Your search within this document for 'formal' resulted in 15 matching pages.
1

“...15 sekular (diosesano, ku no ta pertenes na ningn rden ma ta simplemente orden saserdote) ku tabatei, a keda. Ora ku vikariato a haa yudansa di suman di Rosendaal i despues frateman di Tilburg i tambe suman di Breda pa hospital, e or'ei ya tabatin un Iglesia formal na Krsou i tur e otro islanan. Ripar ku e pueblo humilde "di kol" ta kasi kompletamente katliko. Mons. Niewindt, e prom vikario apostliko, konsagr obispu, tabatin gran interes pa pueblo. Maske e mes tabatin katibu pa sirbi', e no a laga di buska tg emansipashon di katibu. El a organis trabou di mishon i despues di dje tabata muchu mas fsil pa dominikanonan turna ofer di e susesor di Mons. Niewindt, Mons. Kistemaker. Interior di Misa di Santa Ana, pro-katedral den aanan 1920/1930. E klero i religiosonan tur tabata bini di Hulanda; hasta Mons. Niewindt a funda un seminario na Barber, pa seminarista hulandes ku lo traha na Krsou. No a pensa ku nos hendenan mes lo por a yega na saserdosio. Sigur ku e nivel kultural di nos hendenan...”
2

“...lanta nan mes sindikato ta aserk Volksbond, ku ya tin pader Verriet komo reorganisador. Maske e papel di Volksbond den e wlga no ta tur kla, e grupo ta duna su apoyo pa yega na un solushon. Verriet i John Horris Sprockel ta hasi esaki posibel. Na un momentu dado ya kos ta bira peligroso, kompania no kier tende pa rasonamentu, mester baha sn di trahadnan. Esakinan no ta asept ku ta konsider nan mnos ku otro ku ta bini di af. E wlga ta turna un rumbo violento i tin tiramentu di piedra, lantamentu formal. Felix Chakuto, nabegante ku ta yega ku barku di af, ta drenta e lucha i ta lanta hendenan, konvensiendonan ku no por spera mas, ta basta. Tin algn morto di hendenan di kompania i un seora sint den su kas tambe ta haa tiru desvi di polis i ta fayes. E wlga ta plakia i ta bini un "compromis" i trahadnan no ta prd tur kos. Algn di e lidernan ta kai ser i Felix despues di algn dia ta entreg su mes i tur ta bai ser pa basta tempu. Ya trahadnan tabatin idea di lanta un "bnt" di trahad, pero sin e...”
3

“...65 Dr. M.F. da Costa Gomez Un figura ku no por laga di menshon riba su mes ta e hmber chikitu di estatura, ku su barba pa "rspt", ademan formal i digno, postura no masha natural, poko studi, wowo chikitu penetrante, un frenta ku ta demostr ku ei tras mester tin un arsenal na idea i pensamentu, enfin un hmber bon plant riba su Mr. dr. Moiss F. da Costa Gomez, "doktor" den boka di pueblo, rondon di su siguidornan. Gomez ta bai studia na Hulanda. Pa problemanan personal e tin di kita for di Canisiuscollege, di pader jesuitanan na Nijmegen, un aa i mei m.o.m. prom ku eksamen final. E ta studia pa su mes i ta present pa eksamen resultando eksitoso a pesar di e poko tempu ku e tabatin pa prepar. Gomez no ta ken pa laga ningn hende strobe ora e kier logra algu, a no ser pa forsa mayor of pa manehonan strao. Segn un pader jesuta ku a konos'e: Gomez tabata un di e estudiantenan mas kapasit, pero ku tabata sa tambe kiko e ke. Su estudio di derecho e ta sigui na Universidat katliko di Nijmegen. Tur...”
4

“...pa haa poder i manten e derecho atkir di e pueblo simpel katliko. Ta hasi "uso" di pueblo: esnan mas dsil i humilde, di den kunuku, ta pertenes na partido katliko i esnan mas "rebelde", (esunnan ku nos a yama "proletario".) ta demokrat. 3. Korsou ta drif i landa den zeta E di dos guera mundial a konsum zeta na kantidat. Petroli a gana guera nan ta bisa i por ta masha bon. Segn nan ta bisa e bataya formal na Nort di Afrika a haa tur zeta pa aliadonan for di Krsou i Aruba. E islanan ak a mira nan refinera ta traha na ful kapasidat. Plaka ta lora kasi sin lmite. Komersio ta den un "boom" formal, ma na mes tempu nos ta mira artesanonan ku apnas ta haa un chns chikitu, ta bai dispars tg ora kos drecha. Si ntes tur kos tabata miseria i limitashon awor ta parse ku tur kos por i tur hende ta gasta. Lo tabata interesante tambe pa studia gastamentu di nos pueblo durante guera i djis despues di guera i su konsekuenshanan. Krsou no a keda ku muchu kos despues di e formidabel oumento di rikesa durante...”
5

“...lanta pa kumins enkamin, move e pueblo den sirto direkshon. 2. Kuadro poltiko totalmente nobo Despues di 1945, ora ku Partido Democraat gana elekshon ta surgi un malkontentu formal den filanan di Partido Catlico Curasoleo. Den e temporada ak, tin un Ronde Tafel Conferentie pa disid tokante outonomia pa nos islanan. Gomez ta bai Hulanda pa represent islanan di Karibe hulandes i ta boga pa su ideal di semper: outonomia. Inkomprendibel ta e aktitut di sierto lidernan di su mes partido, ku den persona di sr. Ch. B. Debrot, ta manda un telegram Hulanda pa mustra ku pueblo ainda no ta "rijp" (hechu, madur) pa un outonomia i ku Gomez no por papia pa Partido Catlico Curasoleo, maske no ta e partido a mande Hulanda pa partisip. Esaki huntu ku un kontroversia den korant entre pader Mhlman i Gomez, ta provok un kiebro formal entre Gomez i klero. Di tur banda hendenan ta buska kousa di e derota. Mons. Verriet ta pidi diferente figura prominente pa duna nan opinion personal. Lstima ku archivo di disesis...”
6

“...trese otro tipo di problema estatal f mas bien gubernamental. Di tur manera awor ta "koalishon di isla" ta bai disid futuro di Antia. Tur partido, prinsipalmente di Krsou ta bai buska awor un relashonamentu di Hulanda. Partido Democraat ta buska relashonamentu ku Partij van de Arbeid, sosialista i K.V.P. di Krsou ta sinti su mes li na K.V.P. di Hulanda. Te na unda e relashonamentu ak ta yega ta un kos ku lo mester studia detenidamente ainda. Partido di Gomez, esta Partido Nashonal no tin relashon formal ku ningn, maske ta lgiko ku K.V.P.-hulandes tin basta kontakto ku e partido ak. Ta di komprond ku pa e grupo hulandes, ta sumamente difsil pa...”
7

“...99 Nunka e partido ak a logra muchu riba su mes, apesar ku tabatin hende ku a traha duru i ku motivashon berdadero pa hasi algu pa pueblo pero nunka a logra. Tempu di elekshon kos tabata brua formal. Pa e delaster elekshon na kua Partido Katliko (KVP) a tuma parti (1963) a yega momentu ku pueblo no tabata sa si e partido lo djin Partido Democraat si f no. No por yega na un desishon definitivo i pueblo a kaba di deskontrol, hopi hende a bira lomba pa partido. Ora ku despues e partido djin kompleto ku Partido Democraat tabata su morto den bista di pueblo. Un dirigente a deklar pblikamente durante un reunion di estudio na kua e tabata pertenes ku "mi a kere ku tabatin sikiera algun idealista mas den partido, pero awor si mi tambe ta bai buska pa mi mes". Lstima pero e tabatin rason mirando kon kosnan ta birando. Mintras ku obispu Zeppenfeldt a deklar ku: p'e e partido katliko (KVP) ta e trabou esensial di Iglesia na Krsou, awor e vikario apostliko nobo mons. J.M. Holterman ta prohib e partido...”
8

“...109 tur miembro di credit union a kumpra i diferente otro hende mas. Esaki a bira e manual di credit union te dia di awe. Dia 9 di yanari di 1958 a hasi di Credit Union Colon, Credit Union Santa Famia, tres dia despues credit union Santa Ana pa trahad di haf a lanta. Esaki ta e prom dos Credit Unionnan ku a lanta na un manera mas formal. Pa komprend balor di loke e movementu ak a trese den e temporada bru ak nos por duna un ehmpel masha elokuente: durante un reunion di komishon di krdito di un kooperativa, dos miembro ku tabata amigu ntes, pero ku despues, pa motibu ku kada un tabata di un otro partido, a keda aanan largu sin sikiera kuminda otro, awor nan ta sint den e mes komishon i tin di diskut problema di e hendenan ku nan mester yuda. Despues di tantsimo aa ata nan awor ta kombers manera nada no a pasa. Straesa pa e echo ak a pone ku nan a konta un saserdote e estupides di laga poltika drenta bida di hende asina. E mes grupo ak di miembro, tratando kaso di un fiansa ku nan mes nunka...”
9

“...eksploshon violento ku a turna lug despues na Krsou. Un sintimentu marga a keda naturalmente den henter e partido Nashonal den legislatura. No ta esaki so, ma na un momentu dado un grupo di E. Voges, Fifi Rmer i Carmen Campman Zielinski ta vota huntu ku partido Demokrat alegando, ku nan tin di vota segn nan konsenshi, kibrando ku "disiplina di partido". Gmez desilushon, pa tantsimo problema ku e tin di enfrent, ta prd un poko e kontrol riba "su" partido i di ei ta bin result despues un kiebro formal ku ta bai duna bida na un partido nobo ku nmber di U.R.A. (Union Reformista Antiano). Partido Demokraat tampoko no ta falta su problemanan, pero deb na su mih organisashon interno, mas estrikto, ku poder den man di un grupo redus, ku tin mando (esta sierto famianan), ku e oportunidat tambe di hunga ku fasilidatnan di gobirnu (Volkskredietbank i Bouwkredietbank, beka, kas di pueblo etc. etc.) nan por ehers un mih kontrol riba e pueblo. (Krda loke nos a mustra ku ta pa "kos" pueblo ta biba awor...”
10

“...Evertsz a retir di partido URA i bai bk den seno di Nashonal. Otronan a keda. Hasta tabatin miembro ku a bishit e Instituto di Formashon Poltiko di demokrasia kristian na Caracas IFEDEC. Na Krsou mes tambe a kumins ku sirto sistema di formashon, tantu sosial komo poltiko, pero pa poko tempu numa. Falta di eksperensha, falta di formashon sosial i e afan pa mustra ku nan mes por, a pone ku diferente hben a laga e asuntu di formashon un banda i kere ku nan por dal bai. Si tee kuenta ku e atakenan formal i violento tin bi di parti di "VITO", ku no ta tee konsiderashon i e falta di apoyo finansiero di parti di empresanan, ku manera ta kustumber ta sosten partidonan tradishonal fuertemente, U.R.A. no por tabatin bida largu. Maske kuantu a mustra diferente di e integrantenan ku ta nesesario konos pueblo i su manera di biba i husga tambe di traha huntu ku nan den nan mes organisashonnan, ta difsil pa hbennan so logra konfiansa i interes di e pueblo votado. Algn bes U.R.A. ta saka un persona, pero...”
11

“...121 tradishonal ta pasando den un krisis formal, maske den nan manera di aktua no por nota muchu kos. Pa desgrasia di e pueblo esaki tabata berdat. No tin guia, no tin vishon, no tin konosementu ni kompendementu di loke ta bibando den pueblo. Huntu ku un situashon ekonmiko ku kada dia ta birando mas difsil, algu mester bai pasa. 3. Ekonomia, problema insuperabel Isla di Krsou, ku su pobresa normal, sin nada den supsuela, sin mineral, sin mas ku poko fosfato, sin awaseru, ku poko tera frtil, na kantidat limit, ku un solo ku ta kima tur loke ke purba nase den sekura, ku su bientu karg di kalor den dia i su aire fresku anochi, konstante, ku nunka kier laga di purba duna nos un tiki alivio, e isla ak no tabatin nada di of res na ekonomia mundial sino un haf natural famoso, su solo i tiki playa pa esnan di tera mas friu por disfrut. Su hendenan, di bon natur, humilde i simpel a mira ku ta e haf, ku solo, ku bientu so a ked. Algn ta probech di e haf tur ku tin. Hulandesnan a haa e chns di nan...”
12

“...kuestion di rekonos bo fout, bo fayonan ku a kousa destrukshon i a trese desgrasia i estankamentu di progreso den pueblo pa basta tempu. Ningn hende ku sano huisio lo kier a kousa 30 di mei na Krsou deliberadamente ni boluntariamente, ni sikiera esnan ku a kima i hrta. Ta kuestion di sinta 'wor i studia, medit, mira kiko a bai robes pa evit den futuro un ripitishon di e tragedia ku ta tras di lomba. Dios laga ku hende sia di su pasado i di su erornan. Den su karta djis despues di e lantamentu formal ak, mons. Holterman ta mustra eksaktamente riba esaki: "no kulpa, sino rekonos ku nos tur tabata fout". 1. Un pueblo ta prd kabes i ta distru su lug Durante dkada di 60 pa 70 pueblo di Krsou a pasa den kambionan formidabel sin kai na kuenta kiko ta pasando. E pueblo a krese na un manera ku ningn hende no a spera nunka. E tabatin chns di biba su mes bida un poko. Huntu ku algu di industria a bini algu di progreso. E pueblo a mira kantidat di estranhero basha bini riba Krsou i basta hopi a keda...”
13

“...Latino-Amerikano no ta yega Krsou i tg nos ta biba den sirkunstanshanan similar, ounke no ku e mes gravedat: ta un Iglesia met den misa i no tantu den bida di pueblo. 5. No por warda mas pa adapt nos enseansa Situashon na nos institutonan di enseansa ta sigui meskos ku ntes. Tin sierto adaptashon den bukinan na skol bsiko, pero henter sistema eskolar ta sigui Hulanda den tur kos i no ta prepar e hben adulto pa su mes maan. Sikiera tin mas atenshon pa enseansa tkniko i esaki ta oument na un manera formal. Tambe tin chns pa haa beka muchu mas fsil ku ntes pa e ramo ak di enseansa. Bida moderno ta eksig e interes ak. Skolnan di instrukshon sekundario tambe konos un kresementu. Pueblo tin interes pa manda su yu bai eduk mas ay. Tg no por bisa, ku engeneral nos skolnan ta sigui e desaroyo di nos pueblo ni ta adapt na mentalidat di nos hendenan, ku ta distinto di hulandesnan. Tur kos ta parse dirig riba un pais desaroy. No ta foment sentido di solidaridat den pueblo, no tin e atenshon pa formashon...”
14

“...enorme kantidat, pero pa bisa ku tabatin un resurgimentu formal di ekonomia den kua e pueblo mes ta partisip ta leu di realidat. Kisas lo mester a bini ku un formashon pa empresarionan mes, den sentido di un responsabilidat sosial pa henter komunidat huntu ku e motivashon di pueblo trahad, empleado. Haf nobo ku diferente fasilidat moderno. Banda di haf a ekspand fasilidatnan enormemente: haf di "container", oportunidat pa empresanan "tax free". A oument fasilidatnan di aeropuerto i esakinan ta sigui krese. Algn fbrika ta estables nobo i algu mas nos ta produs lokalmente. "Curinde" sigur a duna hopi bon resultado. Kompanianan OFF-SHORE a kumins na gran eskala i pa aa ta grda kaha di gobirnu, ma kantidat di plaka ta bai na "asistensha" ku nderstant. Poko poko situashon, ku a kumins normalis i hasta krese, di glpi a haa un sla duru ku e restrikshonnan di gobirnunan di eksterior pa kompanianan off-shore, ku ta keda redus di un manera formal, kousando problema pa gobirnu. Refinera Shell ta menas...”
15

“...den misa. Matrimonio miksto no ta problema asina grandi mas. Konsilio di Vatikano a sanshon loke tabata biba i krese den pueblo i a duna direkshon. Pueblo ta sinti su mes mas liber, pero ta keda e aoransa pa loke tabata ntes. Hopi no ta komprend e kambionan ku ta turnando lug den Iglesia. Esei un ku un sekularisashon 1 ku ta turna lug rnt mundu, nos ta haa nos ku un problema basta grandi. Pueblo no tin sufisiente konosementu di loke ta pasando, matrimonio ta prd balor, sks ku ntes tabata un tab formal, awor ta kos...”