| 1 |
 |
“...BIBLIOGRAFIE
van het PAPIAMENTU samengesteld door Frank Martinus...”
|
|
| 2 |
 |
“...BIBLIOGRAFIE VAN HET PAPIAMENTU
bevattende
Titels en beschrijvingen van de meeste werken die in het papiamentu verschenen zijn vanaf het vroegste begin tot heden, religieus en profaan, alsmede een lijst van toneelstukken en toneelgroepen, met voorts een geselecteerde bibliografie van studies en artikelen over het papiamentu, samengesteld door
Met medewerking van talrijke mensen, mannen en vrouwen van de. bevolking van Aruba, Bonaire en Curaao het Ministerie van Cultuur en Opvoeding van de Nederlandse Antillen, en de Nederlandse Stichting voor Culturele Samenwerking met Suriname en de Nederlandse Antillen, die dze uitgave mogelijk heeft gemaakt.
%
drs. Frank Martinus.
Curaao Amsterdam.
1966 1967; 1969; I97I/1972.
Ol
B /p
|
|
| 3 |
 |
“...INLEIDING
I
Het materiaal van deze bibliografie ( + 1000 items) is or.der-gebracht in vier afdelingen. Deel I) Linguistiek van het papiamentu, deel II) Profaan, deel III) Religieus, deel IV) Toneel. Deel. I. is .naar. lingustisch relevante onderafdelingen ingedeeld net- telkens een korte inleiding ; deel I in- zijn geheel geeft de lezer ook een beeld van de stand van zaken op hot gebied..van de bestudering van het.papiamentu'.
Ik maak in deze afdeling gebruik van de wijze van notering die.in. de laatste, jaren in.lingustische bibliografien, opgang. heeft gemaakt, .waarbij iets meer: belang -gehecht. v/ordt aan de chronologie van de studies en artikelen-dan aan de alfabetische.volgorde* In de afdelingen.Profaan en Religieus volg_ik regels.die bij titelbeschrijving algemeen gebruikelijk zijne .Deel IV. valt. eigenlijk weer .uiteen in twee-delen.i.. auteurs en vertalers aan de ene.kant en.toneelgroepen aan de andere kant, al is de tweedeling niet scherp aangebracht
IrL.deze., afdeling is.de...”
|
|
| 4 |
 |
“...lectuur bestond hoofdzakelijk uit engelse cowboy -en detective pockets, veel Ellery Queen, verder nederlandse ridderverhalen, en boeken over de 'vaderlandse' geschiedenis.
Mijn stiefmoeder Catarina Monte (Ketty) die veel en uitsluitend papiamentu las zat eigenlijk met hetzelfde probleem als ik en stelde mij daarom enthousiast haar papiamentu collectie ter beschikking. Haar collectie sloot goed bij de mijne aan, omdat die voor het grootste deel bestond uit de detective verhalen van de wereldberoemde Tom Richardson, zoals de held heette uit de door Tuyuchi uit het nederlands vertaalde detective novelletjes.
Naast de catechismus was deze Tom Richardson, met de poetisch-romantische, en scherp politieke werkjes van A.P. Nita de meest populaire leesstof in het papiamentu....”
|
|
| 5 |
 |
“...verleden toenan en het inzicht dat het praktisch uitsluitend op Nederland en Europa gerichte-historisch^-,, geografisch- en taal onderwijs volkomen zinloos was,-eerst meer en mear..,het-.gerjs van. een bibliografie voor onze geschiedenis Daarna,, toen nijn lingustische belangstelling, voor. het papia-nentu gegroeid was, het..genis aan een. bibliografie, van en. over onze taal.Ik begon.een dergelijke bibliografie te beschouwen als een van de eerste voorwaarden voor een zinvolle bestudering van het papiamentu.. Misschien was- deze overtuiging een van. de. neest dwingende., redenen waarom ik in. 1965..mi jn studie i'n dfe. neerlandistiek afbrak. Niet zonder noeite wist ik daarna gedaan.te krijgen dat de Antilliaanse Regering.mij, voor een'parttime-loon.van.E-. 150.^ per.naand in het begin, bij het ten-uitvoer brengen vn dit plan ondersteunde. De.sceptische houding van de regering verninderde naarmate de bibliografie groeide
Deze bibliografie kon een goede- start- krijgen, omdat, -ik-*- behalve van...”
|
|
| 6 |
 |
“...dat de zgn Antilliaan^ se identiteit, waar we.zo laat naar-zijn gaan zoeken. smmigen van..ons. althans al ver vr de eeuwwisseling.heeft.bestaan
Ik. noem alleen maar het -feit--dat we -nu. on ons te overtuigen dat het mogelijk is in.het papiamentu onderwijs te geven eerst, jarenlange en geleerde studin..nodig.,hebben gehad.,., .terwijl mensen als zij niet alleen via het papiamentu de hoge graad van ontwikkeling en beschaving hebben bereikt die ze bezitten, maar deze .ontwikkeling, en. beschaving ook via het papiamentu .zelf aan
4§
anderen- hebben overgedragen.. Ik wijs alleen .maar. op. het. .Boeki di Som van I9OIt dat aantoont, dat talrijke problemen waarmee,we nu nog denken te zitten, in feite voor ons allang zijn opgelost.
Een.bibliografie van het papiamentu is m.i. dan ook niet alleen zuiver Xinguis.tsch. een eis van de eerste orde, maar zeker ook algemeen cultureel.
III
Deze.bibliografie heeft, voor mij dan ook.niet in de eerste plaats een. wetenschappelijke bedoeling. Ze is eenvoudig...”
|
|
| 7 |
 |
“...X
Gazette van William Lee, die in 18X2.begon, zorgvuldig worden nagegaan.,., omdat immers de discussie over 'het papiamentu naast de.missiebladen, voor een groot deel in deze periodieken .is. gevoerd.Ik heb evenwel enige niet van belang ontblote artikelen uit de Amigoe di Curaao van 1915 kunnen opnemen, alsook enkele artikelen van Jozef Sickman Corsen uit de Vrijmoedige van 1899 en van Luis Daal uit La Union.
Ten aanzien van de Antilliaanse musicus_dichter JSBCorsen wil ik opmorken, dat zijn verzameld werk niet spoedig genoeg kan verschijnen ; zijn .studies over het papiamentu getuigen nl van zoveel inzicht in onze taal, dat die tegenwoordige discussie. over het papiamentu zonder zijn publicaties een schrijnende armoede betekent en als het v/are zelfs de hele discussie over het papia-belachelijk maakt
Van een bibliografie van de platen in het papiamentu heb ik hier om redenen die nu wel duidelijk zullen zijn, nl. de urgentie, af gezien, Het lijkt me nuttig dat ze gemaakt wordt, evenals...”
|
|
| 8 |
 |
“...I. lingustiek van het papiamentu
nhoud
Verantwoording
Studies waarin het papiamentu in samenhang net andere creoolse talen behandeld wordt
Algemene Beschrijvingen
Origine
Spelling
Fonetiek en Fonologie Morfologie Syntaxis Lexicografie...”
|
|
| 9 |
 |
“...Verantwoording
Bij de studie van het papiamentu tekenen zich de verschillende linguistische gebieden nog niet duicelijk af ; de schrijvers laten ze gemakkelijk in elkaar overgaan* Zo wordt bijvoorbeeld spelling gauw etymologie en omgekeerd en houden de meeste artikelen over de spelling van het papiamentu zich ook bezig net de maatschappelijke waardering van het papiamentu, een aspect waar we in deze bibliografie aan voorbij gaan Deden we dit niet, dan zouden veel van de werken die we nu onder verschillende andere hoofden noteren onder het hoofd Sociologie van het papiamentu moeten vallen. (Het best afgebakend is wel de lexicografie, dwz de verzameling van het taaleigen van het papiamentu, zoals spreekwoorden, woordenboeken, gezegden enz)
Een ander probleem bij de bestudering van het papiamentu, dat
met het voorgaande samenhangt, is het feit dat er maar weinig
,
auteurs over het papiamentu zijn, die een consequent standpunt kiezen ten aanzien van de synchronie en de diachronie Dit alles...”
|
|
| 10 |
 |
“...xiv
Studies waarin het papiamentu in samenhang met andere creoolse.talen behandeld wordt
BAILEY, Beryl Loftman,
HALL, Robert, A*
IDEM
HALL, RMR, en Beatrice L,
NAZARIO, Manuel, Alvarez,
REINECKE, John Ernest.
STEWART, William,A.
I953. Creole languages of the Caribbean Area0 Columbia University.)
Dissertatie.
1966 Pidgin.and Creole languages. Ithaca*
1968. Creole linguistics. In:
Current Trends in_Linguistics. Den Haag Parijs* A.Sebeok ed. Bibliografische gegevens.
1970* Some Papiamentu General
Creole Grammatical Constants Willemstad.
Gestencilde tekst van oen lezing gehouden op het Eerste Internationale Symposium over het papiamentu
1961 El elemento Afronegroide en el espaol de Puerto Rico.
San Juan de Puerto Rico._ Bibliografische gegevens.
I937. Marginal Languages : a sociological survey of the creole languages and trade jargon*
Yale University*
Dissertatie.
1962 Creole Languages in the Caribbean, In: Study of the role of Second languages,
F.A, Rice ed....”
|
|
| 11 |
 |
“...A^Lflemene Beschrijvingen
In deze secxie worden die artikelen opgenomen die niet in de eerste plaats wetenschappelijke studies over het papiam-sntu beogen te zijn ze blijven dan ook vaak zeer oppervlakkig maar waarvan de opzet is het papiamentu te 'signaleren of er meer bekendheid aan te geven.
ANONIEM
AUTRET, Jean
BUHRS, Raphael.
COHEN HENRIQUEZ, P.
FOKKER, A.A.
IDEM
GINNEKEN, Jac.
IDEM
ZpJ. (rond 19^5) Esperanto of the Caribbean. In: The Netherlands Indies.
New York
19^5 Written papiamento.
Hispania 28 : 508-5IO
19V?o Papiamentoe.
Amigoe di Curacao, 29 juni.
193^o De taal van Curaao. -
Natuur en Mensch, april-mei, 1914 Het Papiamentoe of Basterd-Spaans.der V/est-Indiese Eilanden o
Tijdschrift voor Nederland-sche taal-_en letterkunde*
33 : 5^-79
191^/1917 Papiamentoeo In :
Encyclopaedie van Nederland-sch Wost-Indie !s Gravenhageo Blz.3^-7\5^9<>
1928aeCuraaosch en Arubaans-Neaer-lanscho
Handboek de* Nederlands che _taal : 28'.' l'3.
1928bc.Papiamentoe of Negorspaansc Handboek der Nederlandsche...”
|
|
| 12 |
 |
“...Raul, G.) TEZA, Emilio.
xvi
1962. Talen op Curacao, blik in het verledeno
Oost en West 55 : februari*
I897 Enige Beschouwingen over de volkstaal op Curaaoo Eerste Jaarlijks verslag van het Geschied-5Taal-,land-3en Volkenkundig Genootschap Willemstad
1898. Het Papimentsch,
Tweede Jaarlijks verslag van het Geschied-,Taal-5Land-.en Volkenkundig Genootschap Willemstad
19^0. Het papiamento
WIG 22 : 22O-225
19^-80 Het papiamento o In:
Oranje en de zes Caraibische parelen; 75-82r Amsterdam,,
1969 Papiamentu In:
Encyclopedie van de Nederlands che Antillen
Amsterdam Blz* kkC-kk3o
1863. II dialetto Curasesse
Revista "Politcnico" de Milan 11 : 342-352,...”
|
|
| 13 |
 |
“...Oorsprong
Recente samenvattingen van de discussies over de oorsprong van het papiamentu vindt men in De Palm (1969), Roa (1970) n Wood (1972). Bij de aloude vraag in de oudere literatuur of het papiamentu van het portugees of van het spaans afstamt, hebben zich sinds de vijftiger jaren vier nieuwe standpunten gevoegd nl
a) het papiamentu is ontstaan uit een Afrikaans-Portugees Pidgin, gesproken in de 15de, 16de en 17de eeuw op de westkust van Afrika; verdedigd o*m door Navarro Tomas (1953) en Van Wijk (1958) ;
b) papiamentse woorden die op het eerste gezicht uit het portugees stammen hoeven in werkelijkheid niet uit die taal afkomstig te zijn maar kunnen herleid worden tot talrijke spaanse dialecten, in Spanje of Zuid-Amerika ; vooral verdedigd door Maduro.
c) Rona (1970) is de mening toegedaan dat het papiamentu een creoolse taal is op basis van het spaans van de Indianen die na de inneming van de Antillen in 163^- achterbleven, dn afrikaanse elementen ; d) Wood (1972) baseert zich op...”
|
|
| 14 |
 |
“...component van het papiamentu is dan ook een grote vereiste. Wood (1970) is misschien een aanzet in deze richting. Deze studie zou dan ook ( evenals andere Amerikaanse dissertaties op het papiamentu ) voor andere genteresseerden beter bereikbaar gemaakt moeten worden dan nu het geval is.
Een bijzonder groot tekort bij de bestudering van het papiamentu is het feit dat de papiamentse taalfeiten te los worden gezien van hun historisch-sociale context. Kwesties als de portugese kolonisatie in West-Afrika ; het verkeer van slaven in het Cari-bisch gebied ; de grootte en samenstelling van de bevolking in de verschillende stadia van de Antilliaanse geschiedenis en op de verschillende eilanden. Tenslotte zou de bestudering van de oorsprong van het papiamentu meer in verband gebracht moeten worden met het Sranang en het Saramakaans ; in ieder geval met het laatste, dat toch zulke opvallende overeenkomsten met het papiamentu vertoont. Alleen deze grote overeenkomst tussen het papiamentu en het Saramakaans...”
|
|
| 15 |
 |
“...oorsprong van het papiamentu zo weinig gebruik is gemaakt van de weinige oude papiamentse documenten waarover we beschikken ( meest rooms katholieke catechismussen), noch dat er tot nog toe zo weinig doelgerichte.pogingen zijn gedaan, achter nieuwe, vroege documenten te komen Er kan hierin verandering komen sinds de ontdekking van een oud papiaments lied, door een groep papiamentoesprekers in l8j0 in Puerto Rico gezongen(Zie Nazario (1970) en fragmenten_uit brieven van 1775/6 door Emmanuel (I97O) en Maduro (1971)
Het belangrijkste document Emmanuel (1970) biedt overigens moeilijkheden genoeg bij de aflezing van het handschrift, zoals de afwijkende representaties van Maduro (1971) en Wood (1972) al aantonen. Maduro houdt bij de bespreking van de tekst geen enkele rekening met het bestaan van varianten, maar beperkt zich tot oen betrekkelijk oppervlakkige schrijving ( bv: 'Kamina a bira despues 'kaminda' ; 1 Presto ; awo nos ta bisa 1 lihe 't alsof de moderne papiamentu spreker niet zelf...”
|
|
| 16 |
 |
“...XX
' and they sent Sutel ( a name?) some watapana ( Antillian tree, sapindus coriaia), terwijl de juiste lezing natuurlijk moet zijn: i nan a manda sutel(e) ku watapana, of ku bara di watapana zoals ook Maduro heeft. Ook Maduro geeft evenwel geen verklaring.voor het feit, dat in 'sutel watapana' het voorzetsel ontbreekt.
Het is nu zeer opvallend dat we, naast talrijke andere overeenkomsten met_het papiamentu, in het modern Kaapverdisch ook deze twee vinden. In de bundel gedichten van de Kaapverdische dichter Kaoberdiano Dambar getiteld 'Noti', mij ter hand gesteld door de Antilliaanse dichter Sigfried Silvanie, vind ik (pag, 15) : 'Negros ki bo mata, ki bo prende ki bo sota' Tussen het hierboven besproken 'sutel' (waarbij de '1' gedacht kan worden als *al') en het in het volgend stukje voorkomend 'tera'l pensamento' kan ook overeenkomst gezien worden i (pag, 14)
Bo bem di londji, pirsiguido...
na bo odjo, bo tars ma di ka (=niet) s kanto seklo;
na bo boka, um sagredo bem gardado;
bo kab£...”
|
|
| 17 |
 |
“...XX i
Tenslotte heeft het Kaapverdisch 'doxi voor pap, 1 dushi' 0 De finale 'i' die we in de tekst van Emmanuel (1970) vinden in diamanty,' komt overeen met hot Kaapverdisch Vgl. (pag*l6)
Bo tra diamanti di nos rio Bo oro di nos tera Bo tomano nos kumida0
Deze voorbeelden van overeenkomst tussen papiamentu en het modern Kaapverdisch, die wel een nog grotere overeenkomst tussen het papiamentu en het oudere kaapverdisch doen veronderstellen,' wettigen mijns inziens een herorientatie over de oorsprong van het papiamentu en wel in de richting ( reeds door Lenz in 1928 aangegeven overigens) van een portugees-afrikaans proto-creool met betrekkelijk late hispanisering. Hierbij hoeft men niet uitsluitend rekening te houden met de Kaapverdische eilanden, maar ook moeten kijken naar de varianten van dit proto-creool in de Westafrikaanse lanaen_Portugees Guinee, Santo Tome, Annabon Fernando Po, Angola ecdc
Ook uiterlijke, historisch-sociale argumenten wettigen deze stelling Reeds voor Columbus was...”
|
|
| 18 |
 |
“...die uit Spanje komen met hun schepen om ze met contant geld te kopen en dan naar West-Indie over te brengen met een licentie van de koning van Spanje*"
De onderstreping is van mij. Ik heb deze passage nogal uitvoerig gegeven om het gebrek aan historische_contekst bij het bestuderen van het papiamentu wat te compenseren. Het boek_verdient ook om sociaal- en cultuurhistorische redenen aandacht* Het getuigenis van Francesco Carletti, die zich later overigens fel tegen slavernij zal uitspreken, wettigt de these, aansluitend bij de these van het proto-creool, van een west-afrikaans, portugees creool ( dat dus nog voortleeft in het Kaapverdisch en het Portu-gees-guinees) als voornaamste bron van het papiamentu'
+ Noot:
Men.vergelijke het volgende citaat uit William A.Stewart (1962) biz* 35) : In the Curaao island group, for example, an Afro-Spanish culture developed ( possibly upon the basis of an earlier Afro-Portugese substratum) under Spanish occupation during the sixteenth century. When the...”
|
|
| 19 |
 |
“...1) onder het spaans bestuur er geen (neger) slaven op de Antillen waren terwijl toch de inbreng van deze voor het ontstaan van het papiamentu doorslaggevend geacht moet worden.
2) Het merendeel van de bevolking bij de inneming in 1634 door de Nederlanders werd weggevoerd. Van een Afro-Spanish culture die 'overlaid' wordt door een Dutch culture kan dan ook geen sprake zijn geweest* ( Voor deze tegenargumenten.baseer ik mij uiteraard op de overbekende historische bronnen)#
BALEN, V/. Je van BUTTNER, W.J.A.
DAAL, Luis, II
IDEM
ENGELS, C.J.H,
GATCBET, Albert, S.
1940 Papiamento en Portugees.
WIG. 22 i 371-376.
1950. Hebben het Neger-Engels en het Papiamento dezelfde oorsprong? Beurs en Nieuwsberichten .
4 september.
1965/66.Glosa di un dokumentu na papjamentu di ana 1863*
La Union, november 1965? I j idem 6 april 1966, II idem 13 april 1966, III
1967 Papiamentu no ta un "mal span-r jo" sino un lenga riba su mes. La Cruz, 27 juli.
1944. Papiamento en Portugees.
Amigoe di Curaao, 19 april.
1885...”
|
|
| 20 |
 |
“...in het pa-piamento'.'
Watapana jg III, no3
1904. Naar de Antillen en Venezuela. Leiden*
1935/36.Oorsprong en betekenis van het woord Macamba.
WIG 17: 256-260.
1937* Portugeesche taalresten in het papiamento..
WIG 19: 212-214.
1940, Het papiamento._
WIG 22: 220-225*
1941. V/at is het papiamento?
Amigoe di Curacao, 24 maart.
1948. Het papiamento. In:
Oranje en de zes Caraibische parelen.
Amsterdam. Blz. 75-82.
I953. De taal papiamentu en haar oorsprong.
Hilversum.
Zie onder Syntaxis*
1965. Papiamentu, origen i formacion. Curaao.
1966a.Procedencia di palabranan papiamentu i otro anotacionnan. No.1.(Letter A te M) Curaao...”
|
|
