1 |
 |
“...su opinion. Tabatin kos muchu mas importante ta sosed tambe e tempu aki, di tal manera ku lo e no tabatin muchu atenshon pa e problema menor aki. Esei lo por a duna nos un impreshon mas eksakto di pensamentu di e gran figura ak.
En todo kaso e glpi ak pa K.S.C. tambe tabata duru i henter e trabou hasi, for di e momentu ak ta haa un sla i ta kumins debilit. No tantu pa e hecho mes, sino pa e tendensha di kibra ku paternalismo.
Un kos importante pa Iglesia ta e kaso di Amigoe di Curaao ku a bira diario. E korant ak ku ta hopi les mes pa tur esnan ku sa algu di hulandes, tin un redaktor ku no tin miedu di enfrent hasta gobernador. Korant den tempu di guera ta sali ku hopi kolumna bash, ku lter grandi skirbi "censuur", e sensura ku mester a kontrol loke ta publik den tempu di guera. Esaki mes ta duna e korant un gran aseptashon, pasobra hende lo ke sa kiko ta e kosnan prohib pa lesa. Ma na mes tempu den korant dirig pa dr. Johan Hartog,3 ta sali varios bia artkulo di parti di klero, ku ta sinti...”
|
|
2 |
 |
“...mira ni a kere ku instrukshon sekundario por a bira un nesesidat.
A.M.S. Peter Stuyvesant, prom instituto di edukashon sekundario na
Antia.
Gran parti di estudiante di e skol nobo ta hende di basta edat, no mucha chikitu pasobra ta despues di M.U.L.O. por sigui e kursonan di A.M.S.. Mayoria di hbennan ta di skol katliko i ta pasa pa A.M.S. Peter Stuyvesant, skol di gobirnu. Awor e kontakto regular na skol ku protestantnan ku no tabatin rose ku yu di pueblo i meskos hudiunan, ta bai tin kontakto diario na e skol aki. Atrobe un elemento di kambio den bida di nos pueblo, maske ta trata di un grupo chikitu.
Enkuanto instrukshon religioso, meskos ku tur otro skol, na A.M.S. tambe e diferente religionnan tin derecho di duna instrukshon religioso na e dispulonan di nan mes religion. Nunka Iglesia no a hasi uso di e derecho ak den kaso di instrukshon primario, pasobra mayoria di skol ta den man di Iglesia, pero awor ku ta un skol sekundario tin, awor si ta un nesesidat. Esaki tambe ta un paso nobo...”
|
|
3 |
 |
“...ta bai lanta for di e destrukshon makabro ku tabatin na Europa i a pone henter mundu sufri. Krsou tambe ta bai sali di guera kambi radikalmente.
1. cf. Kasteel, dr. Annemarie: "Staatkundige ontwikkeling der Nederlandse Antillen" pg 74s.
2. Despues ta publik e artkulonan ak den forma di foyeto.
3. dr. Johan Hartog, doktor den teologa oriental, hmber inteligente i hopi independiente ta redaktor en hefe di "Amigoe di Curaao" durante di dos guera mundial, den e temporada aki korant Amigoe ta bira diario. E no ta muchu amigu di gobernador Kasteel ni di klero. Despues di guera e ta traha na biblioteka pbliko di Krsou i Aruba i ta skirbi diferente obra di historia di nos islanan te na su penshun. E ta kas ku Elisabeth Wouters, yu di eks-gober-nador. Aktualmente e ta biba na Salzburg, Austria....”
|
|
4 |
 |
“...80
marcha a perfekshon. Un propaganda ku atakenan hopi personal, aliment pa
korant diario na papiamentu i spa manera La Prensa (konos pa su posishon
antiklerikal) ta bira un arma poderoso i huntu ku e semanario krtiko "Lorito
Real" ta fortifik posishon di "democraatnan" konsiderablemente.
Partido Nashonal no ta
prd tempu i tur bario ta haa
nan mes lider. Un Fondo di
Outonomia ta lanta i ta kumpra
"Kas di Pueblo" den Penstraat.
Poko poko tur hende ta papia di
outonomia, sin sa hopi bia ta kiko
t'e nifikashon eksakto.
Hende muh, miembro di
partido ta lanta "Muhnan di
djarason", ku ta reun i yuda hasi
propaganda pa partido.
E situashon ta bai brua
mas tantu ainda ora ku riba rden
v j-D l j o * 4 di mons. Zeppenfeldt, kende ta
Kas di Pueblo den Penstraat.
rechas pubhkamente i
ofisialmente Partido Nashonal nobo, ta lanta PARTIDO KATLIKO DI
PUEBLO (KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ), ku e mes nmber ku e partido di
katlikonan di Hulanda.
Na Zeemanshuis den Klipstraat, na loke awe ta Rouvilleweg, e partido...”
|
|
5 |
 |
“...f spa ta nesesario (komersio, hotl, banko etc.).
Mientras mas e poblashon krese, mas nos ta mira ku pa e gran mayora di empresa idioma hulandes ta bira mnos importante. Un diferensha den trabou: den gobirnu f den sektor priva. Skol no ta prepar nos hendenan pa esaki.
Na kas tur Dios ta papia papiamentu i ora sende radio f televishon mayor parti di programa ta na spa i ingles, poko na papiamentu pero mnos ainda na hulandes.
Si nos turna korantnan, tin dos diario na hulandes (Amigoe di Curaao i Beurs en Nieuwsberichten pero tin un diario (La Prensa) i dos semanario (La Cruz i La Union) na papiamentu. Huntu ku Vit ta e medionan ku ta yega mas lih serka pueblo. "Mensahero" ku ta sali despues, den kual La Cruz ta inkorpor tambe ta na papiamentu.
Revistanan ku ta drenta Krsou ta na ingles i tambe spa pero relativamente poko na hulandes.
Biblioteka tin naturalmente gran kantidat di buki na tur idioma prinsipalmente na hulandes mnos na spa i ingles i otro idioma. Pueblo no ta hasi uso dje tantu...”
|
|
6 |
 |
“...Religion no tin nada mas di ofres?
Religion den e situashon ku ta trata di deskrib ta manera un oasis, un ambiente mas o mnos trankil, kaminda no tin frikshon mes ku ningn hende, e ta fuera di e mbito di poltika partidista. Holterman ta purba ku tur sorto di kos pa alivia e situashon prekario di nos pueblo, pa duna mas chns pa pueblo mes partisip mas tantu posibel den tur kos. E ta pasa p.e. hospital di Krsou pa un fundashon di laiko, meskos ta sosed na Aruba. Su interes pa korant "Amigoe" e diario katliko e ta trata di manten tur ku tin, hasiendo hopi esfuerso, pasobra ta un rgano ku lo por trese ideanan di Iglesia dilanti. Ma tur su esfuersonan tin poko resultado.
Ta bini inovashon litrgiko, ku orashonnan ofishal di Iglesia na idioma papiamentu, pero pueblo mes no ta komprend kambionan ku ta turna lug. Ta kambia religion mes ta kambia asina? No ta e katolisismo ku nan a konos, ku nan a lanta ku ne for di chikitu. Reglanan ta kambia drstikamente i na unda a keda e eksigenshanan di ntes...”
|
|
7 |
 |
“...reina i no tabatin asina tantu skol i hendenan ta biba hopi di benefisensia, religion tabatin un forsa grandi. Ora ku situashon drecha i hende por sia algu mas, ant e kier pensa pa su mes. E libertat ta riba tereno religioso tambe. Si tin un sorto di imposishon, maske ta ku man di felpa, e ta bai ranka purba los. Ora e haa kontakto ku hopi hende di otro religion e ta kumins sinti ku e mes tambe por disid mas tantu pa su mes. Ku e materialismo ku ta reina na mundu, ku kua tur hende ta haa kontakto diario, idea di mundu dirig pa klero ta bira opsoleto. Na Krsou tambe.
Krsou a konos un situashon di tera di mishon, kaminda mishoneronan tabata bini di e pais kolonisad.
Ku yegada di temporada di mayor independensha personal i kambionan poltiko e pueblo a kumins ekspres su mes ku krtika tin bia severo. Ku kambionan poltiko e kos a yega na un ekstremo, ku hasta por bisa a aleh gran parti di poblashon di prktikanan religioso.
Ni maske a bini un kambio grandi den sistema di evangelisashon, e dao hasi...”
|
|