Your search within this document for 'idioma' resulted in 14 matching pages.
1

“...problema, sin buska di kon ni nada. Asina ta i no tin pakiko diskut ni buska problema. Mas fasilidat, pasobra ta un isla chik di un par di kilometer kuadr, poko hende relativamente, un pueblo ser den su mes i brdadero isla pa su estado geogrfiko, pa su idioma propio i pa su falta di kontakto ntimo ku mundu eksterior, kontakto ekonmiko si tin hopi ku henter mundu. Un haf magnfiko ku hopi hende ta envidia, ta pone nos den kontakto ku mundu henter i nos hendenan tin fasilidat pa komunik na diferente idioma, pero no ta pasa djei. Kumpra bende, hasi sn. Pero drenta alma di nos pueblo, ta muchu mas difsil pa no bisa imposibel. Tg e pueblo su mente ta hopi habr i e ta djin fsil ora e sali for di Korsou drenta mundu grandi. Na kas si ta diferente. E idioma di nos ku ta asina fsil ta un muestra di e loke nos manera ta: fsil pa sia, pero difsil...”
2

“...papiamentu di Hudiu ku ta un papiamentu ku hopi palabra propio i ekspreshon di e grupo mes. Otro manera desendiente di hulandesnan ku a keda ku algu di e loke nan ta konsider gloria di ta "kolonisador" ta usa na kas e lenga hulandes pero tambe papiamentu. Pueblo simpel ta papia su mes idioma tur kaminda, pero na momentunan solm, manera kualke selebrashon e ta blter pa spa. Masha hopi spich nos a tende na mucha na idioma spa. Pa bida kultural esaki tabatin su konsekuensha hopi grandi i pueblo tin manera poko apresio pa e loke ta mas di dje ku kualke otro kos. Ku kresementu di e apresio pa loke ta propio lo bai krese apresio pa papiamentu te ku nos ta bin haa eskritor, na basta gran kantidat, na nos mes idioma. E falta di apresio nos lo bin mira tambe di unda, enparte porlomnos, e ta bini. Apesar di tur integrashon komo "yu di Krsou" nos por ripar un enorme divishon den pueblo segn kol manera a keda anot mas ariba. E ekspreshon manera: kasa ku hende kol mas kla ku bo pasobra "asina bo ta drecha...”
3

“...an grave pa nos Krsou. Idioma propio: PAPIAMENTU Maske kon part e hendenan ta, pasobra e grado di rekonosementu sosial ta depend di nan kol i tambe enparte porlomnos di nan religion, tg den otro aspekto pueblo ta demostr un unidat basta grandi manera nos a indik. Lenga papiamentu ta yuda hopi den esei. Por nota ku na skol katliko, ku ta e gran mayoria, maske algu di diferensha di kol ta kos ku ta tee kuenta kun, hopi bia ta e aspekto finansiero ta trese distanshamentu: skol di plaka i skol di pomada. Mintras ku den kultura di nos pueblo idioma ta faktor di union komo lenga komun, algn hende manera a indik, ta manten nan idioma hulandes. Lo bini un lucha fuerte pa motibu di idioma denter di Iglesia katliko mes, manera nos lo bini bk riba dje. Den kurso di aanan papiamentu tg ta kobra importansha, pero lo dura basta ainda prom ku e logra e rekonosementu total. Mientrastantu kantidat di palabra hulandes ta drenta nos idioma i ta bin "daa" si por bisa 'sina e idioma di pueblo....”
4

“...aporte na desaroyo di nos komunidat. Ta sosed ku frateman semper a keda un poko apart di pueblo, ku eksepshon kisas di frater Richardus. Frateman tabata hasi masha hopi pa muchanan i nan skolnan, no solamente e aspekto semper tabata bon, pero hendenan kapasit tabata duna ls. Ta sosed awor ku lenga utilis na skol i lenga ofisial ta hulandes. Vincentiusschool tambe ta haa ls na hulandes, pero meskl ku hopi papiamentu. Na Thomascollege si papiamentu ta tab i hulandes sagrado. Un frater ku diploma den idioma "nederlands", frater Herman, a turna riba dje e lucha pa elimin tur papiamentu, hasta den katisashi, lokual a pone saserdotenan reakshon fuertemente. Tabatin un lucha interno den Iglesia ku masha skirbimentu na Obispu di e tempu ay, mgr. Vuylsteke, pa elimin papiamentu...”
5

“...i tabata yuda diferente yu di pueblo ku mas kapasidat pa bai skol di plaka. Esei no ta kita ku mester asept ku tabatin sierto diskriminashon. E diskriminashon no ta sinta solamente den pagamentu di skol ma e "pensum", e programa i eksigenshanan, tambe tabata diferente. Un mucha ku seis klas di skol di pomada lo mester keda un aa mas den di seis klas di skol di plaka pa e por a sigui pa M.U.L.O.. Tur skol di M.U.L.O. tabata di plaka i normal tabata e loke tabata yama M.U.L.O.-A ku bastante di idioma i komersio i tenementu di buki i M.U.L.O.-B ku tin mas tantu di siensianan eksakto....”
6

“...di klero i ta papia e mes idioma. Ora algn kier pensa pa nan mes i disid, nan ta haa nan ku problema ku e grupo i asina poko poko St. Thomaskring a prd forsa i a keda redus na un grupo di hende hmber ku un bia pa aa ta tee un retrt. (e) Formashon kultural pa e masa di pueblo? Esaki ta algu ineksistente a no ser ku nos yama e korantnan i e trabou di Volksbond i algn klup deportivo ku ta lanta, formashon di masa. Wl manera semper, tin hende ku ta skirbi poesia i hasta novela, pero pa bisa ku tin atenshon pa e kultura propio ta masha poko. Estudio apnas tin riba algu di historia i manera nos a indik buki di skol di geografa i botnika lokal, pero e parti di flklor ku tamb i kimamentu di huda ta kos ku hende "eduk" no ta hasi, ta kos di pagano. Di mes ta parse ku e pueblo no tin muchu kos di balor, e no ta apresi su mes kosnan tampoko, pasobra "kiko por tin di balor ku no ta hulandes". Tg nos ta mira ku e pueblo tin i kier manten su identidat di algn manera: su idioma papiamentu i su muzik. Masha...”
7

“...sosial. Naturalmente tin aktonan karitativo. Otro organisashonnan Naturalmente no ta Iglesia Katliko s tabatin su organisashonnan den pueblo. Tin Club de Gezelligheid, ku e nmber mes ta bisa kiko e tabata i ta atend hendenan generalmente empresarionan i empleadonan haltu. Tabatin diferente organisashon di tur sorto pero no ku ningn tabata hasi un trabou ni indirektamente riba tereno sosial. Nos no por keda sin nombra nt aki e organisashon di hulandesnan ku ta hasi esfuerso pa manten i divulg idioma i ideanan Neerlandes: Algemeen...”
8

“...55 Nederlands Verbond. Hopi tempu e grupo aki tin ta eksisti kaba, pero e realisashonnan ta keda kompletamente influensh pa e kolonialismo reinante. Na otro parti kaminda no ta hulandesnan ta manda ta sigur ku lo hasi e trabou di otro manera. Awor e ta karga e stigma di ta purba hasi yu di Krsou makamba. Tg mester konos e balor pa idioma hulandes ku e grupo aki tabatin ku nan "Neerlandiaprijs" pa muchanan ku sobresal den opstl na skol. Ta sigur ku tabatin hopi otro organisashon mas na Krsou, sigur organisashonnan kultural, gruponan di "Ster" ku ta atend entiero di pueblo etc. pero no por bisa ku nan tabatin un impakto asina grandi riba bida mes di e pueblo pa su desaroyo mas ay....”
9

“...104 ma otronan manera frateman Martinus, Gualbert, Serapio i Amoldo ta fiha atenshon riba kosnan di pueblo mes. Ademas otro maestronan hulandes manera Verstappen, van Noort etc. ta tuma inisiativa pa adaptashon den diferente vak ku tekstonan propio. Ta un lstima wl, ku papiamentu mes, e idioma nativo no ta haa e atenshon ni rekonosementu deb. Loke ta sosod na skolnan awor ta algu ku no por keda sin su efekto saludabel. Pueblo, nos muchanan mes, ta kumins sinti nan propio balor mas tantu, "nan mes kosnan" tambe ta "kos di sia". Nos shimaruku, fruta di knter di kaminda na kunuku, tin mes f mas balor pa su kantidat di vitamina C, ku otro frutanan manera anasa f apelsina. Maske ta un poko rekonosementu mas ta kria pa loke ta propio. Asina por prepar pa un futuro, pa un kambio sikiera, un maan diferente. Sinembargo mester bolbe ripit aki, ku e formashon di adulto ta algu deskonos, e formashon direktamente den sentido sosial, fuera di e tiki ku "Kursiyonan di Kristiandat" por ofres no tin ainda...”
10

“...bisa ku henter e sistema famoso di instrukshon na Antia ta kompletamente segn sistema i mtodo hulandes. Kisas ta p'esei mes e pueblo no a probech di loke e ta haa riba teblachi. Idioma di instrukshon ta un problema sigur pa esnan di nivel sosial poko mas abou, ku fuera di skol no ta ni tende e idioma ak papi. Tin diferente problema prktiko ku ta surgi den e konstelashon di Antia i prinsipalmente di Krsou. Engeneral mayor parti di hbennan ku kita skol tabata bai traha na ofisina di gobirnu of di kompanianan manera komersio, banko i otro sektornan priva. Den gobirnu tur kos ta bai na hulandes i generalmente ta trabou simpel di atministrashon. Den empresanan mas ku hulandes ta ingles i f spa ta nesesario (komersio, hotl, banko etc.). Mientras mas e poblashon krese, mas nos ta mira ku pa e gran mayora di empresa idioma hulandes ta bira mnos importante. Un diferensha den trabou: den gobirnu f den sektor priva. Skol no ta prepar nos hendenan pa esaki. Na kas tur Dios ta papia papiamentu i ora sende...”
11

“...Krsou i basta hopi a keda integr kompletamente, diferensha entre esnan di kol mas kla i otro mas skur a keda eksist, puestonan mas importante semper ta pa esnan kol kla. Tabatin diferensha tambe denter di rumannan mes ora un bai traha den industria i bira proletario i e otro keda humilde den su mes ambiente. Ta kos ku el a asept komo masha normal. Enseansa a bira importante p'e i chns tin tur kaminda si e ke pa sia algu mas, ma e no ta haa rekonosementu di su balor, di su mes kosnan, ni di su mes idioma, ni di su kustumbernan. Solamente religion na un manera karitativo, pero paternalista ta baha bini serka dje, ta aserk, pero kasi ta eksig pa e bira katliko estilo "Hulanda". Situashon ta kambia p'e, ora e mira poltika dun e porlomnos un idea ku e ta hasi algu pa su mes. Ora e haa su chns den organisashonnan (prinsipalmente di Iglesia) e ta probech, pero "sintiendo su mes" e ta resist un poko e paternalismo. Tg engeneral por bisa ku e ta baha kabes te ora ku otro mustr ku ta "kos di sokete nan...”
12

“...purba ku tur sorto di kos pa alivia e situashon prekario di nos pueblo, pa duna mas chns pa pueblo mes partisip mas tantu posibel den tur kos. E ta pasa p.e. hospital di Krsou pa un fundashon di laiko, meskos ta sosed na Aruba. Su interes pa korant "Amigoe" e diario katliko e ta trata di manten tur ku tin, hasiendo hopi esfuerso, pasobra ta un rgano ku lo por trese ideanan di Iglesia dilanti. Ma tur su esfuersonan tin poko resultado. Ta bini inovashon litrgiko, ku orashonnan ofishal di Iglesia na idioma papiamentu, pero pueblo mes no ta komprend kambionan ku ta turna lug. Ta kambia religion mes ta kambia asina? No ta e katolisismo ku nan a konos, ku nan a lanta ku ne for di chikitu. Reglanan ta kambia drstikamente i na unda a keda e eksigenshanan di ntes ku tabata asina importante? Parse ku Konsilio Vatikano II no tin e efekto ku a spera di dje. Kambionan ta muchu drstiko i muchu lih, pero loke ta mas grave ta e vishon di mundu ku Iglesia kier proklam i ku hende no ta kapta aki na nos islanan...”
13

“...hulandesnan. Tur kos ta parse dirig riba un pais desaroy. No ta foment sentido di solidaridat den pueblo, no tin e atenshon pa formashon sosial. Tur kos ta bai na kon por sigur un entrada pa maan, ta kompetensha ta manda i no sistema di kooperashon ku otro pa huntu yega na algu. Un enseansa liberal pues, ku ta kria hende egoista, individualista, par riba su mes pero totalmente los for di tur otro. Ta sigur ku lo mester bini un adaptashon total na e loke ta di pueblo mes, kuminsando ku sia su idioma, ku ta parti masha importante di su mes bida, di su personalidat. 6. Lucha sindikal: euforia i peliger di poder sin kontrol Pueblo trahad, ku semper ta keda tras, ta bai eksig awor rekonosementu. Mester bai tee kuenta ku esun ku direktamente ta produs f ta duna su sirbishi na pueblo. Ku su organisashonnan sindikal, maske kon dbil i kon desun nan ta, e oportunidat pa logra algu via kontratashon kolektivo ta duna pueblo oportunidat pa partisip un tiki mas den e loke ekonomia tin. E gran masa di...”
14

“...mintras na Hulanda ta bai adaptando kontinuamente e sistema di enseansa ku ta konos komo Mmut, na Krsou parse ta manten tur kos riba e mesun ideanan di aanan sesenta. Tin manera un miedu pa adapt na bida i nesesidatnan di Krsou mes. Pa desgrasia di nos pueblo, durante hopi tempu e idioma papiamentu ku ta rekonos tur kaminda kaba i tin su propio historia literario ku obranan di gran balor i eskritornan ku por kompar ku di otro paisnan no ta haa e lug ku e meres. Skolnan bsiko ta pasando den problema grave, pa falta di fondo, despues ku ekonomia a empeor. Ademas e sistema bas riba ulandes komo lenga di instrukshon, mintras gran mayora ta yu di Krsou studi na nan mes tera, ku mester duna instrukshon na un idioma straero ta stroba, un desaroyo mas rpido i efisiente. Un bon maneho ku hende kapas ta sigur ku lo por yuda pueblo den e proseso di desaroyo propio ku el a kumins. Mester elogi tambe e interes ku tin pa adaptashon di hende di Krsou pa tur sorto di fishi prktiko, di kki i weiter te ...”