-A pero un formashon dirig riba nesesidatnan di gobirnu i empresanan lokal. Pa motibu di eksigensha legal mester a buska diferente dosente for di Hulanda ku e...”
16

“...gosa di e atenshon nesesario i ta bai result despues di tempu den un problema ku por a mira dilanti, pero ta demostr e falta di vishon. Religion ku tantu a sosten pueblo den su kresementu, awor ta result un faktor mas bien di duda, di konfushon, sin tin su rais den e bida di pueblo mes. Enseansa ta krese i por bin ofres un oportunidat nobo, pero ei tambe ta falta un adaptashon na mentalidat di e pueblo. Maske ta logra basta, sigur no ta formando lider den sentido sosial. Sindikalismo ku ta un nesesidat den tur pueblo moderno, ta lanta wl, pero ta sigui riba e mesun pia ku ntes, ku otro hendenan tras di teln ku ta maneh henter e asuntu, frustrando asina e trabou sindikal mes. Ta den e kondishon ak Korsou tin di bai firma un Statuut" nobo pa Reino Hulandes ku ta bai duna Korsou i e otro islanan nan outonomia asina tantu dese pa un kantidat di hende, ounke no tur. 1. cf. Regeringsvoorlichtingsdienst: Werknemers en werkgeversorganisaties in de Nederlandse Antillen, p. 109...”
17

“...beka pa bai af pa estudio, algu nunka visto na nos islanan. Di tur e loke Partido Nashonal a hasi den e temporada aki inmediatamente despues di outonomia, kisas ta e asuntu di beka ta bai result lo mas importante. Riba nivel sentral, den Staten ta mesun wega poltiko ta tuma lug. No ta import asina tantu, kiko por hasi pa pueblo, ma ki imgen bo ta krea ku e loke ta hasi. Un problema ku ta tuma lug riba tur dos nivel ta e asuntu di hinka hende komo mtenar den gobirnu. No ta import asina tantu e nesesidat, ni e kapasidat, ni formashon, ma ta asuntu di "yuda" partidario i votadornan. Ku esaki tantu riba nivel insular komo sentral ta krea un situashon asombroso, ku enorme kantidat di empleado di gobirnu, loke despues ta result kontraprodusente. Penshun di Behes Riba nivel sentral tambe ta bini algun areglo ku sigur mester elogi, esaki ta inisiativa di Partido Democraat, maske na prinsipio e manera pa introdus e plan tabata un poko dudoso: ta e asuntu di penshun di behes. Di nos grandinan ta re...”
18

“...Ill amerikano, ku ta basa su mes riba "konsumidornan" mas tantu, mintras ku e movementu ku nan mes a konos for di Canada franses (caisses populaires) ta dirig na kooperashon pa produkshon. A purba sigur na Krsou tambe, maske ta na eskala redus, pero e nesesidat di nos hendenan i e falta di formashon, a hiba e movementu mas den direkshon di krdito pa konsumid. Asina maske e kooperativanan ak a result basta fuerte, prinsipalmente esunnan den diferente empresa i gremionan trahad, apnas algun ke otro a logra un akshon komunitario den barionan. Sigur, tabatin e nesesidat ku mester a kubri mesora i e falta di sentido sosial den pueblo, ku pa di prom bia ta han e ku sorto di akshon asina, kaminda e mes mester tuma su futuro den su mes man, no ta un kos asina fsil pa logra. Un kos a keda grab den pueblo i esei ta ku e movemento ta di pueblo i pa pueblo, maneh pa e mes pueblo. Den poko tempu idea di credit union ta plama. Na fin di 1959 tin 9 kooperativa ku riba 500 miembro asosi. Un grupo di srkulo...”
19

“...rekuper independensha di gremio obreril i ta kumins ku sirto formashon, pa maan tin lider kapas pa maneh e gremio di obrero. Otro organisashon ku ta lanta ta kooperativanan ku ta duna pueblo un oportunidat pa maneh su mes asuntunan. E por garantis un parti su mes futuro i su mes posishon. Poltika di mes no ta mira esaki ku bon wowo i kaminda por, ta stroba nan, tg e movementu ta basta fuerte den poko tempu ku e por sigui su kaminda pa yuda pueblo i duna sierto formashon maske ta masha tiki pa e nesesidat ku tin. No por nenga ku ta kumins ku sierto orientashon, pero ta apnas un par di gota di awa den un panchi kayente. Inseguridat ta sigui reina tur kaminda i no ta primint muchu pa un futuro serkano. 1. Tee kuenta ku pueblo ta yama "polako", tur e hudiunan askenasi ku a bini Krsou, sin tee kuenta di ki pais nan a bini. 2. Kresementu di poblashon na Islariba, lesa St. Maarten tabata enorme despues di outonomia, awe (na 1995) e poblashon total ta yega banda di 30.000, mintras ku Krsou tin + 150...”
20

“...di prom den haf, otro grupo di trahad ta aserk Bb Rojer i ta bin lanta HORECAF pa trahadnan di hotl, restorant etc. E dos gruponan aki ta kumins traha fuertemente. Tin problema grave den sektor hotelero, ningn di nan no konos un C.A.O., restorantnan mnos, e kampo di bataya ta amplio, pero no tin hende sufisiente. Mester bini un sisema pa prepar lidernan pa problemanan ku ta present diariamente. INFORSIC E dos gruponan ltimo menshon ak (C.B.H. i HORECAF) den un forma di kooperashon, mirando e nesesidat grandi pa sia trahadnan algu di nan derecho i nan posishon den mundu, ta lanta un sentro pa formashon sindikal: INFORSIC (INstituto pa FORmashon Sindikal Cristian). Varios persona ku tabata yuda credit unionnan ta ofres nan mes i ta asept pa duna e kursonan di INFORSIC. Diferente trahad simpel ta akud. Tin lider mes, abogado, sosilo-go, saserdote, akountant, (e.o. mr. G. Hermans, drs. C. Rmer, drs. R. Pieternella, A. Rmer i naturalmente H. Bb Rojer) ta duna kurso di varios dia. Hasta ta logra...”