Your search within this document for 'akshon' resulted in 21 matching pages.
 
1

“...32 ta keda para un banda, pero e hben kurasoleo, intelektual di apnas 29 aa di edat, ku ansha pa kumins un trabou poltiko ta djin i ta keda despues dester na Islariba pa algn tempu. Asina Mr. Dr. Moiss Frumencio Da Costa Gmez ta hasi su entrada den nos historia, no ku, ma banda di Iglesia. Den akshon poltiko s e ta forma parti i ta un di e fundadornan di Partido Katliko Kurasoleo. Otro asuntu interesante pa menshon ta e diskushon den korant entre "un shofr" i dr. C. de la Try Ellis. E lucha intelektual ak por sierto tabata basta fuerte i ora ku dr. de la Try reklam ku e "shofr" no por ta un shofr ma hende ku kier skonde su nmber, ta result ku ta pader Reginald Dellaert O.P., e pader ku a sigui trabou di pader Verriet den Volksbond i mas tantu i prinsipalmente komo redaktor di La Union. Pader Dellaert despues di un fakansi na Hulanda ta keda nombr pa bai traha na Zuid Afrika, presisamente kaminda tin "apartheid". Esaki ta un momentu importante tambe kaminda ta kumins un kiebro entre e lite...”
2

“...tambe di "idea" ta kambia. Religion protestant ta mnos rgido, tin mas libertat, mas chns pa disid pa bo mes den kantidat di kos. Tur esei ta afekt di un manera natural e mentalidat di poblashon di Krsou. Un kos ku sin duda a pone hopi yu di Krsou sinti ku e gobirnu hulandes tampoko no ta tur kos, tabata e invashon di Urbina ku su kompinchinan na aa 1929. Un par di hende a kohe Frti i a hiba gobernador bordo di un bapor di Red "D" Line na kosta di Coro, Venezuela. Maske pueblo tabata rechas e akshon ak tur ku tin, tg un sintimentu ku Hulanda tampoko no ta tur kos ta lanta den pueblo, maske ta tiki. Gruponan di sosiedat di Krsou un poko mas ay, esta e protestant i hudiunan ta keda nan mes mas tantu i no ta sufri kambionan drstiko manera e pueblo simpel. Nan tampoko no ta meskla ni asept e grupo di komersiantenan nobo polako prinsipalmente ku ta kamna bende kos riba kaya. Tampoko e indionan ku nan pakus i e chinesnan ku nan restorant i labanderia ta un menasa ni un "igual" di e komersiante...”
3

“...sosiedat asina por duna chns i oportunidat na tur sorto di wega poltiko. 2. Di kolonialismo pa demokrasia parsial Pareu ku a haa notisia ku lo bini un kambio den struktura di gobirnu kolonial, tur forsanan a kumins prepar. Prinsipalmente Iglesia Katliko a mira un chns pa turna direkshon i guia di e masa pa medio di su influensha direkto riba miembronan di Staten ku lo mester bini. Enbista di e trabou di benefisensia hasi durante aanan largu, e interes pa yuda i asist e pueblo humilde i algun akshon den sentido sosial realis pa figuranan manera van de Pavert i Verriet, ounke esaki pint un poko di paternalismo, Iglesia ta esun mas yam pa probech di e oportunidat ak. Pueblo mester por bai dilanti. E prom "Staten" ku mester a elig na aa 1937 tg tabatin masha hopi limitashon pa nos por yam un demokrasia berdadero, pero si ta un paso definitivo den e direkshon ei. Pa por a turna parti na elekshon tabatin e siguiente eksigenshanan: bo mester ta hmber di nashonalidat hulandes bo mester tabatin...”
4

“...42 mons. Verriet si no ta mih lanta un grupo di "akshon katliko" pasobra henter poblashon ta katliko i e no tabata mira pakiko lanta un partido katliko, mas bien un partido por trese divishon den pueblo. Tg el a asept, ku tempu ta krtiku i ku mester bini ku algu ku mesora por drenta lucha poltiko. Formashon di pueblo i lidernan lo bini despues. Eksigensha di sierto grado di instrukshon a pone ku a kore rnt Krsou pa prepar hendenan pa pasa un sorto di eksamen, ya ku e entrada di f 1200 pa aa tabata kos kasi imposibel pa alkans, pero e estudio si por a duna resultado. Miembronan di Volksbond ku asistensha di diferente otro persona a kore di Westpunt te Oost-Mons. P.I. Verriet O.P. Vikario punt pa yuda hendenan sia lesa na drechi Apostliko. i traha sm. CURACAOSCHE KATHOLIEKE PARTIJ (Partido Catliko Curasoleo) Partido Catliko Curasoleo a lanta riba inisiativa di mons. Verriet, e mes a biba Volksbond na prinsipio di aanan binti, e tabata e persona ku a turna inisiativa pa lanta e prom sindikato...”
5

“...di bario no ta haa oportunidat pa forma nan mes. Aki atrobe nos ta bai haa un forma di demokrasia fofo, sin formashon di hende pa e por tuma desishon pa su mes. E mes falta di liderasgo nos ta bai haa den tur sektor di bida tantu poltiko, sosial i religioso. Den esaki obispu Verriet a mira mas aleu ku Gomez. Pero meskos ku Verriet, Gomez no tabatin tempu, manera e mes a bisa nos personalmente, pa atend formashon di lidernan. "Mi ta skirbi, mi ta publik i ta tee konferensha pa forma lidernan". Akshon direkto den sentido poltiko ta loke awor e pueblo tin mester di dje i ta na esei Gomez ta bai dedik su mes kompletamente. E ta lubid ku e pueblo mes ta lesa masha poko i no ta eksisti un sistema di edukashon di adulto na ningn parti di Antia. Asina pueblo (tee kuenta ku ta e masa grandi di hende ku no a meskla i no a kambia di mentalidat) ta bai haa awor "e profeta" ku e tempu ak ta pidi. Ku esei tambe un parti di e dependensha di e poder religioso, prinsipalmente riba tereno poltiko ta bai keda...”
6

“...Monseor Verriet ta buska ainda un salida i kier invit hendenan di Hulanda di KVP, pa intermedi. Tin idea pa invit e famoso lider hulandes prof. Romme, pero Verriet no ta sinti muchu bon i ta fayes na Aruba na aa 1948. Ku esei tur kontakto entre e partido nobo i mishon katliko ta kaba i kun Partido Catlico Curasoleo, ounke nunka no a likid' ofisialmente. (Te na ltimo dokumentonan relashon ku e partido ak a keda den poder di e delaster sekretario ku tabata sr. Ernesto Rosendaal.) Atrobe nos ta mira akshon klerikal ta determinante. Sierto miembronan di klero ta pusha un figura dilanti pa bira Vikario Apostliko, sal di e gremio di "lite" katliko form pa e mes klero ak. E vikario apostliko (obispu) nobo siendo antiano, nasi na Aruba i lant na Krsou, no ta identifik ku pueblo mas simpel. E Vikario Apostliko nobo ta mons. Antoninus van der Veen Zeppenfeldt di rden di predikadornan. Mientrastantu Partido Democraat ta hunga ku e pueblo i ta la su mes ku e obrero industrial i e masa den barionan margin...”
7

“...violento e lucha ta mas bien dirig kontra Gomez i su partido ku kontra Partido Democraat. Unda e pueblo mes ta keda? Kiko e pensa? Pa un banda ta fsil sigui persona i no tantu un ideologa ku tg ningn hende no konos. Si studia e programa di e partidonan bon, ant hende no ta kaba di komprend pakiko mester tabatin tantu desperdisio di energa, pasobra tur ta boga pa e mes un kosnan. Pero manera hopi bia ta sosed ta e PERSONA ta konta i no e loke e ta buska. Akshon sindikal poltiko Si tin un kos ku despues lo bolbe riba dje, ant ta e akshon sindikal ku ta bai lanta fuertemente, inisi i propaga pa e diferente partidonan poltiko. Partido Nashonal ta kumins infiltr den sindikatonan di Volksbond i ta logra elimin e prom sindikato di Krsou lant pa Verriet i Volksbond ku ta San Telmo di trahadnan den haf. Despues lo sigui Demokratnan ku ta buska naturalmente nan hendenan den e obreronan den industria i esakinan prinsipalmente den trahadnan di Isla i Nieuwpoort (mina di fsfat). Sindikatonan di Volksbond...”
8

“...84 evangelisashon, ta bira punto sentral di akshon di mishon katliko na Krsou. Mishoneronan ku semper a gosa di rspt i apresio di pueblo, durante tur e temporada, ku di dos guera mundial a dura, no a mira hendenan mas hben bini Karibe. Esnan di ntes ku a konos e tempu di apnas algu di desaroyo a kushi den nan manera di pensa i ta bai result den un gran paso falsu. E "lite" katliko na kua nos a refer vrios bes, ta sigui gosa di apresio di parti di klero. Lidernan ku a lanta i ta lanta, tantu den Volksbond i den organisashonnan di Verriet, maske kon dbil nan por ta, no tin ni e mnimo di rekonosementu. Lidernan politiko, ku ta manten nan mes mas los di influensha klerikal, tampoko no ta konta. Gomez mes ta ha ku lomba kontra muraya ora e kumins lucha pa un Krsou mas los di Hulanda. Den e kuadro aki, e parti influyente di klero ta propon e figura di un obispu nobo den persona di mons. v.d. Veen Zeppenfeldt. Esaki ta bai enfrent Gomez direktamente i esei ta trese un kiebra den fielnan ku ta...”
9

“...mas grandi ta di hende ku a bini djaf. Ta duele pa bisa ku hasta ora tin indisio ku hendenan tin di bai kas, ora kumins un strimlainin generalis nos ta sinta ketu sin lansa ideanan buskando rumbo nobo pa nos pueblo. Ta un ekonomia sin bida, sin vishon di futuro, sin otro interes ku no ta un ganashi personal rpido. 4. Religion of poltika? Enkuanto religiosidat di nos pueblo. Ningn hende por bisa ku el a bira mnos, pero si mester rekonos ku e ta bira un problema grandi. Despues di e debakle di akshon di obispu kontra di Gomez i Partido Nashonal, Iglesia ta bira un kos totalmente politis. Segn obispu Zeppenfeldt, Partido Katliko ta kuestion di bida f morto pa Iglesia Katliko. Na momentu ku na Hulanda obispunan publik e desdichado "Mandement" na Krsou klero ta tuma esaki komo dgma di Iglesia. Tur saserdote ta haa e dokumento ak pa studia i pa gran mayoria ta e ltimo palabra. Pueblo mes ni konos Mandement, ni ta interes pa konos, e ta keda un kos totalmente deskonos, hasta tin saserdote ku no...”
10

“...barionan ta tee e famoso "friendship-day" tin bia pa mas ku 500 mucha di den bario. Nan formashon ta kamna pareu ku aktividatnan i nan konosementu di Sagrada Skritura, na un manera prktiko ta duna un formashon ku poko bia hende ta haa. Mes resultado ku tabatin na Blgika i otro paisnan Latino Amerikano, nos ta mira na Krsou tambe. Diferente di e hbennan ak despues di tempu lo bira lider den poltika i tur sorto di empresa. Den e siguiente dies aanan, aanan sesenta, ta bini un kambio basta grandi den akshon eklesial na Antia, ant basta positivo. 5. Instrukshon pa un posibel futuro Pa e faktor instrukshon, e temporada siguiente despues di outonomia ta sumamente importante. Lo mester ripit aki tambe algu ku a bisa anteriormente, pero ta nesesario pa mih komprenshon. No solamente skolnan ta oument konsiderablemente (poblashon ta krese), skolnan sekundario tambe ta oument drstikamente. E mandamentu di mucha Hulanda ku beka, ta un programa ku ta bai duna resultado den poko tempu. Hbennan mih form, ku...”
11

“...fantasa inform dirigentenan latinoamerikano. Di adelanto den organisashonnan sindikal no por ripar nada. E sindikatonan li ku Partido Democraat ta hopi mas aktivo, ma aki tambe e akshon ta keda prinsipalmente riba Isla, kaminda despues di lucha fuerte ta logra rekonosementu i ta firma un prom kontrato kolektivo. Un prinsipio di algu, maske kisas kontenido di e kontrato mes no ta dje tantu ei, ma porlomnos kompania no ta kompletamente liber mas pa hasi i deshas. Tin algun otro grupo organis bou di guia di Domingo Alberto, pero atenshon di tur hende ta mas riba poltika i esei ta stroba tur desaroyo mas ay di sindikalismo. Di formashon den e gruponan ak tampoko no por papia. Tin un par di lider ta kana regla konfliktonan aki i aya pero no por papia di akshon sindikal fuera di organisashon di petroleronan. Tur akshon di e gruponan ak ta konsentr den Casa Sindikal na Pietermaaiweg. Mineronan ta keda manten nan posishon independiente i no ta interesa den poltika....”
12

“...ta poko duru. Wl hopi ta djin credit union mirando kon e organisashon ak a demostr su balor durante wlga. Bnt kristian pues ta hasi bon trabou, pero ta keda redus den kantidat di miembro. Su influensha sinembargo no ta keda den haf so. Sierto trabou manera atenshon pa habri un lokal riba waf pa atend hendenan ku haa aksidente i risib prom ouksilio, un lug desente pa kambia paa, oportunidat pa bebe awa na un manera humano etc.etc. kos chikitu pero ku ta duna hende su balor. Pero den sentido di akshon pa un C.A.O. ainda ta imposibel. E grupo ainda ta muchu chikitu. Sinembargo lo e tin un influensha grandi. Credit Union Un movementu ku a kobra basta forsa den poko tempu tabata sin duda credit unionnan di Krsou. Nos a mustra riba e prinsipio na Colon. Despues di un par di aa, bou di palu, no tabata e lug adeku mas. Hopi hende no por a djin. Ademas e sitio di Colon mes ta aleh hende. Mester a buska un otro salida. Na aa 1958 na luna di yanari lo mester a tee na Krsou un reunion di Comishon di...”
13

“...Unie, ku tin e gran mayoria di trahad den haf afili, naturalmente e fli no por a sub. Tg esaki ta demostr e rekonosementu di e grupo di ni sikiera shen hende den haf di Krsou. Despues e mes Jacobsen aki ta skirbi un artkulo den e revista di ambtenarenbond, mustrando riba e peliger ku Credit Union ta enser pa sindikatonan, basando su mes riba e palabra "union" ku na Merka nan ta usa pa (labour)-union, ku ta un sindikato. Falta esaki di konosementu, f ta "his master's voice" nos mester mira den un akshon asina. Sr. Jules Rojer, propagador di credit union ta kontest'e debidamente i e asuntu ta keda einan. Pero e ta indikativo. Otro detaye di e loke ta pasa den e tempu ak ta e kaso di relashonamentu ku movemento internashonal di cooperativanan di kredito. Sr. P. Armstrong, miembro di sindikato di petroleronan, ingles di Islariba (Dominica?) a konos durante un fakansi na su isla natal e movemento di credit union. E kier a kumins den su grupo, pero no tabatin muchu interes. E ta skirbi e organisashon...”
14

“...mes a konos for di Canada franses (caisses populaires) ta dirig na kooperashon pa produkshon. A purba sigur na Krsou tambe, maske ta na eskala redus, pero e nesesidat di nos hendenan i e falta di formashon, a hiba e movementu mas den direkshon di krdito pa konsumid. Asina maske e kooperativanan ak a result basta fuerte, prinsipalmente esunnan den diferente empresa i gremionan trahad, apnas algun ke otro a logra un akshon komunitario den barionan. Sigur, tabatin e nesesidat ku mester a kubri mesora i e falta di sentido sosial den pueblo, ku pa di prom bia ta han e ku sorto di akshon asina, kaminda e mes mester tuma su futuro den su mes man, no ta un kos asina fsil pa logra. Un kos a keda grab den pueblo i esei ta ku e movemento ta di pueblo i pa pueblo, maneh pa e mes pueblo. Den poko tempu idea di credit union ta plama. Na fin di 1959 tin 9 kooperativa ku riba 500 miembro asosi. Un grupo di srkulo di estudio, ku a dedik su mes na studia ensklikanan sosial di Iglesia ta produs algun dirigente...”
15

“...123 4. Falta di religion f falta di formashon sosial? Iglesia katliko nan ta bisa ku semper e ta yega lat ku su akshonnan. Su doktrina ku ta pone fundeshinan slido pa bida di esnan ku kier asept', hopi bia no ta bai kompa ku akshon di parti di e mes Iglesia. Na Krsou ningn hende no por nenga ku Iglesia katliko a hasi hopi kos pa saka pueblo for di nan situashon hasta di miseria tin bi. No tabata fsil, pero a purba. Tin skol pa mucha, tin hospital pa enfermonan, tin institutonan pa asist enfermo, leproso i hende grandi na kas, tin kantidat di seter pa ora morto present. Tur esei ta berdat i hasta tabatin un prinsipio di akshon sosial ku organisashon di hubentut, di deporte i prinsipalmente den sindikalismo. Pero metiendo su mes ku poltika e mishon katliko na Krsou a sali mas bien komo vktima ku su mes sistema paternalista i sin kai na kuenta di tempu ku ta kambia rpidamente. E fayo mas grandi den e temporada ak tabata sinta den e total ousensia di un faktor edukativo sosial. Doktrina di...”
16

“...manifest esaki ora ku un trahad di haf ta bisa ku "no tin mester di C.A.O. pasobra nan tin un kaba ant aprob pa gobirnu" (e kier a men ku nan tin statutonan aprob). Esaki ta e situashon di nos hendenan i e loke ku C.B.H. ta propon pa kibra i drecha. Ma ta sumamente difsil. Un kambio den direktiva di C.B.H. ta pone, ku un di e revolushonarionan di prom ora H. (Bb) Rojer kier infiltr den direktiva di bnt. E ta buska un grupo di hende mas hben i nan ta present na reunion i kumins eksig di direktiva mas akshon, mas inisiativa enfin tur loke hbennan por eksig. Ta yega na pidi un kambio den direktiva i Rojer ta sali eleh komo presidnt, mintras ku hopi tempu a tee e mes Bb ak hasta fuera di bnt "pasobra e ta ¡responsabel" i awor ate sint pa dirig e mes bnt ak, huntu ku otro kompaeronan di muchu mas edat. E sistema demokrtiko ak tampoko tabata konos, ta poltika tabata pone f pusha hendenan dilanti. Wilson "Papa" Godett, kompaero di lucha di Rojer, a bltu kontra di su amigu pasobra e mes, Godett, no kier...”
17

“...selebrashon komun ni dia 1 di mei, dia di obrero. E gruponan ta para fuerte kontra otro i tin manera un kompetensha ta turna lug. Na diferente okashon ora ku un grupo di trahad p.e. di supermerkado kier afilia na p.e BONECO, tin semper otro ku ta prefer C.F.W.. E or'ei ta tee "referendum" pa mira ken ta represent e totalidat di empleadonan i ta un sindikato so ta hasi kontratashon. Naturalmente esaki ta generalmente mas ventahoso pa e empresa, pero e bntnan kristian semper a trata di yega na un akshon huntu, kaminda dos bnt ta represent nan afiliadonan i huntu ta yega na un kontrato vlido pa tur hende. Nunka esaki no por a logra i semper tabatin problema. Tabatin un kaso singular den negoshinan di Spritzer, kaminda dos grupo a bai referendum i a sali pareu na voto. Aki mester a bini un areglo distinto di e problema. Pero tabata un kaso aisl esaki. Sindikatonan independiente Den aanan sesenta tin un aktividat asombroso den sindikaktonan. Gruponan ta lanta nobo, otronan ta kambia di un federashon...”
18

“...133 Leerkrachten Curacao i despues S.I.T.E.K. (Sindikato di trahadnan den enseansa na Krsou). A.B.V.O. ku a lanta den aanan trinta, ta kumins move poko mas awor den temporada di aanan sesenta. Tin hopi empleado di gobirnu ku a studia na Hulanda i nan kier un kambio tambe den nan situashon. E ambiente ta propisio pa akshon sindikal i pueblo ta poko fad ku un futuro skur sin speransa. Mester trata na defend loke tin logr kaba. Pa un korto tempu e grupo ta afili na A.V.V.C. pa despues bolbe para riba nan mes pia atrobe, ls for di tur federashon. Ku esaki a trata di ekspon, nesesariamente poko largu i ku poko mas detaye, e situashon di sindikatonan di Krsou, ku sigur sigur tabata hopi aktivo den kurso di aanan sesenta, pero ku ta konos e diferensha grandi denter di federashonnan, no tantu ideolgiko, pero mas bien nos ta pensa ku ta konseku-ensha di e algu ku ta keda den algn grupo di sintimentunan poltiko, ku tg no a kaba totalmente ainda den prinsipalmente gruponan di Casa Sindical. Sigur...”
19

“...154 Tin manera un paralisashon di akshon di Iglesia. No tin sufisiente saserdote i ta kumins import na kantidat saserdote di Colombia ku tin atrobe un mentalidat distinto di pueblo. Tampoko den nan no tin muchu konsistensha pasobra hopi ta bini pa poko tempu i ta bolbe nan tera. Pueblo ta keda poko deskonsert tambe den asuntu di religion. Movementu karismtiko ta lanta ku hopi furia den Iglesia katliko mes, pero e maneho general no ta duna guia sufisiente i diferente hende ta bai lanta nan mes iglesia, ta batis den laman i Krsou ta bai konos un kantidat enorme di grupito ku ta selebr nan religion na kas i komunidatnan chikitu religioso ta plama rnt e isla. Hopi hende ta bolbe asum prktikanan di religion, pero ta un fundamentalismo, ku ta keda i tee hendenan, aleh di un trabou den bida sosial di pueblo. Difsil pa bisa kiko por spera ainda di Iglesia di Krsou pa futuro, bida di deboshon sigur no mester balot (deboshon popular sin duda ta hopi importante), pero falta di guia i di nteres den...”
20

“...a yega na un imprenta pa CLASC (N.K.V.). Si ta un dilmentu tabatin no por proba, pero e kos ta remarkabel. Algn sindikato a mira un sorto di manipulashon den e asuntu ak i tur kos a keda ku si algn dia yega na un organisashon niko di sentral di obrero, tur naturalmente lo hasi uso di e sede di A.V.V.C.. Ku esaki e union a pega formalmente. Sindikatonan prinsipalmente di parti di C.F.W. a present algn bia ku "konseho di voto" skohiendo asina pa un f otro partido, ma sin partisip den e partido. Akshon poltiko den sindikato asina ta mustra un independensha ku ntes no (por) tabatin. Na formashon di dirigente sindikal a traha sin duda. Inforsic a sigui hasi...”