1 |
 |
“...bodogo
Pos, roy, tanki
Pos di pia
Laman Chik
Nos ta biba na Korsow
Un kas den kunuku
Kan a riba kaya
Na bahada, subida, di un seru Laman ta subi tera.
Renbak a yena te basha 'fo.
Un seru par
Laman Karibe
Entrada (boka) di haf
Un barku mar na waf
Druml den solo riba playa
Na kant'l awa
Den kustia di un baranka
Sabana di Wespen
Un patruli entre dos kunuku
Un trank rond di un terenu
Un serk pa warda bestia
Nos ta waya (hala waya rond di
un terenu.
Den Kaya Grandi di Otrobanda tin hopl tienda i pakus.
Den tempi awa varios tanki ta yena ku awa.
Tera pretu ta bon pa mta.
Tera gordo ta tera frtil.
"Tera bibu (bow di tera morto mas ariba) sa uza pa traha poron ku wea.
Krakstenchi ta haa kant'i laman.
Greis no ta wanta awa.
Santu blanku (di laman) ta mara mi ku santu mul.
Santu di Ruba (kol marn).
Yerba shimaron, stinki, di mondi (beu).
Wama ta kabando na Santa Brbara.
Ta mundel (a bay) mondi: Te ora ei e ta sinti den su hehehe. E ora ei e asuntu a keda kla).
Ta warda malshi den mangasina I hrmnt den...”
|
|
2 |
 |
“...sorto di pieda a forma.
Un remolino chik di bientu ta un warwar.
Wowo di awa ta un remolino den awa.
Un os ta un remolino fwrte, loke hopi be nos por mira riba laman
Galileo tabata e prom persona ku a uza teleskop pa studia solo, luna, strea i planetanan. Ku su teleskop el a deskubr ku tin seru riba superfisie di luna.
E gran Newton a yega di bisa, ku henter su bida el a hunta poko kokolishi riba ksta, mientras ku tabatin un laman grandl i sin fin di brdat mas alew, sin ku e tabata konos.
Par na bordu di baranka el a tira su lia na awa.
E mucha a haa un sla den su plenchi dl kabes I na su frenta ku su sint.
Kay a turna un bro, pa abord e asuntu diflsll. (turna den kun).
Temblor Kanal, rlw
Korona (rond di mata o palu) Kweba, buraku Den fndu di laman Na belumbe di awa Kosta, kanti tera Laman ganchu, laman af Awa morto Awa seku (awa plat).
2...”
|
|
3 |
 |
“...Bos ta ronka i kai. Welek ta krta: "Waap!
Si bo drumi den koriente (trk) di bientu, bo ta kwe bientu, haa
romatisma.
Kabaron ku drumi, koriente ta hib.
Awa ku broma no sa yobe. (Beheit no ta nifik nada).
Loke no bai na awa, ta bai na haria. (Di kwalke manera plaka ta bai lagabu).
Kore pa awaseru, kai den (na) laman. (Salba di un problema, result den otro).
Antes hopi nabegante ku no tabata sa e arte di nabeg, tabata "kore ksta (nabeg ku ksta na bista, pa nan no prd).
Kleps i pieda di sababa (un pieda kol pretu) ta mash duru pa
kibra.
Bientu di seka maishi o bientu di kwaresma ta e bientu fwrte ku sa tin den luna di mart.
Asina bai mundu! (Ekspreshon di desepshon, desilushon o disgustu). Seru grandl mester baha, pa seru chik subi. (Esun ku ta grandi mester hala un banda, pa esun chik haa un chns).
2 Fishi
Sapat, karplnt, msla,
Blekeru, frfd Fishi di karpint Profeshon di dentista Pwesto di direktor Djp (djap) di peon.
Obrero, trahad, empleado Martin, klabu, za(g), skaf.
Un hrmnt dl msla ta...”
|
|
4 |
 |
“...Un okupashon (un ko'i hasi)
Fbrika di bela Kas di lus, Kas di awa Hefe, doo di trabow
Den un karpinteria sa tin hopi sas di palu.
Un blekero ta uza staa pa solder blekl.
Ta krta un tabla ku za(g) I kap in paiu ku hacha.
Sa koba klnichi di boto ku un dsu.
Ml yu ta bay wenkel, pa sia un fishi.
Un forman tin varios hende ta traha bow di dje.
Bo ta un klabu na mi kaha di morto. (Bo ta kowsa mi morto).
Yanshi no ke sirbi dl msla. (E no ke tapa e malu ku otro a komet). Kuminda di sapat: (Karnlsa kim den papel i kom ku pan ser).
Si nan yamabu un lapistn ta un ofensa, pasobra "lapistn ta e pida heru ku un sapat ta bati kweru, sole riba dje.
Despwes ku James Watt a traha e prom mashin dl stom, e periodo di Revolushon Industrial a dal aden, ku tur e problemanan di desempleo.
Hende tin kutis. Bestia tin kweru. Awnke nos sa bisa: B'a pika mi
kweru ku bo ofensa, i di un hende ku a traha hopi den solo: "E tin
kweru kurt.
Un "msla di awa dushl ta un ku no konos su fishi bon.
Un klabu ta saka otro. (Klabu...”
|
|
5 |
 |
“...dos no ta parti un pan. (Nan no tin lei ku otro).
Dunami pan, yamami bobo. (Hasi loke bo ke, basta bo yudaml).
Ta na boka di frnu pan sa kima. (Na ultimo momentu bo por frakas). Lo bo kome pan ku diabel a mansa. (E kos el lo salibo karu, malu).
E asuntu aki ta mi kuki. (mi djm, mi zjoli).
Fancha no ta ni karni ni pisk. (E no ta ni un ni otro).
Bo ke kome karni, nenga wesu. (Bo ke kome, ma bo no ke traha).
(Di pushi si, dl miow no). (Bo ke kos fasil, ma bo ta bula pipa pa
molster).
Un webu pas na awa. (hereb moli).
Bai frizjl webu pa tanta! (Bai bo na mowla).
Un mama no tin wea pa stoba su yu. (Pa malditu o bandidu ku un yu ta, nunka su mama no ta bandon).
E mes wea di kadushi ta bon pa giambo. (Ku e mesun kapasidat un hende por logra den varios direkshon).
Mankaron ta trah ku haria, suku i koko rasp.
Un hende mankaron ta inkapas pa traha.
Mester spanta mankaron, pa balente kwe kurpa. (Mester trata duru ku esnan dbil, pa esnan fwrte spanta). (Mester kastiga e chikltu, pa un grandi haa skremnt)...”
|
|
6 |
 |
“...Tin hende ta pretend ku un kuminda kushin riba konf ta sali mih ku riba stof di gas o korozin.
Barika no sa yama danki. (No kome pa loko i lubid ku tin maan, ora bo barika lo bolbe pidi mas).
Felipi su barika ta na su man. (E ta kome kiko ku e haa).
Den dos man funchi no por sali papa. (Dos huntu por mas ku un so). Kome zupia, bebe awa! (Moda chistoso dl bisa un hende ora e bisa ku e tin hamber).
Na kada banda di nos garganta tin un wea di funchl.
4 Kuminsamentu fin
Kumins i finalis (kaba) un trabow
Start un motor
Enkabes un karta ku________
Origen di un idyoma Na final di kwenta Na fin di siman Na kabamentu di siman Na prom momentu mi no a rekonosebu
Porfin (finalmente) el a papia brdat.
Duna un toke final.
Punto di salido, di yegada.
Hasi algu ku un propsito.
Lo bo kaba malu (bo fin lo ta trlstu).
Alex a traha duru, te ku el a bin logra su propsito.
Pone un fin na e soketada ei!
Punto final, (tras di un frase ku a kaba).
Den kuminsamentu Dyos a krea shelu i tera.
Alafin alafan e kwenta...”
|
|
7 |
 |
“...pensamentu ta bisami______________)
A dal na mi sintf ku_____(dl ripente ma krda).
Tin hende sa gaa, pero Perul ta un gaad riba wil, bahando seri Pietermaai.
Vasil un hende muh. (Gaa, pompa, frega, ku intenshon di abuz).
7 Propiedat
Propiedat (loke un hende tin na kas, tereno, plaka, prenda) Kalidat (di un artkulo)
Karakter (dl un persona)
Mi ta pose (mi tin) dies kabai. Nan tin falta dl plaka den kaha. Yoya mester dl un shimis pa bai fiesta.
Kontestando bo karta den mi poder______
El a bula na awa, salba mi bida. Balor di un bida ta grandi. Balu e oloshl ak pa mi.
Warda o pone plaka na banko. Lanta plaka. Kobra Interes. Warda bo kurpa pa peliger.
9...”
|
|
8 |
 |
“...9 Bida di kunuku
Kunukeru
Kas di shon
Kas di pali maishi
Biba na (den) kunuku
Traha den hfi
Kria bestia
Hala awa na pos
Traha roi, pa awa kore
Forma korona rond di mata
Roza mondi, piu tera
Tira chapi, koba ku piki
Simla, stk
Lg un mata
Saka pieu di pali lamunchi.
Kachu di bakoba Balla di bonchl Tapushi di maishi Trshi dl dreifi
Tee se
Wapa tras di se
Kosecha di maloa
Ranka yerba stinki; ranka beu
Hala lechi di baka o kabritu
Kowchi di galia
Kur di baka, kabritu, karn
Warda maishi den mangasina
Pone hrmnt den djogod
Planta siboyo largu ku sldu riba
bodogo
Koba batata, pinda Maishi chik, maishi grandi (maishi katana)
Grda tera ku mst (mrs)
Bandera di maishi
Bati maishi den piln ku manga
di piln
Dakun bags
Rnka di patia, pampuna
Soseg bow di ramada.
Si batata haa bon tera, e ta yanga. (Esun ku tin hopi plaka, por hasi grandi).
Banana ta bisti row, pe no troka paa. (Asina sa bisa hende ku hardibai ta bisti e mesun paa).
Baka a muri bai, laga trabow pa kweru. (E persona a murl, laga difikultat...”
|
|
9 |
 |
“...sera. (Tur kos mester tin un kuminsamentu).
Dia di gaa (1 di aprel).
Kiko dia ta bisa? Ki notisia tin?
Riba e dia ku menos bo ta pensa, kos ta pasabu.
Tanten ku anochi no sera, kareda di bin no a kaba. (mientras tin bida, tin speransa).
Didia ta habri. Anochi ta sera. Den kibr di mardug.
Dia ta bai kai! (Ta lat kaba).
Siman aden siman af ma kant, pero e no kyr a tende.
Awe si tawe! (Ta un dia di problema, kansansio, hopi trabow ets.). Tempran ta bende; lat ta malai.
Esun ku yega tempran, ta bebe awa limpi.
Kon tempu? Kiko dia ta papya?
Kon ta pusha? Ke tal? Kon ta? Kun bay? Kon kos ta?
Solo ku sali tempran, ta drenta tempran. (Esun ku molostl su kurpa den su hubentut, lo blra krekech tempran).
12 Dia i anochi
Henter dia di Dios
Tur santu da
Biaha anochi o den dia
Lanta for di mardug grandi
Kada dia pasa
Un dia prom el a bisami
Ki dia awe ta?
Ki dia nos tin awe?
Dia di trabow Dia di fiesta, dia liber Didia kla.
Anochi skur
Su manis nan a bai Mainta, mrdia, tramrdia Atardi, tardisitu, anochi...”
|
|
10 |
 |
“...Solo di guma (solo fwrte i sin bientu).
Solo a sali Djan na Montaa. (El a drumi prd ariba. El a prd San Guan).
Kabritu di: Pa awa di atardi muhaml, mih mi mira mi mama hork. (Esaki ta pa avis hende, ku si nan kana atardi den awaseru, nan ta bira malu).
Aa sin birn. (Dia galia saka djente. Nunka).
Ta kada aa pa kwaresma bo ta blo seka nos. (Mash poko).
Dia di alegra ta bispu di tristesa.
Bo ta biba largul (Ora bo soa ku un hende a muri, bo ta bis asina). Ta pasobra awe no ta bo dia; pesei ba skapa. (No ta bo da di mal swltu o di muri).
Semper Kadol ta yega na ora oradu. (Na ultimo momentu).
Ba yega na ora bon. (Na momentu ku ml mester di bo). Tambe sa bisa: Yega na ora di mester.
Bon ore (ora di) kaminda! (Deseo pa e persona yega kas bon).
Nos ta bisa: Dumingu di Tres Rei, dumlngu di rlsibimentu (sin "Dja") (e djadumingu despwes di________).
13 Pensa
Kere, pensa, imagin Men, haa, kalkul Medit, refleh (reflekshon)
Un idea, un pensamentu Fantasia, imaginashon Nan ta supon ku tasina, ma nan...”
|
|
11 |
 |
“...ship, (rom blanku)
Nan ta bisa ku esun ku bebe limonada, ta "kria vruminga
Dal un mas. Bo n por bai riba pia sol Awa a pasa haria! (e ta balente fuma).
Dis ta un burach di marka may ku sa kwe su awa tur dia.
Felipi ta bow di su awa. (Bon betr)
Djo ta boko. (Bebed grandi)
Yoshi tin mash mal bibida. (E ta hasi frfelu ora e tin dos aden). Eufemistikamente nan sa bisa di un hende ku a kraks un par, ku e ta "alegre o kontentu.
Bo parse hende ku a drumi fuma, lanta burachi. (Bo ta tur bru, tolondr, kns)
Un burach semper tin motibu pa bebe; sea pasobra e ta tristu o kontentu, sea ku e tin ku selebr algu, sea pa kita friu den temp'i awa, sea pa habri apetit.
Kana frifri (gatia) beter.
Pone bibida dilanti. (Bandon tur kos, pa bebe)
Saka raton. (dal un beter su manis di un paranda, pa kita ka).
Spula boka ku rm. (Bebe mainta tempran, prom ku kome)
17 Bibida
Te ta kita set Mi tin sed 'i awa Sedu tambe sa uza. Yena un glas te na mitar Bibida strki Shap, botikin, restorant Hala beter.
Ranka un ka.
Un shapero...”
|
|
12 |
 |
“...mushi.
Ban kwe un kach. (Ban dal un beter)
Saka spiritu di un bter. (benta un lusaf send den e tiki bibida ku a sobra den un bter. Esei ta forma un kandela ku ta supla sali for di e bter).
Skore (lk) un tiki pa difuntunan. (tira algn gota di un bter nobo na suela).
Hala kurpa ku "wiri" (kombinashon di e sobr den diferente bter di bibida).
Ora nan ta bebe bia, bati glas, ami ta keda mal mir. (Ora nan ta bon ku otro atrobe, ami ta keda Kristu. Pesei mih mi keda af). Mester kumpra korokoro pa bebe awa. (Un hende mester sa slk, pa e por kobra).
Turna bebementu pa fishi. (hasi bebementu un kustumber)
Ken ta manda algu? (Ken ta trit?)
Manuel parse hende ku a bebe rm ku plbu. (E ta razu)
E tabata patapata i el a yega kas boka bow.
18 Kwalidat humano (di hende)
Semper nos mester ta franko (kurason abr) i (h)onrado.
"Honesto ta nifik korekto, kortes, di bon manera.
Nos mester tin pasenshi i nos mester ta gradisldu, firme den nos desishon i sinsero den nos trato ku otro.
Si nos ta limpi na kurpa i...”
|
|
13 |
 |
“...nervioso. Den prom misa di Pasku di nasementu mash hopi hende ta bringa pa nan lug den banki, pero riba dos dia di Pasku kasi por tee kareda di kabai den misa.
Djis despwes di tiru di Aa nobo kantidat di hende sa turna blndishon di obispu.
Un padrinu pelow ta esun ku no duna e kriatura regalo dia di su bowtiso.
Fuego artifisyal a para bira vuurwerk.
Jueves santo a bira Webu santu. Di Webu santu a sali e kus-tumber di kibra un webu den un glas di awa ku a kenta na solo, eksktamente djesdos or, pa bo mira den e figura ku e blanku di webu forma den awa kiko ta bo switu, destinu, futuro.
Nos ta selebr nos aa, plki punta, kore Aa nobo, pasa Pasku, kumpli ku kwaresma, sirbi padrinu i madrina, kumpli ku hende (na morto i na fiesta).
"Ni un misa di shete pader no por salbabu. (Bo situashon ta asina malu ku ta nada mes no por yudabu).
Un tradishon bieu ta "bulamentu di konf ku sensya bispu di Aa
nobo.
26...”
|
|
14 |
 |
“...kaminda lew, tin ku kana sin kik). (Esun ku a turna riba dje pa hasi algu, mester sigi sin kik pa difikultat).
Mal kaminda, kane llhe. (Si bo lanta pa, bo kaminda ta bira kortiku) (problema ku bon tin ku solushon, enfrente enrgikamente)
21 Bai, bini
Kana bai, kore bai Bolbe, bini bk Kore (kuri), gatia Manka pia, lanta pia Basha kareda Plama paa bai Laga tumba pa.... Hinka fo Baha na katuna Hupa den kaminda Bula kaya
Soment (disparse di ripente) Laga kai (bai o muri)
Dirti (kore limpi bai)
Baha na awa
Lembe lakl (dirti pushipushi)
Kana midi kaya (kana prnada)
Hala na pa
Kore den owto
Kore riba baiskel (bisikleta)
Krusa drempl (drenta)
Bk manera kangrew Hende na pia
27...”
|
|
15 |
 |
“...plaka) Sa warda plaka den kaha di heru, den runbos o na banko.
Ora un hende ta den apuro finansiero, e por purba fia plaka, ma e mester krda ku nan por "krta su kurpa ku un interes basta haltu.
Warda bo plaka, kumind hende! (Laga di ta hasi grandi i kumind hende).
Kaminda tin plaka, plaka ta bai. (Esun riku ta bira ainda mas riku). Tin fiad di plaka ku sa "ranka sanger di hende. (kobra interes eksager)
Konta un kos na plaka chik. (den tur su detaye).
Un hende ¡responsabel ta laga plaka bai manera awa. (Gasta plaka rpidamente)
29...”
|
|
16 |
 |
“...Nan a rabia, sinta kunsumi te kasi hasi bira djigei (razu).
No trata ningn hende ku despresio.
No rabia, pa bo sanger no bira awa.
Shishi tabata asina hostin ku e por a bebe su sanger pa awa. (e por a rement).
Un hende ku sanger na wowo, ta un ku por hasi kos strao ora e ta sar o rabi.
Mi no tin sanger di kakalaka. (mi no ta sin sintimentu o sin heful) Bergwensa a buta su kol kambia.
Semper Chofil tin mal beis (mal genio).
Si bo rabia, no prd kabes.
Nos no mester sinti bergwensa si otro hende sa mas ku nos, pero nos mester "hinka nos kara den saku si nos no a sia tur loke nos por. Krda semper na momentu ku bo rabia ku bo tambe a pifia i faya hopi be.
Un kontsta karioso ta buta asta kach brabu waya rabu.
Unabes ku ningn hende no ta perfekto, nos no mester ta eksigente. "Tur kos na mid ta konta pa legrla ku tristesa tambe.
Pa papia brdat, mi no tin miedu, pero mi tin un tiki andun. (Esaki ta hende ku miedu su fas palabra, pa nan tapa loke nan ta sinti) Kurason kayente ta mata kaikai. (Spi...”
|
|
17 |
 |
“...25 Istoria
Tempu di kowchi bowlo (masha hopi tempu pas)
Tempu di orkan grandi (1877)
Dia klok di libertat a bati (1863)
Den tempu di katibu Un hmber mas blew ku Skalo (basta biew)
Tempu di aa (di awa, di awaseru) Tempu di sekura Ora aa ta bai bltu.
Alonso de Ojeda a deskubri Korsow dia 26 di juli 1499 i a topa ku e indjannan arawako (kaketio) ku tabata hende mash paslfiko.
Luis Brion a nase na 1782 I muri na 1821.
Riba un djaluna, 17 di agosto 1795 e lantamentu grandi di katibu a kumins na Kenepa.
Monseor Niewindt a yega Korsow 27 di agosto 1824.
Riba un djasabra anochi, 8 di juni 1929, Urbina a poder di Korsow. Nicolaas van Meeteren ta un di nos istoriadornan. Willem (Shon Wein) Hoyer tambe.
Nos antepasadonan a bini foi tur parti di mundu.
Na 1634 makambanan a konkist Korsow foi spaonan, aunke ta difisil pa yama tal evento un konklsta. Si nos yam un "ladronlsia sin muchu molster, nos no ta interpret istoria malu.
Tralshon bo patria ta e akshon di mas sushi ku un hende por hasi. Nunka Korsow...”
|
|
18 |
 |
“...ta mash solo bir ta un hende ku ta kambla kada be.
Dochi a prd strea di nrt. (El a bira choncho, kns).
Awe mi strea tariba. (awe mi tin swltu)
Yanshi parse luna kla. (E ta un sokete malu, e no bal ni ds plaka) Duna lus: haa yu.
Un kara di luna: kara rond, di laba ku dos man.
A sinta un solo di grita. (Tabatln solo fwrte basta ora largu).
Awor ku astronautanan a yega luna ya luna no tin tantu romantisismo mas pa esnan ku ta namor.
Luna ta bar. (Nubianan ta kore pasa bow di luna!)
Luna ta karg di awa. (Tin un strkulo grandi rond di luna).
Henter univrso ta kanta gloria di Seor.
Nos ta bisa: Ata un strea ta kai, pero ta un meteorlt ta krusa den espasio.
40...”
|
|
19 |
 |
“...sala un ambiente agradabel, sin tin mester di uza koi pronk di af.
Mesa di kantu por a pasa pa Istoria; sinembargo e ta duna un sala un toke espesial.
Den kashi di paa nan sa pone un sorto di rais ku tin ol di sndalo. Mester frf parti paden di un kas ku frf di awa i parti paf por uza frf di zeta.
Stul konchw i kolchon ta muchu kalor pa nos klima. Riba kater ta masha sal pa drumi, pasobra e pae bela ta buta ku bo no ta soda.
Pa bo krta leshi abow na muraya bo mester wanta bo rosea, pa bo man no skit i pinta ola.
E klaridat dbil di un lampi korozin semper ta keda romntiko. Awor ak nos ta baa bow di ducha, pero antes nos mester a sinta den zim o tobo, pa laba rustu foi nos kurpa.
Despwes di un bon bao nos ta uza un desodorante, pero awa di lamunchi ta hasi e mesun efekto.
Biewnan ta pretend ku un kuminda kushin riba karbon den konf ta sal muchu mas dushi ku riba stof di gas o di korozin.
Ta den un sala grandi bo por skirbi un wals di Korsow.
Te ainda tin hende ta uza un kark grandi pa tee un...”
|
|
20 |
 |
“...36 Tempu, aa
Mi entrada anual (pa aa)
Kada dia pasa
Siman ariba (siman pas)
Hubentut, behes
Ku su seis aa el a bai skol
Bira mayor di edat (mndu)
Un mucha bow di edat (menor di edat)
Dia di mi aa (dia mi hasi aa)
Un aa ¡nterkal tin 366 dia.
Tin un tempu ser, shelu ta skur.
Kayanan di Punda ta bira manera nshi dl vruminga den tempu dl Pasku ku Aa Nobo.
Hopi hende ta bai turna bindishon di obispu djis despwes di tiru. Asina tempi awa dal aden kunukerunan ta kumins planta maishi. Bestianan na mondi ta pasa hamber den tempi sekura.
B'a prd tempu. (Bo mester a hasi e kos ei mash dia kaba)
Aa sin birn. (Nunka).
Kon tempu? (KI notisia tin?)
No papia mali aa prom k'e kaba. (Warda aa pasa prom bo papia malu dl dje). (No pensa malu prome ku bo ta kompletamente na altura dl loke a pasa. No desespera lih, spera ku pasenshl)
Bo tin bon tempu! (Bo n tin nade hasi!)
Loke no pasa den un aa, ta pasa riba un dia. (Si algu no a pasa nunka no ke men ku e no por sosod)
Kiko dia ta bisa? (KI notisia tin?)
Ribun...”
|
|