Your search within this document for 'dia' resulted in 39 matching pages.
 
1

“...Presentashon Tabata na aa 1971 dia 23 di oktober, durante un fakansi na Roma. Di repente a drentami un idea di pone riba papel, e loke diferente bia mi a splika persona i gruponan: algn idea tokante desaroyo di nos pueblo den e siglo ak. Prom ku 30 di mei 1969: pa e grupo poltiko nobo, U.R.A., mi a hasi meskos. Sinembargo ningn hende no kier a komprend i tur kos a sigui su kurso, resultando den un gran debakle ora ku obreronan a lanta i a kima gran parti di nos stat. Un pueblo ta meskos ku hende. E ta nase i krese i den su kresementu tin influensha di su ambiente, di susesonan anterior den su historia; tur ta determin hopi bia su futuro. Tirando un bista atras nos lo por mira den futuro si nos buska rais di e susesonan i e loke a motiv un sierto manera di biba i aktua. Pueblo di Korsou den esaki no ta diferente di otro pueblonan mas grandi. Wl por bisa ku pa pueblo antiano i kurasoleo en partikular nos ta haa mas difikultat i na mes momentu mas fasilidat ku den otro kasonan. Mas difikultat...”
2

“...mester ta na nan trabou. Asina kantidat di hende ta bin biba den stat of rnt di stat, mas serka di Isla. Barionan manera Marchena, Wishi, Dmi, Charo, Suffisant, Groot Kwartier, Rancho, Buena Vista, Dein, Fleur de Marie i Nieuw Nederland ta barionan ku ta lanta nobo f ta krese. Meskos tambe varios "kur" den Otrobanda ta yena ku mas hende. E kasitanan ku nan ta lanta i ku algn di nan nos por mira te awe, ta kas di tabla, kubr ku bleki di kerosin, dak di zink. Ta hende ku ta traha mas ku ocho ora pa dia den petroli pretu i ta yega kas bon kans i tur shushi. Den nan kasita kayente manera fmu no ta kos di wanta i asina nan ta buska nan dibertishon paf di kas. Ni kargad di karbn na Mott no tabata pasa manera e trahador...”
3

“...pueblo simpel i pasifiko, yen di pasenshi i ku ta wanta tur kos, sin muchu sn ni chns, ni komodidat di bida, ma tin awor un gran parti ku tin di bringa pa su eksistensha i pa manten su mes. Tin tambe e otro grupo grandi ku ta probech di tur oportunidat i bo ta haa ku komersio ta krese i bankonan ta bai dilanti, meskos tambe ta lanta un grupo di mtenar i un klase media di empleadonan ku ta ofisinista. Isla despues di apnas algn aa. Situashon di Krsou i di yu di Krsou ta kumins komplik asina dia pa dia mas tantu i refinera ta un faktor ku mester tee kuenta kun tur momentu. Esaki ant ta e situashon di nos pueblo di Krsou den e prom parti di siglo 20, esta di 1900 pa m.o.m. 1935....”
4

“...24 St. Thomascollege na prinsipio di e siglo aki. di gran importansha. Tur aa dia di premiashon ta kongreg e grandinan di Korsou manera obispu, gobernador, inspektor di enseansa i tur ku ta sinti nan mes grandi, pa entreg premio di kondukta, aplikashon, spa, ingles, transes, aleman, matemtika, pintura, muzik, taip i steno, etc. Diferente yu di Krsou mes tambe a haa nan formashon na Habaai i mester rekonos ku e loke nan a haa tabata muchu mas ku kualkier otro kaminda. Di ei tambe komo nota interesante por komprend kuantu hbensita a drenta konbentu di suman di Rosendaal. Algu poko penoso ta ku e echo ku tin diferensha entre skol di plaka i skol di pomada ta afirm e distinshon den e klase di hende pober i otro mas pudiente. Hasta na skol por a nota ku e diferensha ei ta sinta den esnan algu mas i algu mnos i tambe den e loke ta determin den poblashon di Krsou nan "status sosial", esta kol. Por bisa ku edukadnan ta spera ku sierto grupo lo por sia mih ku otro i tin bia hasta ta pone esnan mehorsitu...”
5

“...konsider nan mnos ku otro ku ta bini di af. E wlga ta turna un rumbo violento i tin tiramentu di piedra, lantamentu formal. Felix Chakuto, nabegante ku ta yega ku barku di af, ta drenta e lucha i ta lanta hendenan, konvensiendonan ku no por spera mas, ta basta. Tin algn morto di hendenan di kompania i un seora sint den su kas tambe ta haa tiru desvi di polis i ta fayes. E wlga ta plakia i ta bini un "compromis" i trahadnan no ta prd tur kos. Algn di e lidernan ta kai ser i Felix despues di algn dia ta entreg su mes i tur ta bai ser pa basta tempu. Ya trahadnan tabatin idea di lanta un "bnt" di trahad, pero sin eksperensha ni konosementu sufisiente nan no ta logra. Volksbond ku a intermedi i mester a wanta basta insulto pasobra e ta par na banda di e welguistanan ta lanta despues di wlga: un bnt pa trahad den haf, ku e nmber di "San Telmo" (1922), e prom sindikato di pueblo na Kolonia di Krsou. Sindikalismo ta hasi su entrada, algn aa despues ku industria moderno a estables na Krsou. Nota...”
6

“...dispars. Poko poko ideanan di Volksbond ta keda realis pa gran parti. No ta tur kos grandi ta kumins mesora. Ta hasi algn kos chikitu pa pueblo, ta tee velada (obra teatral, reunion i "show" manera nos ta bisa awe), ta traha riba elevashon di kultura (velada, korant i e banda Excelsior bou di guia di Constan Casiano) i ta sali na defensa di derechonan di pueblo. Informashon tantu lokal komo internashonal ta bira kos di tur dia i ta nan korant La Union ta inform pueblo. Mintrastantu ta trahando na plannan mas grandi: kas pa pueblo, skol di fishi i sindikalismo ya mas al dia i mas ekspand. Na aa 1931 ta kumins definitivamente ku e prom skol di fishi na Antianan Hulandes. Ambachtschool Sint Jozef ta habri su porta den "kur di obispu" tras di Misa di Santa Ana i den e kas konos komo Conscientiesteeg 35 ta tee ls di teora. Ku esaki so kaba Volksbond ta keda komo un di e organisashonnan mas importante ku hamas tabatin na Krsou i a demostr un vishon di futuro ku poko bia nos a mira den e region di...”
7

“...taksi ta lanta "San Cristbal", pa trahad den tienda i pakus e famoso "SCEOM" (sociedat catlico pa empleadonan di ofisina i mostrador). E sindikato aki pa trahad di pakus, tienda i ofisina a keda funda na 1934. E tempunan ay pakus i tienda tabata keda habri for di mainta masha tempran te anochi hopi lat. No tin djasabra ni djadumingu liber. Te nueb'or di anochi por a pasa kumpra kos den tienda i pakus. Pa e trabou ku e sindikato aki SCEOM a hasi i nan reklamonan, ta logra ku djadumingu ta bira dia liber i no tin asuntu di keda habri te anochi lat mas. Un prinsipio di legislashon sosial masha importante en kuanto oranan di trabou ta kumins asina. E rapport Verwey ta papia palabra bon kla enkuanto legislashon sosial na Krsou i den kolonia. (Un di e miembronan di SCEOM ku despues a bira masha konos den pueblo ta Ciro Kroon, miembro di staten, eilandsraad, diputado pa isla di Krsou, minister i prom minister.) Tur e gruponan ak ta mas bien trahad ku nos no por klasifik manera nos a nota anteriormente...”
8

“...ta bini regularmente ku shownan yam "veladanan kultural" ku baile, kanto, skch etc. Tambe tin idea di kompeti ku e sinenan i den Teatro Brion ta buska i logra pa pasa pelikula pa mucha i hende grandi. Sin duda Teatro Brion a yena un bashi i a duna oportunidat pa hopi aktividat, asina tambe reunion poltiko di e Partido Catliko Curasoleo ku t'ei lanta ta tene su reunionnan ei den. Te lat den aanan sinkuenta mons. Zeppenfeldt ta laga tumba e teatro ak pa por amplia Martinusgesticht ku ta krese dia pa dia mas tantu....”
9

“...39 Ku oumento di poblashon i famianan hben mester di hopi skol. Un generashon nobo ta lantando di yu di Krsou. Den skol tur ta meskos, pero kaminda nan ta biba, tin diferensha grandi entre un grupo di mucha i otro grupo. Den stat i rnt di stat hendenan ta monton, den stat tin tur e komodi-datnan di lus elktriko i pronto pipa di awa, pero sin e trankilidat di un bida di kunuku. Outo ainda no ta dje tantu ei, pero ta oument dia pa dia, mandando nan huma den stat. Den e barionan kaminda obreronan di industria petrolero ta biba tin poko sn si, pero e kondishonnan di bida no ta optimal. Kas di tabla ku bleki klab paf pa konserv e palu, ku dak di zink, no ta e mih manera pa biba, sigur no si bo ke soseg despues di hopi ora di trabou pis. Tg den hopi kos e pueblo ta bai sinti su mes mas independiente. E mentalidat di sumishon ku tabata eksist den pueblo ta bai kambiando, tin algun sn, maske no ta hopi i bo por kumpra i hasi kantidat di kos ku ntes no tabata por. E rspt i reverensia pa e ' "shonnan"...”
10

“...poltika i kultura en general. E Korsou chikitu, ku poblashon berdaderamente kosmopolita, fsilmente por probech di e situashonnan ak. Komunikashon va radio a trese Venezuela i Merka hopi serka. Islanan un ku otro, pa medio di vuelonan ta limit e tempu largu pa pasa i tuma kontakto di un isla ku otro. Korant, medio importante di komunikashon ta sali diariamente ku notisia di rnt mundu i tur loke ta pasa den nos mes lug. Kantidat di estranhero sld ta keda no solamente manera turista pa un par di dia, ma simannan i lunanan largu i ta trese mas apertura. Mester rekonos s ku no ta tur e kosnan ak a traha na fabor di elevashon moral di nos pueblo, pero no por nenga ku avanse en berdat ta tuma lug masha rpido mes den tur otro sentido: Vishon di nos hendenan ta amplia i ta keda dirig riba un mundu te awor masha redus i distante mes. Ku duele mester konstat ku desaroyo nunka ta un desaroyo total humano, esta di tur hende i di e hende kompleto, den tur aspekto....”
11

“...poltiko ta domin atenshon E kambionan ku nos a indik ta manifest nan mes den e lucha poltiko feros ku ta bai tuma lug. Staten di Antia, manera nos a bisa kaba, no tabatin muchu outoridat, lo tabata interesante pa hasi un estudio pa mira kua di nan: Staten f Koloniale Raad tabatin mas poder prktiko, no riba papel, den maneho di nos pueblo. E situashon kolonial ta sigui eksisti, ounke poko mnos habr. Den hendenan no tabatin ainda un idea pa bin para riba nan mes pia, atend nan mes asun tunan. Ora ku dia 10 di mei 1942 Reina Wilhelmina den un diskurso ta lansa e idea pa pueblonan present nan deseo i anhelonan, pa por tee kuenta ku nan despues di gera, kosnan ta kumins kana. Gobernador G. Wouters ta lansa e proposishon pa nombra algun persona prominente ku lo tuma parti na un Konferensha despues di gera riba konstitushon di Reino Hulandes. Staten ta nombra komo posibel partisipante e siguiente personanan: Dr. M.F. da Costa Gomez, D. W. C. de la Try Ellis, A.G. Statius Muller, J. C. Henriquez. Ta...”
12

“...obreronan mester traha aanan largu sin un futuro, mintras ku nan ta kolabor pa otro enrikes nan mes, ant mester asept ku relashon entre obrero i patron ta leu for di hustu, relashonnan entre hende di diferente kol, situashon finansiero; religion etc. tambe mester mehor. Mester rekonos hende pa su balor interno."1 E dos personanan aki a mira mas kla ku ningn otro loke tabata kresiendo den pueblo, pero ken a hasi nada? Atenshon si tin ta pa poltika i e loke mester hasi al momentu, kosnan di tur dia pero sin vishon di un futuro adapt na kambionan drstiko ku ta turnando lug. Un pragmatismo pues, ku no tin mira riba futuro. E bos pidiendo pa bira "bas den nos mes kas" ta masha dbil mes. Partido Demokrtiko Pa e prom elekshon durante di dos guera mundial no tabatin mas ku un solo partido. Esaki no kier men ku e gremio ku ntes tabata domin den konseho kolonial a sinta drumi. No tin den e grupo ak ningn hende ku por lansa su mes komo figura popular, ku ta atra pueblo. Ta pensa pa aserka katlikonan...”
13

“...Di otro banda yu di Hulandesnan i di esnan mas pudiente, ku si tin kustumber di manda nan yu bai studia af, no tabatin oportunidat. Kos ta bira prt. Isla ku ta trese su hendenan pa un par di aa so, awor ta mira nan muchanan sin por sigui studia, loke lo tabata e kaso normal si no tabatin guera. Asina ta lanta un komishon ku lo bai studia posibilidat pa instrukshon sekundario. Na Indonesia nan tabata konos e sistema di A.M.S. (Algemene Middelbare School) i esei ta bai kopia awor pa Krsou tambe. Dia 17 di sptmber 1941 porta di A.M.S. ta habri i ta un skol di gobirnu. Durante dkadanan largu ta Mishon katliko tabatin primisia di skol pa nos pueblo. Pa un falta grave di vishon awor ta neglish e adelanto ku ta...”
14

“...nos pueblo. Den e mes tempunan ak na Caracas, Venezuela, a kumins ku rekonstrukshon di loke awe nos konos komo El Silencio. Antesnan aya tabata blkinan di edifisio grandi, sentro di prostitushon. Awor ta basha tur kas abou pa lanta edifisionan nobo. E pober infelisnan bib einan mester a buska un salida i a plama rnt Caracas. Pero dimes Krsou a result tambe un oportunidat di oro. Na kantidat aeroplano ta trese e loke nan a yega di yama "quincedias" pasobra tabata duna permit pa apnas nan keda 15 dia. Ku e kantidat ku tin kaba ta di komprend ku entrada ta mengua pa e hendenan ak i esei a pone ku bo por a haa e hendenan ak dilanti di skol di mucha hmber ora skol kaba. Sirtamente tabata un eksperensha doloroso i ku no a laga di tin su influensha funesto riba moralidat en general. E situashon ak a bin forsa kreashon di un kampo di prostitushon na Krsou banda di aeropuerto, maske ta despues di guera i ora ku ya situashon no tabata meskos mas....”
15

“...oportunidat di haf di trasbordo pa Krsou tambe ta bai kai violentamente. Petroli refin ta sigui i ta krese, pero Venezuela tambe ta pensa di bai kumins ku su mes rafinamentu di petroli, lokual pa Krsou tambe lo mester bai result den un problema. Fsfat di Mijnmaatschappij ainda ta sigui, pero ningn hende por bisa te ki dia. Dokmaatschappij tambe tin trabou, pero pa bisa ku tabatin den gobirnu un idea na unda nos ta bai esei ta pidi di mas. Falta di vishon ta bai venga su mes despues di algun tempu. Pueblo no ta al tanto di esei i ta sigui su bida trankil, festehando i gastando sin buska drechi. Pueblo pues tin trabou, pero e ta buska e salida mas fsil, traha algun ora pa dia i gana su sn. Agrikultura no tin ni e mnimo di atenshon di ningn hende. Trabou muchu duru i sin garanta, ademas waseru no ta kai tog. 4. Religion no tin nada mas pa ofres bida pbliko? Mas ariba kaba nos a mustra riba e trabou importante di Iglesia f mih Mishon katliko den desaroyo di nos pueblo. E trabou striktamente...”
16

“...kuadro: habitante votador puesto den Krsou 100.000 40.192 12 Aruba 50.000 14.549 8 Bonaire 12.000 2.353 1 Islariba 10.000 1.494 l2 2. Poder poltiko bk den man di esnan ku a dirig "kolonia" Despues ku na aa 1949 Partido Nacional di Pueblo logra viktoria basta grandi, ta sigui e wega poltiko mas grandi ku pueblo a konos. E kuestion di kibra "quorum" (perkur pa no tin e kantidat nesesario pa por tee reunion di Staten i di eilandsraad dor di keda sin firma e lista di presensia), ta kos di tur dia....”
17

“...bai sigui ku nan formashon. Kantidat di hben ta bai, ya no solamente pa sigui estudio superior na universidat i skolnan superior, ma tambe pa maestro di skol, pa estudio tkniko medio, pa enfermero i enfermera, pa partera, trahad sosial i den otro ramonan, ku ta poko konos ainda na Krsou. Hbennan ku diploma MULO ta rondia tur kaminda pa nan bai sigui studia i ta yena barkunan italianu, hulandes, spa pa manda Europa. Mester bolbe remark aki e falta di vishon: pa estudio tkniko, ku ta birando kada dia mas importante, ta masha poko beka tin i pa muchanan di skol di fishi asta ta kasi imposibel alkans un beka. Atrobe ora na un momentu dado tin 10 hben di pueblo simpel ku ta grada na skol tkniko i kier sigui nan estudio ta 4 (kuater) di nan so por haa chns pasobra no a tee kuenta ku posibilidat pa mas. Maske kuanto a lucha i papia i diskut, tabata imposibel. Porfin a manda nan tur den bodega di barku italiano ku ta transport emigrantenan i a trata na manten tur kuater ku beka priv durante un aa...”
18

“...eksistensha, no solamente petroli ku tg no ta di nos. Pero ningn hende no ta pensa ku e kompania di Shell lo por bai. Turismo: Tg lo ta interesante pa mira si por bini ku un hotl manera esun ku nan ta konstru na Aruba knter di playa. Riba ref e ridikules di fundeshinan sun di e loke mester tabata Stuyvesant-hotel a keda durante hopi aa un rekuerdo di un paso en falsu. Ku turismo mundial ku ta krese enormemente mester bai pone algu di atenshon na esaki. Hendenan no mester bin kumpra so durante un dia i sigui ku nan bapor, nan lo mester keda drumi. Pero no tin fasilidat. Hotl Amerikano na Awas no ta adeku i no tin idea kiko asina lo por hasi den e sentido ak. Ma kiko asina? Lo dura hopi prom ku konstru e hotel Intercontinental nt na entrada di haf, komo un prom paso. Agrikultura: Di Hulanda ta bini un yu di Krsou studi den agrikultura. E kier kumins traha den e rea ak. Ma ta ken por ta dje loko ei di kere ku Krsou por produs nada? E ingeniero nobo ir. Pieters Kwiers ta keda tur frustr pa falta...”
19

“...hende a disminu hopi (poblashon a krese i kantidat di saserdote no ta krese na igual proporshon) i e konosementu di bida di kas asina tambe a baha. Atministrashon di sakramentu i katisashi na skol ta e kosnan mas importante. Holterman kier trese un kambio. Hendenan mester bira mas responsabel, nan mester tin mas formashon. Asina e ta bini ku idea pa kumins na Krsou tambe i despues na e otro islanan ku e movementu nobo ku ta lantando den mundu esta "Kursiyo di Kristiandat", kursonan krtiku di dos dia, masha intensivo ku ta uni konosementu di religion ku prktikanan serio i adapt na sirkunstanshanan di bida, dirig na mes tempu riba un solidarismo i responsabilidat pa komunidat. Esaki ta algu ku por bai duna sierto resultado ta sigur. Personalmente mons. Holterman tabata interes den ideanan nobo ku ta present. E ta stimul tur inisiativa nobo, e ta sosten trabounan hasi den Mons. J. M. Holterman....”
20

“...lo mester a tee na Krsou un reunion di Comishon di Caribe, bou di sekretario general sr. Beauregard. Ta saka un panflt ku e kabes: "Cooperashon problema aktual". E nmber ak ta mustra riba e situashon, ku Krsou ta den i ta mustra riba balor di kooperativanan pa desaroyo di pueblo. Motibu tabata pasobra den e reunion ei e punto prinsipal di diskushon lo mester tabata kooperativismo komo instrumento di desaroyo. Ta sosed awor ku e idea di independensha di e islanan den Karibe, ku ta kresiendo dia pa dia, a pone ku a kambia e tema prinsipal, ku a bira e or' ei Independensha, un tema poltiko pues. Di otro banda ta di komprend pasobra ta e paisnan kolonisador mester a reun huntu ku algun persona di kolonianan mes. Tabata presente Inglatera, Merka, Fransha i Hulanda, huntu ku representantenan di tur e islanan. E reunion a tuma lug den Hotl Intercontinental, ku a bini kla no muchu tempu prom. A manda un foyeto pa tur e representantenan, maske e tabata na papiamentu. Den e mes tempu ei a pidi permit...”