Your search within this document for 'inisiativa' resulted in 22 matching pages.
 
1

“...apnas bo ta haa den mundu mes). Nos por bien bisa, ku den e tempu kolonial ak henter nos enseansa ta tremendamente kolonial, e pueblo ta sia algu si, pero pa "sirbi", un siansa pa usa despues pa gana pida pan, no tantu pa e "ta" algu i muchu mnos pa e "ta yu di Krsou". Su desaroyo propio e ta haa kasi eksklusivamente na skol serka religiosonan den sentido moral i religioso. 6. Organisashonnan di karakter sosial i kultural Na prinsipio di siglo nos konos na Pietermaai e organisashon lant pa inisiativa di padernan dominikano, e asina yam: (a) Sosiedat San Hose (Jozef gezellenvereniging) (1882). E grupo ak ta okup su mes ku e hben "trahad", naturalmente no den e sentido di trahad den...”
2

“...estilo di patronato. Pader Ludovicus Jansen O.P., otro hmber di interes sosial, a funda e grupo ak na aa 1882 i tabatin un gran selebrashon den misa di Pietermaai ora ku e Sosiedat a kumpli 25 aa. Ta un kopia adapta di e trabou di mons. Klping di Austria, ku despues a plama na Suisa, Alemania, Hulanda i Blgika prinsipalmente, un di e prekursornan di trabou sosial di Iglesia. Un di dos organisashon ku nos konos i ku tabatin gran akohida den pueblo tabata (b) Roomsch Katholieke Volksbond. Esaki ta inisiativa di un maestro di skol katliko Antoine Pijpers, kende a bini di Puerto Cabello i a traha na skol pa despues reun un grupo di hmber katliko di den pueblo i a kumins ku su idea un poko idealista i siertamente no muchu demokrtiko, ma mas bien siguiendo e trnt di tur organisashon di Iglesia: poko f basta paternalista. Ta un organisashon kultural, asistenshal i di lucha pa derecho di e pueblo humilde prinsipalmente katliko. Fund na 1919 e organisashon ta ha' ku gran difikultat, kisas pa motibu di...”
3

“...pa prepar hendenan pa pasa un sorto di eksamen, ya ku e entrada di f 1200 pa aa tabata kos kasi imposibel pa alkans, pero e estudio si por a duna resultado. Miembronan di Volksbond ku asistensha di diferente otro persona a kore di Westpunt te Oost-Mons. P.I. Verriet O.P. Vikario punt pa yuda hendenan sia lesa na drechi Apostliko. i traha sm. CURACAOSCHE KATHOLIEKE PARTIJ (Partido Catliko Curasoleo) Partido Catliko Curasoleo a lanta riba inisiativa di mons. Verriet, e mes a biba Volksbond na prinsipio di aanan binti, e tabata e persona ku a turna inisiativa pa lanta e prom sindikato na Krsou, un hmber ku sentido sosial bon desaroy, pero yu di su tempu, ku tampoko a haa tantu sosten di su mes hendenan, miembronan di klero. Verriet no tabata sigui e lia di pega su mes na un "lite katliko" manera nos a splika, sino al kontrario a buska hendenan simpel, ku kapasidat, pa yuda nan yuda nan mes. Asina el a buska dktor da Costa Gomez, kende a skirbi un tsis kritikando kolonialismo hulandes, lokual...”
4

“...Colon. Den e tempu aki ta bin lanta otro skol partikular mas, esta Willem de Zwijgerschool. Esaki ta un skol bsiko pa muchanan hopi bia di mnos rekurso ekonmiko. Ta inisiativa di mazonera, ku ta kumins nt dilanti di misa di Santa Aa, na un kas ariba. Despues e skol ta muda pa Frederikstraat, kaminda un tempu tabatin un lug habri (aki tabatin ntes sine Wilhelmina i sirko sa keda einan mes tambe). E skol aki kompar ku otro skolnan no a dura muchu tempu i hasta Thomascollege a tuma e lokalnan na Frederikstraat over. Loke nos a bisa di nos skolnan katliko, ta konta pa skolnan di gobirnu. Notabel ta ku nunka gobirnu no a interes pa lanta skol den kunuku ni skol di fishi. Hasta e skol di pomada, Emmaschool, tabata den stat. Tantu Wilhelmina-komo Hendrikschool tabata forma muchanan te na Mulo i tampoko aki gobirnu nunka no a tuma inisiativa pa enseansa sekundario sino te den tempu di gera, pero atrobe no tantu pa yuda nos hendenan bai dilanti, progres. Mas bien ta pasobra yunan di empleadonan haltu...”
5

“...di bai dilanti i yuda su mes. Den kaso di sierto adelanto ekonmiko, hopi bia no ta e nesesidatnan material direktamente, sino e sintimentunan di libertat, di kier ta igual na otro ku nan ta konsider superior, ta pone ku nan ta organis nan mes. Naturalmente tin diferente otro motibu mas pa hende kumins ku organisashon. Pero nos tin un ehmpel di e prom kaso den lantamentu di kooperativa ku nos a topa ku nmber di "Wenkel di pader", di Volksbond (den boka di pueblo simplemente "Bnt") ku tabata inisiativa respetivamente di pader v.d. Pavert i di Antoine Pijpers, kontinu pa pader Verriet. E di dos kaso nos ta haa den lantamento di sindikato, kaminda obreronan mes a kumins durante di e wlga famoso den haf i ku Volksbond a tuma over i ta formalis prom organisashon obrero na 1922 "San Telmo". Nos ta bai mira awor ku diferente organisashon ta lanta den pueblo pa yuda buska su mes adelanto i defensa den diferente kaso. Ya no ta tur aktividat ta sali di figuranan prominente, ma tambe di e hmber ku...”
6

“...69 turnando lug i e inisiativa ta sali di gobirnu. Naturalmente esaki no sin konsult debidamente ku mishon katliko, ya ku tur hende ta rekonos nan mrito riba tereno edukativo. Tg ta di straa ku hendenan ku hopi eksperensha i ku sigur a hasi hopi pa enseansa na Krsou no a mira ni a kere ku instrukshon sekundario por a bira un nesesidat. A.M.S. Peter Stuyvesant, prom instituto di edukashon sekundario na Antia. Gran parti di estudiante di e skol nobo ta hende di basta edat, no mucha chikitu pasobra ta despues di M.U.L.O. por sigui e kursonan di A.M.S.. Mayoria di hbennan ta di skol katliko i ta pasa pa A.M.S. Peter Stuyvesant, skol di gobirnu. Awor e kontakto regular na skol ku protestantnan ku no tabatin rose ku yu di pueblo i meskos hudiunan, ta bai tin kontakto diario na e skol aki. Atrobe un elemento di kambio den bida di nos pueblo, maske ta trata di un grupo chikitu. Enkuanto instrukshon religioso, meskos ku tur otro skol, na A.M.S. tambe e diferente religionnan tin derecho di duna ...”
7

“...reina. Kisas si e organisashonnan ak di obrero tabata mas luchador, tabatin mas espritu krtiko, kisas lo por a manten e i hasta krese, pero e falta di liderasgo ta venga su mes semper, no tabatin formashon di kuadro. Den guera mirando ku no tin trabou hasi den sentido di organisashon di forsa laboral den industria, algun persona ta purba i lanta un Sindikato pa Obreronan den Industria. Ta kumins organis hende di tur sorto di fishi i algun ku ta traha den industria, pero esakinan ta masha poko. Inisiativa ta sali di e luchador den Partido Catlico Curasoleo Elias A. Rmer, asist pa dos hben: un ruman di dr. da Costa Gomez i e otro un maestro di skol (Jacob van Koetsveld). E hendenan ak a hasi tur nan posibel, pero nt den tempu di hopi problema pa organisashon di obreronan, ya ku esakinan ta pasando un temporada basta bon ekonmikamente, ku entrada sufisiente, ounke sin previshonnan sosial, ku gran parti ta deskonos ainda. E "R.K. Verbond van Werknemers in de Industrie" ta manda un aviso pa C.P...”
8

“...72 habitante i konsekuentemente ku e oumento di skol, tin mas hende ku ta haa mente poko habri. Balornan spiritual, atenshon pa balornan kultural ta krese. Den guera, kisas pa falta di literatura for di Hulanda ta lanta un revista hopi interesante ku e nmber "LUX". Artkulonan sin duda di balor ta keda publik. Historia, literatura, artkulonan krtiko riba diferente tereno i na nivel ta sali regularmente publik. Riba inisiativa di e konosido dr. Chris Engels, mdiko, poeta i msiko, eskultor i pintor, ta lanta e revista "de Stoep" ku ta bin kubri e bash ku tabatin pa motibu di okupashon aleman na Europa. Den "De Stoep" ku poesa di Luc Tournier (dr. Engels) ta duna oportunidat pa hopi hende deskonos sali dilanti awor ku nan obra, e.o. Oda Blinder (Yolanda Corsen). Tambe ta sali algun poesa na papiamentu den e revista ak. Algu inoudito te awor pasobra ta korantnan manera La Cruz i La Union tabata publik poesia na papiamentu. Ta lanta awor un berdadero interes pa literatura. E hben Oda Blinder...”
9

“...ta bai mustra mas inisiativa. No tin ningn kaminda un interes pa movementu kooperativista ku sigur lo por a yuda tantu den formashon di lider, komo den atenshon pa nesesidatnan di pueblo i mayor desaroyo di pueblo i partisipashon den ekonomia nashonal. Komienso di Credit Union Na prinsipio di aanan sinkuenta ta bai kumins awor un movementu nobo, ku lo tin mas influensha den pueblo di loke hopi por a pensa. Den Colon, e bario ofisialmente mas miserabel di Krsou, un saserdote antiano, ku apnas poko tempu a regres Krsou ta kumins ku un grupo di hben un kooperativa di spar i krdito Credit Union. Apnas un 18 hben i algun adulto ta sinta bou di un palu di indju pa diskut durante vrios luna tur siman asuntunan relashon ku bida di pueblo mes, su nesesidatnan, asuntunan religioso, bida di famia, medionan di eksistensha, organisashonnan sosial ku tin etc. etc. Na final na un momentu dado un hben Juan Coco, karpint di su fishi ta sklama: "Stp di papia, ban purba". Asina e inisiativa ta sali di e hbennan...”
10

“...tin 10 hben di pueblo simpel ku ta grada na skol tkniko i kier sigui nan estudio ta 4 (kuater) di nan so por haa chns pasobra no a tee kuenta ku posibilidat pa mas. Maske kuanto a lucha i papia i diskut, tabata imposibel. Porfin a manda nan tur den bodega di barku italiano ku ta transport emigrantenan i a trata na manten tur kuater ku beka priv durante un aa. Den nan tabatin presisamente Willy Franco ing, kende despues a bira diputado pa enseansa pa Krsou i tabata gezaghebber interino. Sin inisiativa partikular ta dudoso si Franco q.e.p.d. hamas lo a logra. Ing. "Willy" Franco...”
11

“...krea ku e loke ta hasi. Un problema ku ta tuma lug riba tur dos nivel ta e asuntu di hinka hende komo mtenar den gobirnu. No ta import asina tantu e nesesidat, ni e kapasidat, ni formashon, ma ta asuntu di "yuda" partidario i votadornan. Ku esaki tantu riba nivel insular komo sentral ta krea un situashon asombroso, ku enorme kantidat di empleado di gobirnu, loke despues ta result kontraprodusente. Penshun di Behes Riba nivel sentral tambe ta bini algun areglo ku sigur mester elogi, esaki ta inisiativa di Partido Democraat, maske na prinsipio e manera pa introdus e plan tabata un poko dudoso: ta e asuntu di penshun di behes. Di nos grandinan ta relativamente poko hende tabata gosa di un penshun. Sigur no tabata algu generalis. Mayor parti di nos grandinan mester a hala faha sera ora baha di trabou pa motibu di edat. Awor tur por haa maske ta algu, hasta si bo no a traha un trabou remuner (manera amanan di kas). Esaki tabata un di e adelantonan grandi pa kua mester elogi Partido Democraat...”
12

“...Ideal di shon Toni Prince, nan tambe ta debilit i por ltimo un kantidat ta pasa den man di polako i indionan, kedando solamente "shon Toni Prince" ku su "El Ideal". Den nos pueblo mes kasi no tin e anhelo pa kumins hasi algu pa su mes. Ainda nos ta kustumbr di ta dependiente? Unda nos hendenan di fishi a keda? Sigur ta mas fsil i mas barata manera nos a indik kaba, pa bo kumpra kosnan import, tur kla, drenta kumpra un flus f shimis i sali bai bisti mesora i esei, e fasilidat di bida ta kibra inisiativa di nos mes hendenan. Sirbishi i no produkshon: Di otro banda tin kontratista, elktrishn, frfd etc. i hopi bon mes, den pueblo i garashinan tambe por biba bon. Pero nos ta mira ku empresanan mas grandi di kontratista, di frfd etc. ta bai den man di hulandesnan ku ta emple nos trahadnan. Algun antiano ta traha algun kas, misa, pero e kosnan grandi ta den man di estranhero. Henter ekonomia di nos pueblo kasi ta den man di estranhero. Bankonan lokal naturalmente ta krese, pero empresanan mas grandi...”
13

“...bini ku idea pa kumins na Krsou tambe i despues na e otro islanan ku e movementu nobo ku ta lantando den mundu esta "Kursiyo di Kristiandat", kursonan krtiku di dos dia, masha intensivo ku ta uni konosementu di religion ku prktikanan serio i adapt na sirkunstanshanan di bida, dirig na mes tempu riba un solidarismo i responsabilidat pa komunidat. Esaki ta algu ku por bai duna sierto resultado ta sigur. Personalmente mons. Holterman tabata interes den ideanan nobo ku ta present. E ta stimul tur inisiativa nobo, e ta sosten trabounan hasi den Mons. J. M. Holterman....”
14

“...103 kooperativanan di krdito (Credit Union) i ta anim nan tur momentu. E ta interes tambe den situashon di obreronan en general i ta mustra interes den un programa di trabou sosial di parti di Iglesia. Ku duele e ta mira loke a bai prd di tur e trabounan di mons. Verriet. Un kos ku sigur mester rekonos ta ku tempu Holterman tabata pastor na Sta Famia i a kumins den Colon ku Credit Union, sin duna di konos na pbliko e trabou ak, pastor Holterman tabata para firme tras di e inisiativa ak. Awor e ta bai duna oportunidat pa sali na kla ku e loke apnas ta kuminsando. For di aa 1957 ant, nos ta sinti un aire fresku ta bolbe supla den Iglesia na Krsou. Hasta "enemigunan" di Iglesia di ntes ta ekspres palabra di apresio pa e posishon di Holterman. Den e tempu aki tambe ta bai lanta un otro movementu pa hbennan obrero. "J.O.C." (Hubentut Obrero Katliko, na hulandes K.A.J.)4 ta kumins ku algun hben ku a kaba ambachtschool i un grupitu di hbensita ku algun tempu a milit den "Renasementu Cristian"...”
15

“...104 ma otronan manera frateman Martinus, Gualbert, Serapio i Amoldo ta fiha atenshon riba kosnan di pueblo mes. Ademas otro maestronan hulandes manera Verstappen, van Noort etc. ta tuma inisiativa pa adaptashon den diferente vak ku tekstonan propio. Ta un lstima wl, ku papiamentu mes, e idioma nativo no ta haa e atenshon ni rekonosementu deb. Loke ta sosod na skolnan awor ta algu ku no por keda sin su efekto saludabel. Pueblo, nos muchanan mes, ta kumins sinti nan propio balor mas tantu, "nan mes kosnan" tambe ta "kos di sia". Nos shimaruku, fruta di knter di kaminda na kunuku, tin mes f mas balor pa su kantidat di vitamina C, ku otro frutanan manera anasa f apelsina. Maske ta un poko rekonosementu mas ta kria pa loke ta propio. Asina por prepar pa un futuro, pa un kambio sikiera, un maan diferente. Sinembargo mester bolbe ripit aki, ku e formashon di adulto ta algu deskonos, e formashon direktamente den sentido sosial, fuera di e tiki ku "Kursiyonan di Kristiandat" por ofres no tin ainda...”
16

“...kaminda hopi katliko a kumins djin Partij van de Arbeid. 4. J.O.C. (Hubentut obrero katliko) ta un movementu di hbennan obrero fund pa mons. Joseph Cardijn, saserdote belga ku a dedik henter su bida na forma-shon di hben obreronan. E movementu Jocista a yega di ta e organisashon mas grandi ku mas hben afili ku e organisashon komunista internashonal. 5. "Rinascita Cristiana" (Renasementu Krisitan) ta usa e mes sistema di J.O.C., pero aplik na un grupo di seorita mas bien di klase media. Tabata inisiativa di pader Lyonnet, jesuita profesor di Instituto Bbliko di Roma. 6. E di sinku edishon a sali na 1980....”
17

“...haa e direkshon adeku, no ta fsil tampoko. Den "Legion di Maria", ku ta haa sosten kompleto di obispu, ta kumins sia hendenan ku nan mester ta aktivo riba un base religioso i di benefisensia. Den su "Kursiyo di Kristiandat" e kier forma i motiv lidernan pa tur aspekto di bida di pueblo. E ta para firme tras di e movemento Jocista i di credit union i sindikatonan di orientashon kristian ku ta lantando, hasta e ta yuda lidernan ku kai presu pa por manten nan famia. Enfin e mes no ta lansa tantu inisiativa, pero e kier motiv, sosten i anim tur ku kier hasi algu, ku kier biba nan kristianismo. Den poltika e no kier mete ma e lema di su obispado e ta duna bon kla den su eskudo ku ta bisa: "Ut omnes unum sint" (pa tur sea unu). Esei e kier logra, un union fuerte i e ta mustra nteres den tur hende, hasta esnan di e partidonan ku tabata kontra partido katliko (ku el a prohib di hiba e nmber "katliko"). Ma tempu ta difsil. Asina ant e obispu nobo indudablemente a kumins mustra interes den bida normal...”
18

“...un trahad di haf ta bisa ku "no tin mester di C.A.O. pasobra nan tin un kaba ant aprob pa gobirnu" (e kier a men ku nan tin statutonan aprob). Esaki ta e situashon di nos hendenan i e loke ku C.B.H. ta propon pa kibra i drecha. Ma ta sumamente difsil. Un kambio den direktiva di C.B.H. ta pone, ku un di e revolushonarionan di prom ora H. (Bb) Rojer kier infiltr den direktiva di bnt. E ta buska un grupo di hende mas hben i nan ta present na reunion i kumins eksig di direktiva mas akshon, mas inisiativa enfin tur loke hbennan por eksig. Ta yega na pidi un kambio den direktiva i Rojer ta sali eleh komo presidnt, mintras ku hopi tempu a tee e mes Bb ak hasta fuera di bnt "pasobra e ta ¡responsabel" i awor ate sint pa dirig e mes bnt ak, huntu ku otro kompaeronan di muchu mas edat. E sistema demokrtiko ak tampoko tabata konos, ta poltika tabata pone f pusha hendenan dilanti. Wilson "Papa" Godett, kompaero di lucha di Rojer, a bltu kontra di su amigu pasobra e mes, Godett, no kier djin C.B.H....”
19

“...normal di pueblo kasi no t'ei. Kursiyonan di Kristiandat, ku lo mester a hiba religion direktamente den bida di tur dia, komo fundeshi di un vishon nobo di bida humano, no tin e efekto ku a spera di dje. Holterman a hasi tur su esfuerso, el a mira hopi bia na unda mester pone atenshon. Despues di Verriet ta Holterman a saka dos karta pastoral, mustrando riba nesesidat di un formashon i trabou sosial di henter Iglesia. Apesar di tur esfuerso, tur trabou hasi tur apoyo ku obispu a duna na tur inisiativa, ku kier hasi algu pa pueblo, mester bisa ku resultado tabata poko. No tabatin koordinashon di esfuerso riba e diferente terenonan riba kua Iglesia tabata aktivo. Den Iglesia lokal di Antia, meskos ku tur parti di mundu, tin falta di lider ku mentalidat i sentido di Iglesia, ku kier baha den pueblo i yuda remedi situashon kaminda tin mester, ku ta turna hende kompleto ku su nesesidatnan material i spiritual....”
20

“...studi na nan mes tera, ku mester duna instrukshon na un idioma straero ta stroba, un desaroyo mas rpido i efisiente. Un bon maneho ku hende kapas ta sigur ku lo por yuda pueblo den e proseso di desaroyo propio ku el a kumins. Mester elogi tambe e interes ku tin pa adaptashon di hende di Krsou pa tur sorto di fishi prktiko, di kki i weiter te "programeur" di kmpiuter na FEFFYK. Otro kursonan tambe ta turna lug tur parti, desempleadonan den nan organisashon ta interes pa yuda kaminda por. I.P.K. (Inisiativa Partikular Krsou) i tur sorto di organisashon ta aktivo i ta yuda duna pueblo loke ntes ni por a pensa. I.F.E. (Instituto di Formashon den Enfermera) ta prepar enfermero i enfermeranan riba kasi tur nivel. Por ltimo mester nombra un otro fundashon ku a lanta pa kubri sierto nesesidatnan den enseansa i esei ta F.E.S.S.K.A. (Fundashon pa Estudio Superior i Sientfiko Katliko di Antia) ku ta organis kurso riba nivel universitario di filosofa i siensianan religioso ku hopi atenshon na doktrina sosial...”