Your search within this document for 'no-verbal' resulted in 54 matching pages.
 
1

“...Wordt niet uitgeleend Lektor: ta yega un kaminda ku mi mester sera brek. Maske kuantu gana mi tin di sigui. Maske kon pimp nos idioma ta di palabra i ekspreshon. No ku ma fada ni kansa. Ta djis un rosea mi ta kue, pa mi bolbe bati bai.Pasobra e kos aki a bira un bisio. Loke mi ke pidi ta esaki: No mira e trabou akl komo educacao ban-cario (un ekspreshon ku ma fia di Paulo Freire); si ba sinti sabor di nos idioma, anto sigui buska bo mes tambe. Bo tin tur derecho dl trata e obra akl na un manera krltlko. Ami lo ta gradisidu pesei. Bo sa mes bon ku mi ku nos por yega nos meta pa medio di interkambio di idea i pensamentu, aseptando nos tur dos su inkapasidat, flta i fayo, pero ku e deseo konstante di sia di otro. Unda bo ta kere ma haa sa e ekspreshon un hende na su winda winle? Seka mi muchanan na skol I I ora bo kere ku ba kansa, no perde kurashi ni kabes. Pasobra den e obranan di Antoine Maduro tin ainda un monton di tesoro ta wardabu. P.A.L. Pa mi raspdi wea: Tavio. Aa 1974 Imprenta V.A.D...”
2

“...komestibel i merkansia. Tur hende ta gusta bider. Fruterianan a hasi bon nogoshi, pasobra nan por a keda abr te lat. Tin pakus ta duna rebaha ora bo kumpra hopi kos. Un floristera ta un nogoshi ku hopi risku. Den botika nan ta bende remed, pero tambe sensia (shete sorto) pa kita fuku di aa bieu i awa dl sueltu. Kosto di un artkulo ta loke ta su preis di faktura; loke e bal sa depende di e bended o e kumprad. Si un bended (empleado) den pakus puntrabu: Nada mas? outo-mtikamente e ta pusha e kontsta No den bo boka. Kumpramentu di bleki dobl o frus den tienda ta mash peligroso. Muebel di mahbk ta duradero. Tin komersiante ku kapasidat di bendebu porkeria lor den papel di selofan, tur esei ku un sonrisa simptiko riba nan kara. Di un hende asina ei nos por bisa ku e ta honrado i sinsero manera un bended di outo di segunda mano. Nogoshi ta nogoshi! Barata ta sali karu. Preis di galia flaku o preis di famia, baratiyo i likidashon ta ekspreshon ku ta sirbi di "bakoba pa makaku. Den un karniseria por...”
3

“...ta e pakus ku ta un boutique. Paga tinu ku kasi tur pakus tin nomber na spa. Esei no ta nikamente un herensia dje tempu ku idioma spa tabata manda na Korsou, pero awendia pa fasilita esnan di bla spa den nos besindario ku ta bin kumpra merkansia. Tin mash hopi pakus kaminda e artkulo di mas karu ta un sonrisa. NI patu ni rlu (e no ta duna kontest sikiera). Un piskad ta warda su kosnan den sukuchi patras den boto. Notisia (nobo) dl kanoa ta notisia bieu. Pieda muh ta un pieda di laman ku ta drif riba awa. Pasa (salta) bui: sail for di haf. Ora no tin bientu e nabegantenan den barki bela ta fleit bientu pe lanta atrobe. Mester tira garn pa kue pisk. SI laman seka, bergwensa ta pa Dios (ekspreshon pa bisa ku un hende no mester laga su famia na kaya, sino bergwensa ta pa e persona mes). Karpitan na boki frti, gutu ku kleinfeshi na Polchi abou (mas grandi, mas derecho). No hura kaiman prom ku bo salta riu (no grita prom ku bo logra). Mamparla ktu (muh pisk) ta un figura di fantasia. Den mas...”
4

“...na Ulanda (kere ku bo ta na U.) Ki ke hasi? Ta di soporta. Hasi i deshasl. Na su hasi ma rekonose. Echo (akto) di apostelnan. Entremete por ta ku bon intenshon; mete pata, en kambio, semper ta mahos. Lembelansa i chu-pad ta figura despresi. Fabor no sa ta perdl. Ku hopi plaka bo ta un homber riku, ku bon manera un kabayero. Un hende dl sano huisio no ta ekspone su bida na peliger. Hopi beheit pornada. Ainda tin hende ku e mal kustumber di huma sigaria ku kandela paden. No ta semper un kontrlbushon ta plaka; un eskritor por manda su kontribushon ora e entreg un artikuio na korant, sperando ku nan lo publike. Tin hende floho ku ta "gusta trabou mash, den e sentido ku nan ta gosa di para mira kon otro ta traha. Hasi algu bon, pa mi por yamabu Moda di aktua Un akshon, un gesto, un hasi Obra, prosede, nogosha Kibra o kumpli ku promesa Yuda, yudansa, asist na Broma, blf Desaroya, ekspone na Kontrlbui, koopera Entremete, mete pata Formalidat, buya, buya barata Lembelansa, chupad Favorese, un fabor...”
5

“...Komportabu! Fortunata bai bini shete be. Kustumberta lei. Trata un hende di mal natur ta desagradabel. Mal genio ta kontrario di bon beis. Bon amigu no sa laga otro na kaya. Esei ta konsekwensha di bo mal komportashon. Si bo ta aktivo, bo kapasidat lo oumenta muchu mas ku ora bo ta den un posishon ku otro mester bisabu kon aktua. Tin be nos mester frsa bara, pa nos logra. Si bo mes pluwe, bo ta sinti mas satisfak-shon di bo esfuerso. Kanimi pa mi kanibo! (yudami pa mi yudabu). Un yangabashi tin boka grandi i masha formalidat, pero sin moda di muri. Tin mama di kas ku ta bati lingo, di moda ku banda di atardi nan ta morto kans. Bedaru, shon Fanfan, bedaru i ban ku kalma. Ta ki ansha bo tin? Bo parse shon Kochi Kayente. Hende floho manera kaka di mardug. Un muh chismeira ta gusta papia malu di otro hende. Si nan yamabu un buchi ponchi, esei no ta palabra di kario; nan ke men ku bo ta brutu, sushi i sin manera. Si bo sigui ku bo moda brutu, awor ta ay sawaka (lo bo kaba malu). Awor akl ta blo...”
6

“...ta hopi, ma kaminda ta leu. No hasi nada fors. Tempu ku Wilson tabata presidente di Merka prohibishon a kumlnsa. Tur mucha ta loko (dese) pa vakansi grandi kumins, pa nan bal diberti i gosa poko, pero den e prom siman di vakansi kasi tur ta drumi te lat sin hasi nada. E kriatura a nase ku un gani kos den su frenta. Lo bo keda ku gana (deseo). Un mucha obedesidu no ta lanta may ku su grandinan. Pidi man di un dams, pa nan dunabu un stul (oportunidat di namora na kas). El a bin keha su mest (nesesidat) seka nos. Elisa tin ku puntra kaya pe kana (ku kabes sushi i ku masha delika-desa). Ken? Kenken pie wesu! Kada hende ku kumpra briychi ta karga speransa di gana premio may. Ta den kabes bo tin e kos ei (ta un deseo ku no por logra). Awe mi kabes no ta pa muzik (mi no tin gana di tende muzik). Tanten tin bida, tin speransa. No kenta Manchl su kabes ku un biaha pa Merka (no pone dese ku lokura). Odulio ta manera katibu kastig, shon rog (e mester traha sin sosiegu). No tin mas siegu ku esun ku n...”
7

“...Ki tamao di flus i sapatu bo ta bisti? Hmber chikl ta un spiritu ku tamao dl un hende chlkl. Ta nifik anto ku ora polltlkonan ta papia di "hmber chikl, nan ta tradusiendo foi ulandes i papia bestialidat. Un mucha als ta un mucha fresku I sin manera. Ni ku bela di kol no pora hae. Berd hereb (pinda hereb). Hende muh sa rushi (ruzji) kara. Un hende ku parse pinda di un pipita ta un hende kurpa chikl. Un glas yen o na mitar. Blousa (torta) un hende su wowo. Blanku manera lechi. Bon mir e ekspreshon "neger stabachi ta un redundansia, meskos ku "djuku pretu. Pola kor tambe ta meskos, pasobra "pola ta un tela kor ku antes tabata uza pa fura ku-sinchl. Naturalistanan a observa ku kol di hopi bestia parse esun di nan ambiente. No ta fasil pa mira un totolika par ketu riba tera. Bo mester tin bon bista pa mira un yuana den baranka. Muchanan sa bisa ku ora un kaku saka su sambchi, e ta koba mama. Pero e sambchi kol orao ta sirbi pa atrae insekto, pe kaku kome. Un hende ku kara di luna (kara di laba...”
8

“...detayenan?) Bo kabes no ta pa pieu so kome (uza bo sesu). Ora un hende bira loko o tolondr, e ta perd sinti. No prde kabes, keda kalmu den difikultat i problema. Mani su kabes no ta bon (pareu). Sinti tayuda brasa (den tur loke nos ta hasi nos sinti ta yuda nos), Felipi a kumpli 98 aa, pero e ta bon na tinu i e tin bon memoria. A dal na mi sinti (di ripente ma korda). Ainda Pedrltu su djenti wowo no a sali (ainda e ta muchu hoben pa huzga). Eufemlstikamente nos ta yama un hende kfens o pas un lilos, lolas o plntl. Nos ta skezidu ora nos ta lubida mash. Si bo dal bo kabes, bo ta keda zonz. Si bo tin hopi problema na bo kabes. bo por tolondr o brua. I ora bo lanta fol soo, bo ta keda zur o zurl soo. Karn ta kana kabes abou, ma e sa kuantor tin (un bobo tambe sa algu). Pober Tuyu no ta mash kas (no tin muchu sesu). Lora bieu no sa sia papia. Sinti di hende ta kashi dl pik. Leonsitu no sa ni un ptaka dje asuntu akl. Tin mas loko af ku tin den Mon-tekristu. Djaka ku trampa a hera, no ta kome mas (esun...”
9

“...mulina. Prom ay Otrobandistanan tabata konsidera nan mes superior na hende di Pitermai. Boke Saml ta un pueblo di piskad. Komo e trapl-nan di stateis tin bintiun tret, nos a haa e ekspreshon subi bintiun tret (aparese dilanti di hues). Un patruli, un kaya smalitu di tera entre dos terenu o kunuku, ta pa fasilita hendenan dje bario, esta pa nan no tin mester di dal un buelta grandi. Dia nan a puntra un yu di Korsou bib na Ulanda ta kon e por soporta friu, edi: Ora mi sinti friu, mi ta imaginami ku mi ta par na Awasa di Punda, dos or di tramerdia, mientras solo ta tota e murayanan mi tras. Ku eksepshon di algn kaya smalitu ku tin ainda, kasi nos no por ppia mas dl Hanchi Punda. E imprenta di Agustn Bethencourt tabata antes kaminda awor aki ta Plasa Gmez. Den nos Hardin eksperimental tin un kolekshon basta grandi di bestia i para. 12-...”
10

“...mester turna lug prom ku kasamentu na misa. Mayora tin rason nikamente ora realmente mayora tin rason. Vota-mentu ta sekretu. Na 1863 sklabitut a keda aboil (klkdi libertat a bati). Korsou ta konsidera komo un parti autnomo di reino ulandes, pero un yu di tera no ta sinti su mes makamba. Den nos pais nos ta yu di Korsow; asina nos sali, nos pasaporte ta marka nos komo ulandes. Estado Un polltiko, un votad (elektor) Gobiernu, gobern Un rei ta gobern, reina o dirig Durante reinado di un re Reino di Dios Siviisashon, mundu sivllis Parlamento (Staten) Eilantrat, karta Kredensial Ministro presidente Korona, koronashon Presidente, diktador Sosiedat, komunidat Estado sivil (soltero, kas, bludo, divorsi) Outoridat ta poder legal Siudadano, sivil (no militar) Partido polltiko Miembro i presidente di Staten 13...”
11

“...hues pa kaso sivil i pa kaso kriminal. Pena kapital no ta eksisti mas na Korsou. Esnan ku komete krimen grave ta pasa nan kastlgu den prizon na Kur Sp (hotel mirashelu). Ora tin dalmentu di outo, polis di trfiko ta hasi investigashon. Reshersnan no ta bisti uniform. Ken lo tira bista riba esnan ku ta tira bista riba nos? Nos tambe por bisa^Nos kas ta nos palasio, pasobra un polis no por drenta un hende su kas sin un permiso espesial. Nos tin tres Kdigo, esta Kdigo sivil, Kdigo dl komersio i Kdigo penal. Antes un hende por a vota ora e bira mndu (mayor di edat). Awor ak nan por vota ku djesocho aa. Un protagonista tin e papel prinsipal. Un dramaturgo ta skibi obra teatral (tragedia o komedia). Sigun nan ta pasa un pellkula, nos ta mira djeseis ptret pa sekondu. Charles Laughton i Lawrence Olivier ta dos gran artista di sine. Nos ta sinta ariba den palko o abou den preferensha. Galera tabata e lug di mas barata, te mas patras, ma ya e no ta eksisti mas. Un dramaturgo ta hiba un eskritor e...”
12

“...sineasta manera Ingmar Bergman a dune prestigio universal. Insekto i para Blenchl dornasol Anuanu (badjaga) Barbult, skarpion Maribomba, abeha Lisinbein (shen pia) Chincha, komehein Kalakaka matros, marsiano Muskita di laman Pruga,pieu Dalakochl, wimpiri Chonchorogal, chuchubi Para di misa, patu Kinikini, galia gueni Palabrua, prikichi, lora Flamingu, snepl, meuchi Souchi, samuro Pwis, abestrus Nanzi koko, sangura Mfl, totolika Sokle, Sabl manera sokle. Bula ku all manteka (hasi algu foi bo forsa). No por ranka pluma foi morkoi. Un sintura di mamundng (o di maribomba) ta un sintura deleg. Chonchorogai tin un frnchi (kopeta) riba su kabes. Ata webu dje para kantad e muhnan ku antes tabata kana bende webu di bubi hereb tabata grita. E mucha ta manera webu putrl (mash delikadu). 15...”
13

“...No te mes kantika ku trupial ta fleit na mondi e ta fleit na kas (mester adapta na sirkunstansha). Si bo bira stropi, muska ta komebu (si bo ta demasiado humilde, nan ta subi bo kabes). Dia totolika yu ta mas kontentu, su mama ta bula bai lague (despues di un legria grandi tristesa ta dal aden). Skibi pie galia (skibi mahos). Tiin un flor ku yama kam i gai. Biba den kouchi di palomba (kas chikitu i pert). Te ainda tin hende ta kere ku muskita di laman (muska grandi) ta trese notisia. Un muh ku ta bula kaya manera dalakochi tin pia largu i flaku. Mainta trempan den tempi awa tin masha wimpiri (lembelembe). Ora un kinikini ta bula pasa, kunukerunan ta grita: Kiu, kiu. Souchi ta un para pasahero. Na Kolombia tin hopi samuro ku ta kome bestia morto. Si un tata bisa ku su yunan ta manera samuro, ke men ku nan ta kome sin sobra nada. Antes den Parke Albertina, banda di Choloma, nan tabata kria abestrus. Komehein no ta bora drenta muebel di mahbk. Barbult ta bula na lampi te ora e klma su ala...”
14

“...pasobra e figuranan ku el a krea den su poeslanan ta eksepsional-mente bunita. Den tknika di komposishon nos ta sia kon mester desaroya e intriga di un kuenta i tambe kon mester deskribi kada per-sonahe. Henry Habibe i Frederico Oduber ta dos poeta rubianu. Nos literatura a keda ekspres den tres idioma: papiamentu, spa i ulandes. Un protagonista ta e persona ku tin e papel prinsipal den un istoria. A sosod varios be ku un editor a kambla ttulo di un novela, pa e bende mih. Sinembargo nunka nos no mester huzga un obra pa medio di su ttulo. Esun ku observa i skucha bon, lo ripar kuantu tema tin pa skibi riba dje. Un outor ta komete plagio ora e kopia obra di un otro. Un bon tradukshon di un obra ta mash difisil, aunke a resulta algn be ku e tradukshon tabata mih ku e original. Algn eskritor di fama mundial ta Balzac, Zola, Hemingway i Dickens. Te ainda tin duda ku Shakespeare tabata outor di e obranan 17...”
15

“...delikadu. Poko prom ku un muh duna lus, e ta kibra awa. Hende bobo ta kere ku un yu parf (nas) na saku ta mira spiritu. Djis despues ku un kriatura nase, ta krta su lombrishi. Partera ta e nomber moderno pa frumu. Nuebe luna largu un mama ta karga barika. Ehersisio despues di parto ta hasi mih efekto ku e paa di faha barika. Nan ta bisa ku un yu na lechi no ta haa ferkout. Si un mama sigui duna su yu lechi di pechu sin menstru, e ta kria yu limpi. Kaminda ma nase ta kaminda mi lombrishi ta der. Lei no konose folester. Lke mester pa dera un hende ta e deklarashon di dokter ku el a muri. Santana tin muraya, pero esnan paden no por sali i esnan paf no ke drenta. Beth Haim ta e santana di hudiu tras di Isla. Santana di protestant ta kerkf i misa di protestant ta kerki. Dochi a yega te na boki buraku, bolbe biba. Si bo tin moda, bo ta laga lanta un kfeldu di n, dos o kuater boka. Yu di mas chiki ta mata mama. Mester p un yu ora e nase. Papel di bieu ta un ekstrakto foi registro di nasementu. E ekspreshon...”
16

“...Pena la bida bo hasi e kos ei! Lo mi sende bo bela (lo mi biba mas ku bo). Duelmi muchu bo pierde. Es ku Dios ke. I despues ku kaba di dera: Deskanso. Amen. Un hende di bida (muh di kaya). No laga morto na santana, bin yora na kas (hasi kada kos na su tempu i lug apropia). Ken a muri? (Ta kiko a sosod?) Bo sa, bo ta biba largu. Awor ei nos ta menta bo nbmber i atabu a blo riba nos. Morto di muzik (entiero di un militar). Ma muh, laga morto su nanishi kai prom bo kumins ku bo lokura. E tata a muri, laga su yunan bon par. Dia di San Nikolas muchanan ta haa huguete. Na Portoriku nan ta haa regalo riba fiesta di Tres Rei. Si no tin basta bientu, mester yp un fli. Un fli di markoni ta subi sin rabu. Den wega di trm sa saka mia. Un fli por tira mulina o tapatapa. Un fli ta hasi matamora sigun bo snuk e lia i lague marka dos o bandi otro. Den wega di ninichi tin meta i rndu. Bogn (bagn) ta un ninichi grandi di heru. Mucha muh sa hila, hunga pele o bula kabuya. Pa hopi hende wega dl domin ta un...”
17

“...bo por kwe nan. Mester hunga wega di kangreu ku pieda chikitu. No ta pa kashipete mucha sa hunga, ma pa dushi di wega. Horka un hende su dbel ta nifika strobe. Prom ku kuminsa hunga domin o karta, mester shbel e piedanan o skmbel e kartanan. Antes no tabatin fiesta di risibimentu sin wegui pan. E mes wega ku Susana a hunga Pereto. Pereto a hunga Susana. Nos ta tira charada pa esnan ku ta skucha rei e kontsta. Den deporte esnan ku ta mira sa pusta ken ta gana. Na Neurenberg (Alemania) tin mas ku doshen fbrika di huguete. Atletismo ta buta un hende keda sal. Kampeonato di tenis na Wimbledon ta un evento internashonal ku ta atrae kompetidor foi tur parti mundu. Saka fini. Hinka gol. Kp bala. Fli ta tira mulina. Hunga rndu (ku ninichi). Wega sushi! Friu! Kayente! (gritu di mucha ora esun ku ta buska algu skondl ta seka o leu). Traha buskuchi: traha knpi den paa di esun ku ta landa na laman. Ora e sali e tin ku ls e knpinan ku djente (kome buskuchi), mientras e otro muchanan ta para hari. Eskloi...”
18

“...karpachi dl un hende ku tabata pertenese na sivilisashon etrusko (mas o menos 500 aa prom ku Kristu) ku un set di djente di bestia bon peg den su kachete. Responsabilidat a keda riba bo lomba. E mucha muh ta kana kibra hep. Hopi hende sa planta mata den kustfa di nan kas. Mi amigu ta bibatrai lombi Dios (masha leu, den chokamata, den kul di mundu). Ba pika mi karni ku bo palabra di abuzu. Bon kabes: por sia bon Bon kurason: bon hende Mal kabes: tin mal sueltu Kurason di pieda: sin heful Kabes duru: no por sia bon Kurason chikl: masha sensibel Kabes bon: bon na tinu Kurason moli: bon di mas Kabes di pali maishi (vra-vra) Kurason duru: sin sintimentu Bo tin pechu! (kurashi) Perta pia (lanta pia), manka pia (kumins kana mas pokopoko. Calisto sa gusta hinka dede (abuza). Mester dal Djan su kokoti man ku mukel, pe slk algu. Wowi angua. Boki pos. Un man di bakoba. Lombi stul. Garganti boter. Pie barba. Kabes di sam. Djenti kach. Orea di knchi. Nanishi di fli. Barba di yonkuman. Sanki boto. Lombrishi...”
19

“...kurashi di hrta didia kla den un pakus na Punda. Esun ku no studia i prepara pa despues lo tin un futuro skur. Un skuridat kompletu ta skur manera den bariki baka. Pober Nonato no ta ni sombra di loke e tabata. Elenita tin miedu di su sombra (mash miedu). Ta parse ku luna yen ta buta enamoradonan merma. Solo ku sali trempan ta drenta trempan (esun ku abuza di su hubentut lo bira bieu prom ku su tempu). Porfin Toni su strea tariba (kos ta bai bon pe o e tin sueltu). Ora sola baha, pero djis un krenchi klaridat keda, ta sukuritu (skuritu). Hala un lusafe pa sende un bela. Bientu no ta paga un lanternu. Pega un kas na kandela. No tin huma sin kandela. Un vlandam di kandela ta un kandela grandi. Un bela peg den un kndila. Su lampi ta yen (e ta ka). Si bo waya un kandela di karbon den konf, hopi spat di kandela ta salta foi dje. Ora klaridat kumins mengua, ora sombranan ta drumi tur nan largui kurpa, ora prom strea lombra na shelu, e kriaturanan di den dia ta dispars, i esunnan di anochi ta...”
20

“...Amigu di mas stim ta kuch di matad (bo mes amigu ta kousabu dao). Nan dos ta biba manera pushi ku kach (pleitando konstantemente). Rabia, morde bo rabu! (maske kon bo rabia, no ta importami). Forma un shete por ocho (buska kestion, gera). Un hende ku trastu ta mas o menos un lembelensa (un chupad); su palabranan no ta di kurason. Ta un mandamentu grandi tin: Stima bo prhimo meskos ku bo mes. Amor berdadero ta: lubida bo mes den otro persona. Zundramentu no ta kibra wesu (no ta hasi dol). Bon kurason, mal kabes (bon hende pero sin sueltu). Danki di mundu ta pishi di yewa (mal danki ta pago di mundu). Djente blanku no ta kurason (no ta tur esnan ku hari ku bo ta apresiabu). Un mama kalakuna no ta stima ni kuida su yunan. Kaminda djente ranka, lenga no ta laga di pasa (bo ta keda krda un amor bieu). E no tin lei ku mi (e no ta gustami). Di malagradisidu fiernu ta yen. 23...”