1 |
 |
“...44
trabou di Volksbond i organisashonnan ku ta bai lanta, ku e kresementu tambe di obrero den refinera i den komersio, ta bira indispensabel un trabou di legislashon sosial.
E raprt "Verwey" di aa 1937 ta un bon chns pa trese kambio.
Asina mes ta algun lei sosial por pasa den e temporada ak esta "lei pa areglo den kaso di aksidente" (1937) i areglo di enfermedat (1937). Na 1939 ta sali e lei ku ta prohib trabou di mucha bou di 13 aa.
(Nos kier rekrda aki e muchanan ku nan tabata trese di Coro i algun indjan di Goajira (Venezuela) prinsipalmente, di kua hopi tabata kamna bende kos riba kaya f ta sirbi na kas di hende. Danki Dios e situashon ei no a dura muchu, pero na fin di aanan binti tabatin diferente di nan ta kamna rnt. Esaki a turna lug na Aruba tambe, despues ku Lago a kumins, meskos ku na Krsou.)
Sin eksperensha i ku poder limit ta difsil pa Staten hasi muchu kos. Un di e areglonan mas importante ta e oumento di kantidat di votadnan.
Por ripar, ku Krsou ta sigui eksaktamente tur...”
|
|
2 |
 |
“...digna-tarionan manera obispu, gobernador, vikario di padernan i diferente personalidat di gobirnu mes.
Sindikalismo
Gruponan ku Volksbond ta organis ta: chofrnan di bus (San Cristobal), panadero, maestronan di skol (Don Bosco) i un ku ta bai result hopi importante ta S.C.E.O.M. (Sosiedat Catliko pa Empleado di Ofisina i Mostrador).
Tempu ku pader de Bruin a bai Hulanda pa fakansi na anda 1936, e tabatin kontakto ku K.A.B. (Katholieke Arbeiders Bond) riba petishon di mons. Verriet. A yega na un areglo ku lo a bini Krsou un persona di sierto eksperensha pa yuda Volksbond lanta un Central di Organisashonnan obrero, riba su mes i los for di Volksbond, un Sentral Obrero pues riba su mes. Asina a yega Krsou mr. Stephanus van der Meer, mand pa K.A.B. (Katholieke Arbeiders Bond). E persona ak no a keda muchu tempu i despues di masha poko mes ta bolbe Hulanda, pa djis asina bini bk, ku sierto rabia kontra klero. Tabata motibunan personal ku a pone ku mishon no kier a manten e. Apnas ta sufisiente...”
|
|
3 |
 |
“...89
Krsou, mintras ku den e bntnan di Partido Democraat nmbernan ta mas bien ingles of srnam.
Interes den tur bnt ta bai kasi eksklusivamente na asuntunan salarial. Poko ta e aspektonan sosial di kondishonnan di trabou ku ta bini dilanti. Oranan di trabou, overtaim, fakansi i kuido mdiko, promoshon i areglo di retiro, penshun i seguronan ta kosnan ku apnas ta keda menshon.
Legislashon sosial ta basta pober ainda, pero den esaki tambe D.P. ta bai mustra mas inisiativa.
No tin ningn kaminda un interes pa movementu kooperativista ku sigur lo por a yuda tantu den formashon di lider, komo den atenshon pa nesesidatnan di pueblo i mayor desaroyo di pueblo i partisipashon den ekonomia nashonal.
Komienso di Credit Union
Na prinsipio di aanan sinkuenta ta bai kumins awor un movementu nobo, ku lo tin mas influensha den pueblo di loke hopi por a pensa. Den
Colon, e bario ofisialmente mas miserabel di Krsou, un saserdote antiano, ku apnas poko tempu a regres Krsou ta kumins ku un grupo di hben un kooperativa...”
|
|
4 |
 |
“...kiko por hasi pa pueblo, ma ki imgen bo ta krea ku e loke ta hasi. Un problema ku ta tuma lug riba tur dos nivel ta e asuntu di hinka hende komo mtenar den gobirnu. No ta import asina tantu e nesesidat, ni e kapasidat, ni formashon, ma ta asuntu di "yuda" partidario i votadornan. Ku esaki tantu riba nivel insular komo sentral ta krea un situashon asombroso, ku enorme kantidat di empleado di gobirnu, loke despues ta result kontraprodusente.
Penshun di Behes
Riba nivel sentral tambe ta bini algun areglo ku sigur mester elogi, esaki ta inisiativa di Partido Democraat, maske na prinsipio e manera pa introdus e plan tabata un poko dudoso: ta e asuntu di penshun di behes.
Di nos grandinan ta relativamente poko hende tabata gosa di un penshun. Sigur no tabata algu generalis. Mayor parti di nos grandinan mester a hala faha sera ora baha di trabou pa motibu di edat. Awor tur por haa maske ta algu, hasta si bo no a traha un trabou remuner (manera amanan di kas). Esaki tabata un di e adelantonan grandi...”
|
|
5 |
 |
“...solushon di ki sorto ku ta) no ta muchu di akuerdo i di parti di mediador di gobirnu (D.P.) ta inaseptabel un paso asina, pa un bnt nobo kristian ant independiente bini ku un solushon.
Poltika ta bolbe hunga ku interes di obrero i ku situashon ekonmiko di kompanianan, ku ta haa un sla duru ku un wlga prolong. Partido di Gomez ta propon un Komishon di "bon servisio" bou di guia di sr. Cathalina (kende despues ta bltu i djin D.P.). Asina e obreronan desesper, ku Tschumie komo lider, ta yega na un areglo tg. Esaki no ta satisfas ningn hende. Godett ta desilushon meskos ku Bb Rojer i nan ta sinta warda kiko mas ta bai sosed.
Asina ant un sindikato nobo, ku orientashon distinto ta hasi su entrada den fila di sindikalismo.
Edukashon, formashon sindikal
Mientrastantu e bnt nobo C.B.H. (Christelijke Bond van Havenarbeiders: Bnt kristian di trahadnan den haf), yam den boka di pueblo "bnt...”
|
|
6 |
 |
“...sint den e mes komishon i tin di diskut problema di e hendenan ku nan mester yuda. Despues di tantsimo aa ata nan awor ta kombers manera nada no a pasa. Straesa pa e echo ak a pone ku nan a konta un saserdote e estupides di laga poltika drenta bida di hende asina. E mes grupo ak di miembro, tratando kaso di un fiansa ku nan mes nunka lo no a hasi, pasobra nan ta komprend ku esei lo ta riba nan forsa, ta aserk e saserdote bisando ku nan ta komprend ku e persona ei mester di loke e ta pidi, pero e areglo nan no sa kon hasi, nan mes ta den kondishon di simple obrero i e persona den un posishon hopi mas ay.
Asina cooperativanan a mustra e balor di edukashon i di kristianismo, ku no mester laga ni poltika ni e diferensha di gremio, ku bo ta pertenes n'e, hunga un rol den bo desishon, ma para habr pa tur hende: un detaye di desaroyo humano total.
For di su prinsipio Credit Unionnan a kumins plama. Miembronan di C.U. Santa Famia ta kombers ku kompaeronan na trabou i e interes ta krese. Pronto ta pasa...”
|
|
7 |
 |
“...W. (Curacaosche Federatie van Werknemers) dirig pa e sindikalista Ewald Ong a Kwie. E bnt ak ke afili tur trahad, maske kon chikitu e empresa ta, no tin grupo speshal, pero tur trahad di unda ku ta. Den poko tempu (tee kuenta ku idea di lucha di bntnan ta kos di tur dia) ta logra un kantidat grandi di trahad. Tin papi hasta di algn mil, den korto tempu. C.A.O. di apnas dos tres blachi di papel nan ta sera pa e trahadnan ak. Un punto importante wl, pero semper ku smak poko marga, ta asuntu di areglo mesora di pagamentu di kontribushon via "inhouding" riba salario (kit direktamente for di salario).
Nota: e punto ak den bntnan kristian nunka tabatin e importansha nesesario, mas bien ta: idea tabata konta i bo trabou i entrega personal, lokual sigur ta difsil pa logra.
Den A.V.V.C. na aa 1968 nos ta haa e siguiente sindikatonan afili: A.B.V.O. - bnt di empleadonan di gobirnu
U.W.G.E. - bnt di trahadnan di sentral elktriko
C.A.D.M.U. - bnt di trahadnan di Dokmaatschapppij
C.F.W. - federashon...”
|
|
8 |
 |
“...ken ta represent e totalidat di empleadonan i ta un sindikato so ta hasi kontratashon. Naturalmente esaki ta generalmente mas ventahoso pa e empresa, pero e bntnan kristian semper a trata di yega na un akshon huntu, kaminda dos bnt ta represent nan afiliadonan i huntu ta yega na un kontrato vlido pa tur hende. Nunka esaki no por a logra i semper tabatin problema.
Tabatin un kaso singular den negoshinan di Spritzer, kaminda dos grupo a bai referendum i a sali pareu na voto. Aki mester a bini un areglo distinto di e problema. Pero tabata un kaso aisl esaki.
Sindikatonan independiente
Den aanan sesenta tin un aktividat asombroso den sindikaktonan. Gruponan ta lanta nobo, otronan ta kambia di un federashon pa otro. Algn ta keda para firme riba nan pia. Den amtenarnan tin e kaso di trahadnan ku no ta amtenar, pero trahad na gobirnu p.e. na Reinigingsdienst, na Waterleiding f na Telefoondienst. E hendenan ak ku no ta kai bou di areglonan di amtenar, nan...”
|
|
9 |
 |
“...dal man riba mesa, lanta bai ora kos no ta kamna i asina ta mustra ku mester di rspt i ta a base di forsa por logra algu. Esaki ta sosed tambe. Diferensha di mentalidat ta keda klaramente ekspon den e kaso ak.
Ma no ta den hotl so tin problema. Shell ta laga tur trahamentu di bleki, drum etc, den man di e kompania hulandes ku ta estables, esta Werkspoor. Esaki ta turna hendenan ku Shell ta kita di trabou i ta manda nan bk ku areglo hopi mnos kumbiniente pa e trahad. Ta kumbin Shell, ta kumbin Werkspoor pero ta un desgrasia pa e trahad ku ta bai atras. No tin areglo legal pa asuntu di kitamentu di hende for di trabou, no tin lei di retiro na drechi, por kita hende basta pagele sierto suma, sea ku e doo tin rason f no.
Salario mnimo ku a propon varios bia ta kos ku lo bin result despues di hopi deliberashon i ku masha problema. Na prinsipio tabatin hende ku ta bisa hasta ku ta imposibel (mintras ta kos ku ta eksist na diferente parti di mundu tempu bieu kaba).
Tur e kosnan ak ta monton i...”
|
|
10 |
 |
“...ku tur sindikato huntu ta sinta na mesa i diskut asuntunan di interes komun. Union sinembargo mas struktural ainda ta hopi leu i lo dura basta prom ku yega asina leu.
A.B.V.O. e sindikato di mtenarnan tambe konos kambionan radikal. No ta fsil asina pa nan wlga, ma e ta sosed ora no tin salida. Ta difsil pa logra muchu kos den tempu di berans i asina dirigentenan ta logra ku trahadnan di gobirnu tambe ta asept pa entreg ora kos ta difsil. Nan ta prd un areglo hopi faborabel di fakansi, oumento normal p.e pa aanan di trabou i ta bini areglo nobo di enfermedat.
Otro empresanan tambe den kua gobirnu ta akshonista prinsipal, sa tin nan problema i ei ta A.B.V.O. ta represent trahadnan, maske nan no ta mtenar mas.
Asina problema ta present den e sindikato, ora ku algn empresa semi-gubernamental ta duna fasilidatnan ku gobirnu mes ta nenga su trahadnan. Esaki no ta fasilit trabou di sindikato pasobra diferenshanan por ta konsiderabel.
Den e mes A.B.V.O. otro kambio ta ora ku asept obreronan tambe...”
|
|