1 |
 |
“...labornan sosial.
Loke ta interes tur hende, hasta e pueblo ku no sa mes di kiko ta trata presisamente, ta e kuestion di outonomia, Gomez su kuki. Aki nos ta kere ku ta trata simplemente di e lucha pa poder. Esnan di ntes kier buska un manera di kontinu ku nan posishon i esnan nobo (Partido Catliko Curasoleo) pa haa poder i manten e derecho atkir di e pueblo simpel katliko. Ta hasi "uso" di pueblo: esnan mas dsil i humilde, di den kunuku, ta pertenes na partido katliko i esnan mas "rebelde", (esunnan ku nos a yama "proletario".) ta demokrat.
3. Korsou ta drif i landa den zeta
E di dos guera mundial a konsum zeta na kantidat. Petroli a gana guera nan ta bisa i por ta masha bon. Segn nan ta bisa e bataya formal na Nort di Afrika a haa tur zeta pa aliadonan for di Krsou i Aruba. E islanan ak a mira nan refinera ta traha na ful kapasidat.
Plaka ta lora kasi sin lmite. Komersio ta den un "boom" formal, ma na mes tempu nos ta mira artesanonan ku apnas ta haa un chns chikitu, ta bai dispars tg ora...”
|
|
2 |
 |
“...mester trata na kontest, pero lo mester ta un kontesta prktiko ku mira riba futuro. I ta nt esei ta loke ta parse ku ta keda nos grandi. Nos a mira un pueblo deskontrol, sin lider, koriendo tras di esun(nan) ku ta ofres nan mes komo salbador di pueblo. Pero al fin i al kabo situashon ta keda meskos, hasta por bisa e ta bira pi.
1. Un pueblo ku ta prd kara
Efektonan di sklabitut no ta kaba lih den pueblo. Krsou tampoko ta un eksepshon. E ansha pa ta igual na esun ku ta domin, e identifikashon ku esunnan konsider grandi (ku plaka, kol i kabei) i importante ta inkreiblemente fuerte.
Diferenshanan ku tabata eksisti no a kambia muchu ku e imigrashon di estranheronan. Prinsipalmente e elemento hulandes, ku ta biba riba Isla (Emmastad) i despues ta estables na Julianadorp leu for di e pueblo di den Suffisant, na Kwartier i den barionan rnt stat, ta asentu e enorme distansha ku ta eksisti. E hulandesnan ak, bib riba nan mes tras di waya, ku nan mes skol, kancha di deporte, nan mes supermerkado i tur...”
|
|
3 |
 |
“...stroba tur desaroyo positivo i konstruktivo. Esaki ta krea impreshon di un situashon hopi steril. No por gobern kasi i pronto lo tin otro elekshon pa Staten i mester yega na firmamentu di un Statuut, ku ta garantis poblashon su outonomia tan dese.
Ironia di e situashon ta ku no ta Gomez, profeta pa pueblo, kende su ideanan tog a sali den Statuut, ma su kontrinkante poltiko Efrain Jonckheer, desendiente di e gremio ku semper tabata na mando, ta bai Hulanda i ta sinta firma e dokumento, un di esunnan mas importante pa Krsou. Un ironia grandi, pero realidat ku pueblo i mandatarionan mes a krea. E glpi ak pa Gomez mester tabata formidabel i nos no ta kere ku nunka mas el a rekuper kompletamente. Resultado di su lucha, su ideal, despues di tantu estudio i trabou, ta keda firm, no pa e mes sino pa su atversario poltiko, di kapasidat sigur inferior i sal di e grupo ku presisamente e kier a hala un banda.
Di otro banda, pa Krsou mes, resultado di elekshon pa eilandsraad ta result den un viktoria...”
|
|
4 |
 |
“...Ill
amerikano, ku ta basa su mes riba "konsumidornan" mas tantu, mintras ku e movementu ku nan mes a konos for di Canada franses (caisses populaires) ta dirig na kooperashon pa produkshon. A purba sigur na Krsou tambe, maske ta na eskala redus, pero e nesesidat di nos hendenan i e falta di formashon, a hiba e movementu mas den direkshon di krdito pa konsumid. Asina maske e kooperativanan ak a result basta fuerte, prinsipalmente esunnan den diferente empresa i gremionan trahad, apnas algun ke otro a logra un akshon komunitario den barionan.
Sigur, tabatin e nesesidat ku mester a kubri mesora i e falta di sentido sosial den pueblo, ku pa di prom bia ta han e ku sorto di akshon asina, kaminda e mes mester tuma su futuro den su mes man, no ta un kos asina fsil pa logra. Un kos a keda grab den pueblo i esei ta ku e movemento ta di pueblo i pa pueblo, maneh pa e mes pueblo.
Den poko tempu idea di credit union ta plama. Na fin di 1959 tin 9 kooperativa ku riba 500 miembro asosi.
Un grupo di srkulo...”
|
|
5 |
 |
“...otro problema di rden prktiko ku ta tee nan okup i e kos prinsipal ta e pida pan di kada dia, ku ta algu ku nan no ta mira tin relashon ku prktikanan religioso.
E seminario ku a lanta na aa 1955 pa forma nos mes hbennan pa karera eklesistiko no a duna muchu fruta, maske kon i kuantu a purba. Aki tambe e manera di pensa hulandes ta demostr di no ta adapt na mentalidat di hendenan di Krsou.
Diferensha denter di klero hulandes mes, ku ta e gran mayoria (apenas tin algn yu di tera) i mentalidat di esunnan di ntes i otro di despues di gera ku ideanan poko radikal, den bista di pueblo no ta kos ku e ta kustumbr ku ne.
Reunion di Credit Union den bario.
Pero a pesar di tur renovashon ku tin, e interes pa e bida normal di pueblo kasi no t'ei. Kursiyonan di Kristiandat, ku lo mester a hiba religion direktamente den bida di tur dia, komo fundeshi di un vishon nobo di bida humano, no tin e efekto ku a spera di dje.
Holterman a hasi tur su esfuerso, el a mira hopi bia na unda mester pone atenshon. Despues...”
|
|
6 |
 |
“...156
6. Pueblo tin su organisashonnan, ma ainda tin falta di lider
Di tur e organisashonnan ku pueblo a konos den e siglo ak, esun ku a desaroy den poko tempu i bira esunnan di mas importante sin duda ta sindikatonan.
Inisiativa tabata den man di Iglesia, despues di un oumento konsiderabel, kambionan den bida di hendenan di Krsou a pone ku nan a pasa engran parte den man di partidonan poltiko. Despues atrobe ta bini gruponan totalmente riba nan mes te por fin trinta di mei ta hasi sindikalismo un movementu outntiko di pueblo trahad kompletamente liber.
Maske kon divid nan ta e kambionan efektu a result benefisioso pa desaroyo di pueblo, aseptashon di gremio di obrero komo un forsa ku mester konta ku ne. Ma kos no tabata dje fsil ei manera e ta pinta.
Tabata nesesario un kolaborashon di tur grupo di obrero pa sali di e revolushon anrkiko ku a turna lug. No tabatin union berdadero, mas bien un kooperashon di momentu. Plannan pa futuro no tabatin di ningn sorto. No por a yega na diskut na drechi...”
|
|