1 |
 |
“...miho un hende hinka su dede den nshi di maribomba, ku mete pata den asuntu di hende kas.
Ku mi boka na kandal ma sinta tende henter un historia largu ku Clara a sigui konta di tur Benny su mil i un amorsitanan pasahero. Pero mien-trastantu un otro pelikula tabata pasa den mi sint: Clara, bist manera un konden, penj, pint, banj ku perfume, ta kamna lastra riba kaja, na kas di tur su amigu i amiganan, chalalando tur sorto di redu i ultimo notisia. Tin be te anochi lat den auto di su amigu prefer.
Ami ta gusta sali bai keiru un poko anochi, Clara a sigui ble-ble den mi kabes. Pa tuma poko airu fresku. Ku un... eh... amigu di mi. Den su auto nobo, fur tur na kweru kor paden. Un mucha homber masha desente. No komprondemi robes. E ta biba masha desente ku un aktu-primu di mi. Ai, ju, nos ta keiru masja dushi mes.
Clara a pausa un ratu i dal un gritu hari masha kanaja.
1...”
|
|
2 |
 |
“...Feli a pidi su ju muhe. Si mi mester sigui drumi bow di e ramada aki un anochi mas, romatisma ta matami.
Papa ta kere ku e spiritu ta sali for di kushina ora e mira polis?
Tur spiritu tin miedu di polis, Pachi Feli a deklara.
Dindina a para skucha e boroto den e pidasitu kushina tras di nan kas. Botter tabata kai kibra. Tapadera di wea tabata zona. Dindina a sinti kon su pianan a kuminsa tembla di miedu.
Mi ta bai bini mesora, el a bisa e biew. Bon nervioso el a mara su lensu na kabes i kore bai wrda di polis na Montanja. Pachi Feli a keda wak e, te ora el a disparse den skuridad.
Mein ora despwes Dindina a baha for di auto di polis i subi e pida seru kaminda nan kas ta par.
Kon ta bai, Pachi? e polis a saluda e biew. Ta kiko ta pasa? Tin spiritu den kushina?
Teribel, mi shon, Pachi Feli a kuminsa splika. E kos aki ta molostia nos ja ta un siman kaba. Anochi mi n por drumi. Pober Dindina ta keda lant henter anochi den kamber. Mi shon por kore ku e spiritu?
Mi ta hasi tur loke mi por, e...”
|
|
3 |
 |
“...esei nos ta kuminsa piska. E botonan ku a jega un dia prome ta bolbe Corsou ku loke nos a piska. Asina nos tabata kambia otro.
I bo por a mira e luga kaminda nan a dera Commodore Murray, e Ingles ?
No. Nunka. Ma tende un kos asina, ku hopi tempu pas nan a dera un ofishal grandi ei riba. Pero un otro kos si mi ke konta. Un kos masha stranjo ku a pasami ei riba. Pol a buta su trai na swela, sende su kachimba, grawata patras di su kabes i kuminsa su historia.
Un dia nos tabata riba Klein Corsou. E anochi ei nos a kaba di tira poko awa di plaja na stoma. I despwes ku nos a sinta kombersa, nos a bai drumi den e kasita ku prome aja tabatin par ei riba. Feli, e ju di Dalia di Ma Tensha, tabata drumi ronka banda di mi. Esei mi ta korda kla. Nochi tabata bunita. Tur na strea. No tabatin ni un punti nubia.
E bentana parti pariba tabata habri, di moda ku mi por a mira e faro ku tabata drei i tira su lus riba tera i riba laman.
Sigun mi tabata drumi pechu ariba, pensando riba mi kas ku mi junan na Corsou...”
|
|
4 |
 |
“...tabata na bida, a laga klaba poko tabla na e porta ku e bentananan, pa siertu respet.
Pero a la largu el a bin para bira ,,kas di spiritu. Simplemente pasobra un dia nochi un bientu fwerte a bati un pida papel grandi den su sala. E zonidu a buta tur hende ei banda kere ku ta un spiritu a tuma poder di e kas bashi.
Pedro, sinembargo, tabata sa masha bon, ku no tin ningn sorto di spiritu ei den. Por sierto e tabatin kustumber di drumi sosega den e kas ei. Ora su barku jega anochi lat ku slu for di Boneiru, e tabata pasa anochi ei den, pa su manise trempan e hala pa Montanja, kaminda su hendenan tabata biba.
Bintitres anja Pedro tabatin, un mulatu haltu ku kurpa ankr. E tabata matros na bordo di e balandra Stormvogel, ku tabata karga slu for di Boneiru. Cada be ku Pedro bolbe di Boneiru, e tabatin kustumber di kamna keiru den Punda ku Otrobanda, tirando un bista riba e nigritanan hoben ku tabata bini di Bandabau, pa sinta bende fruta ku berdura riba kaja. I den nan el a bin topa ku Sabelita,...”
|
|
5 |
 |
“...banda hanja sa ku tin hende ta biba den e kas biew. Ademas e shon di Sabelita a laga partisipa tur kaminda, ku un katibu muhe di dje a hui bai.
Komo ta anochi so Sabelita por a sali for di e kas, pa kohe poko airu fresku, e tabata sinti su mes manera prezu. Di dia e tabata para kon-stantemente tras di jalusi, pa e weta sikiera algu di kaja.
Asina a bin sosode ku riba un dia tabatin poko mucha ta hunga ninichi dilanti di e kas. Sabelita ku tabata mira nan ku masha atenshon tras di jalusi, a gosa nan wega asina tantu, ku na un siertu momentu el a dal un gritu hari sin e sa. E muchanan a spanta, kore limpi bai, gritando: Spiritu! Spiritu.
Mesora nan a bai avisa polis. I poko tempu despwes dos polis a saka Sabelita for di e kas, bai ku ne. Maske kwantu Sabelita a grita i sklama, no a juda.......
Ora el a jega kunuku, su shon a laga dune un bon sota di watapana den su lomba, i prohibie di bai bende kos na Punda. Na tur sorto di manera e shon a purba na saka for di su boka ta ken ta su amante...”
|
|
6 |
 |
“...sinti kon el a kuminsa bira un krenchi nervioso. El a domin su mes, grunja algu i sigui pusha e balanan den su pistol. E tabata sa ku e no por a pospone e biaha di awe nochi, pasobra sinkwenta karton di sigaria lo duna basta ganashi, pa e por sosega por lo menos dos luna.
Henter dia Garichi a purba hasi homber, pero el a sinti kla kon miedu a bute bira nervioso. Diferente be el a sinti gana di dal e barbulete mata ku sapatu, pero e no tabatin kurashi.
Ora Simon a bin buske banda di dies or di anochi, su rudianan tabata tembla un poko. Aunke el a papia ku masha formalidad, pa Simon no nota su ansha.
Awe nochi nos tin bon tempu, Simon a bise. Garichi a grunja Uhun i para wak kon lusnan di Simon su auto tabata buta e gotanan di awaseru lombra riba kaja.
Te aworo, ma, el a grita su kas i drenta auto.
Simon a start e auto, i nan a kuminsa pasa den kajanan, pa nan bai waf.
Bo ta ketu awe nochi, Simon di ku ne, despwes ku nan a kora komo sinku minut sin ku Garichi a papia un pia di palabra. Ta...”
|
|
7 |
 |
“...su kas riba sofa den sala.
Ta morto mi kas ta? el a puntra Simon tur nervioso.
E ta bon-bon, Simon a kalme. Ta djis el a dal su kabes kontra di glas dilanti di auto. Aki ratu ora e ta na su tinu atrobe, bo por bise ku mi tin e pistol warda pe. Te aworo.
Banda di seis or di mainta, ora un selador a bin kambia esun na ward riba waf, e di: 0, ta masha stranjo. Parse ku nos amigunan no a sali pa Jacmel ajera nochi. E barku ta mar na waf te ainda. Ta kiko por a pasa nan? Anto mare nan sa ku henter anochi tabatin selador manera chincha tur kaminda riba ksta, pa changa nan ku nan sigaria.
MAKWAKU TA DJUMP!
Sint den su stul di zoja pretu Nonato tabata wak laman, e botonan di piskado den boka, e murajanan di e forti biew, i e misa di Willebrordus ku te lew aja e por a mira entre e serunan shinishi. E bista aki a dune trankilidad. Sesenta i tres anja el a mira tur e kosnan aki. Henter e ambiente aki a bira un parti di su bida.
Di ripiente Nonato a mira algn punta pretu ta subi baha riba laman. Mesora...”
|
|
8 |
 |
“...diberti poko......Esta bon hende su chefnan ta..........Aworo e mester konta
Anguchi ki bon hende su chefnan ta.........
NERO
Siman pas ma sali sine na Roxy, i sigun mi tabata kamna riba Dempel bai pabow, ma tende un hende ta perta pia mi tras. Den esei un stem kans a gritami: Hei, palu, hei. Tendemi un kos aki.
Un homber kortiku di mas o menos kwarenta anja a kamna jega kasi sin rosea serka mi, i bisami: Hermano, no tumami na malu ku te lat di anochi mi ta molostiabo. Pero bo sa ki ta pasa? Awe mi kacho a hasi anja. Henter anochi ma kamna buska un hende ku ke selebra anja di mi kacho huntu ku mi.
Ma keda wak e tersio boka habri, pasobra sigun mi su kabes mester ta un krenchi sushi. Mesora ma puntre ku kisas e ta kere ku ami ta loko. El a seka su kara ku su lensu i e di: Tendemi bon, bru. Mi ta rekonose kwalke hende ku ta meskos ku mi.
I ki sorto abo ta? tabata mi pregunta.
Simplemente loko, el a kontest. I na mes momentu el a pone su man riba mi lomba, komo si fwera nos ta amk for di...”
|
|
9 |
 |
“...nan for di talmu, i mesora Lou a tumba pa balkon ku su pida koi grasia, i sigui su namoramentu ku stal ta bula.
Ku masha tristesa i hopi lagrima Lou a tuma despedida di su kurason banda di tres or di marduga. E tabata zet te den su higra. Pero pa su sweltu el a zeilu i kapja, te jega kas, sin topa ku ningn polis riba kaminda.
Un sinku dia despwes a dal na Lou su sinti kon el a pasa un ratu agradabel ku e pojojo. Vagamente e tabata korda unda e galinja ta biba, un kaja banda di Cher Asile.
E mes anochi Lou a kamna dwalu kasi tres ora den Cher Asile, te a la largu el a bin sherta kas di su mucha dushi.
E mama, un olefante mal jen, a kontra Lou na porta i invite pa drenta. Lou a kai sinta kontentu di dje, i djis un ratu despwes e galinja a sali for di kushna.
Si Lou su kurason no a para na e momentu ei, anto ta pasobra no tabata su dia. Ora el a mira e eskeleta su dilanti, ku kara lombr di zeta i tur na pshi grof, Lou a sinti kon su stoma a kuminsa bira. Un tabla di strika a pasa e mucha pa triminti...”
|
|
10 |
 |
“...lorada kaminda roi ta kore den tempi awa, kaminda tin e pali tamarein grandi.
E tabata un neger di e tribu di Mali, bon form i elegante manera bin. Aki el a nase katibu. Pero su tata tabata un prinsipe, desendiente di prin-prinsipe Samandia, ku tabata dirigi trupanan di rei Mansamusa.
Ki ora ku Tula kamna pasa, tur otro katibu tabata mire ku masha respet. Pasobra masha hopi be el a sali pa nan, espesialmente ora shon a laga bati nan sin ta na nodi. Hopi be, ora e katibunan mester a pasa henter anochi mar riba paniweri, ku nan lomba tur na sanger di sla di bomba, Tula tabata gatia bai serka nan. Anto e tabata hiba kumnda ku awa pa nan. I e tabata basha zeti koko riba nan herida. Maske e tabata sa ki peliger e ta kore si shon o bomba hanje.
Dia nan a kuminsa prepara e lantamentu, tur e katibunan a skohe Tula komo nan lider, maske e no a kumpli kwarenta anja ainda. E dos otronan, Bashan Karpata ku Pedro Wacao a bin juda despwes.
E katibunan tabatin masha rabia riba nan shonnan, i nan kier a...”
|
|
11 |
 |
“...nan rabia nan a kibra tur magasina i saka tur mainshi ku tabatin den nan. Nan a liberta e katibunan ku tabatin ser i nan a pega poko kas na kandela.
Ta klaro ku esei no tabata Tula su idea. E kos ei a dwel Tula masha, pero e katibunan tabata asina sar, ku hopi di nan a perde kabes. Un katibu a mara un mener di skol tras di su kabai, i lastra e homber kasi un ora largu riba swela. Ora e mener di skol tabata grita ku dol i tur na sanger, Luis Mercier a laga mate, pa e homber no sigui sufri.
E mes anochi ei un pader a bini den e kampamentu di Tula na Porto Mari, pa e splika e katibunan ku nan lantamentu no tin chens di logra. Pero Tula di ku ne: ,,Shon pastor, nan a maltrata nos demasiadu. Nos no ke hasi ningn hende malu. Ta nos libertad so nos ke. E negeman franses a hanja libertad. Francia a kwe Hulanda. Ke men ku nos aki tambe mester hanja libertad. Shon pastor, no ta tur hende ta sal di Adam ku Eva? Ma hasi malu ku ma liberta bintidos di mi hendenan, despwes ku nan a kastiga nan inhustamente...”
|
|
12 |
 |
“...kama di su njetu. E so tabata hari, sigun e mira e pianan gorditu di Dolly ta sapati den kama.......
....PER OMNI A SAECULA SAECULORUM...................
Shon Hendrik a persist, ku te so por a zoja Dolly, pa e kriatura pega sonjo. Ku Dolly den su brasa, e tabata kamna bai bini den hadrei padi-lanti, kantando pa Dolly drumi, e uniko kantika ku e tabata sa.
Shon Jeanette a laga kumpra panja ku bruki na Punda. Japon chikitu di nans, ku streki ros, i sapatu di lana blanku. Asina Rodolfa spjerta den anochi i kuminsa jora, shon Jeanette tabata sali bon pur for di su kamber, pa mira ki falta e mucha. Anto e tabata keda sinta banda di Dolly su kama, den su japon blanku largu, te ora su Dolly dushi bolbe pega sonjo.
....otro anja, dia di tur difuntu, lo mi bolbe kumpra un krans di dies-
sinku florin, pa mi pone riba graf di shon Hendrik ku shon Jeanette.........
Asina bo mester kome, shon Hendrik di. E tabata par tras di Dolly, sigun e tabata tee e mucha su mannan. E forki den bo man robes. E kuchu...”
|
|
13 |
 |
“...Asile. Marie Pompoen.
Banda di ochor di anochi el a jega kas i kai morto kans riba su kama, sin sikiera kita panja. Un ratu despwes el a pega sonjo.
Tambu! Tin un tambu ta zona. Su ritmo ta subi, te bira riw di zonidu razu. Un nigrita ta balia su dilanti. Blo sunu. E kurpa. E brasanan i e pianan ta trose manera kolebra. Esta bon bo ta. Sigui sagudi. Bo pechunan no ta tembla sikiera. Na e pechunan ei un ju pretu lo bebe lechi te harta. Tambu, no para awor aki.
Balia, nigrita. Move bo kusta. Mea. Suta tera ku bo planti pia. Mi ke pasa mi man riba bo kurpa, pasa mi boka riba bo kutis. Bo sod ta butabo lombra. Mira kon pipita di sod ta kore di bo kara i kai riba bo pechunan. E sod ta buta bo bikinan lombra manera perla. Mi ke bo manera bo ta. Salvahe. Krudo, sin puiru, sin pintura, sin peluka, sin mintira. Jega serka, pa mi primibo, pa mi sinti bo karni. Pa mi stimabo den mi delirio. Pa bo dunami.......
Un ju pretu! Henri su gritu den silensio di anochi a buta tur hende den kas bula lanta. Su...”
|
|
14 |
 |
“...frei. Despwes e mucha homber a bai lague. Pero esaki tabata un homber fini, masha korekto. I tur e kosnan stranjo ku e ta papia. Lo e ta bon studia i di bon famia. Ma di kon anto, no obstante tur e finura di Henri, sinembargo ja kaba mi ta sinti algu stranjo den mi kurpa ?
Amelia a hanja un kama, un kashi, un mesa i dos stul pa su kamber den kura. Tabata muebel biew ku shon Elena no ta uza mas, pero nan tabata na bon estado. Amelia a laba nan, lombra nan ku was i limpia henter su kwarto. Pasobra anochi su Henri lo bin hasi su prome bishita. Tur kos mester ta limpi.
Amelia a piki poko flor di trinitaria den kura i pone nan den un botr di djem riba mesa. Komo shon Elena a laga pasa un waja te den su kwarto,
68...”
|
|
15 |
 |
“...bindishon.
Amelia su wowonan a span asina grandi.
Tende un kos aki, mi amor, Henri a trankilise. Mi sa ku bo no a tende di e kosnan aki. Pero ta sina ta.
Di berde mes?
Manera ma bisabo. Mira aki. Nos tin sinku luna ta namora. Mi tin e plaka pa kumpra muebel. Wel, mi ta propone pa nos kasa dia 27 di september. E ta kai riba un diasabra. Aki tres siman. Aki den mes nos ta kasa.
Amelia a keda mire i purba di bisa algu.
No. Bo no tin nodi di duda ni kibra kabes. Aki den nos ta kasa. Dies-dos or di anochi. Mi ta kumpra un bunita bist blanku pa bo.
Di ripente Amelia a mira den su fantasia un bisti blanku tur na mncha di sanger. I na e mes momentu ku el a sinti un ola di plaser korta den su kurpa, a parse ku un dolo skerpi a buta su barika tembla.
71...”
|
|
16 |
 |
“...na hotel. Bo ta djoin?
Loke Amelia ta dunami ta e mesun kos, pero ku amor berdadero. Tesei ta e diferensha.
Enfin, ta bo mester sa. Dibertibo ku bo nigrita.
Pasa bon, Johan.
Henri a keda wak kon Johan a drenta Columbusstraat. I e no a sinti ningn tiki dwele.
Amelia su sinti no tabata na su trabow. Par banda di e mashin di laba panja, e tabata blo pensa riba Henri. A la largu e no tabata tende ni e
zonidu di e mashin mas......... Tantu kos stranjo........ Henri ta stime ku
tantu lokura......tur anochi e ta entrega su mes na Henri.........ora largu...
te ku el a sali ku barika........ E ju pretu ku Henri a desea ta den su
barika.....Henri sa gusta karisja su barika... sunchi su barika..........Pero
e mes no por kompronde.........Neger semper tin dwele ku nan ta neger..........
Ata varios di su amiganan a buska homber blanku pa drumi ku ne. No ta
pesei e mes a kai pa Henri? Henri no ta blanku, pero hopi kla............... E
hendenan di Henri. Tur e kos aki por ta un komedia? E ju den su barika...”
|
|