Your search within this document for 'akshon' OR 'ta' OR 'dura' resulted in 50 matching pages.

You can restrict your results by searching for akshon AND ta AND dura.
 
1

“...INTRODUKSHON E obra aki ta pa: ultimo klas dl Mavo, pa Havo, Akademia pedag-giko. Ademas di esel mi ta kompletamente konvensi ku esnan ku ta preparando pa nan eksamen di Papiamentu L.O. lo tin gran probecho di e buki aki. Ta rekomendabel pa e maestro ku ta uza e buki aki sa algu di nos istoria i nos kustumbernan, pa di tal manera e duna su les mas zjitu i fundeshi. Den e kolekshon aki no tin tur modismo i ekspreshon. E kantidat ta muchu mas grandi. Si Tata duna bida ku sal lo mi forma e di dos tomo ku tur sobr ku ta eksisti. Pa: Mae, Daphne I Rose Marie, kende lo ml ke yama: tres karton ku a waya e konf di mi entusiasmo. Korsow 1971 P.a.l. Imprenta: V.A.D. Publik na aa 1971, pa Boekhandel St. Augustinus. Derecho di owtor reserv....”
2

“...Pos, roy, tanki Pos di pia Laman Chik Nos ta biba na Korsow Un kas den kunuku Kan a riba kaya Na bahada, subida, di un seru Laman ta subi tera. Renbak a yena te basha 'fo. Un seru par Laman Karibe Entrada (boka) di haf Un barku mar na waf Druml den solo riba playa Na kant'l awa Den kustia di un baranka Sabana di Wespen Un patruli entre dos kunuku Un trank rond di un terenu Un serk pa warda bestia Nos ta waya (hala waya rond di un terenu. Den Kaya Grandi di Otrobanda tin hopl tienda i pakus. Den tempi awa varios tanki ta yena ku awa. Tera pretu ta bon pa mta. Tera gordo ta tera frtil. "Tera bibu (bow di tera morto mas ariba) sa uza pa traha poron ku wea. Krakstenchi ta haa kant'i laman. Greis no ta wanta awa. Santu blanku (di laman) ta mara mi ku santu mul. Santu di Ruba (kol marn). Yerba shimaron, stinki, di mondi (beu). Wama ta kabando na Santa Brbara. Ta mundel (a bay) mondi: Te ora ei e ta sinti den su hehehe. E ora ei e asuntu a keda kla). Ta warda malshi den mangasina I hrmnt den djogod...”
3

“...karga mundu, ta pasobra te a trah. (No preo-kup pa tur loke hende bibu ta papia, di pursi bo no por satisfas tur hende). Bo parse luna kla. (un sokete malu). Laman ta yen! (Ekspreshon pa avis ku ta yegando un persona ku no mester tende loke un grupo ta papiando). Flaku manera kabritu alfashi ku a muri (pasa) hamber na sabana. (Mash seku i deleg). Ba kwe mid den Laman Chik! (Bo karson ta hafustngel). Pasa bui. (sali for di haf di Korsow). Frontera Baranka, kleps, sababa Pieda di kandela Pieda di bos Wowo di awa Warwar Orkan, sikion Os ta trk Koriente di bientu, di laman Strom ta hala pabow, parlba Un tera tin frontera. Kada kos tin su lmite. Koba den baranka. (traha trabow pis). Pa sende e katuna den "sakad (kachu di kandela) tabata uza "pieda di kandela I "rabn (pida heru). "Pieda di bos ta e hachanan di pieda ku antes indjannan a uza. Sigun un kreensha blew nan a yama nan "pieda di bos, suponiendo ku ta kaminda bos a kai tal sorto di pieda a forma. Un remolino chik di bientu ta un warwar...”
4

“...Bos ta ronka i kai. Welek ta krta: "Waap! Si bo drumi den koriente (trk) di bientu, bo ta kwe bientu, haa romatisma. Kabaron ku drumi, koriente ta hib. Awa ku broma no sa yobe. (Beheit no ta nifik nada). Loke no bai na awa, ta bai na haria. (Di kwalke manera plaka ta bai lagabu). Kore pa awaseru, kai den (na) laman. (Salba di un problema, result den otro). Antes hopi nabegante ku no tabata sa e arte di nabeg, tabata "kore ksta (nabeg ku ksta na bista, pa nan no prd). Kleps i pieda di sababa (un pieda kol pretu) ta mash duru pa kibra. Bientu di seka maishi o bientu di kwaresma ta e bientu fwrte ku sa tin den luna di mart. Asina bai mundu! (Ekspreshon di desepshon, desilushon o disgustu). Seru grandl mester baha, pa seru chik subi. (Esun ku ta grandi mester hala un banda, pa esun chik haa un chns). 2 Fishi Sapat, karplnt, msla, Blekeru, frfd Fishi di karpint Profeshon di dentista Pwesto di direktor Djp (djap) di peon. Obrero, trahad, empleado Martin, klabu, za(g), skaf. Un hrmnt dl msla ta...”
5

“...karpinteria sa tin hopi sas di palu. Un blekero ta uza staa pa solder blekl. Ta krta un tabla ku za(g) I kap in paiu ku hacha. Sa koba klnichi di boto ku un dsu. Ml yu ta bay wenkel, pa sia un fishi. Un forman tin varios hende ta traha bow di dje. Bo ta un klabu na mi kaha di morto. (Bo ta kowsa mi morto). Yanshi no ke sirbi dl msla. (E no ke tapa e malu ku otro a komet). Kuminda di sapat: (Karnlsa kim den papel i kom ku pan ser). Si nan yamabu un lapistn ta un ofensa, pasobra "lapistn ta e pida heru ku un sapat ta bati kweru, sole riba dje. Despwes ku James Watt a traha e prom mashin dl stom, e periodo di Revolushon Industrial a dal aden, ku tur e problemanan di desempleo. Hende tin kutis. Bestia tin kweru. Awnke nos sa bisa: B'a pika mi kweru ku bo ofensa, i di un hende ku a traha hopi den solo: "E tin kweru kurt. Un "msla di awa dushl ta un ku no konos su fishi bon. Un klabu ta saka otro. (Klabu ta saka klabu): Pa via di un kontra-tiempo bo ta lubid esun di prom. Un "Wan-shete-fishi: 1....”
6

“...ku su funchi ta baha bon Fornshi (frnu chiki) Rostu karni o pan Hasi karni a la parta Pan fresku; pan biew, pan ku bes- kein Mula maishi, karni. Mua kuch. Wiriwirl dl pan Kuki, bolo, pastechi, empan, ayaka, kala. Duna nos nos pan di kada dia. Esei ta pan di kada dia. (ta kos ku ta sosod tur dia). Nan dos no ta parti un pan. (Nan no tin lei ku otro). Dunami pan, yamami bobo. (Hasi loke bo ke, basta bo yudaml). Ta na boka di frnu pan sa kima. (Na ultimo momentu bo por frakas). Lo bo kome pan ku diabel a mansa. (E kos el lo salibo karu, malu). E asuntu aki ta mi kuki. (mi djm, mi zjoli). Fancha no ta ni karni ni pisk. (E no ta ni un ni otro). Bo ke kome karni, nenga wesu. (Bo ke kome, ma bo no ke traha). (Di pushi si, dl miow no). (Bo ke kos fasil, ma bo ta bula pipa pa molster). Un webu pas na awa. (hereb moli). Bai frizjl webu pa tanta! (Bai bo na mowla). Un mama no tin wea pa stoba su yu. (Pa malditu o bandidu ku un yu ta, nunka su mama no ta bandon). E mes wea di kadushi ta bon pa giambo...”
7

“...Tin hende ta pretend ku un kuminda kushin riba konf ta sali mih ku riba stof di gas o korozin. Barika no sa yama danki. (No kome pa loko i lubid ku tin maan, ora bo barika lo bolbe pidi mas). Felipi su barika ta na su man. (E ta kome kiko ku e haa). Den dos man funchi no por sali papa. (Dos huntu por mas ku un so). Kome zupia, bebe awa! (Moda chistoso dl bisa un hende ora e bisa ku e tin hamber). Na kada banda di nos garganta tin un wea di funchl. 4 Kuminsamentu fin Kumins i finalis (kaba) un trabow Start un motor Enkabes un karta ku________ Origen di un idyoma Na final di kwenta Na fin di siman Na kabamentu di siman Na prom momentu mi no a rekonosebu Porfin (finalmente) el a papia brdat. Duna un toke final. Punto di salido, di yegada. Hasi algu ku un propsito. Lo bo kaba malu (bo fin lo ta trlstu). Alex a traha duru, te ku el a bin logra su propsito. Pone un fin na e soketada ei! Punto final, (tras di un frase ku a kaba). Den kuminsamentu Dyos a krea shelu i tera. Alafin alafan e kwenta...”
8

“...E peon ta skei (trabow) seis or. Lesa un buki di kuminsamentu te fin (final). Ora di sera ta ora ku pakus i tienda mester stp di hasi nogoshi. Semper Manuel ta yega na ora oradu. (na ultimo momentu). Awor si nos a yega kaminda nos ta bay! (Esaki ta kolmo!) Bon ora di kaminda! Didla mester habri, pa anochi sera. (Tur kos mester tin un kumins-mentu). Dia galia saka djente. (Nunka) Na fin (kabamentu) di mundu lo tin huisio final. For di un prinslpio nos tabata sa ku_____ Na prinsipio dl aa. Kumins di nobo, atrobe, un be mas. Indjannan arawako a biba den sitwashon primitivo. Bo kontrato ta seka di ekspir. Katrin a pasa su eksamen final. 5 Kortesia Un hende ku bon o mal manera (moda) Grosero, brutu, nbeskp Salud. Un saludo. Mash kumindamentu! Duna hende man Kon ta? Kon ta bai? Kun bai? Muchu gustu! Masha danki! Na bo rdu. Bo por haslmi un fabor? Gratitut. Gradisidu. Malagradisidu Bondia, bontardi, bonochi. Bon siman! Pasa bon! Dwelmi muchu bo pyrd! Es ku Dios ke! Deskanso! (despwes di morto)...”
9

“...Kiko dia ta bisa? Kon tempu? Ki notisya? Kon kos ta? Kon ta ku bo hendenan na kas? Tur ta bon di sal. Dios kriabu! (ora un hende nister). Ku danki mi kushna no por huma, (ku palabra bunita mi no por kome). Danki di mundu ta pishi di yewa. (Ora bo haa mal danki). Ai si, tesei ta mi danki! (igwal na esun ariba). Krta un hende su palabra ta falta di kortesia. Ku bo semper na kompania! (Kontsta riba un felisitashon). Hasibu na kas! Pidi despensa no ta kita nada for di un hende. Kalin tin mash boka sushi, (e ta papia palabra malu). Estela tin boka dushi. (E ta kalanch hende ku palabra). Bo boka n tembla ora ba bisa e palabra ei? (Kon bo por tabatin kurashi di bisa....). Boso a derami na bida. (Boso no ta puntra mas pa mi). Manuel a tira un flor pa e galia ku a pasa. Tur porta ta habr pa un persona korekto i desente. Un sonrisa no ta kosta nada, pero e ta bal hopi. 6 Afirmativo i negativo M'a haa un kontsta negativo. Duda; dudoso Ma keda na duda. Bo n tin rason, bo ta robes. Nan ta gravemente...”
10

“...Mi no ta duda ni un momentu so_____ Ma top di kaswalidat. Ku tur siguridat tasina Ki siguransa bo ta dunami? Seguro di bida Si bo manka pia, bo no ta yega na tempu. Evit difikuitat. Bula pipa pa problema. Saka kurpa for di un asuntu. Saka kurpa pa hende frfelu. Federiko parse hende riku. Portin a bin result ku________ Aparentemente bo sa e asuntu. Probablemente nan lo bini. Kisas, podis, por ta. Bista ta hasi fe. Pensa bon prom bo kore kontest. (duna kontsta) No di brd pero di gaga. Basta saka chiku! (basta gaa) Pa bo papia brdat, sia bo kabai, pon kla. No laga bo plk gaabu. (no kibukabu) Djo no a prd pa gana. (El a aktwa mesora) Si bo ke tumami hasi lana, anto bo tin ku spirta mardug grandi. Palabra di dos be ta redu. (Mi no tin gana di ripit e mesun kas). Hepa! No troka palabra. (No bltu kombersashon i papya riba otro tema). (No papia un kos kontrario na loke ba bisa kaba). Palabra brd ta planta horka, pidi rat. (Si bo papia berdat, no ta haabu den paa (baina). Mare bo boka ta santu!...”
11

“...bash. Nonato no tin moda di muri. Mani ta landa (djdj) den plaka (putr di sn) Tin hopi hende den nesesidat. Drumi i kome ta nesesario. Kansel debe ta un obllgashon. Hoga den debe. Un debe atraz Debed ku nenga di paga ta sinbrgwensa. Saka ventaha. Haa probecho. Hasi ganashi Hiba prdida. Su negoshi ta duna bon. Blra riku riba kustia di otro hende. Debe no sa frusa. Morto ta un debe ku nos tur mester paga. Awor ak kos ta malu, un poko batu, ma ku poder di Dios mi ta bini kla. Esun ku warda lo tin. SI bo tin basta fondo, bo por kumins bo nogoshi. Plaka mester lora. Nan ke invert plaka den e empresa nobo. Bo por fia Djo. E ta bon pago. E flus ak por ta kosta 50 florin, pero e ta bal binti so. Dis ta bash (skars) manera ratn di krki. Plaka di oro, di plata di papel, di koper. Chalito ta warda sn den su runbs. Konta un kos na plaka chik. (den tur su detayenan) Plaka ta lanta morto foi santana. (Plaka ta drecha tur loke ta malu) Kaminda tin plaka, plaka ta bai. Warda plaka, kumlnd hende! Parse ku...”
12

“...novela. Poesa ta pensamentu elev, ekspres na un manera elev, ku rima I ritmo. Bukinan di Biblia ta konten mash sabidura. Skirbl un resea (krtika) riba un buki nobo ku a kaba di sali publik. E obra ta konsist di dos tomo. Derecho di owtor mester ta respet. Tin ku pone sabidura dl buki na prktika, pe por bal algu. E mucha ta kome (guli) buki. (lesa hopi i pur). Alfonso ta tee buki pa un komersiante. Un nota abow na un pgina. Un manuskrito skirb na man o na taipraiter (mashin). Un hende ku no por lesa ni skirbi ta un analfabeto. Sklrbi pa di galla (skirbi mahos). No unikamente un owtor mester tin algu dl bisa, pero e tin ku des-kribl su flguranan di tal manera ku nan ta blbu den bista dl e lektor. Loke ta skirb sin esfwerso lo ta les sin plaser. Hemingway a puli su obra "The old man and the sea kwarenta be, prom ku el a publik. Ta un manera so tin pa sia skirbi: Kumins i sigi skirbi, pasando e kaminda di krus ku tur eskritor mester pasa, prom nan haa fama. Te anda tin hopi hende ta brua den "lesa...”
13

“...Bati maishi den piln ku manga di piln Dakun bags Rnka di patia, pampuna Soseg bow di ramada. Si batata haa bon tera, e ta yanga. (Esun ku tin hopi plaka, por hasi grandi). Banana ta bisti row, pe no troka paa. (Asina sa bisa hende ku hardibai ta bisti e mesun paa). Baka a muri bai, laga trabow pa kweru. (E persona a murl, laga difikultat pa otro). SI ba nase buriku, bo n por bira kabai. Kabai ku aba no sa kome maishi. (Esakl no ta kos pa bo, pasobra bo no por kun). Pa malu ku aa ta, kabritu no sa bster un pipita so. (Pa fututu ku tempu ta, algu dl bon ta kai). Kachu: 1. dl baka, kabritu, karn. 2. E tringulo di lata rond di un bestia su garganta, pa e no drenta terenu di otro hende. Karn ku su tow, kabritu ku di dje. (Kada ken den su grupo) Dia di krta maishi: Dia di kobra salarlo. Mester traha dam, warda awa. (Mester turna medida na tempu) Yanshi ta gai dl mardug. (E ta lanta tempran). 12...”
14

“...plenchi, e ta bisa su shon ta bientu a hib. (Semper un hende ta haa motibu pa hasi loke e ta dese). Hala kaminda iargu na pia. Katuna a kaba na sakad; ta rabn so a keda. ("Rabn ta e heru ku ta dal riba e pieda di kandela, pa saka un chispa i kima e katuna (di milon di seru) den e sakad. Otro nomber pa "sakad ta "kachu di kandela, komo ta den un kachu tabata yena e katuna. Ta uza e ekspreshon aki pa hende ku a prd poit, keda bashi, pero ku sinembargo ke sigi hasi grandi. Ranka a muri; knknber no ta par mas. (Si un barku senk, su karga tambe ta senk). Si bo no ke tin gera ku lagadlshi, no planta bonchi na su trankera. (Si bo no ke tin trbei ku un hende, anto keda lew for di dje). Maske un makutu su repchi ta un banda, e ta haa su kargad. (Di mesun nifikashon ta: Pa korkob ku kalbas ta, e tin su tapadera). Pa mahos ku un hende ta, e ta haa un pa kasa kun. Despwes ku kaba di stiwa maishi den mangasina, ta kolog e ltimo tapushi na un balki seka dje entrada. Esakl ta e tapushi ku nan ta uza prome...”
15

“...mas bruashi pa via di mete den e asuntu o pone algu mas aseka). Kore te roza mondi. (kore asina duru, ku kaminda bo pasa mondi ta keda roz). Un galma ku kol di mespu. Buis a kai manera patia brd. (dal abow duru). Un owto wabi (blew, mankaron, bulpes). No laga nan kome kadushi, bin limpia man den bo kabes. (No laga nan tumabo hasi sokete). Tur shimaruku ta hechu. (e asuntu a keda kla). Rnka dl pampuna ta kore mash lew. E palu di flamboyan a rement tur na flor. Taha palu. (gaa traha). Kaska a wanta palu! (Ekspreshon ku ta uza pa hendenan ku ta baa de bes en kwando). Si bo koba den tera, bo ta saka bichi. (Si bo mete den porkeria, ol malu ta dalbu). Si no yobe lo pinga. (Si bo no logra shen por shentu, maske ta algu ta kai). Tur krga di kunuku ta yena Punda. (Tur tikl ta yuda). Un palu karg (yen) di fruta. Dader (fruta di datu). Tin dader skalein (e kuminda paden ta blanku). Nan sa yam tambe "dader hudiw". Ademas tin dader kr i orao. (sigun kol di su kuminda). Tampa parse dader un poko, pero...”
16

“...sertifik Kontenido di un karta ta: Fecha, Direkshon, saludo, teksto I kon-klushon, ku nmber i firma di e remitente. Un koresponsal ta hiba korespondensha di un nogoshi. Sigun e sistema antlkw nan tabata kumins un karta: Na yegada di e dos lternan ak mi deseo ta ku bo i bo famia ta gosa di un bon sal_____ Nan lo huzga bo persona sigun bo letra (bo moda di skirbi). Un karta skirb na man ta hasi mih impreshon ku un na mashin (taipraiter), basta e ta nchi skirb. Skirbi pia dl galia den un karta di solisltashon ta un mal rekomen-dashon pa bo mes. Un eskritor ta biba di su pn. Dos persona por hiba un polmika (lucha di pn) den korant. Komo antes tabata skirbi ku pluma, te ainda bo por tende nan bisa: "Pluma di un eskritor. Un karta komerslal mester ta mas krtiku pusibel, kla i korekto, sin bira familiar. Un karta pa un amigu o pa bo grandinan mester konten hopi notisia di afekto i mas tantu detaye pusibel tokante esun ku ta skirbi, paso-bra ta esei ta interes nan. Un nogoshi ta manda un nota pa un persona...”
17

“...rospondi ta bira doo di kestion. (Esun ku hiba e notisia ta ha met den e asuntu). Den kaso di amor entre dos persona hopi be sa tin un pimpi, ku ta hiba i trese notisia. Wea pimpi (un tap) hopi be a sirbi di motibu pa bai kas di un hende i tende un boka di redu. Tin mas dia ku tin siman. (Awe ami ta sufri, pero maan por pasa meskos ku bo). Kada dia tin su nmber. (No ta tur ta e mesun kos). Didia mester abri, pa anochi sera. (Tur kos mester tin un kuminsamentu). Dia di gaa (1 di aprel). Kiko dia ta bisa? Ki notisia tin? Riba e dia ku menos bo ta pensa, kos ta pasabu. Tanten ku anochi no sera, kareda di bin no a kaba. (mientras tin bida, tin speransa). Didia ta habri. Anochi ta sera. Den kibr di mardug. Dia ta bai kai! (Ta lat kaba). Siman aden siman af ma kant, pero e no kyr a tende. Awe si tawe! (Ta un dia di problema, kansansio, hopi trabow ets.). Tempran ta bende; lat ta malai. Esun ku yega tempran, ta bebe awa limpi. Kon tempu? Kiko dia ta papya? Kon ta pusha? Ke tal? Kon ta? Kun bay...”
18

“...(Esaki ta pa avis hende, ku si nan kana atardi den awaseru, nan ta bira malu). Aa sin birn. (Dia galia saka djente. Nunka). Ta kada aa pa kwaresma bo ta blo seka nos. (Mash poko). Dia di alegra ta bispu di tristesa. Bo ta biba largul (Ora bo soa ku un hende a muri, bo ta bis asina). Ta pasobra awe no ta bo dia; pesei ba skapa. (No ta bo da di mal swltu o di muri). Semper Kadol ta yega na ora oradu. (Na ultimo momentu). Ba yega na ora bon. (Na momentu ku ml mester di bo). Tambe sa bisa: Yega na ora di mester. Bon ore (ora di) kaminda! (Deseo pa e persona yega kas bon). Nos ta bisa: Dumingu di Tres Rei, dumlngu di rlsibimentu (sin "Dja") (e djadumingu despwes di________). 13 Pensa Kere, pensa, imagin Men, haa, kalkul Medit, refleh (reflekshon) Un idea, un pensamentu Fantasia, imaginashon Nan ta supon ku tasina, ma nan no tin siguridat. Mi por a rei e kos ei. Nos ta realis ku nos a hasi malu Nos ta konsiente di nos kibukashon. Nos tin sint pa nos rason. Bo ke ku bo tin rason, ma bo ta her. Nos...”
19

“...Propsito di studiamentu no ta pa pose sabidura manera un hmber por tin un florin den su saku, pero pa nos hasi e sabidura parti di nos mes; ke men ant transform na pensamentu ku ¡dea, meskos ku e kuminda ku nos kome ta bira sanger ku ta duna bida. Ideanan ku ta parse kla den bo sint, por ta vago pa otro hende, si bo no tin e fasllidat (don) di ekspreshon. Hopi hende tin mas fe den nan sintimentu ku den echo di argumen-tashon lgiko. Ta den bo kerementu (kabes) bo tin e kos ei! Mi ke men di ta un ekspreshon ku hopi hende sa uza. Pero e ta zona balente ridkulo. Idea ta mata i e ta kura. Purba rei unda ma sali awor ei. Idea ta pi ku ioko. (imaginashon ta pi ku ora bo ta eilu). Si bo tin koko (sesu), ta pa bo pensa kun. Djo ta lew di koko bash; e tin su dos dede di frenta. Baka a sinta pensa, te nan a hisa kachu buta riba su kabes. (Esaki ta uza pa: 1. Hende ku ta sinta pensa mash. 2. I pa esun ku nan a bisti kachu. Mi sint a dunami ku------(ma pensa ku ) A dal na mi sint. (Di ripente ma krda)...”
20

“...otro). Yuana ku kome lew foi kas, ta muri mal morto. (Esun ku buska peliger, ta topa ku peliger, desgrasia). Warawara tin miedu di gai, e ta turna vengansa riba pultu. (E ta lembe grandi, abuz di chiki). Dia totolika yu ta mas kontentu, su mama ta bula bai lag'e. (Despwes di legria tin tristesa). Si bo bira stropi, muska ta komebu. (Si bo ta muchu humilde, nan ta sub bo kabes). Sabf manera djake kaa, manera sokle. (Mash bibu). Na su kas ta pushi ku kach sa drenta sal. (Tur sorto di hende ta bai seka dje). Elena parse hende ku a kome prikichi. (E ta papia mash, sin guli skupi). Mi no sa ta ki patu a brui e. (Mi no konos su sal, di ki famia e ta). Un muska morto: Un chocho, sokete, lpkk. Morde supla manera ratn: Gaa un hende ku palabra dushi. Makaku ta hunga ku su yu, te ora e saka su wowo. (Hasi lokura te ora bo pega barku). 19...”