Your search within this document for 'kontakto' resulted in 22 matching pages.
 
1

“...50 asina), di rasa, di status sosial i ekonmiko i di masha poko reflekshon krtiko di su mes. Un bida ku ta asept tur kos manera e ta bini, sin problema, sin buska di kon ni nada. Asina ta i no tin pakiko diskut ni buska problema. Mas fasilidat, pasobra ta un isla chik di un par di kilometer kuadr, poko hende relativamente, un pueblo ser den su mes i brdadero isla pa su estado geogrfiko, pa su idioma propio i pa su falta di kontakto ntimo ku mundu eksterior, kontakto ekonmiko si tin hopi ku henter mundu. Un haf magnfiko ku hopi hende ta envidia, ta pone nos den kontakto ku mundu henter i nos hendenan tin fasilidat pa komunik na diferente idioma, pero no ta pasa djei. Kumpra bende, hasi sn. Pero drenta alma di nos pueblo, ta muchu mas difsil pa no bisa imposibel. Tg e pueblo su mente ta hopi habr i e ta djin fsil ora e sali for di Korsou drenta mundu grandi. Na kas si ta diferente. E idioma di nos ku ta asina fsil ta un muestra di e loke nos manera ta: fsil pa sia, pero difsil...”
2

“...gran mayoria e famianan desendiente di kolonisadornan hulandes i otro hulandesnan ku a bin estables na Korsou i ta traha den gobirnu f na skol di gobirnu i algn empresa, no por tabata otro. Ora ku refinera kumins, ta trese kantidat di makamba pa bin traha.Hopi di nan ku ta di un nivel di trahad manual i e yunan di Srnam ku ta estables na Krsou tambe ta protestant, pero nan si tin sierto relashon ku pueblo.Den aanan binti ora ku e grupo keda ampli ku hendenan di Isla-riba i dje islanan ingles, e kontakto ta krese entre gruponan di diferente reli-gion, awor tin protestant reform, anglikano, metodista i kisas algn otro denominashon mas. Den aanan binti pa trinta a bini tambe Leger des Heils, ku nan banda ta...”
3

“...di Srnam tambe ta haa un misa na Mundu Nobo. Impakto direktamente den poblashon iglesia protestant nunka no tabatin. Loke si por nota den aanan binti ta ku maske e pueblo katliko ta logra avans kulturalmente, sosialmente i ya ku tin trabou ekonmikamente tambe, nan ta kumins sinti nan mes mas liber. No solamente nan ta djin masonera den kaso di problema ku klero f ku skol manera tabata kustumber, pero tin hasta ku ta bira protestant. Di e grupo Hudiu israelita nos mester bisa ku tabatin hopi kontakto ku e pueblo simpel. No solamente pasobra masha hopi yu di Krsou ta desendiente di hudiu, ma prin-sipalmente pasobra hudiunan tabata interes den nan yu, maske ta "yu djaf". E yaya di famianan hudiu tabata hopi bia esun ku a kria i sia e muchanan di e famianan ak i "Snoa" di Krsou e prom di Amerika. tabatin asina hopi interkambio kultural, ounke no di un manera struktur. Mas bien dor di un konvivensia hopi grandi. Nos mester krda aki riba e historia den beibel di Abraham ku Sara i Agar i nan yu...”
4

“...henter Krsou lo keda semper e snoa Mikve Israel, komo e snoa mas bieu di hemisferio oksidental. Na Otrobanda tambe mester tabatin un tempu un snoa, pero parse no muchu kos ta konos di esei, meskos ku tampoko di e misa protestant ku tambe mester tabata eksist. Ku e polakonan (partisher) a bini Krsou tambe otro grupo di hudiu esta "Azkenazi". E hendenan ak, di desendensha mas simpel ku e hudiunan tradishonal, no tabatin e konsiderashon di pueblo manera esnan anterior. Nan ta keda biba riba nan mes, kontakto ku pueblo ta mas bien superfisial, di kliente f trahad ku e doo di negoshi. Interesante tabata den aanan binti mira kon mucha muh trahad di pakus ta yama e doo na su nmber, ni sikiera "shon" bo no ta tende i si akaso, ta apnas. 5. Skol ta nos forsa, ma kn? Un kaptulo masha importante sin duda pa pueblo di Krsou ta e desaroyo di skolnan, e parti di edukashon. Sistema eskolar ta bas kompletamente riba e sistema Hulandes ku lei di enseansa ku konos igualdat di derecho i supsidio di gobirnu pa tur...”
5

“...poblashon di Krsou ta muchu interes den dje, maske ta kik kontra tur loke ta hulandes. Estranheronan ta satisfecho ku nan chns di gana dsplaka i nan no tin idea tampoko di drenta wega poltiko ku tg nunka pueblo no a konos. Gobernador nobo B.W.Th. van Ademas estranheronan sa masha bon ku nan Slobbe, militar. ta estranhero i ta nan trabou i nan salario ta importante. Den sentido religioso tambe nos ta bai mira un kambio. Hendenan no ta sumiso mas, nan no ke asept kon ke e loke mishon katliko ke trese. Kontakto ku kantidat di hende di otro religion, di habitantenan nobo tin un gran parti ku ta protestant ant di tur sorto, di hernhutternan di Srnam, metodistanan i atventistanan di Islariba, musulmn arabir, hudiunan "polako" i hindunan i chinesnan ku ni sa pueblo no sa di nan religion. Esnan ku ta meskla ku nos pueblo, esta srnam i islaribeo (ku nan ta yama tur batiyande) ta di diferente grupo di protestant. Maske nan no ta kontra Iglesia Katliko ni klero. e gruponan nobo ak, kontrario na e protestantnan...”
6

“...Volksbond tur ku tin. Reunionnan anual ta gran akontesementu pa pueblo, ku asistensha di digna-tarionan manera obispu, gobernador, vikario di padernan i diferente personalidat di gobirnu mes. Sindikalismo Gruponan ku Volksbond ta organis ta: chofrnan di bus (San Cristobal), panadero, maestronan di skol (Don Bosco) i un ku ta bai result hopi importante ta S.C.E.O.M. (Sosiedat Catliko pa Empleado di Ofisina i Mostrador). Tempu ku pader de Bruin a bai Hulanda pa fakansi na anda 1936, e tabatin kontakto ku K.A.B. (Katholieke Arbeiders Bond) riba petishon di mons. Verriet. A yega na un areglo ku lo a bini Krsou un persona di sierto eksperensha pa yuda Volksbond lanta un Central di Organisashonnan obrero, riba su mes i los for di Volksbond, un Sentral Obrero pues riba su mes. Asina a yega Krsou mr. Stephanus van der Meer, mand pa K.A.B. (Katholieke Arbeiders Bond). E persona ak no a keda muchu tempu i despues di masha poko mes ta bolbe Hulanda, pa djis asina bini bk, ku sierto rabia kontra klero...”
7

“...debi-litashon di organisashonnan sosial. Sin duda e loke di dos gera mundial a trese pa nos ta di importansha kardinal pa nos desaroyo. Meskos ku restu di mundu, kantidat di kos ta bai kambia. Avansenan di teknologia, kontakto di komunikashon ku restu di mundu, apertura di mente, afirmashon di bo mes boluntat i libertat, ansha pa "kos". Enfin tur esaki i muchu mas ta di gran influensha riba mentalidat i manera di biba di un pueblo. Lo mester nota esei den e aspektonan importante di bida, manera den religion, den poltika i kultura en general. E Korsou chikitu, ku poblashon berdaderamente kosmopolita, fsilmente por probech di e situashonnan ak. Komunikashon va radio a trese Venezuela i Merka hopi serka. Islanan un ku otro, pa medio di vuelonan ta limit e tempu largu pa pasa i tuma kontakto di un isla ku otro. Korant, medio importante di komunikashon ta sali diariamente ku notisia di rnt mundu i tur loke ta pasa den nos mes lug. Kantidat di estranhero sld ta keda no solamente manera turista pa un...”
8

“...58 1. Kambio di mentalidat den pueblo Kontakto ku pueblo di Korsou a haa ku tur e imigrantenan ya pa varios aa, huntu ku e trupanan di sld ku ta baha riba Krsou durante di dos gera mundial, mester bai produsi un kambio den pueblo. Pone aserka e posibilidat pa haa tur fasilidat material pa bida di hende, e situashon aki ta pone pueblo lubid e tempu di miseria di apnas un binti aa prom. E pueblo ta bai sinti su mes balor mas tantu i kria un manera di pensa mas liber, mas outnomo. Tuma solamente e asuntu di awa. Komo awaseru no ta kai regular-mente, tin tempu di sekura teribel, hendenan tabatin nan "renbak", tambe garoshi di awa ta pasa bende awa di yobe pa hende por bebe. Gobirnu tin atenshon pa dam-nan den kunuku etc. Ora ku na fin di aanan binti nos haa "awa di pipa" ya no tin mester di garoshi di awa, ni di renbak. Konstrukshon di kas ta kambia, hendenan ta sinti nan mes mas liber. Den aanan trinta ya kos ta totalmente kambi. Asuntu di kos friu, ku mester a warda den "eis-boks" a bai for...”
9

“...lesa. Ma na mes tempu den korant dirig pa dr. Johan Hartog,3 ta sali varios bia artkulo di parti di klero, ku ta sinti su mes elev riba pueblo i su lidernan. Hasta hende sin preparashon adeku f mas ay ta atak Gomez riba puntonan ku ta su spesi-alidat, esta riba tereno estatal. Dimes ku esaki tambe ta kousa mal impreshon den pueblo. Tur esaki ta mustra ku Iglesia katliko ta bai ha ku gran difikultat. I esei mas lih di loke hende por pensa. 5. Instrukshon ta sigui desaroy: edukashon sekundario Kontakto ku Hulanda den guera tabata imposibel. Hbennan ku lo mester a bai sigui nan estudio na Europa tabata haanan ku e imposibilidat pa sigui mas leu ku M.U.L.O. (B). Pa e dos pipita di antiano no tabata un problema dje grandi ei ni tampoko asina urgente, pasobra tg nan no ta hopi. Sinembargo mester tee kuenta ku e kantidat di mucha ku ta sigui M.U.L.O. ta oument. Pueblo kier mira su yunan mas kapasit bai dilanti. Maske no ta un kos ku ta manifest su mes dje tantu ei. Di otro banda yu di Hulandesnan...”
10

“...eksperensha i ku sigur a hasi hopi pa enseansa na Krsou no a mira ni a kere ku instrukshon sekundario por a bira un nesesidat. A.M.S. Peter Stuyvesant, prom instituto di edukashon sekundario na Antia. Gran parti di estudiante di e skol nobo ta hende di basta edat, no mucha chikitu pasobra ta despues di M.U.L.O. por sigui e kursonan di A.M.S.. Mayoria di hbennan ta di skol katliko i ta pasa pa A.M.S. Peter Stuyvesant, skol di gobirnu. Awor e kontakto regular na skol ku protestantnan ku no tabatin rose ku yu di pueblo i meskos hudiunan, ta bai tin kontakto diario na e skol aki. Atrobe un elemento di kambio den bida di nos pueblo, maske ta trata di un grupo chikitu. Enkuanto instrukshon religioso, meskos ku tur otro skol, na A.M.S. tambe e diferente religionnan tin derecho di duna instrukshon religioso na e dispulonan di nan mes religion. Nunka Iglesia no a hasi uso di e derecho ak den kaso di instrukshon primario, pasobra mayoria di skol ta den man di Iglesia, pero awor ku ta un skol sekundario...”
11

“...73 Radio Ta otro modernismo ku ta konkist pueblo. Diferente hulandes ku di un f otro manera a keda peg sin por bolbe Hulanda i otro ku a hui pa e invasor aleman, tur ta yuda pa eleva kultura di nos pueblo. Nos mes hendenan tambe ta trata na trese bk balornan propio manera p.e. e maestra di skol Nilda Pinto ku na radio ta konta kuenta di Nanzi ku el a rekopil den pueblo mes. Elias, Max Tak i Johan Hartog tur ta hende ku sigur a kontribu na pone pueblo den kontakto ku ekspreshonnan kultural, djis pa nombra un par. Meskos ku algun di nos mes hendenan ku ta manera nan ta lanta for di soo. Di otro banda e apresio pa nos mes herensha folklriko ta kumins lanta kabes. Hasta di tamb hendenan no tin tantu miedu mas, maske ku e aseptashon mas grandi ta bini hopi despues. Moralidat problema grandi Nos no por laga di mustra riba algu ku sigur tabatin un influensha grandi robes den nos pueblo. Presisamente durante e di dos guera mundial moralidat a haa su mes konfront ku un desaroyo fatal pa nos hendenan...”
12

“...kos pa su mes, ant ta bai result un korementu tras di algun persona, segn sintimentunan di momentu. E situashon di sumishon na loke ta "poder", tantu gubernamental (tempu di ful kolonialismo), komo religioso ("shon pastor"), ekonmiko ("shon grandi"), sosial-rasial ("Shon blanku") ta sigui reina. Esaki ta sosed prinsipalmente ku yu di Krsou di kunuku i otronan mas humilde di barionan bieu di stat. E grupo di trahad di industria, habitante di barionan nobo, ta mas independiente, kisas dor di e kontakto ku tantu estranhero, pero tambe pa e situashon di independensha ekonmiko dor di trabou vast i entrada sigur na forma di salario. E hendenan ak dimes ta opone kontra e tantu "shonnan" ku tin. Pero na mes tempu kier imit e mes "shonnan" ei. E gana di identifik ku e "grandinan" f porlomnos esnan ku nan ta konsider ku tin sierto "kos" (kol, kabei, posishon, plaka) ku nan mes no tin, ta den tur gremio sin eksepshon. Gran ironia di bida esaki, pa falta di un formashon mas humano. Den poltika nos ta...”
13

“...ta present un momentu di duda den pueblo: na ki parti kohe? Algun miembro prominente di partido ta keda firme, es desir no ta sigui tras di Gomez, otro ta laga poltika kai kompleto. No tabata un situashon fsil, ni pa partido di Gomez ni pa Partido Catlico Curasoleo. Monseor Verriet ta buska ainda un salida i kier invit hendenan di Hulanda di KVP, pa intermedi. Tin idea pa invit e famoso lider hulandes prof. Romme, pero Verriet no ta sinti muchu bon i ta fayes na Aruba na aa 1948. Ku esei tur kontakto entre e partido nobo i mishon katliko ta kaba i kun Partido Catlico Curasoleo, ounke nunka no a likid' ofisialmente. (Te na ltimo dokumentonan relashon ku e partido ak a keda den poder di e delaster sekretario ku tabata sr. Ernesto Rosendaal.) Atrobe nos ta mira akshon klerikal ta determinante. Sierto miembronan di klero ta pusha un figura dilanti pa bira Vikario Apostliko, sal di e gremio di "lite" katliko form pa e mes klero ak. E vikario apostliko (obispu) nobo siendo antiano, nasi na Aruba...”
14

“...tur manera awor ta "koalishon di isla" ta bai disid futuro di Antia. Tur partido, prinsipalmente di Krsou ta bai buska awor un relashonamentu di Hulanda. Partido Democraat ta buska relashonamentu ku Partij van de Arbeid, sosialista i K.V.P. di Krsou ta sinti su mes li na K.V.P. di Hulanda. Te na unda e relashonamentu ak ta yega ta un kos ku lo mester studia detenidamente ainda. Partido di Gomez, esta Partido Nashonal no tin relashon formal ku ningn, maske ta lgiko ku K.V.P.-hulandes tin basta kontakto ku e partido ak. Ta di komprond ku pa e grupo hulandes, ta sumamente difsil pa...”
15

“...Democraat den e asuntu ak. Figuranan manera mr. Stephanus van der Meer, kende a bini Krsou pa Volksbond manera nos a splika ta milit den filanan di D.P.. Figuranan ku interes sosial manera Ciro Kroon (ntes miembro diS.C.E.O.M.)ie abogado R. Isa ta hendenan ku ta asist i yuda e obrero industrial i ta sali dilanti na interes di mineronan. Awor, maske C.P.I.M. ta kontra ta bai logra tg algu pa e trahad. Tin diferente mitin prinsipalmente den bario di Suffisant, obreronan ta hopi rebelde. Ta buska kontakto i ta pidi yudansa di organisashon internashonal di petroleronan. Di hulanda ta bini sr. van Tilburg, mand pa e organisashon internashonal ak. Ta tee referndem i vrios reunion pbliko i ta lanta P.W.F.C.(Petroleum Workers Federation of Curaao). Ku esaki atrobe nos ta mira un paso gigantesko den direkshon di organisashon obrero na Krsou. E lucha tabata fuerte pero kompania mester a baha kabes i rekonos e sindikato nobo. E grupo tabata influensh (dirig tras di kortina?) pa Partido Democraat. Partido...”
16

“...di hendenan ku grado akadmiko pa studia ensklikanan di Iglesia, hbennan ku sierto edukashon sekundario ku ta dedik nan mes na diskut i studia doktrina sosial di Iglesia. (Esakinan ta konos komo Crculo di Estudio). Tg e mayor parti di tur e esfuersonan ak ta keda na teora, sin pasa na prktika. 6. Trabou sosial: organisashonnan nobo Kontakto internashonal di sindikalismo Mas adilanti nos a indik ku partidonan poltiko, ku a lanta, a kumins mishi riba tereno sindikal. Un interes grandi ta lanta pa buska kontakto i kolaborashon ku organisashonnan na Hulanda. Gruponan di D.P. ta buska kontakto ku Organisashonnan liber (N.V.V.) i sindikatonan di N.V.P. ta buska kontakto ku Organisashonnan katliko (K.A.B. i despues ku e nmber kambi N.K.V.). Gruponan di sindikato "nashonalista" ta purba lanta un federashon FEDEUNCO (Federashon di unionnan Cristian obrero), ku nunka ta haa rekonosementu ofisial. (Tee kuenta ku ta e partido kontrario ta na mando.) Romano Tschumie, hmber hopi religioso organisad sindikalista...”
17

“...Aguirre S.J.) tin un "sirkulo di formashon sindikal i sosial", i ta regla tur kos. E biahe pa Hulanda ta sigui, pero e formashon di otro hende mas ku por bin bira lider ta keda sin realis. Ora ku despues di un reunion na Havana, Cuba na 1959, e lider mksimo di C.L.A.S.C. sr. Emilio Mspero yega Krsou, pa atend asuntunan di sindikalismo kristian, ta mustr' riba e fayonan grandi ku tin i ku mester bini kambio radikal. Mspero sinembargo ta para 'riba ku ta Tschumie mester skucha i sigui, ant asina tur kontakto ku C.L.A.S.C. ta stanka. E lider so ta biaha bai bini i ta laga fantasa inform dirigentenan latinoamerikano. Di adelanto den organisashonnan sindikal no por ripar nada. E sindikatonan li ku Partido Democraat ta hopi mas aktivo, ma aki tambe e akshon ta keda prinsipalmente riba Isla, kaminda despues di lucha fuerte ta logra rekonosementu i ta firma un prom kontrato kolektivo. Un prinsipio di algu, maske kisas kontenido di e kontrato mes no ta dje tantu ei, ma porlomnos kompania no ta kompletamente...”
18

“...e. Esnan ku ta probech ta e empresanan, ku no tin di enfrent dos grupo i ta prefer di laga nan dos bringa otro i sinta warda resultado. Mientrastantu areglonan ta sigui manera nan ta. Iglesia i organisashonnan sosial Despues ku mons. Zeppenfeldt retir komo obispu i Holterman sinta, e interes di Iglesia ta krese pa e situashon obrero tambe. Ta present un okashon, despues ku lanta ofisialmente Credit Unionnan, ku ya tabata eksisti pero sin ku obispu (Zeppenfeldt) formalmente tabata na altura. Kontakto ku sindikato di haf (N.H.U. Nationale Havenarbeirders Unie) ta bai bira hopi mas intenso ora ku na aa 1959 lanta "Credit Union Santa Ana" pa trahadnan den haf. Ta e di dos credit union despues ku "Colon bira C.U. Sta. Famia. Ta interesante kisas pa mustra riba e trabou i sistema di traha den e kooperativanan ak pa trahadnan den haf. Tur siman djaluna anochi di 8 or pa 11 un grupo di m.o.m.30 pa 40 miembro di credit union ta reun na Club San Tarcisio banda di misa di Sta. Famia. Ta duna splikashon...”
19

“...P.) ni "berd" (N.V.P.) ma di kolo imakulado blanku kompleto. Nan ta komprend i kier buska mas kontakto. Wilson "Papa" Godett. Hubert "Bb" Rojer. Den pur ta organis un reunion ku e dos personanan ak den kur di Tarcisiusclub banda di misa di Santa Famia i ta disid ku por bini ku un sindikato nobo, ku lo por ofres un solushon. Nan ta firma hasta un protokl di solushon. Mesora ta yama algun dirigente mas di credit union Santa Ana, ku ta ansioso pa mira kiko ta bai pasa i nan ta funda e prom bont kristian totalmente independiente di partidonan poltiko i di Iglesia. Situashon ta hopi krtiko i e bont nobo ta haa rekonosementu ofisial den korto tempu. Ciro Kroon, ku ta ministro na e momentu ei, ta ofres su kolaborashon pa logra e rekonosementu den apnas dos siman di tempu. Ora ku kere ku por present awor un solushon, ta dal atrobe den e bareranan poltiko tg. Kompanianan, ku tin nan interes i kontakto ku N.V.P., (fuera di K.N.S.M., ku si kier mira un solushon di ki sorto ku ta) no ta muchu di akuerdo...”
20

“...yamanan promotor di credit union na Krsou. Na aa 1959 a bishita Korsou sr. R.C. Gates, eksperto di kooperativa di F.A.O. (Organisashon mundial di alimento i agrikultura). Personalmente e ta buska kontakto ku kooperativanan, pasobra di parti di gobirnu Mr. Jules Rojer promotor di C. U. no por spera ku nan ta ni menshon ku tin kooperativa na Krsou. Gates ta propone gobirnu pa tee un prom "seminario di credit union" na prinsipio di aa 1960, bou di auspisio i ku yudansa di Comishon di Caribe. Ta asept i e ta manda na fin di aa petishon pa prom ministro Jonckheer pidiendo alabes pa e inisiador di e movementu na Krsou tuma riba dje e organisashon. Despues di varios luna nan a pasa e petishon pa e persona indik. E ta organis tur kos den estrecho kolaborashon ku Sr. Gates, kende a suger tambe pa e por tuma kontakto direktamente, manera a indik' anteriormente, lokual a sosed tambe. Di e manera aki ora tur kos tabata regl i gobirnu mester a duna un suma bagatl pa 145 persona partisip na e seminario, a bini...”