Your search within this document for 'bou' resulted in 35 matching pages.
 
1

“...den e siglo ak i prinsipalmente e temporada ku personalmente nos tabatin e oportunidat di opserv, ta propon un deskripshon di evolushon di nos pueblo den e periodo di 1900 pa 1970 prinsipalmente. Pa fasilit nos kier hasi un partishon: (1) di prinsipio di siglo te na momentu ku Korsou ta kumins bira algu i (2) ta kambia di sistema drentando un sorto di demokrasia. (3) Ta sigu un temporada di hopi kambio atrobe te na outonomia di nos pueblo den anaan sinkuenta. (4) Un poka di kambio grandi ta bini bou di sistema di outonomia te na e eksploshon ku ta bai turna lug na 1969. (5) Despues ta bini un temporada di buska na unda nos ta bai, kasi por bisa sin rumbo mark. For di awor kaba nos por bisa ku Korsou ta bai pasa di un sistema kolonial pa un sistema di outodeterminashon, pero sin ku e pueblo mes ta determin nada. E ta pasa komo pueblo di un tempu di paternalismo religiosoAolonial, pa un paternalismo poltiko ku no ta duna e pueblo chns di disid pa su mes kasi nada. Despues di e temporada turbulento...”
2

“...vi IV. ANTIA TA HAA OUTONOMIA (1950-1955) 75 1. Pueblo deskontrol mester di un profeta ................ 75 2. Kuadro poltiko totalmente nobo......................... 78 3. Desaroyo ekonmiko sin vishon........................... 82 4. Religion no tin nada mas pa ofres bida pbliko?........ 83 5. Edukashon ta preparashon pa kambio...................... 84 6. Trabou sosial sin adaptashon na realidat histriko ..... 87 Resumiendo .............................................. 91 V. KORSOU BOU DI STATUUT: PORFIN OUTONOMIA (1955-1960) 93 1. Un pueblo ku ta prd kara ............................. 93 2. Poder poltiko bk den man di esnan ku a dirig kolonia ... 95 3. Ekonomia sin futuro? ................................... 99 4. Religion f poltika?................................... 101 5. Instrukshon pa un posibel futuro........................ 103 6. Trabou sosial: organisashonnan nobo .................... 104 Resumiendo .............................................. 113 VI. EPOKA DI KAMBIO (1960...”
3

“...5 detenidamente. E grupo di plternan mes naturalmente no ta meskla ku esnan di sosiedat, ni tampoko direktamente ku pueblo. Meskos ku ta sosed despues ku e soldnan makamba (marinier) ku bini Krsou, algn ta meskla ku e hende blankunan di Krsou mas batu; den boka di pueblo ta yama e hendenan aki "yakumeinchi". Si na prinsipio di e siglo ak Krsou konos apnas un 30.000 hende, poblashon, bou di influensha di refinera ku tin mester di hopi man di obra, ta bai krese fuera di normal. Den aanan binti Krsou konos un imigrashon hopi grandi. Hendenan di Srnam, di e islanan ingles di Karibe, di Venezuela i di Colombia ta bin traha na Krsou. Tambe di islanan portugus den Osano Atlntiko, di Madeira i di islanan Azores ta bin drenta hopi hende, tur pa traha na refinera. Asina poblashon ta krese. Poniendo tur kos huntu nos ta haa e siguiente kuadro: aa poblashon oumentu porshentu 1900 m om. 30.000 1925 37.055 7.055 23.51% 1927 41.014 3.959 10.68% 1929 44.344 3.330 8.12% 1930 50.165 5.932 13.12% 1933 50...”
4

“... Mester bisa si, ku miembronan no ta gana plaka pa nan trabou. Ta den nan tempu liber nan ta hasi trabou "legislativo" i esei ta turna apnas un par di ora pa luna. Otro islanan hulandes kontrario na Korsou, tin nan mes elekshon di un "Politieraad" (konseho polisial) ku tin di asist "Gezaghebber". Dimes ku e "konsehonan" ak no tin muchu balor, ma kon ku bo ke mir e ta un elekshon ta turna lug maske ta den un grupo masha chikitu. Esei nunka Korsou no a konos. Gobirnu insular di kada isla ta kai bou di Koloniale Raad. Di mes ku katlikonan difsilmente por drenta Koloniale Raad, pasobra ta hende simpel ta katliko. Algn hulandes katliko por logra, pero di e pueblo mes ta imposibel. Aki nos ta haa un trabou di Iglesia Katliko ku ta kumins buska famianan di sierto posishon pero di tur manera di kol poko mas kla of hasta blanku (desendiente di hulandesnan generalmente) i ta yudanan pa "drenta sosiedat". Poko poko nan ta bai turna parti den bida "sosial" mas ay. Diferente ta bai studia na Hulanda...”
5

“...regionnan mas ariba (di e lite menshon, esta di famianan ku "nmber", komo den e regionnan mas abou ku ta bai formando nan mes den Volksbond i den trabou poltiko. Huntu ku Mensing, Zeppenfeldt, Boomgaard, Ellis, nos ta haa awor Sprockel, Kroon etc. Algn di e personanan ak sigur tabatin influensha grandi. Maske ta klero tabata pone nan na kabes di diferente organisashon tabata hendenan di total konfiansa i semper e mes hendenan. Den misa tambe nan tin un lug privilegi i ta nan ta karga shelu (palio bou di kual Santsimo Sakramentu ta pasa durante proseshon), ta nan ta karga bela den proseshon etc. Ta di komprend ku den un situashon asina (algu di diskriminashon), bo por haa problema i basta grandi. Figuranan ku ta rebeldi kontra e dominio di parti di klero ta djin masonera. Di ak ta result pa Iglesia un problema ku ta krese ora ku hendenan bira finansieramente mas independiente, prin-sipalmente ku oportunidat pa trabou den refinera i un entrada garantis. Tin, komo konsekuensha di e situashon ei...”
6

“...ningn sorto di previshon sosial. E situashon ta bai drechando pa pueblo finansieramente unabes ku tin industria petrolero i ekonomia ta haa un bida. E fondo "San Antonio" no por manten su mes pa muchu tempu i ta dispars. Poko poko ideanan di Volksbond ta keda realis pa gran parti. No ta tur kos grandi ta kumins mesora. Ta hasi algn kos chikitu pa pueblo, ta tee velada (obra teatral, reunion i "show" manera nos ta bisa awe), ta traha riba elevashon di kultura (velada, korant i e banda Excelsior bou di guia di Constan Casiano) i ta sali na defensa di derechonan di pueblo. Informashon tantu lokal komo internashonal ta bira kos di tur dia i ta nan korant La Union ta inform pueblo. Mintrastantu ta trahando na plannan mas grandi: kas pa pueblo, skol di fishi i sindikalismo ya mas al dia i mas ekspand. Na aa 1931 ta kumins definitivamente ku e prom skol di fishi na Antianan Hulandes. Ambachtschool Sint Jozef ta habri su porta den "kur di obispu" tras di Misa di Santa Ana i den e kas konos komo...”
7

“...dibertishon i deporte. Na aa 1929 bou di guia di frater Rigobert i Canutus i ku asistensha di pader M. Hulsman O.P. a lanta Thomaskring. No ta prom bia ku tin un "Thomaskring" pasobra ya kaba na prinsipio di siglo pader Wahlen O.P. a lanta un klup di debate ku e mes un nmber pa adultonan hben. Durante aanan trinta di e siglo ak St. Thomaskring ta un srkulo kultural i di formashon formidabel. Tur aa nan ta present un komedia, ta hunga tnis, tin klup di gimnastik i naturalmente diskushon i lektura, konferensha i formashon general. Durante gera hasta ta kumins un klup sosial riba loke tabata imprenta di vikariato den Hanchi 'i Bientu i despues e ta pasa riba e edifisio di Thomas Henriquez den Kaya Grandi na subida di Klipstraat. Un kos s ku nos ta falta den e grupo ak ta e parti di formashon sosial ku a lubid. Ora ku despues di gera ta lanta diskushon tokante outonomia, Thomaskring su miembronan, ku di mes tabata pro partido katliko kurasoleo, ta demostr atrobe di ta bou di influensha total di klero...”
8

“...44 trabou di Volksbond i organisashonnan ku ta bai lanta, ku e kresementu tambe di obrero den refinera i den komersio, ta bira indispensabel un trabou di legislashon sosial. E raprt "Verwey" di aa 1937 ta un bon chns pa trese kambio. Asina mes ta algun lei sosial por pasa den e temporada ak esta "lei pa areglo den kaso di aksidente" (1937) i areglo di enfermedat (1937). Na 1939 ta sali e lei ku ta prohib trabou di mucha bou di 13 aa. (Nos kier rekrda aki e muchanan ku nan tabata trese di Coro i algun indjan di Goajira (Venezuela) prinsipalmente, di kua hopi tabata kamna bende kos riba kaya f ta sirbi na kas di hende. Danki Dios e situashon ei no a dura muchu, pero na fin di aanan binti tabatin diferente di nan ta kamna rnt. Esaki a turna lug na Aruba tambe, despues ku Lago a kumins, meskos ku na Krsou.) Sin eksperensha i ku poder limit ta difsil pa Staten hasi muchu kos. Un di e areglonan mas importante ta e oumento di kantidat di votadnan. Por ripar, ku Krsou ta sigui eksaktamente tur...”
9

“...52 tabata un di e fayonan, konsekuensha di un klero ku tabata konos poko e trabou sosial ku Iglesia na Hulanda tabata hasi bou di tur sorto di hende ku nan Boerenleenbank, e trabou ku mineronan i henter e movementu sindikal. Atrobe ta mons. Verriet ta esun ku ta stimul, sin haa muchu akohida serka su mes klero a no ser un ke otro manera pader de Bruin, pader Penninx, Bartel i e segundo sekretario di obispu ku ta pader Brada. Pero mester bolbe ripit ku tur esakinan tambe tabatin e mentalidat di "hasi pa hende" sin laga e hende yuda su mes i hasi pa su mes. Ambtenarenbond Na prinsipio di aanan trinta, ora ku e kantidat di empleado di gobirnu a oument tabatin algun figura di sierto formashon den nan a bin lanta un organisashon di empleadonan di gobirnu ku a tuma e nmber di "Ambtenarenbond". Tabata un organisashon ku tabata kares di e arma mas poderoso ku sindikatonan semper tin: nan no tin derecho di wlga. Komo ku empleado di gobirnu no por a wlga e organisashon aki a buska un manera di dilogo...”
10

“...kier mas ku e loke ta ofisialmente asept. P'esei a bini ku kantidat di organisashon pa hubentut. Un di e prom organisashonnan tabata St. Tarcisiusgroep di "verken-nernan" esta e patfendernan katliko (meskos ku tabata yamanan na Hulanda tambe) bou di un hpman ku tabata frater Anthimus. Esaki a lanta prom ku aa 1935 i tabata un di e prom organisashonnan pa hubentut. A sigui, despues di biahe di de Bruin, "Jonge Wacht" ku tambe tabatin algu paresido na Hulanda pa muchanan hopi bia di mnos rekurso. A bin lanta tambe varios organisashon pa mucha muh. Un ku por kompar ku Thomaskring tabata e grupo "Veritas" di mucha muh ku a kaba Mulo. Otro grupo pa mucha chikitu ku nos ta krda ta "Zonnekinderen" algu paresido na e aktual A.J.M.G. Tur esakinan a bin kai bou di e sentral yam K.J.C. (Katholieke Jeugd Centrale). Maske esaki no tabata direktamente lig ku Volksbond, varios trabou atministrativo tabata tuma lug den ofisina di Volksbond. Te den gera ainda K.J.C. tabata gosa di simpata grandi i nos ta...”
11

“...representando un grupo basta grandi di votador. Na mes tempu mester tee kuenta ku tin elementonan konos komo enemigu asrimo di klero, esta Rosario i Kroon. Ku esaki wega a bai rnt. Awor por present e partido nobo komo algu di pueblo mes, maske tras di kortina ta otro hendenan tin rienda den nan man. Figuranan manera August Jonckheer, abogado konos, ta keda tras di teln pero ta parse e "brain" tras di partido. Ta laga Efrain Jonckheer, mas simptiko i konos pa pueblo den e pakus di Jonckheernan bou di Hotel Americano na Awas, mas hben tambe, bira presidnt. No por nenga ku aki un mente hopi kla i konosed di sirkunstanshanan a mira posibilidat i a hunga ku tur e teklanan di sentimentu humano pa lanta un partido ku lo bai bira hopi popular den kurso di tempu. Manera tabata di spera imediatamente ta lanta un kampaa fuerte. Problemanan na skol ku maestro i maestranan religioso ta haa un eskape den e movementu nobo. Klero no tin atrakshon pa e gremio obrero-proletario, e difikultat ku nos a menshon...”
12

“...no ta lanta tantu eskritor asina manera den tempu di Corsen ku su poesia famoso "Atardi" ku den e tempu ak nan ta resit i analis i diskut konstantemente. Dr. Nicolaas Debrot (Col) naturalmente ta haa hopi atenshon. Msika Otro ramo di kultura ku ta keda hopi propag tambe pa e mes dr. Engels, ku tabata un pianista di primera, ta muzik. Semper Krsou tabatin msiko ku lo por a logra muchu mas, si nan a nase na un pais mas grandi. Nmbernan manera Palm, Boskaljon, de Lima no por lubid fsilmente. Awor bou di direkshon di shon Dd Boskaljon nos ta mira Curacaosch Philharmonisch Orkest present muzik klsiko ku ta un gustu....”
13

“...78 siendo representante di Krsou,un djadumingu atardi na su kas, e ta lanta para i lesa un poesia presioso ku el a kaba di skirbi. Ora el kaba di deklam' pa nos, un poesia ku ta trata e tema Mama en general, su Mama mes, Mama Krsou i si nos ta krda bon hasta Mama Maria, ora ku a pidiele e papel ku e tabatin den su man, el a bira bisa ku kara serio: "n esaki ta poesia numa" i ta sker e papel na pida pida chikitu i ta tire den kos di sushi. Pa Gomez ta poltika tin balor, saka e yu di Krsou for di bou di tutela di otro (Hulanda) pa e para riba su mes pia. Gomez no kier ta poeta ma poltiko, yu di Krsou. Ta parse nos ku e situashon generalis den nos pueblo di Krsou ta, ku nos ta kere ku skol ta duna e formashon nesesario. Esaki ta simplemente un kibokashon grandi. Hende ta sia, bai skol, pa despues gana su sn. Ni skol katliko no tin e interes ak di un formashon sosial humano, ni na ni despues di skol. Mester rekonos ku den St. Thomaskring, fund for di aanan binti, tabatin algu, ounke no muchu...”
14

“...eksakto. Hende muh, miembro di partido ta lanta "Muhnan di djarason", ku ta reun i yuda hasi propaganda pa partido. E situashon ta bai brua mas tantu ainda ora ku riba rden v j-D l j o * 4 di mons. Zeppenfeldt, kende ta Kas di Pueblo den Penstraat. rechas pubhkamente i ofisialmente Partido Nashonal nobo, ta lanta PARTIDO KATLIKO DI PUEBLO (KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ), ku e mes nmber ku e partido di katlikonan di Hulanda. Na Zeemanshuis den Klipstraat, na loke awe ta Rouvilleweg, e partido ta keda lant bou di guia di sr. J.H. Sprockel, mr. I. Debrot (kende resientemente a yega for di Hulanda despues di su estudio) i pader Mhlman sekretario di obispu. Parti importante di e partido nobo lo bira: hende muh, ku ta sigui tur loke ta bini di saserdote i religiosonan. Tabatin un grupo di hben, den nan mayoria hbennan di St. Thomaskring, ku na nos pareser tabatin mas komprenshon pa e situashon i ta trese e idea dilanti pa djin komo grupo e partido di Gomez. Naturalmente Gomez ta mustra ku nan por djin wl...”
15

“...81 partidonan ak, komo si fuera un ta siguimentu di e otro bou di otro nmber. E partido Liberal di ntes, ya pa basta tempu ta na soo i a muri un morto suave, sin nada di konvulshon. Ma awor ta bin result un otro partido mas, den e mes sentido di e partido liberal. Curaaosche Onafhankelijke Partij (C.O.P.) ta present su mes. Hendenan di refinera C.P.I.M., hulandes, diferente maestro di skol i algun persona di pueblo mes, pero ku ta aleh di e bida di masa, ta guia e grupo ak, ku nunka tabatin muchu akohida den pueblo. E sektor mas haltu por bisa di hendenan independiente na Krsou ta djin f vota pa C.O.P., pero no e grupo interesado manera hudiunan ku tin banko i tur sorto di empresa i e protestantnan ku tambe ainda tin sierto posishon (ekonmiko f finansiero f den gobirnu). C.O.P. maske nan ta leu for di pueblo, despues di keda par riba su mes durante tempu, ta buska kolaborashon ku N.V.P. i despues ta djin kompleto i dispars den N.V.P. Relashon ku Hulanda i otro islanan Mester para ketu un...”
16

“...henter e manera di pensa di klero tabata bai. Den un kontroversia, hib den un korant lokal (katliko), entre "un shofr" i Mr. Dr. de La Try Ellis, figura prominente di lite katliko, de La Try Ellis ta kumins kritik e persona di "un shofr" bisando ku e no ta tribi di pone su nmber bou di su artkulonan. Den siguiente nmero ta sali un artkulo firm: P. fr. R. Dellaert O.P. "un shofr". Ku esaki hende por a komprend, ku despues di un fakansi, Dellaert lo no a bolbe Krsou mas. Krtika, riba e figuranan importante asina pa Iglesia, no ta bonbin. E mes mentalidat a sigui i no ta primint nada bon pa pueblo. Idea di mons. Verriet pa lanta un sentral di obrero a frakas manera nos a mustra. Awor ta poko sindikato, ku ainda ta organis bou di Volksbond ta kaba na nada. Don Bosco, ku no ta un sindikato luchado, lo sigui eksisti pa basta tempu ainda, pero no ta ofres muchu kos pa e grupo di trahad. S.C.E.O.M. tampoko no tin lidernan adeku, meskos ku ningn di e otro gruponan. Influensha di mishon katliko riba e...”
17

“... komo den atenshon pa nesesidatnan di pueblo i mayor desaroyo di pueblo i partisipashon den ekonomia nashonal. Komienso di Credit Union Na prinsipio di aanan sinkuenta ta bai kumins awor un movementu nobo, ku lo tin mas influensha den pueblo di loke hopi por a pensa. Den Colon, e bario ofisialmente mas miserabel di Krsou, un saserdote antiano, ku apnas poko tempu a regres Krsou ta kumins ku un grupo di hben un kooperativa di spar i krdito Credit Union. Apnas un 18 hben i algun adulto ta sinta bou di un palu di indju pa diskut durante vrios luna tur siman asuntunan relashon ku bida di pueblo mes, su nesesidatnan, asuntunan religioso, bida di famia, medionan di eksistensha, organisashonnan sosial ku tin etc. etc. Na final na un momentu dado un hben Juan Coco, karpint di su fishi ta sklama: "Stp di papia, ban purba". Asina e inisiativa ta sali di e hbennan mes, no impon, ant despues di vrios siman di por bisa "estudio". E prom bia ta hiba apnas un kuater pa 5 florin pa spar na banko, lokual...”
18

“...93 V Krsou bou di "Statuut": PoRFiN Outonomia 1,- Un pueblo ku ta prd kara. 2,-Poder poltiko bk den man di esnan ku a dirig "kolonia". 3.-Ekonomia sin futuro? 4.-Religion f poltika? 5.-Instrukshon pa un posibel futuro. 6,- Trabou sosial: organisashonnan nobo. Enrealidat henter e periodo di nos desaroyo, for di momentu ku logra outonomia, bida di pueblo ta bira un interogashon grandi. Na unda nos ta bai? Ki direkshon ta kohe den un mundu ku ta kambiando rpidamente? Esaki ta e pregunta grave ku lo mester trata na kontest, pero lo mester ta un kontesta prktiko ku mira riba futuro. I ta nt esei ta loke ta parse ku ta keda nos grandi. Nos a mira un pueblo deskontrol, sin lider, koriendo tras di esun(nan) ku ta ofres nan mes komo salbador di pueblo. Pero al fin i al kabo situashon ta keda meskos, hasta por bisa e ta bira pi. 1. Un pueblo ku ta prd kara Efektonan di sklabitut no ta kaba lih den pueblo. Krsou tampoko ta un eksepshon. E ansha pa ta igual na esun ku ta domin, e identifikashon ku...”
19

“... mas. Tur ta bou di kntrl estrikto. Ora ku present e famoso kaso di un redaktor di e korant Beurs en Nieuwsberichten, ku ta tribi mustra riba algun iregularidat ant kier a saka e "hulandes ei" (de Wit) for di Krsou. Otro figura ku ta tuma su retiro ta mr. van Binsbergen (prokurador) ku no por sigui traha bou di e sirkunstanshanan ak. Hasta ta bai nombra un presidente di Korte ku ta result un frakaso, un figura dudoso ku tin di bai, lagando kantidat di rumor atras. Un kaso partikular ku por ilustr e situashon ak: un lider obrero ta bai ser, sin un motibu visto; ora ku e seora akud serka un abogado konos, e abogado ta puntra "si e seora tin un f otro amigu f konos den partido, pasobra si no t'asina ant lubid." Es ku ta ku partido ta bon, es ku no ta ku partido no tin ningn chns. Klaro ku asina no tin interes den pueblo pa hasi nada konstruktivo, simplemente ta buska pa logra un f otro kos personal i lubid sobr. Un papel poko strao ta esun di e Partido Katliko di Pueblo. Bou di e etikt di...”
20

“...esaki un muestra di kurashi i ta elogi e posishon di obispu. Ko.V.P. E dirigentenan mes ta resist i ta kambia e nmber den Partido Konstruktivo Popular, manteniendo e mes siglanan Ko.V.P. (Konstruktieve Volks Partij). Ku esaki un kaptulo tristu di agitashon poltiko den Iglesia ta keda resolv, maske e dao hasi durante tantu tempu ta ireparable. Tur e dirigentenan prinsipal di e partido, ku tabata yama su mes katliko, ta bai haa puesto komo embahador, gezaghebber, direktor di banko di seguro sosial, bou di gobernashon di Partido Democraat. Despues di Outonomia ant, for di aa 1954 tin un bulul grandi den partidonan i den pueblo, un situashon katiko sin trabou efektivo sino ta e par di leinan sosial ku ta pasa. 3. Un ekonomia sin futuro? Despues di outonomia e situashon ekonmiko di Krsou ta parse di ta sigui eksaktamente manera e tabata djis despues di e di dos guera mundial. Tg rpidamente lo mester bini un kambio pasobra e situashon ta bai bira peligroso. Supermerkado: Tuma un ehmpel numa di loke...”