1 |
 |
“...no tin kuestion di igualdat di derecho, no tin kuestion di supsidio normal, ma tur aa di nobo ta pidi gobirnu un yudansa ku ta logra ku hopi difikultat. E skol a kumins sia muchanan fishi den kur di obispu tras di misa di Santa Ana i teora nan tabata duna den e edifisio ku a sirbi masha hopi mes pa desaroyo di nos pueblo (Conscientiesteeg 35). Despues e lug ak mes a pasa pa Ambachtschool di Volksbond, ora ku a traha un edifisio nobo na Groot Kwartier pa hende ku enfermedat mental i a muda Montekristu bieu ku tabata keda tras di Colon.
E loke ku e skol di fishi a trese ta un kambio drstiko den e manera di sia fishi. Antes bo ta sia fishi na "wenkel" serka un bas. Awor tin teoria i prktika dun pa hende ku sea ta kapasit pa nan formashon, f tin eksperiensha hopi largu despues di a kaba nan skol tkniko. Industria tabata eksig hopi i no tabata basta ku bo a sia na "wenkel" pasobra bo ta keda e loke nan ta yama "unskilled". Awor tin chns di sia pa karpint, bankwrker, mekniko i elktrishn. Na Skrpn...”
|
|
2 |
 |
“...49
Pa mucha muh ta kumins ku "centrale scholen" prekursor di huishoudschool den e mes edifisio ku nos a menshon, despues ku ambachtschool St. Joseph muda pa Montekristu bieu band'i Colon.
Den e tempu aki ta bin lanta otro skol partikular mas, esta Willem de Zwijgerschool. Esaki ta un skol bsiko pa muchanan hopi bia di mnos rekurso ekonmiko. Ta inisiativa di mazonera, ku ta kumins nt dilanti di misa di Santa Aa, na un kas ariba. Despues e skol ta muda pa Frederikstraat, kaminda un tempu tabatin un lug habri (aki tabatin ntes sine Wilhelmina i sirko sa keda einan mes tambe). E skol aki kompar ku otro skolnan no a dura muchu tempu i hasta Thomascollege a tuma e lokalnan na Frederikstraat over.
Loke nos a bisa di nos skolnan katliko, ta konta pa skolnan di gobirnu. Notabel ta ku nunka gobirnu no a interes pa lanta skol den kunuku ni skol di fishi. Hasta e skol di pomada, Emmaschool, tabata den stat. Tantu Wilhelmina-komo Hendrikschool tabata forma muchanan te na Mulo i tampoko aki gobirnu nunka...”
|
|
3 |
 |
“...den Radulphus College i Maria Inmaculata Lyceum, un pa mucha hmber i otro pa mucha muh. Despues tur dos tambe lo bira skol miksto.
Tabatin algun diskushon pa mira ki direkshon e skol katliko mester a sigui, sea e direkshon di H.B.S. f di Gymnasio Liseo. A.M.S. mes ta un sorto di H.B.S.. Kisas pa nos pueblo un otro tipo di instrukshon lo tabata mas adapt na nos mentalidat.
Mintrastantu nos hendenan no tin idea ainda di importansha ku tknika lo bai tin. Ambachtschool ta lucha den lokalnan di Montekristu bieu banda di Coln. Pa mucha muhnan tin "centrale school". Pensa den direkshon di estudio sekundario pa skol tkniko ta hopi leu ainda.
Atrobe nos ta mira seka e grupo ku ta maneh pueblo un falta di vishon pa futuro.
6. Konsekuensha di paternalismo:
debilitashon di organisashonnan sosial
Durante guera no tin muchu chns pa organisashonnan. Reunionnan ku generalmente ta tuma lug den oranan di anochi i djadumingu despues di misa mainta, ta haa nan ku problema pa motibu di "black-out". Tur lus mester...”
|
|
4 |
 |
“...86
E "Centrale school"-nan ta kambia tambe den Huishoudschool i ta bira asina un sistema nobo rekonos pa gobirnu.
Loke ta masha importante ta e echo ku ta kumins duna beka ku mayor frekuensha pa muchanan bai studia na Hulanda. Esaki tabata konsekuensha lgiko di e demokrasia, ku a kumins na Krsou i Antia.
Mester bisa s ku no tin muchu atenshon pa edukashon den sentido di tknika.
Ambachtschool St. Jozef, ta sali di Montekristu bieu i ta muda pa un edifisio nobo djis ei banda mes na Rif. Hbennan ku sigui un kurso espesial (V.M.T.O., Voorbereidend Middelbaar Technisch Onderwijs) lo por yega na pasa un eksamen pa por sigui enseansa tkniko sekundario na Hulanda (M.T.S.), pero ta masha poko por logra, pasobra e programa di skol di fishi no tabata kontempl posibilidat pa instrukshon mas ay. Na Isla ta eksisti "bedrijfschool" kaminda ta prepar muchanan pa traha den refinera i diferente hben ku sali di A.B.S. St. Jozef ta sigui nan formashon tkniko na e skol ei.
Entrada di M.M.S. awe "Maria Immaculata...”
|
|