Your search within this document for 'aktua' resulted in ten matching pages.
1

“...poltiko nobo, U.R.A., mi a hasi meskos. Sinembargo ningn hende no kier a komprend i tur kos a sigui su kurso, resultando den un gran debakle ora ku obreronan a lanta i a kima gran parti di nos stat. Un pueblo ta meskos ku hende. E ta nase i krese i den su kresementu tin influensha di su ambiente, di susesonan anterior den su historia; tur ta determin hopi bia su futuro. Tirando un bista atras nos lo por mira den futuro si nos buska rais di e susesonan i e loke a motiv un sierto manera di biba i aktua. Pueblo di Korsou den esaki no ta diferente di otro pueblonan mas grandi. Wl por bisa ku pa pueblo antiano i kurasoleo en partikular nos ta haa mas difikultat i na mes momentu mas fasilidat ku den otro kasonan. Mas difikultat pasobra riba un poblashon ku na aa 1900 tabata yega m.o.m. 30.000 habitante i ya pa aa 1980 ku un total di m.o.m. 140.000 nos ta haa un komunidat hopi diferensha pa motibu di nashonalidat (un 50 asina), di rasa, di status sosial i ekonmiko i di masha poko reflekshon krtiko...”
2

“...11 skolnan ta probech di e "igualdat di derecho pa skol pbliko i skol priv". Maske no ta un igualdat kompleto e oportunidat pa yunan di pueblo ta habri i e supsidio ta un gran estmulo pa duna instrukshon bsiko na henter pueblo, te den kunuku mas apart. Ta e situashon di kas ta pone ku muchanan hopi bia no por probech sufisiente di e oportunidat ku nan ta haa i e eksigenshanan pa aktua komo maestro/a no ta garantis un labor edukativo di mas haltu, e motivashon si ta mas di loke por a spera den masha hopi kaso. E supsidio ak no ta fsil pa opten. Ora ku gobernador propon un supsidio pa skolnan di mishon, Koloniale Raad kier eksig pa maestronan "no sia kos ku ta kontrario na rspt deb na otro religionnan". Algu ku awe ta parse lgiko, pero ku no ta nesesario pone komo kondishon pa supsidio. Despues tin kontra pa duna supsidio mes. Ora gobernador van Beek en Donk rebah e suma ku el a pidi ta logra tg konsentimentu di Raad, e ta keda satisfecho i konten tu pasobra a logra algu. Henter e periodo...”
3

“... estatal-poltiko sin pone sufisiente atenshon na e aspekto sosial i di formashon di su idealnan. Riba kual Gomez a kontest ku kisas t'asina "pero pa esei mi tin bo tata" (Elias A. Rmer, kende den Staten, ki ironia, hopi bes ta konta ku apoyo di presisamente e hmber ku ta represent refinera di petroli). Kisas esaki mes a pone ku Gomez no tabatin den pueblo e ksito ku mester a spera di dje. Esaki mes ta pone nos pensa ku Gomez su aktuashon den e wlga riba Isla tabata mas bien un chns pa kumins aktua politikamente. Pa kualke studioso e figura di Gomez mester ta sumamente interesante pa analis. Un kos nos por ripit, Gomez ta mustra un "demagogo" di primera, bon orador, pero poko edukador. Kmbersando ku "doktor" e pregunta: di kon bo no ta forma hbennan den poltika ku tur e ideanan ku bo tin, e kontesta ta: "atami ta skirbi i duna konferensha tur kaminda pa forma pueblo". Ta parse ku no tin tempu of no tin muchu nteres pa dedik na formashon, un trabou pa futuro, tur kos mester sosed awor mes...”
4

“...haa rekonosementu i nos hbennan ta mustra algu mas di interes pa e ramo ak. Tambe ta bai kumins ku skol sekundario, mirando ksito ku Peter Stuyvesant di gobirnu tin. Volksbond mes ta deka hopi ku morto di Verriet i ku e lucha poltiko ku ta kome den su miembronan, ademas e ta keda manera frus den su manera di atend asuntunan di pueblo sin rekonos e kambionan ku ta turnando lug. E otro religionnan, tur ta haa un oportunidat, proselitismo tin algu di ksito, prinsipalmente ku e sktanan ku ta kumins aktua den pueblo direktamente. No por bisa ku e otro religionnan a demostr un nteres abirto den desaroyo poltiko ni sosial di nos pueblo. Algu di benefisensia tur tin. 5. Edukashon ta preparashon pa kambio Instrukshon na Krsou, a pesar di tur su faltanan, manera e falta total di adaptashon na mentalidat di pueblo, sirkunstanshanan partikular etc. a logra ku mayoria di pueblo a haa sierto grado di instrukshon. Despues ku A.M.S. a lanta i ofres posibilidat pa bai studia mas aleu na Hulanda, mishon katliko...”
5

“...116 violento kontra opreshon kolonial), ta kos ku ta indik e sintimentu di pueblo, maske pueblo mes no ke violensha, ta un pueblo hopi pasfiko kasi pa naturalesa. E rebelda den pueblo, ku ta demostr su mes den lucha poltiko o ora ta papia di poltika, no ta su mes manera di pensa ni di aktua, ta situashon ta pone ku e ta asept gritunan fofo asina. E ta kontra Iglesia i klero i tur loke kier mare, pero e ta sigu batis su yunan, mandanan skol katliko ant preferiblemente serka frater ku sur, risib sant'olio i e kier ta der den santana katliko, tera bindishon. E mes no por karga responsabilidat, nunka e no a sia. Tur momentu e ta sinti ku no ta rekonos su kapasidatnan propio, ku e mes por. Ta otro lo mester hasi p'e. Den sentido sosial e no a haa nunka un oportunidat na drechi, nunka e por a karga responsabilidat sino den algn ke otro kos ku e mes ta lanta, den seternan, den deporte, den su mes gruponan musikal etc. Pueblo ant no tin idea di su mes posibilidatnan. Apnas algu ta pinta na horisonte...”
6

“...121 tradishonal ta pasando den un krisis formal, maske den nan manera di aktua no por nota muchu kos. Pa desgrasia di e pueblo esaki tabata berdat. No tin guia, no tin vishon, no tin konosementu ni kompendementu di loke ta bibando den pueblo. Huntu ku un situashon ekonmiko ku kada dia ta birando mas difsil, algu mester bai pasa. 3. Ekonomia, problema insuperabel Isla di Krsou, ku su pobresa normal, sin nada den supsuela, sin mineral, sin mas ku poko fosfato, sin awaseru, ku poko tera frtil, na kantidat limit, ku un solo ku ta kima tur loke ke purba nase den sekura, ku su bientu karg di kalor den dia i su aire fresku anochi, konstante, ku nunka kier laga di purba duna nos un tiki alivio, e isla ak no tabatin nada di of res na ekonomia mundial sino un haf natural famoso, su solo i tiki playa pa esnan di tera mas friu por disfrut. Su hendenan, di bon natur, humilde i simpel a mira ku ta e haf, ku solo, ku bientu so a ked. Algn ta probech di e haf tur ku tin. Hulandesnan a haa e chns di nan...”
7

“...tin derecho di wlga, pero nan no ta afili ningn kaminda. Trahadnan di gobirnu na openbare werken ta lanta i kanta wlga di ei nan ta forma nan mes sindikato, drigentenan di A.B.V.O. ku tabata presente no por a komprend e manera di trata di e simpel trahad. Un ehmpel: durante su diskurso e presidente di e trahadnan ta hisa henter un paki di inskripshon lansa den pbliko pa asina duna un demostrashon patente ku nan tin e gran mayora di trahadnan nan tras. No ta e manera parlamentario i "desente" di aktua, pero ta demostrashon di pueblo ku no ta asept mas e situashon ku e ta biba aden. Diferente sindikato nunka no kier a afili na ningn federashon. Den nan nos ta konta ku UNITED MINERS UNION CURACAO (U.M.U.C.) bou di direkshon di Peter "Dixie" Blaisse. Den nan tambe tin problema i pa motibu di difikultat na trabou, (e kompania no ta bai dje bon ei mas, wama, fosfato, ta birando mas difsil di ekstra i tin kantidat di fertilisante artifisial riba merkado) ta kambia direktiva, Blaisse ta birando grandi...”
8

“...E tabata totalmente deskonsert, deskontrol. E nesesidat grave i e inseguridat, ku tur kaminda hende tabata sinti, a pone ku kantidat a sali riba kaya. Mintras ku obreronan, desempleadonan, hopi di nan kompletamente fuma, tabata kibra negoshinan i sende kandela, e hendenan di mnos rekurso tabata drenta kohe loke tin nan dilanti. Kosnan di uso i kosnan ku sigur e personanan ei no tin uso pa nan. Un anarkia kompleto tabata reina. Den destrukshon, ningn hende ta para mira kiko tin di hasi, tur ta aktua sin pensa. Tabata imposibel pa stp e masa, ku simplemente a bira loko, a prd kabes. Ehmpel di e deskonsertashon aki tin hopi: Un grupo di hben ta drenta un negoshi i kohe motersaikel pusha subi seru, sinta i baha hasiendo zonido ku nan boka. Meskos ku mucha chikitu ku ta hunga. Pa stp nan di destru i yena e lug ku awa, ku nan ta saka di laman basha den e negoshi pa "paga kandela" ku no tabatin (!), ta mustra nan ku tal otro kaminda un kandela nobo a kumins. Mientrastantu ta tee marinir, ku a bini...”
9

“...Aktornan riba esenario poltiko ta kambia, e mes presentashon ta sigui. Poltikonan durante i djis despues di wlga i kimamentu di Willemstad, ta manera hendenan ku no ta kapas di komprend kiko a pasa. Tur kos tabata bou di kontrl semper i poder tabata apsoluto. E pueblo simpel, trankil semper a asept tur kos. Di unda e lantamentu ak a bini? Ta buska kulpabel i ta Brown ku VITO ta esnan ku nan ta akus prom. No ta falta algn, ku ta tira kulpa riba movementu di credit union i sindikalismo kristian ku ta aktua (den pensamentu di diferente hende i hasta grupo) segn sistema "komunista". Ta e saserdote ku a papia dia 1 di mei den klup di Petroleronan na Suffisant a mustra ku e ta mira "vlam ta sali di Willemstad i sanger ta kore", t' a insit pueblo. Di tur manera ora ku no por manten e situashon mas i no tin un salida na drechi pa akus ningn hende enpartikular ni grupo komo tal, ant gobirnu ta baha. Den un reunion yam den pur, sindikatonan ta diskut i hasta kier propon pa nombra un par di minister, ku...”
10

“...independensha personal i kambionan poltiko e pueblo a kumins ekspres su mes ku krtika tin bia severo. Ku kambionan poltiko e kos a yega na un ekstremo, ku hasta por bisa a aleh gran parti di poblashon di prktikanan religioso. Ni maske a bini un kambio grandi den sistema di evangelisashon, e dao hasi no ta fsil pa super. Ku obispu Holterman, ku ta rekonos outonomia di pueblo i ta mustra riba e nesesidat di turna futuro den bo mes man, tin un alivio pa pueblo, awor muchu mas posibilidat pa hende aktua pa su mes. Ku un kresementu den ekumenismo, ku ta fasilit interkambio den diferente religion kristian ku ntes no tabata soport otro, awor tin hasta selebrashonnan huntu. Saserdote ta predik den krki i dominan den misa. Matrimonio miksto no ta problema asina grandi mas. Konsilio di Vatikano a sanshon loke tabata biba i krese den pueblo i a duna direkshon. Pueblo ta sinti su mes mas liber, pero ta keda e aoransa pa loke tabata ntes. Hopi no ta komprend e kambionan ku ta turnando lug den Iglesia...”