| 1 |
 |
“...Presentashon
Tabata na aa 1971 dia 23 di oktober, durante un fakansi na Roma. Di repente a drentami un idea di pone riba papel, e loke diferente bia mi a splika persona i gruponan: algn idea tokante desaroyo di nos pueblo den e siglo ak. Prom ku 30 di mei 1969: pa e grupo poltiko nobo, U.R.A., mi a hasi meskos. Sinembargo ningn hende no kier a komprend i tur kos a sigui su kurso, resultando den un gran debakle ora ku obreronan a lanta i a kima gran parti di nos stat.
Un pueblo ta meskos ku hende. E ta nase i krese i den su kresementu tin influensha di su ambiente, di susesonan anterior den su historia; tur ta determin hopi bia su futuro.
Tirando un bista atras nos lo por mira den futuro si nos buska rais di e susesonan i e loke a motiv un sierto manera di biba i aktua.
Pueblo di Korsou den esaki no ta diferente di otro pueblonan mas grandi. Wl por bisa ku pa pueblo antiano i kurasoleo en partikular nos ta haa mas difikultat i na mes momentu mas fasilidat ku den otro kasonan.
Mas difikultat...”
|
|
| 2 |
 |
“...i ta un di e fundadornan di Partido Katliko Kurasoleo.
Otro asuntu interesante pa menshon ta e diskushon den korant entre "un shofr" i dr. C. de la Try Ellis. E lucha intelektual ak por sierto tabata basta fuerte i ora ku dr. de la Try reklam ku e "shofr" no por ta un shofr ma hende ku kier skonde su nmber, ta result ku ta pader Reginald Dellaert O.P., e pader ku a sigui trabou di pader Verriet den Volksbond i mas tantu i prinsipalmente komo redaktor di La Union. Pader Dellaert despues di un fakansi na Hulanda ta keda nombr pa bai traha na Zuid Afrika, presisamente kaminda tin "apartheid". Esaki ta un momentu importante tambe kaminda ta kumins un kiebro entre e lite form pa Iglesia katliko i e pueblo ku algn saserdote na kabes. Verriet mes a kumins ku e distanshamentu ak ora ku el a buska hende pa forma direktiva di Volksbond na prinsipio di aanan binti.
Na kabes di Volksbond nos ta haa pa hopi tempu komo presidente e famoso John Horris Sprockel, un maestro di skol gradu na Hulanda, ku alma...”
|
|
| 3 |
 |
“...skol den organisashonnan pa hubentut, den trahamentu di kas, oumento di skol ku idea pa forma hende tambe den ramo di tknika, deporte etc.
Sinembargo mester nota, no simplemente pa ripit, ma pa e importansha ku e tin pa mas lat, ku aki atrobe nos ta haa tur aktividat konsentr den man di algun figura klave, sin ku direktamente masa di pueblo mes ta tuma parti den desishonnan. Mester rekonos wl ku e aktividatnan ta enorme durante e temporada ak. Figura manera pader de Bruin O.P. ku durante su fakansi ta kolekt sn i ku esei por kumins organisashonnan manera K.S.C. (Katholieke Sportcentrale) i K.J.C. (Katholieke Jeugdcentrale) pa hbennan manera Jonge Wacht i klupnan di deporte. Tambe ta logra traha dos misa: di Jandoret i di Groot Kwartier. Na Groot Kwartier n kaminda Obispu lo a dese, esta na kaminda grandi ma mas paden; despues s tabata por a lanta un "krki protestant" na kaminda grandi.
Ta un gran lstima ku e trabounan ak a tuma tantu esfuerso i tantu tempu, ku apnas a sobra tempu pa e formashon...”
|
|
| 4 |
 |
“...mester tuma lug. E ta sigui sosten Volksbond tur ku tin. Reunionnan anual ta gran akontesementu pa pueblo, ku asistensha di digna-tarionan manera obispu, gobernador, vikario di padernan i diferente personalidat di gobirnu mes.
Sindikalismo
Gruponan ku Volksbond ta organis ta: chofrnan di bus (San Cristobal), panadero, maestronan di skol (Don Bosco) i un ku ta bai result hopi importante ta S.C.E.O.M. (Sosiedat Catliko pa Empleado di Ofisina i Mostrador).
Tempu ku pader de Bruin a bai Hulanda pa fakansi na anda 1936, e tabatin kontakto ku K.A.B. (Katholieke Arbeiders Bond) riba petishon di mons. Verriet. A yega na un areglo ku lo a bini Krsou un persona di sierto eksperensha pa yuda Volksbond lanta un Central di Organisashonnan obrero, riba su mes i los for di Volksbond, un Sentral Obrero pues riba su mes. Asina a yega Krsou mr. Stephanus van der Meer, mand pa K.A.B. (Katholieke Arbeiders Bond). E persona ak no a keda muchu tempu i despues di masha poko mes ta bolbe Hulanda, pa djis asina bini...”
|
|
| 5 |
 |
“...kaso di p. Dellaert (aanan binti) tabata mustra den ki direkshon henter e manera di pensa di klero tabata bai. Den un kontroversia, hib den un korant lokal (katliko), entre "un shofr" i Mr. Dr. de La Try Ellis, figura prominente di lite katliko, de La Try Ellis ta kumins kritik e persona di "un shofr" bisando ku e no ta tribi di pone su nmber bou di su artkulonan. Den siguiente nmero ta sali un artkulo firm: P. fr. R. Dellaert O.P. "un shofr". Ku esaki hende por a komprend, ku despues di un fakansi, Dellaert lo no a bolbe Krsou mas. Krtika, riba e figuranan importante asina pa Iglesia, no ta bonbin.
E mes mentalidat a sigui i no ta primint nada bon pa pueblo.
Idea di mons. Verriet pa lanta un sentral di obrero a frakas manera nos a mustra. Awor ta poko sindikato, ku ainda ta organis bou di Volksbond ta kaba na nada. Don Bosco, ku no ta un sindikato luchado, lo sigui eksisti pa basta tempu ainda, pero no ta ofres muchu kos pa e grupo di trahad. S.C.E.O.M. tampoko no tin lidernan adeku, meskos...”
|
|
| 6 |
 |
“...89
Krsou, mintras ku den e bntnan di Partido Democraat nmbernan ta mas bien ingles of srnam.
Interes den tur bnt ta bai kasi eksklusivamente na asuntunan salarial. Poko ta e aspektonan sosial di kondishonnan di trabou ku ta bini dilanti. Oranan di trabou, overtaim, fakansi i kuido mdiko, promoshon i areglo di retiro, penshun i seguronan ta kosnan ku apnas ta keda menshon.
Legislashon sosial ta basta pober ainda, pero den esaki tambe D.P. ta bai mustra mas inisiativa.
No tin ningn kaminda un interes pa movementu kooperativista ku sigur lo por a yuda tantu den formashon di lider, komo den atenshon pa nesesidatnan di pueblo i mayor desaroyo di pueblo i partisipashon den ekonomia nashonal.
Komienso di Credit Union
Na prinsipio di aanan sinkuenta ta bai kumins awor un movementu nobo, ku lo tin mas influensha den pueblo di loke hopi por a pensa. Den
Colon, e bario ofisialmente mas miserabel di Krsou, un saserdote antiano, ku apnas poko tempu a regres Krsou ta kumins ku un grupo di hben un kooperativa...”
|
|
| 7 |
 |
“...Merka nan ta usa pa (labour)-union, ku ta un sindikato. Falta esaki di konosementu, f ta "his master's voice" nos mester mira den un akshon asina. Sr. Jules Rojer, propagador di credit union ta kontest'e debidamente i e asuntu ta keda einan. Pero e ta indikativo.
Otro detaye di e loke ta pasa den e tempu ak ta e kaso di relashonamentu ku movemento internashonal di cooperativanan di kredito. Sr. P. Armstrong, miembro di sindikato di petroleronan, ingles di Islariba (Dominica?) a konos durante un fakansi na su isla natal e movemento di credit union. E kier a kumins den su grupo, pero no tabatin muchu interes. E ta skirbi e organisashon internashonal CUNA, na Madison, Wisconsin i nan ta bise ku sr. Aston Bailey, nan representante pa Caribe lo bini Krsou. CUNA a avis credit unionnan mes tambe ku Bailey ta bini. Ora Bailey yega, un delegashon di petrolero ta na Hato, meskos tambe e inisiador di e movementu. Komo petroleronan no tabatin nada ainda, ta simplemente un bishita nan a risib i di ei no...”
|
|
| 8 |
 |
“...atenshon. Tin momentu ku tur sindikato huntu ta sinta na mesa i diskut asuntunan di interes komun. Union sinembargo mas struktural ainda ta hopi leu i lo dura basta prom ku yega asina leu.
A.B.V.O. e sindikato di mtenarnan tambe konos kambionan radikal. No ta fsil asina pa nan wlga, ma e ta sosed ora no tin salida. Ta difsil pa logra muchu kos den tempu di berans i asina dirigentenan ta logra ku trahadnan di gobirnu tambe ta asept pa entreg ora kos ta difsil. Nan ta prd un areglo hopi faborabel di fakansi, oumento normal p.e pa aanan di trabou i ta bini areglo nobo di enfermedat.
Otro empresanan tambe den kua gobirnu ta akshonista prinsipal, sa tin nan problema i ei ta A.B.V.O. ta represent trahadnan, maske nan no ta mtenar mas.
Asina problema ta present den e sindikato, ora ku algn empresa semi-gubernamental ta duna fasilidatnan ku gobirnu mes ta nenga su trahadnan. Esaki no ta fasilit trabou di sindikato pasobra diferenshanan por ta konsiderabel.
Den e mes A.B.V.O. otro kambio ta ora ku asept...”
|
|