Your search within this document for 'otro' resulted in 37 matching pages.
 
1

“...Meskos ku a pasa ku nomber di pisk, a sosode ku nomber di lug: Lelienberg a bira Lrumbe den boka di pweblo. Brievengat a bira Brfa. Langeleven a bira Lngule. Rio Magdalena a bira Ri'maleyn. Ascencin a bira Shinshon. Chinchorro (St. Joris) a bira Chinch. Bon mira. (Bon bis) Na mi mira e ta un loko. (sigun mi moda di pensa ). Un hende bon mira o mal mir (nan gust o nan no gust). Mirado di karta. Mirado di destino. Hasi algu sin drey mira atras. (sin preokup.) Dos hende ku no por mira otro, (nan tin rabya riba otro). Mira bon e ta bini. (kasi sigur e ta bini)....”
2

“...di ka-bes Verbo. Un vrbo ta e palabra mas importante den un frase. Sin un vrbo n frase no ta kompletu, pasobra un vrbo ta demostr un akshon o un si-twashon. Ke men ku e verbo ta bisa kiko e sustantivo o e pronomber ta hasi. "Mario a bay kas (Akshon di Mario). "Elena tabata malu. (Sitwashon di Elena). Advrbyo. Un advrbyo ta un palabra ku ta kalifik un vrbo, un adhetivo o un otro advrbyo. "Djo a kumind alegremente Alegremente ta deskrib kon el a kumind. Pwes deskripshon di e vrbo "kumind) Felipi ta traha fantastikamente bon Bon ta un advrbyo ku ta kalifik e vrbo 'traha "Fantastikamente ta un advrbyo ku ta kalifik e otro advrbyo bon" "Mencha ta mash goloso". Mash ta kalifik e adhetivo "goloso"...”
3

“...ta par dilanti di un sustantivo o un pronomber, pa e por intro-dus o indik relashon di e sustantivo o e pronomber. den e frase. E buki ta riba mesa Riba ta pone relashon entre e buki i e mesa. E ta splika unda e buki ta. Konhunshon: Konhunshon ta nifik peg na otro o kombin Un konhunshon ta kombin dos o mas palabra, i tambe dos o mas grupo di palabra. Den e pasashi ku ta sigi tur e palabranan kursivo ta konhunshon: Mi a skohe mi esposa manera e a skohe su bist di kasamentu, no pa bunitesa pero pa kalidat. Mi esposa ta un bon muhe i su edukashon ta mas ku sufisyente. Awnke mi por a kasa ku un muhe ri-ku, mi a turna un ku ta pober ma desente Interhekshon. Interhekshon ta nifika bent meymey! Un interhekshon ta un palabra tir entre e otro palabranan, sin ku e tin relashon gramatikal ku nan. Generalmente un interhekshon tin un punto di eksklamashon su tras. Por ehempel. Hepa! Ay! Fwera! Artikulo inde fin i defin. Ademas di e ocho sortonan di palabra, tin tambe 1. Artkulo defin (e)................”
4

“...14 DI TRES LES Tempu mi tabata den komersyo ma mira kon dos bended tabata traha. Un di nan, un muchahmber eduk pero sin brio, a keda chambuk aa largu, sin logra drechi. Myentras e otro, ku menos edukashon, pero ku un deseo fwerte pa logra, e bende i gana asina tantu plaka, ku des-pwes di un aa el a kumpra un owto nobo. Ta kiko un hende mester hasi, pa e tin ksito? Esun bended ku a logra tabata sa e triki Fiha bo meta. E tabatin su meta di kumpra un owto. I el a traha di tal manera ku el a bin logra. Soa lant ta mash dushi, Pero ku esei bo no ta logra nada. Esaki no ta nifik ku soamentu ta prohib Pero so-a na un manera seryo. Soa di bo meta, pa dunabo bro i kurashi. Pero no hoga den bo mes soo. (Fragmento di un artkulo di "La Cruz). Kon tempu? (Ki notisya tin? Kiko dia ta bisa? ) Kon ta? Ke tal? Kon ta bay Kun bay? Kon ta pusha? Mi no tin tempu di grawat mi kabes. (di tantu okup mi ta)- Ba perde tempu! (Bo mester a hasy mash dia kaba)....”
5

“...ha-si) Morto no ta duna tempu. (E ta yega sin avis di antemano. Un bended (salesman), trahando den komersyo pa un a-gente (representante di un fbrika), ta gana komishon di un o mas porshentu riba loke e bende. Tin be c tin un salarvo bsiko huntu ku su komishon. Hende ku brio, (ku kurashi) Hende ku formalidat. (brio sin fondo, buya barata). Hende ku kay-kay. (masha hopi brio i kurashi, sin myedu total). Chambuk den lodo: Traha duru, sin logra bay dilanti. Pasa den difikultat. Plaka malu (Plaka di otro pais o plaka malu mes). Plaka larg. (Sen larg) (plaka di pisk). Plaka los no ta meskos ku plaka larg. E ta net kontrali di plaka peg. Konta algu na plaka chiki. (den tur su detayenan). Mi no tin plaka pa tira af. (Plaka no ta kai foi shelu). (Den mi kur no tin palu di plaka........Esaki nos ta uza ora un hende o mucha ta blo pidi plaka pa tur sorto di koi lo-ko). Mi mester di plaka pa tapa hopi buraku. (pa paga hopi debe). Triki, maa* bwelta. E hmber sa hopi triki ku karta. Buriku byew tin mal...”
6

“...16 Futuro: Ora den un frase tin un palabra ku ya ta ekspres futuro, nos por keda sin uza lo P.e.: Maan, otro aa, djis aki, awor, nos ta bay. "lo ta para dilanti di un pronomber personal. Lo mi kome, lo mi mira, le sinti (lo e). Si e pronomber tin nfasis i den kaso di ami, abo, anto lo ta bay tras di e pronomber. P.e.: Abo lo sufr, Ami lo haa. E lo pasa malu, no ami. Den kaso di nos, boso!,por buta lo dilanti o patras. Pero si nos, nan i boso tin nfasis, anto naturalmente lo ta bay patras. Nan: Generalmente nos ta ekspres plural, butando nan tras di e palabra. Pero ta uza e final nan nikamente ora ta absolutamente nesesaryo. Tin palabra ku ya ta ekspres plural. Por ehmpel: Mi tin hopi kas. E tin kantidat di kabritu. Yanshi tin tranzjur di yu. Djo tin balente bleki. Esei ta un monton di tomati. Pwes den e kasonan aki riba nos no ta uza e forma nan pa plural. Turna nota: Mi tin buriku. (por ta un so i por ta mas ku un). E burikunan ku mi tin na mi kunuku. (aki e deskripshon: esnan ku mi tin...”
7

“...W^Ia Yana a konta nos, "tabata kati-bu di Shon Carlos, dorio di Shinshon. Riba un dia. myentras e tabata den mondi. kwidando un tow di karn. a lanta un orkan. huntu ku un temblor mash fwerte. Esei a bin forma un buraku balente otro kwi-dadonan di karn, pa kaswalidat el a frega e renchi na su lantera. Mesora el a bira invisibel, loke a duna tur hende un gran sus tu 2. Buska tur vrbonan den e pasashi aki riba. 3. Buska tur e artkulonan indefin i defin den dje 4. Buska tur e preposishonnan. 5. Buska e adhetivonan. 6. Buska e adverbyonan....”
8

“...un kol ku ya a kambya." Saka na bandera: Riba un pidasitu papel, peg na un pn-chi palu, nan tabata skirbi un pua o frase pikante. P.e.: E kach ku a bula den bo kur a laga su lensu blanku bow di bentana Pa via di su forma, nan a yame Bandera o Banderita Konta kos pa hende: Bende su yerba, saka su selashi pone riba kaya. Pone tur kos porta af: Saka na kla. Hila fini: Trata ku kwidow, ku delikadesa. Kombles: Dos persona ku ta stima e mesun hende ta kom-bles di otro. Dalya: kerida, amante. Kambrada: Dos muh ku tin amistat muchu ser ku otro. Sorte tabata kana bati basia riba kaya, pa tur hende ten-de ki notisya tin. Buskuchi bar: Un buskuchi duru i rond ku antes tabata bini na bar. A, ta, tabata, lo. Pa ekspres presente nos ta uza ta (komo kopulativo o komo vrbo owksilyar). Mi ta riku (Aki ta ta kopulativo). Mi ta kome (aki e ta vrbo owksilyar). Mi ta kome ta nifik en realidat: mi ta komyendo Pwes ekspresando aktividat. Nos lo por kompar ku e progressive form di ingles (I am eating). Pa ekspres...”
9

“...ta kome. Bo no ta mira ku ta papya mi ta papya? Ripitishon pa ekspres superlativo. P.e. E pan ta molimoli. Nan a biba dushidushi binti aa largu. Reduplikashon di numeral. P.e. Nan a kana drenta dos dos. Yora awa kwaterkwater Mas kaso di ripitishon. No di gaga, ma di brd mes. E mucha sa su ls aribariba. (no bon). No ta asinasina sa bira riku. (no ta fasilmente) Dochi tin ocho yu. Nan ta kabeskabes.(djis tras di otro). Kachikachi di kfi. Klkl bow di kachete. (manera kalakuna). Un kach kankan (yen) di pruga. Karikari (karni mul di tribon). Blachinan di e palu tabata kuchikuchi ku otro den byentu. ....”
10

“...39 DI NWEBE LES Adhetivo Tin kwater sorto di adhetivo: Deskriptivo demonstrativo, posesivo i numeral. Adhetivo deskriptivo Un adhetivo deskriptivo ta deskrib un sustantivo. P.e. Un flus pretu. Un kaya ketu. Un dams djingeli. Un adhetivo deskriptivo ta duna nos un idea mas eksakto di e sustantivo ku e ta modifik. Adhetivo demonstrativo Esaki ta e adhetivo ku ta demonstra i filia un sustantivo. P.e. E flus aki. Otro luna. Ningn hende. Kwalke sigaria. Atenshon! No brua den adhetivo demonstrativo i pronomber demonstrativo. Mira, por ehmpel, e frase ku ta sigi:...”
11

“...sigi kana sin pone tinu riba e hendenan ku el a topa kun, awnke tur tabata busk pa mira den su kara. Un di e hendenan mas seka dje a bisa un otro:Te, te. Te trsyo ei. Ahan. Te mucha homber ku Supriano a kria. Bon sa Supriano, kas di Genoveva ku ta biba den kaya Bastyan Karpata? Ay s. Mi konos e mucha ei chikitu Geronimo a keda para un ratu, pa mira si e tambe tabata konos e hendenan ku tabatin asina bon memorya i ku konos asina bon. Tend un kos aki, kerido, un di nan a bisa Geronimo, nos konos otro bon. Bon ta kordami, pasobra bo tabata chiki. Ma hopi be mi sa pasa na tyenda, bin kumpra un sn di suku o tres sn chiki di buskuchi kibr. Mi yama Martili. Nan ta yamami Spiritu (Fragmento di Un hurfan. no di Manuel Fraai)...”
12

“...43 Manuel A. Fraai (1 desember 1897 3 desmber 1967) a skirbi varyos novela, entre otro Mal aguro Su estilospaolisdi skirbi papyamentu (meskos ku a pasa ku Willem Kroon i Miguel Suriel) ta prueba di e influensha fwerte di idyoma spac den nan tempu. Den su obranan e ta uzamano,vaga,esclavo,exclama Den kaso di Willem Kroon nos ta topa ku escaso, dormido, desdenes. Ningn di nan no por a skapa di e influensha spa. John de Pool, Adolfo Wolfschoon i Dario Salas a skirbi kompletamente na spa. Joseph Sickman Corsen na spa i papyamentu. (despwes di un pustamentu di boka ku shon Yo Corsen tabatin ku su amigunan literato, el a skirbi su poesianan na papyamentu, pa proba ku esei ta po-sibel). Anochi Anochi no tin wowo, ma e tin orea. (Ke men ku bo mester tee kwidow kiko bo ta papya anochi). Anochi ta kapa di pekado. (E ta tapa ku su skuri-dat loke e pekad ta hasi). Anochi skur, demoo ta lur (skuridat ta forma ventaha pa hasi malu). Tanten ku anochi no sera, kareda di bin no a kaba. (Myentras tin bida...”
13

“...tinu. (lew di kns). Spiritu. Kwe un hende su spiritu. (Para su tras sin e sa). Saka su spiritu. (Spante di ripyente). Saka spiritu di un boter (Tira un lusaf send den e sobr alkohol den bom dje boter, pa e pega kandela i supla sali). Mi spiritu ta bibu. (mi tabatin presentimentu). El a haa spiritu. (haa brio). Un spiriti bkel. (un hende o un kos ku no bal nada). Turna nota: Mi konos e mucha ei chikitu. (Ke men Mi konos e mucha ei tempu ku e tabata chikitu). Pwes nos ta elimin tempu ku e tabata. Otro ehmpel: Ma mir yu na lechi. Nos konos blo bash; Ma top grandi kaba. Meyn, mitar Meyn pinchi di haria. Pero: mitar pa franses. Shetor i meyn. Pero: mitar di ocho. Meyn yarda di tela .............. Mitar keshi....”
14

“...46 9. Kiko a buta Yo (Joseph Sickman Corsen) skirbi su poesianan na papyamentu? Kwa ta su poesia mas ko- 10. Tin otro manera pa bisa: Doys tin tinu pa Marta?...”
15

“...51 Nos tabata kome. E por mira. Boso mester bay E sa pasa aki banda. Lo mi pensa riba bo. Mi ta mirando, (mirando ta partisipyo). Turna nota! ! E vrbo owksilyar ta yuda un otro vrbo den un akshon. E vrbo kopulativo ta indik un sitwashon. Infinitivo Por uza infinitivo di un vrbo komo sustantivo. P.e. Lesa ta un plaser. (Aki lesa ta uz komo sustantivo). Tambe por uza un vrbo komo adhetivo. P.e.: Su kapasidat di lesa a yud bay dilanti. (E infinito lesa ta modifik Kapasidat. Ke men anto ku den e kaso aki lesa ta un adhetivo pasobra e ta modifik e sustantivo kapasidat Un infinitivo uz komo advrbyo, nos ta haa den e frase: Pa haa informashon, el a lesa e buki. (Pa haa ta modifik e vrbo lesa E ta lesa pa haa .............) Ehrsisyo 1. Menshon den e pasashi ku ta sigi, e palabranan ku ta vrbo, i bisa tambe kwa ta transitivo i kwa ta in-...”
16

“...52 transitivo. Maske nan a sonre i kumind otro ku mash kortesia nan tabata kla pa korta otro su garganta. Aparentemente nan tabata amigu, esta den bista di esnan ku a mira nan. Nunka nan no ker a admit ku nan ta na pleytu ku otro. Sinembargo tur nan amigunan a bin ri-par ku amistat grandi a yega na su fin. 2. Kwa vrbo tin kambyo kompletu den su inflekshon, ekspresando pasado? 3. Ki ora un vrbo ta transitivo? 4. Duna un ehmpel kaminda por uza un vrbo tantu komo transitivo i intransitivo. 5. Kwa ta e manera mas fasil pa splika ku un frase ta ekspres subhuntivo? 6. Uza infinitivo di un vrbo komo sustantivo....”
17

“...buska un koi hasi. Ma despwes di a sirbi un luna na kai Shon Ki Yama (laba, guma, strika, tee kas, kushin), te haa lomba di bal pa fl. 18.00, pensando ku si e traha dos luna mas, nan lo hib Ouden van dagen, el a kobra su salaryo, keda kas i laga bisa Shon Ki Yama pa buska un otro buriku numa. Foi dje plaka el a kumpra un shal lila, un brel pretu i un bar di karta spa. El a bay keda dos siman na kas di su ku, i laga nobo kuri ku ta Hayt el a bay, pa sia mira destinu etstera. Echo ta ku prom siman ku el a drenta su mes kas, el a mira karta te su wowonan a bira skel. (Fragmento for di Maka Taka di Elis Juliana) Mester tin bobo, pa sab (por) biba. Hende bobo manera karn (mash tap). Bobo sa mas den su kas ku sab den di otro. Plnbari. (blo bash, sin moda di muri, sanka na man). Badabada. (beheyt, bulul, bruashi)...”
18

“...54 Seter. (sosyedat di entyero). Kon ku el a rere. (Kon ku el a hasi su kwenta, buska salida. Un entyero manera-tatadi. (Tur af, di kita sombr, Io-keseyama unentyero). Pa buska un otro buriku numa. (pa buska un otro ku ke traha manera bestya). Mirado di karta, mirado di destinu, hasid di brua i kuryo-so ta figuranan ku ta probech i biba di ignoransha i de-sesperashon di otro hende. Otro forma di webi gay ta: Furamentu, bao di palom-ba, mesita i tur e awanan pa tene pay na kas, trese swltu, kita fuku, laba kas. Mas o menos relashon ta e otro ideanan manera: Alma malu ku ta kana dwalu. Oyada. Pone un ba-sora boka bow ku un sapatu byew riba dje, pa un bishta bay pa kaba. Bisti paa banda robes, pa mal spiritu no molostyabo. I naturalmente e mil i tantu kosnan ku ta yama morto Omishon di ta Nos no ta uza e vrbo owksilyar ta ku e vrbonan: Sa, tin, mester, ta, por, ke. Mi mester di bo. Bo tin bon bida. Nan sa tur kos. E por kore bayskel. Boso ke kumpra owto. Nos ta Yu di Korsow. Tin vrbo ku por...”
19

“...58 DI DJESTRES LES Advrbyo: Un advrbyo ta modifik un vrbo, un adhetivo of un otro advrbyo. E por ekspres: tempu, lug, moda, grado, nmero, negashon o asershon. Advrbyo di lug : Alicia a topa nos ei. Di unda nan a bini? Unda bosnan a keda? Aya nan a keda kombers. Otro ehmpel ta: Aki, pabow, pariba, na kas, den kaya. Advrbyo di tempu Awor ta e momento di aktwa. Lo mi mirabo pronto. Ayera awasero a yobe. Otro ehmpel ta: Djis aki, awor, aa pas, na 1930. Advrbyo di moda El a kore rpidamente. Manuel a papya bon. Carmen a kanta bunita. Otro ehmpel ta: Asina, di tal manera, probablemente, malu. Advrbyo di grado Otro ehmpel: E sa mas ku mi. E wega tabata mash duru. E flus ei ta muchu grandi pe. Hopi, kasi, un poko, basta, algu, mitar...”
20

“...59 Advrbyo di nmero Gabi a yega prom. El a gana e premyo di dos be. Tres be el a hinka gol. Otro ehmpel ta: Atrobe, nunka, de bes en kwando, semper Advrbyo di negashon Mi no ta bay. Bo ta gusta keshi? No. Advrbyo di asershon Nan ta skuchami? Si. Otro ehmpel ta: Kisas, ku tur siguridat, di ningn ma- nera, ni de kapotero. Turna nota: Un advrbyo ta kwalifik: un vrbo, un adhetivo o un otro advrbyo. Pero ....... un advrbyo por kwalifik tambe un preposishon i un konhunshon. Por ehmpel: E para a bula eksaktamente riba mi kabes. Eksaktamente ta advrbyo. Riba ta preposishon. E tabata sint prktikamente paf di kas. Praktikamente ta advrbyo. Paf ta preposishon. Un hende ta felis nikamente ora e ta bon di sal. Unikamente ta advrbyo. Ora ta konhunshon. Mi no ta bay, simplemente pasobra ta hasi ka-lor...”