1 |
 |
“...komersiante por bende mas barata. Un istorlador ulandes a yama Kaya Grandi di Otrobanda De Poolse corridor.
Prom ay tur tienda tabata simplemente tienda. Djei nan a para bira toko. Algu paresido ta e pakus ku ta un boutique. Paga tinu ku kasi tur pakus tin nomber na spa. Esei no ta nikamente un herensia dje tempu ku idioma spa tabata manda na Korsou, pero awendia pa fasilita esnan di bla spa den nos besindario ku ta bin kumpra merkansia. Tin mash hopi pakus kaminda e artkulo di mas karu ta un sonrisa.
NI patu ni rlu (e no ta duna kontest sikiera). Un piskad ta warda su kosnan den sukuchi patras den boto. Notisia (nobo) dl kanoa ta notisia bieu. Pieda muh ta un pieda di laman ku ta drif riba awa. Pasa (salta) bui: sail for di haf. Ora no tin bientu e nabegantenan den barki bela ta fleit bientu pe lanta atrobe. Mester tira garn pa kue pisk.
SI laman seka, bergwensa ta pa Dios (ekspreshon pa bisa ku un hende no mester laga su famia na kaya, sino bergwensa ta pa e persona mes). Karpitan na boki frti...”
|
|
2 |
 |
“...danki! Esnan ku a logra ta esnan ku a hasi nan trabou ku fe, konvik-shon i un sonrisa riba nan kara.
Komportabu! Fortunata bai bini shete be. Kustumberta lei. Trata un hende di mal natur ta desagradabel. Mal genio ta kontrario di bon beis. Bon amigu no sa laga otro na kaya. Esei ta konsekwensha di bo mal komportashon.
Si bo ta aktivo, bo kapasidat lo oumenta muchu mas ku ora bo ta den un posishon ku otro mester bisabu kon aktua. Tin be nos mester frsa bara, pa nos logra. Si bo mes pluwe, bo ta sinti mas satisfak-shon di bo esfuerso.
Kanimi pa mi kanibo! (yudami pa mi yudabu). Un yangabashi tin boka grandi i masha formalidat, pero sin moda di muri. Tin mama di kas ku ta bati lingo, di moda ku banda di atardi nan ta morto kans. Bedaru, shon Fanfan, bedaru i ban ku kalma. Ta ki ansha bo tin? Bo parse shon Kochi Kayente.
Hende floho manera kaka di mardug. Un muh chismeira ta gusta papia malu di otro hende. Si nan yamabu un buchi ponchi, esei no ta palabra di kario; nan ke men ku bo ta brutu...”
|
|
3 |
 |
“...man di un dams, pa nan dunabu un stul (oportunidat di namora na kas). El a bin keha su mest (nesesidat) seka nos.
Elisa tin ku puntra kaya pe kana (ku kabes sushi i ku masha delika-desa). Ken? Kenken pie wesu! Kada hende ku kumpra briychi ta karga speransa di gana premio may. Ta den kabes bo tin e kos ei (ta un deseo ku no por logra). Awe mi kabes no ta pa muzik (mi no tin gana di tende muzik).
Tanten tin bida, tin speransa. No kenta Manchl su kabes ku un biaha pa Merka (no pone dese ku lokura). Odulio ta manera katibu kastig, shon rog (e mester traha sin sosiegu). No tin mas siegu ku esun ku n ke mira. Kurason kayente ta mata kaikai (sbpi pur ta sali slu). Es ku Dios ke: kontest riba Duelmi muchu bo pirde. Si un dams ta sinta aa largu den bentana, anhelando su prlnsipe azul yega, mester bise ku e barku di su prlnsipe no por nabega drenta te den su kaya i basha anker dilanti di su bentana.
Un hmber ankr, un muh gordo Kambia kol (di rbia o spantu)
Forma i kol
Lila, ps, hel, berde Kor kim...”
|
|
4 |
 |
“...den baranka. Muchanan sa bisa ku ora un kaku saka su sambchi, e ta koba mama. Pero e sambchi kol orao ta sirbi pa atrae insekto, pe kaku kome. Un hende ku kara di luna (kara di laba ku dos man) tin kara hanchu.
Dader skalein tin kuminda kol poko blanku. Ademas tin dader ku kuminda orao i kor. Si un persona a keda wowo so, e ta masha flaku, Hanchu pa bo, smal pami ta le di trektu (midimentu ku dos midl). Un sombr ku mal fasun (forma). Dobla lomba di morkoi pa subi un seru. Un lorada skerpi. Un kaya stret.
Lombe (lomba di bal). Pie krps. Pechi palombra. Bariki lodo. Kabes di kipashi. Frenta di tutu. Kachete di wil. Nanishi di tampa. Ple flerchl. Man manera hapa.
Nan sa traha marmulada (di guyaba) den diferente forma. Ora dos hende kasa, nan ta bai forma un famia. Esta mal fashi (forma) Mada-lena tin. No bin forma nos ningn kestlon.
Inteligensia
Konosementu, saber Sano huisio
Sabl, bobo, tap Un hende ku sesu
10...”
|
|
5 |
 |
“...na Kas Kr Kaya Grandi di Punda I Otrobanda Awasa di Punda i Otrobanda
Otrobandista, hende di Pitermai Pasa rnt
Museo, stateis, marshe Palasio di gobernador Ofisina di ministronan
Hanchi Punda, Seri Skalo Kaminde kunuku, patruli
Krusa kaya, dobla skina Un estatua, un plenchi Un lorada, un kaminda kolebra Pali telefon i di lus Kana riba asera
No ta tur hende di kunuku ta kunukeru. Bai pariba o pabou. Lora (dobla) na man drechi. Na skina di kaya tin un tienda chikitu. Na Punda nos ta kana riba asera, na kunuku nos ta kana kanti kaminda. Riba kaya di gobiernu (kaya pbliko). Bo por perd kaminda den mondi. Riba kaminda di Bandabou nos ta topa varios labad. Dos outo a dal na un krus di kaminda.
Antes Punda tabata ser den e murayanan di frtl. Den Punda tin hopi pakus, pero mayoria ta di estranhero. Hendenan di kunuku sa ta trempan (tempran) na marshe, pa bende fruta i berdura. Si na kunuku bo puntra pa un lug, nan ta bisabu: Djis parib'ei. Ma bo ta kana te hik prom bo yega.
Pa krusa kaya mester mira...”
|
|
6 |
 |
“...Den palasio di gobernador tin potrt di tur esnan ku a gobern Korsou. Turistanan a invad Waterfort i poltikonan Fort Amsterdam. Parse ku porfin nos kaya, plenchi i hanchinan ta bai haa nan nomber original. Ke men ku aki poko dia nos ta spera di mira: Hanchi bientu, Seri Pitermai, Hanchi bao, Plan Mulina, Awasa, Seri Domi I Den Kob. Den e bario nobo di Brlfa (Brievengat), nan a duna honor na nos msiko i kompositornan.
Esun ku ke gobern bon, mester ta prepar i stud i; ademas e mester por mira dilanti. Demagogia di polltiko sinbergwensa ta ruina pa un pais. Kada kuater aa tin elekshon. Reinado di reina Victoria di Ingla-tera tabata largu. Den reino di Dios nos lo por gosa eternamente.
Nos Parlamento (Staten) tin bintiun miembro, Eilantrat tin 22. Union ta forsa. Outorisa un persona ta niflka dune e poder nesesario pa hasi algu. Si Manuel tin un bisikleta i e outorisa Carlos pa bai Punda ku e bisikleta, el a duna Carlos e poder pa uze. Meskos ku vruminga i maribomba, hende ta un ser sosial ku...”
|
|
7 |
 |
“...notisia. Un muh ku ta bula kaya manera dalakochi tin pia largu i flaku. Mainta trempan den tempi awa tin masha wimpiri (lembelembe). Ora un kinikini ta bula pasa, kunukerunan ta grita: Kiu, kiu.
Souchi ta un para pasahero. Na Kolombia tin hopi samuro ku ta kome bestia morto. Si un tata bisa ku su yunan ta manera samuro, ke men ku nan ta kome sin sobra nada. Antes den Parke Albertina, banda di Choloma, nan tabata kria abestrus.
Komehein no ta bora drenta muebel di mahbk. Barbult ta bula na lampi te ora e klma su ala (esun ku prufi tras di peliger lo haa su desgrasia). Maribomba sanka pretu ta traha kas di lodo. Awe Keta ta manera skarpion dek (ku mal genio). E ta delikadu mane Reini; ni muska n por pasa bandi dje. Kakalaka matros ta plat i hanchu. Den tempu di awaseru hopi llsinbein ta sali.
Poko aa pas Korsou tabata pimp di marsiano (kakalaka chikitu ku a bini di af). Pai pruga ta un tela ku tin pipita chikitu (pikpik) kol skur riba dje. Izakitu a kore hunga bala riba kaya; ora su tata yega kas...”
|
|
8 |
 |
“...Pena la bida bo hasi e kos ei! Lo mi sende bo bela (lo mi biba mas ku bo). Duelmi muchu bo pierde. Es ku Dios ke. I despues ku kaba di dera: Deskanso. Amen. Un hende di bida (muh di kaya). No laga morto na santana, bin yora na kas (hasi kada kos na su tempu i lug apropia).
Ken a muri? (Ta kiko a sosod?) Bo sa, bo ta biba largu. Awor ei nos ta menta bo nbmber i atabu a blo riba nos. Morto di muzik (entiero di un militar). Ma muh, laga morto su nanishi kai prom bo kumins ku bo lokura. E tata a muri, laga su yunan bon par.
Dia di San Nikolas muchanan ta haa huguete. Na Portoriku nan ta haa regalo riba fiesta di Tres Rei. Si no tin basta bientu, mester yp un fli. Un fli di markoni ta subi sin rabu. Den wega di trm sa saka mia. Un fli por tira mulina o tapatapa. Un fli ta hasi matamora sigun bo snuk e lia i lague marka dos o bandi otro. Den wega di ninichi tin meta i rndu. Bogn (bagn) ta un ninichi grandi di heru.
Mucha muh sa hila, hunga pele o bula kabuya. Pa hopi hende wega dl domin ta un...”
|
|
9 |
 |
“...sonrisa den su kara. Un dia nan a bisa un tersio ku semper ta kana ku frenta ser: Sigui kana ku frenta ser; a la largu nan ta kapas di kere ku bo ta un filsofo.
Un bon tirad (kontad) di chiste (chasko) por buta hende hari te tee barika. Laga di ta (hasi) chansa; e asuntu aki ta serio. Jerry Lewis ta un artista kmiko. Komo nos pueblo ta gusta hari (kisas bulando pipa pa realidat i tristesa den bida), semper komedia tabatin mas ksito ku tragedia.
For di chikitu mester sia tur mucha kon ta krusa kaya, pasobra awendia ta hopi burduga ku permit ta kore outo. Na Korsou nos tin ku kore na man drechi. Kaminda sa tin hopi trfiko sa pone lus di tr-fiko. Outo ta un bentaha grandi pa esnan ku ta biba na kunuku leu, pero desgrasia rDa kaminda a oumenta. Tee bo winshil semper limpi, pa evita peliger. Si bo batera baha, mester buska hende pa pusha
o tou. Un maraka o un wabi ta un outo frot i bieu.
Den un outobs chikl hende ta keda manera saldinchi na bleki. Sin-kuenta aa pas bo por a konta outo riba dede;...”
|
|
10 |
 |
“...number ei. Sa sosode ku un hende ta para na borchi te blikia, spe-rando konvoi. Si bo ke haa lug di pone (parker, stashon) bo outo na Punda, bo mester tei prom ku mitar di ocho mainta. Prom ay mester a krenk outo pe start; awor aki ta djis drei swich.
Esun ku kore ku kuidou no tin nodi di basha pitu i spanta hende riba kaya. Doshi di lusaf ta e nmber ku antes nan a duna e outobs-nan chiki ku kurpa di palu. Kitoki, dori, garoshi, shrs i lando a bai foi moda. Un outo grandi nan sa yama un lando, pasobra prom ay tabatin lando di shon Bel, pa transporta un pareha ku ta bai kasa.
Riba Dempel sa tin hopi trk ku sa hala karga pa e pakusnan den Punda. Ku krenwa nos ta hala santu, tera o pieda. Un merin ta un garoshi di dos wil ku trahadnan di den Klip sa uza pa hala karga. Perkura pa bo tin un djk, pa kambia tayer ora bo chup bora. Buriku, kabai, bisikleta i motersaikel tin sia. Blendu hende ku lus brait ta falta di kortesia riba kaminda. E nmber konvoi pa outobus grandi a origina den tempi gera...”
|
|
11 |
 |
“...por. Shete pober no por soda den e mesun kamisi oln (si tin skarse-dat di un artkulo, hopi hende no por hae. Bash no tin tou (hende pober no sa tin famia). Pobresa ku honor no ta ofensa. Hende porai (barata). Manuel ta hende di hopi hende (ku hopi amigu i konos).
Reinan ta kabando na mundu i esnan ku a sobra ta destin pa dis-parse. Durante hopi siglo noblesa a biba di sod dje klase obrero. Masha hopi be nan a yama sosiedat sushdat. Village na Ruba ta un bario pober, yen di kas bieu di tabla i kaya di tera. Ainda tin pais kaminda ta eksisti abuzu sosial ku parse feodalismo, pasobra esnan riku i di noblesa ta biba den e kreensha ku nan tin derecho di ultrah esnan ku ta traha. Na India nan ta yama e klase inferior "pria.
Rango i posishon
Klase humilde
Biba sigun bo rekurso
Un seora di alta sosiedat
Klase obrero
Un persona di kategoria
Un hmber di bon reputashon
Bario pober (atraz)
Un pria, un pober diabel
Riku i pober
Rikesa, pobresa, noblesa Pbliko koriente, hende komun Konde, duke, prlnsipe...”
|
|
12 |
 |
“...tira su plaka af pa un furu di hasid di bruajgrotehe kontra tur kos malu. Un karson di bar kaya ta un bell bottom. Chines tin wowo di konoskt. Un bachi ku spies patras, ta bachi di kbrta puya. Ningn hende no sa pakiko ta yama e dobl abou na pie karson yu-be-lon-dri. Hbmber I muh sa uza faha indjan (faha di Wairi) pa faha kustia i pa traha ku mas fasilidat.
Zamba ta pasa sket! (bo saya ta pasa). Un sinnimo chistoso pa bra-sir ta hamaka di tete, i ora e ta hopi grandi un lengu. Kuantu be un breit no a subi alt ku su shimis sin kaba, i tur na feneta, pasobra ko-sed a hogue (keda sin kaba su bisti na tempu). Na okashon di gala ta bisti kastol ku rok.
Awor ku tur hende tin oloshl di man, saku di oloshi (djis bou di faha di karson) a bai foi moda. Ainda tin algn hende bieu ku tin oloshi ku lontina (kadena); e oloshi ta bai den saki bachi ariba na man robes i e lontina ta peg na lapt. Morto chikl den kaha grandi (un persona den un flus o shimis ku ta muchu grandi pe).
Awe ba bisti manera hende...”
|
|
13 |
 |
“...Shuri, shouru, bandidu
Hende barata, sushi, mal eduk i degener nan sa yama shuri (populacho, plebe).
Shouru i bandidu por tin tantu nifikashon di apresio (bon) komo di despresio (malu). Un persona ku ta kana lastra riba kaya, bringa, hrta, echa baina porta un shouru o bandidu. Pero un tata o mama por yama su yu: Mi shouru, bandidu dushi i bunita! (aki no tin nada di despresio).
Trfentu, dndula, tete, talanz, belenki, balia keke
Si un hende ta kana bal bini sin ningn propsito fiho, e ta trentu. Pero por uze den e siguiente sentido tambe: Un mama ta masha kans di tantu Trentu (bai bini), ke men di tantu kana, pero no sin propsito fiho, al kontrario, pa hasi trabou.
E ynkuman tabata dndula dilanti dje galia su kas (kana bai bini).
SI bo ta tarda pa bini kla ku algu, bo ta tete. Un hende malu, enfer-mlso o mankaron ta kana tete den kaminda, sin por bai dilanti lih, pasobra su pianan no tin forsa.
Bo ta tira tfek ora bo ta kana bai bini siertu kaminda i ku siertu intenshon.
Talanz ta tarda pa...”
|
|
14 |
 |
“...bandona laga wanta
renunsi tene
bira lomba pa aserk
laga na kaya kontlnu
dbil gast fuerte
swak sal
kans duru
delega (stoma) sano
destru demol konstrui
kibra traha
ruina lanta
dispidi edifik
divulga revela skonde
manifest tapa
kubri
diskordia disonansla armonia
desakuerdo melodia
konkordansia
debilita gasta fortifika
kansa restora
fortalese
duradero permanente temporal
fiho pasahero
estable provisorio
konstante transitorio
drenta pasa sali
dushi sut marga
stropl
derota prdida viktoria
entrada pasashi salida
porta
enditu meskos diferente
paresido distinto
presls otro for di
enemigu oponente aliado
adversario amigu
57...”
|
|