Your search within this document for 'ta' resulted in 49 matching pages.
 
1

“...Riba fundeshi di nos istoria, tradishon, naturalesa i kustumber-nan ku ma lanta tende, ma disid na skibi e kwentanan aki den. Tin algn ku ta puru fantasia; otro ta bas riba un origen konosi kaba, sea leyenda o berdad. Pero kon ku bai bini tur ta sal di nos djogod" di kultura propio. Awor ku porfin tin e ola nobo di papiamentu, lo ta bon pa nos kriaturanan kome nan barika yen for di loke ta di nos mes, banda di loke nan tin ku guli di af. Di pursi te ainda mi ta tende e palabranan di Sr. Frank Rozendal: kultura di un pueblo mester keda refleh den su enseanza. p.a.l....”
2

“...Anto e di ku Nern: Tee kwidou bo borot, grita pomada. Bo ta stroba mi ruman di drumi. Nern a waya rabu, kai drumi ketu bou di e palu di watapana patras den kur. Djei Bencho a yuda su tata ranka yerba, pa hereb pa su mama, i el a kana piki palu seku tambe, pa traha kandela. Henter siman Bencho a pasa masha felis. Kada be e tabata bai weta su ruman den e kama chikitu. Na skol el a konta tur su amigunan kon su ruman chiki ta. Pero un di su amigunan a hinka poko sustu den Bencho su kurpa. Pasobra e di: Boso mester tee kwidou ku Ez. Ora e yu tin ocho dia bieu, Ez mal spiritu ta bin chupa su sanger, mate. Mi ta dal e ku pieda, Bencho a kontest. ,,Bo n por. Ez ta masha sab. E ta drenta ora no tin hende ta mire. E kos ei a buta Bencho tur ariba-bou. I na kas el a puntra su tata kiko mester hasi, ora Ez bini pa bebe sanger di e yu. Ez no ta haa chns di drenta, su tata a trankilise. Tur bisia ta bini seka nos dia e yu kumpli un siman. Anto nos ta tee wrda, pa Ez no drenta kas. Sinembargo Bencho no a...”
3

“...Doma-boka-pretu ta mal hende. Anto Doma tabata mahos, flaku, kara largu. Su boka tabatin un kol lila skur, ku kncha riba dje. Doma no tabatin ni kas ni yu. Bencho a para oria un ratu, pa tende ku por tin hende. Pero tabata ketu. Ku masha kwidou el a kana yega te kontra di e kas i lur den un bentana ku tabata na kap. Riba e flur di kakab el a mira un kweru di hende. El a spanta. Su kurason a bati te den su boka. Ma ora Bencho a paga tinu bon, el a mira ku ta kweru di Doma-boka-pretu. Mesora el a komprond ku Doma ta un Ez. Pasobra un Ez sa kita su kweru, ora e ta bai buska yu chiki. Bencho no a prd pa gana. El a turna un kurashi, bula den e kas. Bon pur el a saka e kuch hulandes for di su saku, i el a krta henter e kweru na repi delegaritu. Pa mas sigur el a kwe un klmpi di slu brutu ku el a haa riba un mesa, i el a basha slu riba tur e repinan. Pasobra el a krda kiko su wela a konte, ku si bo krta i saiga kweru di un Ez, nunka mas e Ez no por bisti su kweru; anto e Ez ta muri. Ku pia tur...”
4

“...baka mih ku e otro. Pesei k¡ ora ku nan topa otro der kaminda grandi, nan tabata pleita. Un dia Chiln di ku Kadl: ,,Bo bakanan ta hole malu. Bo no ta baa e bestianan drechi? Kadl a kontest: ,,Mi bestianan ta baa tur dia. Pero bo bestianan parse karpachi. Mira kon flaku nan ta. Bo mester duna nan kumnda. Kada un a sigi bai ku su trupa di baka. Chiln a bai pariba. Kadl a bai pabou. Poko siman despwes nan a bolbe topa den kaminda grandi. Asina Kadl a mira ku un baka di Chiln ta kokoch, e di: Ai, e pober bestia. Bien brd ku su hastian no ta kwide. Chiln a sera su boka, pero paden el a hereb. Pasobra e no por a yuda ku e baka ta kokoch. E baka a trompek den un buraku dos dia prom i keda kokoch un krenchi. A pasa un luna. Kadl ku Chiln a bolbe topa otro, kada un ku nan toro i nan trupa di baka riba kaminda grandi. O Kadol ei, Chiln a grita. ,,Ta di kon bo toro su kara ta 9...”
5

“...tristu? Ta ku bulpes bo ta bati e pober? Kadol a sinti kon sanger a subi su kabes. Anto el a bira kon-testa: Mih bo mira bo mes toro. E pober ta seka di kai ral. Su wesunan ta sali rond di su kurpa. Den tur e kos aki, e dos toronan tabata tende loke Kadol ku Chiln ta bisa. Un dia, banda di tramrdia, e toro di Chiln a yega seka dje. Anto e di: Bastan Chiln, ta kon bo ta sokete asina? Bo mester tira Kadl un par di moketa, pa su boka tapa. Chiln di: Ken? Ami? Dios librami. Kadl tin forsa pi ku mla. E ta kibrami na filingrana. Tresten e toro di Kadl a kana yega seka Kadl. Anto e di ku Kadl: Bastan Kadl, ta di kon bo ta kobarde asina? Bo mester hftu Chiln un par di wanta. Ya e ta stop di hasi koi fresku. Kadl a kontest su toro: Mira un kos aki. Chiln tin brasa di heru. Kaminda e hartami ku sla, ta pi ku mukel. Asina a bin sosod ku kada un di e toronan a disid na bai bringa poko, pa kada un defend nan bastan. Un djaluna mainta, djis despwes ku solo a kaba di sali, nan a topa otro den e lorada...”
6

“...kas di ku ne: Buchi Lan, Dios ta grandi. Bai tira un lia mas na Watamula. Ami ku e muchanan tin masha gana di kome poko pisk has. Buchi Lan a kwe su lia di piska, i el a hupa te Watamula, yen di speransa. Solo tabata kima masha pis. Anto bientu tabata lanta tera, suta den su kara. Ora Buchi Lan a yega Watamula, el a uza un sldachi pa as na su anzwe, i tira su lia na awa. A pasa basta ratu, sin e sinti ni sikiera un pik na su lia. Para un pinga Buchi Lan a kumins kabish. Ma den esei el a sinti un kos pis na su lia. Bon kontentu Buchi Lan a snuk e lia, laga fir un tiki, bolbe snuk, pa e pisk keda bon peg. I ku brio Buchi Lan a kumins kobra su lia. Den esei el a mira bshi di kabei riba laman. Masha hopi kabei kastaa. Buchi Lan no por a komprond e kos. El a sigi kobra lia ketu bai. Pero di glpi el a mira un kabes di hende na su lia, kabes di un muhe ku kabei largu. Log ta un muhe-pisk a pega na su lia. Buchi Lan a spanta, tira lia abou, sali na kareda te kas. Ora el a konta su kas ku su amigunan...”
7

“...ora Mencha a weta bon, el a ripar ku no tabatin e yu den San Antoni su brasa. E kos ei a kede masha strao. Ma di ripente San Antoni a kumins papia ku ne: Mencha, mi yu, lagami kontabo ta kiko a pasa. Un poko prom ku bo drenta misa, tabatin un muh hasid di brua aki den. El a rabia pasobra mi no a lage bira riku. Anto ei a bira loko aki den. kibra e yu for di mi brasa, bai ku ne. Mencha a mira e lug kaminda e yu tabata. A keda un pida blanku den brasa di San Antoni. Papa Toni, e di ku e santu, maske bo no tin e yu mas, lo bo por buta mi yu bira bon atrobe? San Antoni a kontest: Mencha, mi yu, lagami kontabo tur kos ku mi sa. No bira tristu. Pasobra Tata den shelu sa kiko e ta hasi. Ayera Labirgi a bisami ku e tin mester di un angel chikitu. Esei ta pa tira bista na e porta patras di shelu, kaminda Labirgi ta laga su hendenan drenta shelu, sin Tata sa. Pesei e yu di bo lo bira un angel, pa yuda Labirgi. Pero mi di ku Labirgi ku e tin ku yuda abo ku Tchi di otro manera. Anto Labirgi a primintimi...”
8

“...mondi, pa kima karbon, Ba Balentin tabata batie ku watapana. Si e no roza mondi manera Ba Balentin ke, e ta haa sota. Si e no hala basta awa na pos, sla ta kwe su kurpa. A la largu Buchi Mayn a desesper. Pero e no por a hui bai ksta di Venezuela den kanoa, manera otro katibunan a hasi, pasobra e tabatin un brasa mankaron. Riba un dia Buchi Mayn a disid di ba' dwalu poko den mondi, pa mira di ki manera e por skapa di Ba Balentin. El a kana, te el a bin yega na pia di Seru Baha-So. Semper Buchi Mayn a tende, for di dia ku el a lanta mucha den Santa Krus, ku no tin hende na mundu ku por subi Seru Baha-So. Ta blo si bo ta riba dje, bo por baha. Pero subi e seru tabata imposibel. Den esei Buchi Mayn a tende un hende grite: Mi yu, ta ki bientu a tirabo te aki banda? Buchi Mayn a drei mira, topa ku Papa Andres, un katibu masha bieu ku a haa libertat seka shon, pasobra e no por a traha mas. Kon ta bai, Papa Andres, el a kumind e bieu. 15...”
9

“... mi yu. Balente krekech. Ta ki'mi yu ta buska te leu aki? Ba Balentin no ta dunami un blo. Mi tin gana di skapa foi dje, pa mi biba trankii. Papa Andres a hari ku su boka bat, anto e di: Mi yu ta mira e Seru Baha-So nos tras aki? Ta Masuw a plega e seru aki, di moda ku ningn hende no por subie mas. Ta baha so bo por baha, ora bo ta riba dje. Tempu Masuw tabata katibu den e kunuku aki, e tambe a buska un manera di hui. Anto riba un dia el a subi e seru aki, te yega den kabes. Ei riba el a plega e seru, pa ningn hende no subi bai molostie. Pero mi ta sia mi yu e triki, manera Masuw defuntu a siami hopi aa pas. Di pursi mi ta seka di muri. Bo ta yega te na pia di e seru. Anto ei bo ta yongot. E ora ei bo ta supla tres be den tera. Despwes bo ta drumi boka bou, i kanta den tera: Turna den, turna den. Tami ta toro toro toro toro mi Masuw. Lagami subi, iagami subi, tami ta toro mi Masuw. Mi yu lo mira mesora kon forsa di e seru ta kibra. Pasobra e seru ta kere ku ta Masuw mes a kanta pe. Krda...”
10

“...wan beteltu Henter dia di Dios Wan Beleku tabata kana midi kaya. Anto e tabata kanta kon mal swltu e tin den bida; ku ningn hende no ker e, i ku ta santana so ker e. Na kas su kas tabata lora man ku bendementu di kokada. Pero esei nunka tabata basta pa kome. Riba un bon dia e muh a fada. I e di ku su kas: Wan, awor s ta basta kana yora. Mester buska un moda. Awe bo no ta sali kaya. Pasobra si bo sali ku bo kara tristu i ku paa sushi, di mes ningn hende lo no ke mirabo. Keda kas, pa mi drecha bo tipo poko. Wan a kontest: Mi amor, mi no por yuda ku mi kara ta ma-hos. Ta sina ma nase. Pero bo por baa, e muh di ku ne. Mondi ta yen di welen-sali ku kadushi. Keda sinta den kas, pa mi weta kon mi ta puster bo. E muhe a bai kwe welensali den mondi. Anto el a krta pida kadushi, kita e kska ku e sumpianan. El a yena un tobo ku awa, i manda Wan bai baa su kurpa ku pida kadushi. Tresten el a laba Wan su paa ku welensali. Despwes di esei el a frega Wan su djentenan ku awa i un krenchi santu, pa kita...”
11

“...Shon Trei a habri un yalusi, pa weta ta ken, i mira Wan par den stupi. Kiko bo ta dese, Shon Trei a puntro. Trabou, Shon Trei. Wardami anto. Shon Trei a habri porta, mira Wan limpi bist, ku un sonrisa asina grandi riba su ksra. Bo tin bunita djente, Shon Trei di ku ne. Si, Shon Trei. ,,Bo ta hole limpi. Si, Shon Trei. ,,Bo kara ta kontentu. Si, Shon Trei. Bo sa kwida baka? Ma ta klaro, Shon Trei. Karn ku kabritu tambe? Ta mucha di kunuku mi ta, Shon Trei. Bo sa planta? Owl, Shon Trei, mi tin masha bon man pa mta. Kestion ku tin Shon Trei a turna Wan Beleku komo su fit. Wan a haa un kas di pali maishi nobo den kur patras. E ku su kas a keda biba ei den i nan a pasa masha kontentu. Pero nunka Wan a tira e pnchi di pali kalbas af. Pasobra kada be ku e mester a bai seka Shon Trei, e tabala pusha e pnchi den su boka, pa su kara keda kontentu i pa su djentenan blanku lombra. awa lamant Den kweba Shingt, tras di Hato, tabatin un famia Indjan ta biba hopi aa. Poko-poko nan tur a bira bieu i muri...”
12

“...hende e reklam. Pasobra e awa tabata brak. No tabatin hende pa bebe. Asina ei a sosod, ku ken ku drenta kweba di Shingt, ta haa awa dushi pa bebe. Pero asina bo sali paf ku e mesun awa, e ta bira masha brak. Tur pober ei banda i tur bestia di mondi por a sigi bebe nan awa dushi trankil, basta nan no sali paf ku ne, te dia di awe. baha hwedo a ninga Chiku Dudunchi, Ba Wan, Pa Chandi, Hmber Chiki ku Chiku Manachi tabata biba huntu den e mesun kunuku tras di Seru San Kristf. Nan tabata planta maishi, kalbas, pampuna, patia, milon, sldu, siboyo largu, promnt i knkmber meskos ku tur otro kunukeru. Pero ademas di esei nan tabatin un trabou espesial, esta di spanta mucha ku ta hasi malu i mucha ku no ke drumi. Anto kada mama o tata tabata duna nan djis un sushi di sn pa nan molster. E muchanan no tabata sa esei. Di moda ku ora un tata o mama bisa: ,,Ata Chiku Dudunchi o Ba Wan ta bini, e mucha tabata kore kome pur o drumi lih. Anto e kos di mas bunita tabata esaki: Ningn di e s>pantadnan di mucha...”
13

“...huntu ku un tiki kos d: kenta kurpa. Komader Chita, Ba Wan a kumind su komader, ,,bo ta rondoritu, bunita. ,,Seka di pone abou, kompader, Shon Chita a kontest ku kara kontentu. ,,Ate kos, Chiku Manachi a dal aden rnesora. Ta pa e kos ei mes ma kombid bosnan ku ta mi amigu. Nos aki a kana spanta tur mucha, yu di otro hende. I semper nos a haa un sushi di sn, pa kumpra koi pasa boka o pida tabaku di foya. Pero awor aki ku Chita ta bai duna lus, mi ke papia e kos aki ku bosnan. Mi no ta kere ku mi por hasi kos di foi sia i spanta mi yu aworo ku ningn di bosnan. Krda bon ku nos ta bon amigu. Ke men anto ku nos mester buska un otro spantad di mucha, pa ora mi yu ta mala mucha. ,,Kompa Chiku Manachi, Hmber Chiki di ku ne, ,,bo tin tur rason di mundu. Pa Chandi a saka e kachimba for di ~u boka. Anto e di: Nos amigu Hmber Chiki a bisa loke mi tambe tin na kachete. Nos mester buska un otro spantad di mucha. Kiko abo ta opin, Chiku Dudunchi? Ken, ami? Chiku Dudunchi di. Ovvl, mi tin mes idea. Nos mester...”
14

“...Rumannan, mi sa ken nos ta skohe. Ken asina? tur a puntre pareu. E Baka Kwed di Shon Sam. E demoo tin kara masha hos-tin. Anto dos kachu asina grandi riba su kabes. Tur e hmbernan, ku eksepshon di Ba Wan, a bati man, kumins borot. Wanta un kabei, Ba Wan di ku nan, dunami dos plaka di boka, pa mi puntra un kos. E hmbernan a bolbe yongot, pa skucha Ba Wan. Kiko ta paga Baka Kwed pa su trabou? Ba Wan a puntra nan. Chiku Dudunchi a bula kontest: Un tiki yerba. Pasobra uh baka bobo no sa kiko e tin ku hasi ku plaka. Ei ta palu, Pa Chandi di. Asina ei nos ta hasi. Ban selebr e kos aki. I e hmbernan a sigi kap nan betrols. Pero nan no a paga tinu, ku tresten ku nan tabata kmbers, un blwsana a drumi tende tur kos bou di trank. E blwsana a basha un kareda, bai konta e Baka Kwed kiko e hmbernan a bisa di dje. Anto nan di ku mi ta bobo e Baka Kwed a puntra e blwsana. Manera bo a tende. Anto nan di ku mi tin kara hostin? Asina mes, e blwsana a kontest. Wardami un ratu. Mi ta bai regla nan kwenta pa...”
15

“...Buchi Pe a pidi dos konos di dje pa sirbi kompader ku komader na boutiso di e yu. Pero prom ku esei nan mester a bai pidi Shon Alberto prmit pa laga batis e yu, ora e pader Spa bini kunuku. Anto semper Shon Alberto tabata masha krepchi ora e mira e pader drenta kunuku. Asina Buchi Pe a kumins papia di boutiso, Shon Alberto di ku ne: Ta kada be tin pantomina. Aworo bosnan ta bin pidi pa kasa tambe. Mi no ke ningn koi loko den mi luga. Ta pakiko tin ku batis un yu di katibu? Lokura! Mi ta kere ku e biaha aki ku e pader ei bini, mi ta kore ku ne na mal rdu. Buchi Pe mester a bira bai, sin logra. Ma ora el a yega kas tristu, Shi Nana di ku ne: Papa, bo sa kiko? Dios ta grandi. Wanta ku poko pasenshi". Pero a bin sosod ku tur anochi e yu tabata yora, pidi boutiso. No tabatin moda pa e mucha keda ketu. Ni lechi, ni yerba, ni kantika no a yuda. El a sigi yora tur anochi. Pesei Shi Nana a disid na pone un rosario ku un tiki slu bou di e yu su klechi. Esei a bin yuda un krenchi. Aunke e yu a sigi grita...”
16

“...Shon Alberto a keda mira e baranka, morto spant. I el a komprond ku aki ta un kos strao a pasa, un seal pa e kom-prond. Mesora el a bira bisa Buchi Pe: Bosnan ta buska manera pa batis e yu e siman aki mes. I asina a bin sosod, ku ora e pader Spa a bini kunuku algn dia despwes, ku el a batis e yu. Te dia di awe tur hende ku pasa riba e kaminda tras di Hato pa bai San Pedro, por mira Koma ku Kompa, i e yu di pieda mei-mei di nan. 26...”
17

“...e kayuda di san pedro Den e kweba di San Pedro, kaminda e awa ta sali for di bou di baranka, tin un palu di Kayuda basta grandi. Anto na su tronkon tin un bnbnk. Masha hopi aa pas e palu di Kayuda ei a nase den e kweba di San Pedro. El a krese, bira grandi, pasobra semper tabatin awa ta kore na su ras. Tur hende di San Pedro i di otro kunuku tambe tabata uza fruta di e Kayuda pa remedi. Pero sigun e Kayuda tabata krese, su blachinan tabata kai den awa, lastra pasa riba e baranka, i bai yena e bakinan mas abou den kunuku. E shon ku tabata doo di e kunuku no a gusta e kos ei muchu. Pasobra e blachinan tabata susha e awa. Ademas di esei kada be e kanal di awa tabata sera, komo e blachinan tabata monton asina tantu, ku nan tabata stroba e awa di kore pasa. E shon a yama su fit, su bomba i su bastin. Anto e di ku nan: Bai kap e palu di kayuda pa mi. Pasobra ya ma fada kaba di e blachinan ku ta kai. E tres hmbernan a bai den e kweba ku nan machete. Pero asina e bastin a tira prom sla di machete...”
18

“...tambe, ta remedi. Masha hopi hende sa uza mi fruta i mi blachi pa kura hopi kos. Ora e bastan a kap mi kurpa ku machete, mi kurason a bira masha tristu. Pasobra si mi mester a muri, anto hopi hende lo no a haa ni mi fruta ni mi blachi pa nan uza pa remedi mas. Pesei ma laga sanger basha kaminda e machete a kap mi. Pa e bastan spanta i pa e shon tambe kwe kurpa. ,,Ma komprondebo, Shi Maltida di. ,,Awor kon ta hasi pa bo tronkon stp di kore sanger? ,,Ta un manera so tin, e kayuda a kontest. ,,Doo di kunuku mester bin drumi ku su barika kontra di mi tronkon, tapa e kap, te ora mi herida sera. Shi Maltida a hiba e notsia pa e shon. Pero e shon no ker a tende di e kos ei. ,,Mi shon^ Shi Maltida di ku ne, ,,anto tur palu den hfi lo para muri. Tur bestia lo para muri i ningn hende lo no por haa awa di bebe mas. E shon a pensa un ratu mas. Djei el a sub bai den e kweba, i kai drumi ku su barika sun kontra di e tronkon. Despwes di kwater ora e sanger di e kayuda a stp di kore. Di moda ku e shon...”
19

“...ainda e no tabatin basta pluma. Ora Prikintn a ripar ku ta moda mes no tin, el a kumins yora. Bru Djaka, ku tabata pasando ei banda, a tende e yoramentu. El a kore yega seka, i haa Prikintn na gritu di yoramentu. ,,Ma mucha, ta ki mishibo akifo den friu? Ta loko bo ta? Bo ta haa kalmb. Ta Prekentn a pushami, Prikintn a konta Bru Djaka. Bo por ponemi den e nshi aya riba atrobe? Mi yu, mi ke brd. Pero ta kon mi ta hasi pa kargabo te aya riba? Bo ta balente pis. Bo no tin un kaminda anto, pa mi skonde pa friu? Mira kon mi alanan ta tembla kaba. Bru Djaka a para pensa un ratu. Djei e di: S. Mi sa. Mira aki. Ba Wili, doo di e hfi aki, tin un yu muhe mankaron. E mucha yama Estelita. E no por bai skol. Anto henter dia e ta sinta hunga ku su ppchi di boter ku kabei di kabuya. Poko dia pas, ora ma bai buska poko maishi den e magasina di Ba Wili, ma tende kon el a bisa Estelita, ku e ta bai buska un prikichi pe. Di brd mes? Manera mi yu ta tende. Hibami seka Estelita anto, Bru Djaka. Ku kalmu, mi...”
20

“...tras di porta patras, pa e skucha kiko ta sosod. Asina Prikintn a kana yega seka Estelita, e mucha a bira loko di kontentu. El a hisa e prikichi, pone den su brasa, i yama su tata bin mira. linda mi yu a haa e prikichi ei? Ba Wili a puntra Estelita. E so a kana drenta pa porta di patras, Papa. Ma ta strao, Ba Wili di. Masha strao. E ora ei Prikintn a kumins papia. E di: Ba Wili, ta Bru Djaka a tende ku bo ke un prikichi pa Estelita. Ami a kai for di nshi den hfi. Anto Bru Djaka a tresemi. Ba Wili ta sigi rabia ku Bru Djaka te anda? Klaro ku no, Ba Wili a kontest. Ma ta unda e showru a hinka su kurpa? Mi ke ku e ta tras di porta", e prikichi di. 31...”