Your search within this document for 'hunga' resulted in 19 matching pages.
1

“...poltiko ta kondus na rebelda........... 118 3. Ekonomia, problema insuperabel ......................... 121 4. Falta di religion of falta di formashon sosial? ........ 123 5. Pueblo instru anda no ta pueblo eduk................. 124 6. Sindikalismo birando fuerte, pero divid................ 126 Resumiendo .............................................. 134 VII. EKSPLOSHON DEN KORSOU I SU KONSEKUENSHANAN (1969-1975) 135 1. Un pueblo ta prd kabes i ta destru su lug .......... 136 2. Poltika kier sigui hunga ku sintimentu di pueblo....... 138 3. Ekonomia ta stanka...................................... 139 4. Religion no tin nada mas di ofres? .................... 139 5. No por warda mas pa adapt nos enseansa................ 141 6. Lucha sindikal, euforia i peliger di poder sin kntrl.. 141...”
2

“...28 industria, ma e hmber di fishi. Mas bien e grupo ta result un organisashon religioso kultural, pa hiba un bida kristian, hunga komedia, hasi algu di deporte, lesa buki etc. Un formashon general estilo di patronato. Pader Ludovicus Jansen O.P., otro hmber di interes sosial, a funda e grupo ak na aa 1882 i tabatin un gran selebrashon den misa di Pietermaai ora ku e Sosiedat a kumpli 25 aa. Ta un kopia adapta di e trabou di mons. Klping di Austria, ku despues a plama na Suisa, Alemania, Hulanda i Blgika prinsipalmente, un di e prekursornan di trabou sosial di Iglesia. Un di dos organisashon ku nos konos i ku tabatin gran akohida den pueblo tabata (b) Roomsch Katholieke Volksbond. Esaki ta inisiativa di un maestro di skol katliko Antoine Pijpers, kende a bini di Puerto Cabello i a traha na skol pa despues reun un grupo di hmber katliko di den pueblo i a kumins ku su idea un poko idealista i siertamente no muchu demokrtiko, ma mas bien siguiendo e trnt di tur organisashon di Iglesia: poko...”
3

“...religioso, di formashon orient riba bida pbliko, i tambe algu di dibertishon i deporte. Na aa 1929 bou di guia di frater Rigobert i Canutus i ku asistensha di pader M. Hulsman O.P. a lanta Thomaskring. No ta prom bia ku tin un "Thomaskring" pasobra ya kaba na prinsipio di siglo pader Wahlen O.P. a lanta un klup di debate ku e mes un nmber pa adultonan hben. Durante aanan trinta di e siglo ak St. Thomaskring ta un srkulo kultural i di formashon formidabel. Tur aa nan ta present un komedia, ta hunga tnis, tin klup di gimnastik i naturalmente diskushon i lektura, konferensha i formashon general. Durante gera hasta ta kumins un klup sosial riba loke tabata imprenta di vikariato den Hanchi 'i Bientu i despues e ta pasa riba e edifisio di Thomas Henriquez den Kaya Grandi na subida di Klipstraat. Un kos s ku nos ta falta den e grupo ak ta e parti di formashon sosial ku a lubid. Ora ku despues di gera ta lanta diskushon tokante outonomia, Thomaskring su miembronan, ku di mes tabata pro partido...”
4

“...mira su forsa krese di un banda, ku posibilidat i interes prinsipalmente den siansa. Pero di otro banda e "paternalismo" ta pone sufri un prdida di grep riba gran parti di pueblo. Organisashonnan ya no ta solamente di klero i dirig pa nan, ma poko poko pueblo ta lanta for di soo i ta bai turna hopi kos ofer. Kulturalmente ainda religion katliko tin hopi ta hasi, no solamente den enseansa, kuido di enfrmo, ma tambe ku su trabou organisatorio di gruponan den pueblo, pero aki tambe kolonialismo ta hunga un papel hopi grandi. E paternalismo remarkable ta keda manifest te den organisashonnan obrero i manera lo result despues asta den organisashon poltiko. Pueblo lo mester bai vota pero hende por puntra su mes, manera hopi a hasi: e ta prepar? Un pueblo part, divid den tantu grupo, por papia en berdat di un solo pueblo? Mnos ainda awor ku den poko tempu a bini tantsimo hende di af, imigrantenan ku ta estables pa saka rais na Krsou, tin futuro? Lo ta fsil pa bai enfrent un bida totalmente diferente...”
5

“...na Mundu Nobo, na Juan Domingo i den Pietermaai na altura di p. Ludovicus Jansenstraat. Tur esakinan despues ku a hasi un komienso den kur di Santa Famia, konstruyendo algun kas ku awe ta keda den Volksbondstraat, pa manten e nmber di e gran organisashon di e tempu ei. Idea sigur tabata pa sigui ku konstrukshon di mas kas pa pueblo, pero debilitashon di Volksbond mes i problemanan poltiko i religioso, problemanan ku organisashonnan sindikal ta pone ku e trabou ak ta stanka. Ademas finansa ta hunga un papel hopi importante i esei hopi bia tabata falta presisamente. Supsidio no tabata dje fsil ei, ounke diferente bia gobirnu a supsidi e trabou te ku porfin gobirnu mes a kumins ku traha bario nobo den tempu di gera....”
6

“...famianan protestant, desendiente di kolonisadnan di ntes ta miembro. Un chns pues tin sigur, si por logra atra e gruponan ak. A lanta un grupo (srkulo) di estudio (prinsipio di formashon di lider na diferente parti di mundu). Naturalmente poltika ta un di e puntonan importante di diskushon. Diferente hben ta djin i si nos no ta kibok tambe e hben dinmiko Ciro D. Kroon. Komo regalo for di shelu ta present un problema denter di e organisashon di korfbal di K.S.C. Un klup ku nmber "Independiente" kier hunga wega di korfbal miksto. Klero i ku nan direktiva di KSC ta opon. E rumannan Rosario, Guillermo i Rafael ta defend punto di bista di klup, pero no por logra kambia e sistema di KSC i e klup Independiente ta retir su afiliashon. Ku esaki un grupo di hende di pueblo ta kla pa kumins aktividat tambe riba tereno direktamente poltiko. Otro figura ku por bira interesante ta e lider obrero, kende ya ta karga nmber di ta komunista pasobra e tabata meti den e kaso di wlga na Isla, ta "Baba" Kibbelaar. Da...”
7

“... Ku esaki wega a bai rnt. Awor por present e partido nobo komo algu di pueblo mes, maske tras di kortina ta otro hendenan tin rienda den nan man. Figuranan manera August Jonckheer, abogado konos, ta keda tras di teln pero ta parse e "brain" tras di partido. Ta laga Efrain Jonckheer, mas simptiko i konos pa pueblo den e pakus di Jonckheernan bou di Hotel Americano na Awas, mas hben tambe, bira presidnt. No por nenga ku aki un mente hopi kla i konosed di sirkunstanshanan a mira posibilidat i a hunga ku tur e teklanan di sentimentu humano pa lanta un partido ku lo bai bira hopi popular den kurso di tempu. Manera tabata di spera imediatamente ta lanta un kampaa fuerte. Problemanan na skol ku maestro i maestranan religioso ta haa un eskape den e movementu nobo. Klero no tin atrakshon pa e gremio obrero-proletario, e difikultat ku nos a menshon ta pone henter K.S.C. i kune tur otro organisashon di Iglesia i di Volksbond tambali. No ta krtika direktamente kontra e loke ta sosed, ma e sistema ...”
8

“... di skuternan. Maske pueblo tabata gosa su skuternan den parada i ora haa notisia ku den mondi £¡r p Kastee¡ nan ta lastra mih ku kualke otro grupo, tg ningn hende no ta pro skteri. Militarismo no ta kos pa yu di Krsou. Staten ant ta kontra pa sigui vota plaka pa "defensa". Tur e puntonan ariba menshon ta keda ampliamente diskut den e korant, ku ta e arma mas poderoso di partido Demokrat. Un otro publikashon "Lorito Real" ku e figura sentral di "Azijn Banana" edit pa sr. Pachi van Kampen, ta hunga ku e sintimentunan mas baho por bisa di pueblo. No abiertamente ma enkubr i apnas indikando ta trese figura di Azijn Banana ku Nenita, den un relashon semper aludiendo na sex, algu tremendamente importante pa pueblo. Tg e lia di pensamentu semper ta poltiko i kontra di e forsa dominante na e momentu ei ku ta Partido Catliko Curasoleo i prinsipalmente e figura di Gmez....”
9

“...hasta inisiativanan nobo pa un klup sosial na estilo di otro klupnan manera Centro Social Catliko ku ta eksisti pa algun tempu kaba na Pietermaai. Nan ta habri un klup den edifisio nobo di "drukkerij", ariba, kaminda e korant Amigoe di Curaao tin su ofisina den "Hanch'i bientu". Despues di poko tempu e klup (Thomaskring) ta muda pa e parti ariba di edifisio di Thomas Henriquez, gran propulsor di e klup ak i doo di su Sportshop, na subida di Ser'i Klip. E hbennan i miembronan no asina hben ta bai hunga un papel importante, den bida poltiko despues. Kisas mas ku tur e otro klup sosialnan ku Krsou konos. Tin varios otro di e sorto di klupnan ak fuera di Club de Gezelligheid, den e edifisio famoso di Penha na entrada di haf. E balkon ku tabatin ntes, ku lternan grandi ta anunsi nmber di e klup, mester a konos hopi konbersashon ku tin di haber ku bida di nos pueblo, empresarionan, komersiantenan i hopi otro empleado haltu di gobirnu ta miembro. Pero edifisio no sa papia, ni registr...”
10

“...di e delaster sekretario ku tabata sr. Ernesto Rosendaal.) Atrobe nos ta mira akshon klerikal ta determinante. Sierto miembronan di klero ta pusha un figura dilanti pa bira Vikario Apostliko, sal di e gremio di "lite" katliko form pa e mes klero ak. E vikario apostliko (obispu) nobo siendo antiano, nasi na Aruba i lant na Krsou, no ta identifik ku pueblo mas simpel. E Vikario Apostliko nobo ta mons. Antoninus van der Veen Zeppenfeldt di rden di predikadornan. Mientrastantu Partido Democraat ta hunga ku e pueblo i ta la su mes ku e obrero industrial i e masa den barionan margin, pober, na rant di stat i den stat. Probechando di e situashon reinante e partido ta buska figuranan hben i dinmiko, (ku tin f tabatin problema ku klero), pa atak mishon katliko (e.o. Ciro D. Kroon, ruman di Jos Maria Kroon, miembro di staten pa Partido Catlico Curasoleo i gran figura den Volksbond!). Tambe ta buska afiliado den gruponan ku no ta direktamente yu di Krsou manera Boneriano, personanan di Islariba i Srnam...”
11

“...Kroon, ku ta ministro na e momentu ei, ta ofres su kolaborashon pa logra e rekonosementu den apnas dos siman di tempu. Ora ku kere ku por present awor un solushon, ta dal atrobe den e bareranan poltiko tg. Kompanianan, ku tin nan interes i kontakto ku N.V.P., (fuera di K.N.S.M., ku si kier mira un solushon di ki sorto ku ta) no ta muchu di akuerdo i di parti di mediador di gobirnu (D.P.) ta inaseptabel un paso asina, pa un bnt nobo kristian ant independiente bini ku un solushon. Poltika ta bolbe hunga ku interes di obrero i ku situashon ekonmiko di kompanianan, ku ta haa un sla duru ku un wlga prolong. Partido di Gomez ta propon un Komishon di "bon servisio" bou di guia di sr. Cathalina (kende despues ta bltu i djin D.P.). Asina e obreronan desesper, ku Tschumie komo lider, ta yega na un areglo tg. Esaki no ta satisfas ningn hende. Godett ta desilushon meskos ku Bb Rojer i nan ta sinta warda kiko mas ta bai sosed. Asina ant un sindikato nobo, ku orientashon distinto ta hasi su entrada den fila...”
12

“...asina. E mes grupo ak di miembro, tratando kaso di un fiansa ku nan mes nunka lo no a hasi, pasobra nan ta komprend ku esei lo ta riba nan forsa, ta aserk e saserdote bisando ku nan ta komprend ku e persona ei mester di loke e ta pidi, pero e areglo nan no sa kon hasi, nan mes ta den kondishon di simple obrero i e persona den un posishon hopi mas ay. Asina cooperativanan a mustra e balor di edukashon i di kristianismo, ku no mester laga ni poltika ni e diferensha di gremio, ku bo ta pertenes n'e, hunga un rol den bo desishon, ma para habr pa tur hende: un detaye di desaroyo humano total. For di su prinsipio Credit Unionnan a kumins plama. Miembronan di C.U. Santa Famia ta kombers ku kompaeronan na trabou i e interes ta krese. Pronto ta pasa na funda mas credit union, na Bandabou, Bandariba, rnt stat i den diferente bario di stat mes. Tur anochi tin sentenares di hende ku ta reun den diferente bario pa spar, fia sn i paga nan debe, pero alabes pa asist na reunionnan informativo i edukativo (edukashon...”
13

“...grandi: dor di imigrashon i e meskla di pueblo outktono ku estranheronan, e kambio dor di sirkunstanshanan ekonmiko favorabel, ku ta hasi mnos dependiente, e kambio ku derecho di voto ku posibilidat pa skohe su mes gobernantenan, e posibilidat kre pa organisashonnan propio no mas domin pa partidonan poltiko i e posibilidat mas ay di instrukshon, no a hasi e pueblo ni mas konsiente ni mas motiv pa konstru su mes futuro, ni mas krtiko di e loke ta rondon e. Un parti esaki sigur ta deb na e wega ku ta hunga kun e i e dominio ku e ta sinti ainda. Tur esaki ta krea un sentido di frustrashon. Fa e sigur su bida e ta sigui esun ku e ta kere por yud e, sigur un entrada, un beka of un kas. E tin di entreg su mes i kasi no ta permiti pensa pa su mes. Asina na lug di bira mas independiente por bisa e ta bira kada bia mas dependiente, mas dominio tin riba dje. Esaki mes ta stroba un desaroyo den sentido di solidaridat, di kooperashon i di konstrukshon di su mes futuro, di un komunidat sano. Konsekuentemente...”
14

“...segn nan konsenshi, kibrando ku "disiplina di partido". Gmez desilushon, pa tantsimo problema ku e tin di enfrent, ta prd un poko e kontrol riba "su" partido i di ei ta bin result despues un kiebro formal ku ta bai duna bida na un partido nobo ku nmber di U.R.A. (Union Reformista Antiano). Partido Demokraat tampoko no ta falta su problemanan, pero deb na su mih organisashon interno, mas estrikto, ku poder den man di un grupo redus, ku tin mando (esta sierto famianan), ku e oportunidat tambe di hunga ku fasilidatnan di gobirnu (Volkskredietbank i Bouwkredietbank, beka, kas di pueblo etc. etc.) nan por ehers un mih kontrol riba e pueblo. (Krda loke nos a mustra ku ta pa "kos" pueblo ta biba awor!) Asina e grupo ak por domin tur peliger ku por present den su seno. Kon leu e influensha riba sindikatonan ta yega, di parti di e partido ak, lo tabata pa hasi un estudio deten. Ni e salida di Rafael Rosario for di partido i fundashon di su mes partido UNPOCO, huntu ku su ruman Guillermo Rosario, no...”
15

“...pueblo ta biba aden. Hbennan ku ta regres di nan estudio den eksterior ta purba den poltika i hasta den sindikato, pero ainda ta muchu tempran pa nan por tin hopi influensha riba e mentalidat di pueblo. Ta un berdadero temporada di revolushon e pueblo ta biba aden, hopi sin sa. Esei ta keda manifest den e organisashonnan sindikal, ku ta tremendamente aktivo, pero no ta logra ainda uni forsa pa kombat e monstruosidat di un bida sin futuro ku ta present na horisonte. Herensha di aanan anterior ta hunga un rol grandi i ta stroba, pero algn adelanto si tin. Solamente lo e result den un revolushon violento ku ta bai parse di ta paralis tur kos i destru hasta loke a logra den kurso di aanan anterior. Un bista poko ttriko, pero realidat por ta tristu tin bi....”
16

“...135 VII Eksploshon den Krsou i su Konsekuenshanan 1,- Un pueblo ta prd kabes i ta destru su lug. 2,- Poltika ta sigui hunga ku sintimentu di pueblo. 3. Ekonomia ta stanka. 4,- Religion no tin nada mas di ofres ? 5,- No por warda mas pa adapt nos enseansa. 6,- Lucha sindikal: euforia i peliger di poder sin kontrol. Difsil ta pa analis un eksploshon manera esun ku a turna lug na Krsou dia 30 di mei 1969. Un hende sa bon kon e ta traha un bm, e konos tur e partinan, tur loke el a hinka den i e sa tambe ku lo e tin efekto desastroso. Pero nunka lo e por analis efekto di e bm ei den tur su detaye. Un eksploshon ta tira tur kos den otro, e ta inkontrolabel, bo no sa ki parti a hasi kiko. Ta esaki a pasa ku pueblo di Krsou dia 30 di mei mainta tempran. Ta un kos ku a bini ta preparando durante aanan largu. Ta tur e elementonan, ku nos a trata di splika, a bini huntu i a kousa e akshonnan katastrfiko ku a turna lug. Danki Dios ta un par di hende so a muri, pero e kos por tabata hopi pi. Hopi hende...”
17

“...kasi ta eksig pa e bira katliko estilo "Hulanda". Situashon ta kambia p'e, ora e mira poltika dun e porlomnos un idea ku e ta hasi algu pa su mes. Ora e haa su chns den organisashonnan (prinsipalmente di Iglesia) e ta probech, pero "sintiendo su mes" e ta resist un poko e paternalismo. Tg engeneral por bisa ku e ta baha kabes te ora ku otro mustr ku ta "kos di sokete nan ta hasi ku bo". E or'ei e ta rebeldi kontra institushonnan mes di Iglesia. Pero e ta kai den man di poltikonan ku ta sigui hunga ku ne. Porfin e ta mira un salida den sindikatonan i organisashonnan sosio-ekonmiko manera kooperativanan, pero den poko tempu no por logra forma bastante lider pa yuda guia un masa grandi. Algu di su propio balor e ta deskubr, pero formashon mes ta tiki. Loke e mes lo ke ekspres e no ta hasi nunka, ta otro tin di hasi p'e. Esnan ku a bini djaf no tin e mesun mentalidat, nan ta mas habr i...”
18

“...henter pueblo ni ta tur hende, ku nos ta yama e pueblo simpel, ta di akuerdo ku e loke a sosed. Simplemente e loke a pasa ta ekspreshon di loke tur hende tabata sinti, kisas hasta mayoria, no ta di akuerdo ku e sistema ku kos a bai. Ta e trahadnan prinsipalmente i un gran parti di desempleadonan a sali demostr i komet barbaridat pa ekspres nan mes i ku esei por konsider nan sintimentunan komo ekspreshon komo esun di e pueblo. 2. Poltika kier sigui hunga ku sintimentu di pueblo Poltikonan tur lo mester bati pechu i rekonos ku ta tur a sinta hunga ku sintimentu di pueblo. Ta simplemente a trata di kohe poder i manten poder. E grandinan di ntes kier sigui ta grandi i si mester kumpra pueblo ta hasi. Algn yu di pueblo ku a subi, ta parse infekt di e mes sintimentunan aki. Hasta hende sin kapasidat sufisiente ta sali eleg i ta sinta pomada den legislatura durante aanan largu, sin e mnimo di kontribushon di nan parti. E koalishon di islanan ta pone ku Krsou tin di baha kabes, maske un partido,...”
19

“...mnos rekurso tabata drenta kohe loke tin nan dilanti. Kosnan di uso i kosnan ku sigur e personanan ei no tin uso pa nan. Un anarkia kompleto tabata reina. Den destrukshon, ningn hende ta para mira kiko tin di hasi, tur ta aktua sin pensa. Tabata imposibel pa stp e masa, ku simplemente a bira loko, a prd kabes. Ehmpel di e deskonsertashon aki tin hopi: Un grupo di hben ta drenta un negoshi i kohe motersaikel pusha subi seru, sinta i baha hasiendo zonido ku nan boka. Meskos ku mucha chikitu ku ta hunga. Pa stp nan di destru i yena e lug ku awa, ku nan ta saka di laman basha den e negoshi pa "paga kandela" ku no tabatin (!), ta mustra nan ku tal otro kaminda un kandela nobo a kumins. Mientrastantu ta tee marinir, ku a bini pa yuda domin un situashon ku a sali for di man i ta para kla pa kumins bati nan trankil. Ta mustra e hbennan ku tal kaminda un kandela nobo grandi a kumins. Tur ta plama paa i sali na kareda. Situashon einan ta normalis atrobe. Tur kaminda ta meskos i no tin manera pa para...”