1 |
 |
“...komersiante ku kapasidat di bendebu porkeria lor den papel di selofan, tur esei ku un sonrisa simptiko riba nan kara. Di un hende asina ei nos por bisa ku e ta honrado i sinsero manera un bended di outo di segunda mano.
Nogoshi ta nogoshi! Barata ta sali karu. Preis di galia flaku o preis di famia, baratiyo i likidashon ta ekspreshon ku ta sirbi di "bakoba pa makaku.
Den un karniseria por kumpra lomito, muchacho, karni mul, bistek, higra, mondongo o un hapa di kabritu. Papel, ptlot, pen, envelp i buki tin di bende den librera. Un artlkulo por ta karu o kostoso (di hopi balor). Esun ku fia un artkulo i bende bou di preis, djis pa haa plaka, ta hasi habana.
Anochi hopi hende sa kana keiru i mira shokes. Kompetensha di pa-kusnan ta na ventaha di pueblo kumprad. Fbrikanan na Merka sa
5...”
|
|
2 |
 |
“...Bibu, spiertu Sa, konose Ignorante, estpido Kompronde, pensa Un hende sabl o studi Kbrda, rekord
Dos dede di frenta Kabes bash I Kabes di pali maishi Un sientlfiko
Uza bo sinti (bo sesu, bo koko) Un llo, un loko
Sabidura di buki no ta sabidura di bida. Si bo no tin inteligensia bo no por bai kumpre na Ulanda. El a bin pone na mi konosementu (po-nemi na altura) ku e tin intenshon serlo. Kada fishi tin su saber. No bin saka sabl riba mi. Bo ke hunga papel di bobo, pero mi sa ku bo ta leu di animal. Un persona tap ta 1. un persona hopi bobo. 2. un ku no sa kon komporta den kompania dl otro hende.
Tee kuidou ku gai bibu. Un mucha bibitu tin alegra den bida. Un hende spiertu ta bon na su tinu. Un Ignorante ta un ku no sa algu; un estpido ta un bobo. Nos tin sinti pa nos pensa i kompronde. Esun ku studia bon tur dia i no na ultimo ora, lo krda tur kos na momentu di eksamen. Dia 26 di juli nos ta rekord deskubrimentu di Korsou.
Un loko por puntra loke shen sabl no por kontest. Djis un tiki siansa...”
|
|
3 |
 |
“...seka ku klechi mas, pero ku serbeti mondongo. Por drumi bokabou, pechariba, di banda o sambchi.
Hanchi Bao ta e nomber papiamentu di Kuiperstraat. Un bao di pa-lomba bo ta haa seka un hasid di bra. Barbero ta uza nabaha; nos ta uza blet o un aparato elktriko pa feita. Un zamba ta un tabla ku antes hende di kunuku tabata uza komo kama. Di esei a origin e ekspreshon Zamba ta pasa sket, loke ta nifik: bo saya ta pasa. Nan sa turna un bao di pia, ku awa kayente, pa baha kentura.
Freud ta bisa den su buki tokante soo (Interpretashon di soo), ku e deseonan no kumpli i suprim den un hende su inkonsiente ta haa siertu satisfakshon den un soo. Tera ta awa di galia i serbt di kach. Muha un hende papa: Gae. Den un kas moderno generalmente tin un bidet banda dje pchi W.C. Hende bieu ta gusta nan wea di respet bou di kama. No laga solo salibu na kama, sino nan ta kapas di bisa ku solo a sali Djan na Montaa.
Korant i revista
Diario, semanario, mensual Notisia lokal i di af
Un revista ilustr Pone aviso,...”
|
|
4 |
 |
“...ku n tin e "n velar. Boltu blachi por nifik tambe kambia disko (kambia silin-der) (basta ripiti e mesun kos). Un blachi tin dos pgina.
Nos ta lesa buki i resa orashon. Skibid di remitido. Eskritor di un buki. Ortografa ta e reglanan fih sigun mester skibi un idioma. Un outor por skibi su manuskrito na man o na taipraiter (na mashin). E signonan di puntuashon no tin balor gramatikal, pero nan ta fasilit lesamentu.
Esun ku studia fontika di un lenga por pronunsie bon. Un persona les a lesa hopi buki; un ku ta letr ta un mishirikeira (un ku ta gusta redashi). Splika un persona algu na pie leter (splika algu na un manera kla i kompleto). Si un mama o tata haa karta di nan yu, mesora nan ta konose su leter, maske kon el a skibi pie galia.
Mester di un sala grandi pa kore skibi un wals di Korsou. Nos ta papia di pluma di un outor. Tin ku lesa un buki na hebreo di patras bai dilanti. Lesamentu ta un pasatempu i un medio di edukashon. Un de-klarashon por eskrito (skibi). Idioma skibi ta falta e zjeitu...”
|
|
5 |
 |
“...Si un persona bisa ku tur su ieternan ta kibr, e ke men ku e tin dol den tur su koyunturanan. Un lektura ta un konferensha pa un oudi-torio o klas, tokante un tpiko i komo instrukshon.
Un kuenta o un istoria ta part den siertu kantidat di prafo. Un prafo ta konsisti di varios frase. Ta parse ku nos klima agradabel ta un desventaha pa lesamentu. Siman di buki, a muri na Korsou despues ku e tabatin algn aa di ksito.
Den un santana militar na Nijmegen tin varios graf ku e inskripshon A soldier known to God. Un ehrsito i un flota di bapor di gera ta un gastu enorme pa un pais. Nan sa fusil un desertor. Armis*isio ta djis un rosea pa despues sigui mata otro, Sirbishi militar sa ta obligatorio den hopi pais.
Nos V.K.C. ta un kuerpo di boluntario. Den e gera di independensia di Benesuela Brion i Piar a lucha huntu ku Bolivar. E zonido seku di un ametrayadora ta antiptiko. Nunka no a uza nos forti di Rif pa akshon. Pu i sabia ta arma blanku. Den e di dos gera mundial submarinonan aleman a torpedi...”
|
|
6 |
 |
“...hopi sabidura di buki, ma si bo no pone naprktika den bida, ba keda mes leu.
Nos no a bai skoifcntu (nos no ta amigu). Durante e ltimo siman prom ku eksamen tur santu den shelu mester repas un kantidat di buki, pa yuda e dislpulonan duna bon kontsta, maske nan rio~a sia! Hopi be bo mester sia di tal manera ku bo sa bo les foi kabes. Antes un mucha tabata bai wenkel, pa e kumins sia un fishi. Na Korsou nos no tin siansa obligatorio. Awendia tin hopi kurso di anochi i hopi hende grandi ta asisti pa nan haa un papel prom ku nan solo drenta.
Ta mash pusibel pa sigui un kurso, studiando na kas, pero bo mester tin hopi tfoluntat i perseveransha. Gobiernu por duna un beka na esun ku tin bon sifra i sufislente kapasidat. Estudio di medisina ta dura mas o menos ocho af\. Mester tin bobo pa sabl por biba. Sa tin Jan-mas-sabl-ku-rei. Pa sabl ku Shon Arei tabata, el a laga Nanzi gae (semper tin un mas sabi ku otro). Den skol di bida nos ta sia tantismo kos ku no ta den ningn buki. Na Akademia Pedagogiko...”
|
|
7 |
 |
“...5. No tin espasio den kaso di:
saki plaka (saku di) koi kns (kos di) buki misa (buki di) bleki lechi (bleki di).
Pero tin espasio den:
kas i tabia stel i wea dak i panchi brel i solo
6. Den e kasonan menshona bou di No. 4 nos no por bisa ku tin sinalefa, pasobra e dos vokalnan no ta djis tras di otro.
Algn kaso di sinalefa ta: Bandabou (banda abou)
Bandariba (banda ariba).
Tur e ehempelnan menshona bou di No. 2 ta sinalefa.
7. Nos ta uni dos palabra i skibi: dunami, dunabo, dune
pero: duna nos, duna boso, duna nan.
Den union di tres palabra:
dunamie (dunamie) (duna ami e) dunab'e (duna abo e)
dunele (duna e e) (Turna nota ku aki tin dos kom-
plemento! i)
Paga tinu: Skibi, bati, kinipi (aki no tin elishon di ningn leter).
8. Graduashon
Sigun nos ta papia mas pur, nos ta haa e kaso di graduashon: For di mainta, for i mainta, foi, fei, fe.
Un tou di, un tou i, un toi, un tei, un te.
E ta bai kas, e tai kas, e tei kas, e te kas.
65...”
|
|