1 |
 |
“...kas di ku ne: Buchi Lan, Dios ta grandi. Bai tira un lia mas na Watamula. Ami ku e muchanan tin masha gana di kome poko pisk has.
Buchi Lan a kwe su lia di piska, i el a hupa te Watamula, yen di speransa. Solo tabata kima masha pis. Anto bientu tabata lanta tera, suta den su kara.
Ora Buchi Lan a yega Watamula, el a uza un sldachi pa as na su anzwe, i tira su lia na awa.
A pasa basta ratu, sin e sinti ni sikiera un pik na su lia. Para un pinga Buchi Lan a kumins kabish. Ma den esei el a sinti un kos pis na su lia. Bon kontentu Buchi Lan a snuk e lia, laga fir un tiki, bolbe snuk, pa e pisk keda bon peg. I ku brio Buchi Lan a kumins kobra su lia.
Den esei el a mira bshi di kabei riba laman. Masha hopi kabei kastaa. Buchi Lan no por a komprond e kos. El a sigi kobra lia ketu bai. Pero di glpi el a mira un kabes di hende na su lia, kabes di un muhe ku kabei largu. Log ta un muhe-pisk a pega na su lia.
Buchi Lan a spanta, tira lia abou, sali na kareda te kas. Ora el a konta su kas ku su amigunan...”
|
|
2 |
 |
“...yu den brasa di San Antoni. Ademas di esei Tchi ku Mencha a biba masha trankil i felis. Pasobra nan tabata sa ku nan lo a drenta shelu sigur, maske ta di porta patras.
baha-so
Tur dia Buchi Mayn, katibu di Santa Krus, tabata pasa mal bida na man di Ba Balentin, e bmba di Shon Welmu. No tabatin moda pa Buchi Mayn skapa di Ba Balentin. Si e no kap basta palu den mondi, pa kima karbon, Ba Balentin tabata batie ku watapana. Si e no roza mondi manera Ba Balentin ke, e ta haa sota. Si e no hala basta awa na pos, sla ta kwe su kurpa.
A la largu Buchi Mayn a desesper. Pero e no por a hui bai ksta di Venezuela den kanoa, manera otro katibunan a hasi, pasobra e tabatin un brasa mankaron.
Riba un dia Buchi Mayn a disid di ba' dwalu poko den mondi, pa mira di ki manera e por skapa di Ba Balentin. El a kana, te el a bin yega na pia di Seru Baha-So. Semper Buchi Mayn a tende, for di dia ku el a lanta mucha den Santa Krus, ku no tin hende na mundu ku por subi Seru Baha-So. Ta blo si bo ta riba dje, bo por...”
|
|
3 |
 |
“...ningn hende lo no ke mirabo. Keda kas, pa mi drecha bo tipo poko.
Wan a kontest: Mi amor, mi no por yuda ku mi kara ta ma-hos. Ta sina ma nase.
Pero bo por baa, e muh di ku ne. Mondi ta yen di welen-sali ku kadushi. Keda sinta den kas, pa mi weta kon mi ta puster bo.
E muhe a bai kwe welensali den mondi. Anto el a krta pida kadushi, kita e kska ku e sumpianan. El a yena un tobo ku awa, i manda Wan bai baa su kurpa ku pida kadushi. Tresten el a laba Wan su paa ku welensali. Despwes di esei el a frega Wan su djentenan ku awa i un krenchi santu, pa kita e kol marn for di nan. Pa kita sobr mal ol, el a frega awa di la-munchi bou di Wan su brasanan.
Wan a bisti su paa limpi i e tabata kavente pa sali kaya.
Wanta un kabei, e muh di ku ne. Ainda bo no ta kla. Mester drecha bo kara pis un tki. Wardami.
Bon pur e muh a sali den kur, krta pida pnchi di palu di kalbas, trese paden.
Ta pakiko esei? Wan a puntre.
Pa ponebo hari poko, e muh a splike
Pa mi hari?
Wanta bo ta weta.
E muhe a pusha e pnchi...”
|
|
4 |
 |
“...masha kontentu. Pero nunka Wan a tira e pnchi di pali kalbas af. Pasobra kada be ku e mester a bai seka Shon Trei, e tabala pusha e pnchi den su boka, pa su kara keda kontentu i pa su djentenan blanku lombra.
awa lamant
Den kweba Shingt, tras di Hato, tabatin un famia Indjan ta biba hopi aa. Poko-poko nan tur a bira bieu i muri. Di moda ku a keda un Indjan so ei den. Esun Indjan ku a sobra, mester a kwida e pos di awa dushi den kweba di Shingt, pa hendenan pober i tur bestia di mondi haa awa fresku bebe.
Pero a bin sosod ku den un luna di agosto, den tempu ku a sinta un sekura di grita, ku un shon ei banda tabata kana rondia den mondi, pa buska awa. Ora e shon a drenta den e kweba, e Indjan a kore bai skonde te mas patras den e kweba, pa e shon no mire.
Asina e shon a topa e pos di awa fresku, el a dal un gritu di legria. I su mes tramrdia el a manda ocho katibu, ku ocho
20...”
|
|
5 |
 |
“...garoshi di awa, pa bai yena e barnan, i pa bai bende e awa na Punda.
E Indjan a pone man na kabes, pasobra el a komprond ku di e manera ei pronto e awa lo kaba. Anto ni e hendenan pober ni e bestianan di mondi lo no por a haa awa di bebe mas.
Masha tristu e Indjan a hinka rudia kantu di e pos, kumins sklama na Dios:
Waze, o Waze, tende nos, tende nos, bute awa ki lamant, bute awa ki lamant.
Su manis, ora e ocho garoshinan di awa a bolbe bin kwe awa, e Indjan a bolbe skonde te patras ay den e kweba. E kati-bunan tabata blo borot sigun nan a yena e barnan.
Ma ora nan a bai bende e awa di pos Shingt na Punda, tur hende e reklam. Pasobra e awa tabata brak. No tabatin hende pa bebe. Asina ei a sosod, ku ken ku drenta kweba di Shingt, ta haa awa dushi pa bebe. Pero asina bo sali paf ku e mesun awa, e ta bira masha brak.
Tur pober ei banda i tur bestia di mondi por a sigi bebe nan awa dushi trankil, basta nan no sali paf ku ne, te dia di awe.
baha hwedo a ninga
Chiku Dudunchi, Ba Wan, Pa Chandi...”
|
|
6 |
 |
“...ku poko pasenshi".
Pero a bin sosod ku tur anochi e yu tabata yora, pidi boutiso. No tabatin moda pa e mucha keda ketu. Ni lechi, ni yerba, ni kantika no a yuda. El a sigi yora tur anochi. Pesei Shi Nana a disid na pone un rosario ku un tiki slu bou di e yu su klechi. Esei a bin yuda un krenchi. Aunke e yu a sigi grita, tee tur hende lant.
Un dos siman despwes Buchi Pe, su kompader i su komader tabata roza mondi, tras di e barankanan di Hato den kaminda di bai San Pedro. Tabata seka di tempu di awa. I pesei katibu-nan mester a traha bon pur, pa planta. Shon Alberto tabata sint den un di e kwebanan chikitu, pa kwe poko fresku, tresten ku e tabata mira su katibunan traha.
Buchi Pe a pensa ku kisas ta un bon okashon pa bolbe pidi prmit pa batis e yu. El a yama su kompader i su komader. I nan tres a yega seka Shon Alberto, den e kweba, pidie pa pr-miti nan batis e kriatura.
Mi di no. Anto no ta keda no, shon Alberto a grita nan.
Na mes momentu nan a tende un boroto masha mahos riba nan kabes...”
|
|
7 |
 |
“...e kayuda di san pedro
Den e kweba di San Pedro, kaminda e awa ta sali for di bou di baranka, tin un palu di Kayuda basta grandi. Anto na su tronkon tin un bnbnk.
Masha hopi aa pas e palu di Kayuda ei a nase den e kweba di San Pedro. El a krese, bira grandi, pasobra semper tabatin awa ta kore na su ras. Tur hende di San Pedro i di otro kunuku tambe tabata uza fruta di e Kayuda pa remedi.
Pero sigun e Kayuda tabata krese, su blachinan tabata kai den awa, lastra pasa riba e baranka, i bai yena e bakinan mas abou den kunuku. E shon ku tabata doo di e kunuku no a gusta e kos ei muchu. Pasobra e blachinan tabata susha e awa. Ademas di esei kada be e kanal di awa tabata sera, komo e blachinan tabata monton asina tantu, ku nan tabata stroba e awa di kore pasa.
E shon a yama su fit, su bomba i su bastin. Anto e di ku nan: Bai kap e palu di kayuda pa mi. Pasobra ya ma fada kaba di e blachinan ku ta kai.
E tres hmbernan a bai den e kweba ku nan machete. Pero asina e bastin a tira prom sla di machete...”
|
|
8 |
 |
“...machete a kap mi. Pa e bastan spanta i pa e shon tambe kwe kurpa.
,,Ma komprondebo, Shi Maltida di. ,,Awor kon ta hasi pa bo tronkon stp di kore sanger?
,,Ta un manera so tin, e kayuda a kontest. ,,Doo di kunuku mester bin drumi ku su barika kontra di mi tronkon, tapa e kap, te ora mi herida sera.
Shi Maltida a hiba e notsia pa e shon. Pero e shon no ker a tende di e kos ei.
,,Mi shon^ Shi Maltida di ku ne, ,,anto tur palu den hfi lo para muri. Tur bestia lo para muri i ningn hende lo no por haa awa di bebe mas.
E shon a pensa un ratu mas. Djei el a sub bai den e kweba, i kai drumi ku su barika sun kontra di e tronkon.
Despwes di kwater ora e sanger di e kayuda a stp di kore. Di moda ku e shon por a baha bai kas atrobe. Pero el a keda ku un mrka marn riba su barika. I ni maske kwantu el a laba su barika, e mrka no a kita nunka mas.
prikintn ku bru djaka
Un tata i un mama prikichi a traha nan nshi den tronkon di un palu di mango, den e hfi di Ba Wil. Poko tempu despwes a sal dos yu for di e...”
|
|
9 |
 |
“...kon ta buska awa pa bebe, Kikiri a hisa dede, pida Babazjn pa e bai hasi un kos di pur.
Ta kiko a pasa atrobe? Babazjn a puntre.
Mi barika ta krta, Kikiri a gaa.
Bai tras di e palu di indju dilanti di e kweba aki. Pero bolbe mesora asina bo ta kla.
Kikiri a sali ku kara masha lastimoso. Pero asina el a hae paf di e kweba, el a hinka af, basha kareda, pasa den mondi, bai sinta te riba rant di e baranka kontra di laman. Kikiri a sinti su mes masha gos, sigun el a weta e botonan di piskad riba laman.
Den esei el a tende kon poko grastlchi tabata hunga kore kwe den awa kontra di baranka. El a rk te kaminda e por, i mira kon e pisknan tabata kore tras di otro. Kikiri a dal un gritu hari. Ma ora el a hari, su pianan a sagud e pieda kaminda e tabata sint. E pieda a los, i Kikiri a sali bai kai den awa.
Tur e pisknan a spanta, kore limpi bai. Algn gengu ku tabata drumi den solo riba baranka, pa kenta nan kurpa, a hiba un sustu, i nan tambe a plama paa bai.
Kikiri a keda e so den awa. El a tosa,...”
|
|
10 |
 |
“...E piskad di: Bo sa kiko? Ba yega nt na tempu. Pursi awe mi no a kwe ningn pisk. Ke men ku awe mi kas ku mi yunan ta kome konnchi has.
Kikir su kurason a hera di para ora el a tende e kos ei. Pero e tabata asina kans, ku e no por a landa bai mas.
E piskad a saka Kikir for di awa, tire den bm di su boto. Kikir a keda tembla pi ku yerba di bientu. E awa friu i e sustu di bai hasa den panchi a buta Kikir su djentenan bati manera maraka.
Pero Kikir tabata bibu, masha sab mes. I sigun e piskad tabata hala rema, Kikir a pensa kiko e mester hasi, pa e salba su kurpa.
El a sigi drumi ketu, gaa kans, pa e piskad kere ku e ta mitar morto. Pero asina e boto a tochi santu den playa di
34...”
|
|
11 |
 |
“...mas elegante ku un bin riba seru di San Kristf. Ora e ta toka arpa, su brasanan ta keda meskos ku dos kolebra elegante. Su pianan ta...
Kalmu, Djispi, Rei Ramn a krta su palabra. Bedaru, shon Fanfn. Mi sa ku mi yu ta un beyesa. Su mama tabata e muh di mas bunita den tur e luganan aki banda. Ai, tempu ma konos su mama...Rei Ramon a bira masha sentimental, sigun el a rekord su esposa defuntu. Awa a yena su wow. Pero el a domin su mes, i el a sigi papia ku kara serio: Mi ta bira bieu, Djispi. Mestei buska un manera pa kasa Araminta.
Si, mi shon Rei, Djispi a kontest. Mi ta komprond. Pero ku ken?
Tesei ta mi problema, Djispi. Ta kwa ta e mih prinsipe pa kasa ku mi yu muh? Ta kwa ta esun ku lo hered tur mi kunu-kunan, mi palasio, mi hfi grandi i tur mi bestianan?"
Djispi di: Mi shon Rei, awor aki tin seis prinsipe soltero. Heri-berto, yu di Rei Marm di Chinch, Otilio, yu di Rei Soroste di Yanwe, Nicolas, yu di Rei Yomol di Kenepa, Virgilio, yu di Rei Ubango di Sabaneta, Alehandro, yu di Rei...”
|
|
12 |
 |
“...kas. E ora ei e mucha ta kana hasi malu, sin ningn hende sa.
Tjod a haa ku ta bon idea. I su manis el a bai ku Yonchi. El a buta Yonchi den kabes di e boto, tresten ku e mes tabata para patras, frek e ponchi, hiba pasaheronan di Awasa pa Awasa.
Ma sigun dia tabata pasa, Tjod a bin haa ku ta pantomina pa un mucha grandi manera Yonchi sinta pomada henter dia den kabes di boto, Pesei e di ku ne: Mi yu, sa tin basta pisk den haf. Si bo tira un lia na awa, bo por kwe ki ku ta pa nos tira na stoma.
Yonchi ku ya kaba a sin piska katabli ku panikrak den awa di Rif, a gosa e kos. Su manis el a bai ku pida lia, poko sl-dachi pa uza komo as i sinku anzwe.
Yonchi a bula den ponchi, bai sinta padilanti. Tjod a keda patras, i turna sn seka e hendenan ku a drenta su ponchi. Tabata tres hmber i dos muh. Asina Tjod a weta ku no tin mas
51...”
|
|
13 |
 |
“...hende pa bai, el a stot e ponchi for di kantu di waf, kumins frek i kanta:
Sobr i Djo ta bai Sobr i Djo ta bai Poko-poko no' tur ta bai pa no yega te Awasa.
E kos ta ku Tjod su ponchi tabata yama ,,Sobr di Dios. Na su stef tabatin e nmber pint ku frf brd.
Yonchi, esei no a prd pa gana, i el a benta lia na awa. Tresten e tres hmber i e dos muhenan tabata kmbers pa bai dilanti.
Di ripente Yonchi a sinti un kos ta ranka masha duru na su lia.
Papa, el a grita su tata Tjod, ,,mi ke ku ma pega un pisk grandi aki.
,,Wanta, tee, Tjod a kontest. ,,Wante, mi ta bin yudabo. Ya kaba Tjod a imagin ku ta un balente dradu e mucha a pega. El a pone rema un banda, kore bai den kabes di e ponchi, pa turna e lia for di e yu su man.
52...”
|
|
14 |
 |
“...kaba. E balandra a bai dal den e ponchi, buta e ponchi bltu. Tur hende a bai awa. E muhenan a kumins grita ku dios di ta basta. E hmbernan a purba landa pa yega tera. Tjod a keda tee na kurpa di e ponchi boka-bou. Pero Yonchi, drumi den awa, a keda tee e lia duru. E pisk a lastra Yonchi, hibe te den boka di haf. Yonchi a guli awa, pero e no a laga e lia bai. Hendenan par riba Awasa a kumins grita orsilio, sigun nan a mira kon e mucha ta lastra bai paf.
E ora ei kaptan di e balandra a laga su barku bai tras di Yonchi. Te kasi kontra di bui nan a logra na piki Yonchi for di awa. Un matros a hisa e mucha na bordo. Pero Yonchi tabatin su lia duru ten ketu bai. E ora ei e matros a turna e lia for di e mucha su man, fir, laga slk, te ora el a logra hisa e pisk na bordo. Tabata un tribon. Nan a mat'e, bolbe tir'e na awa, pasobra ningn hende no ke kome tribon.
Tresten otro ponchi a saka e muh ku e hmbernan for di awa, hiba nan tera.
E balandra a bira bin paden, laga Yonchi tambe baha na tera.
Ta...”
|
|
15 |
 |
“...mucha chikitu mas.
Asina a bin sosod ku Djan a sigi piska. Yoya tabata traha su pan ser, bende tur. E muchanan a yuda na nan manera. Tur dia nan tabata bai den mondi, ranka yerba, yena na saku, bende na tres plaka pa saku. Riba un otro dia nan tabata piki kakab ku mst di buriku. Ku pida palu nan tabata kibra e mst, yene na saku, i bende dies plaka pa saku. Tur djasabra tramrdia nan tabata bai kana riba barankanan di nrt. Ei nan tabata raspa e slu den e burakunan chikitu riba baranka, kaminda e awa slu a para seka. Anto nan tabata bende un kalbas di slu pa dos sn grandi.
Chebu ku Laizo a sigi traha ku brio. Aunke solo kayente a buta nan kansa i soda pipita grandi.
Un djaweps mainta, ora nan tabata basta leu den mondi, pi-kiendo yerba, algu a dal na Chebu su sinti. Mesora el a bira bisa su ruman: Laizo, bo ta krda kon papa sa konta di e banki di koper den laman?
Klaro mi ta krda.
Anto papa sa konta kon Ba Feli, e fit di shon Bertrn, sa sinta riba baranka banda di boka di laman______
S. Mi...”
|
|
16 |
 |
“... ta weta laman.
Laizo a ba¡ para kmbers ku Ba Feli, pa kita e fit bieu su atenshon. I Chebu a bula na awa.
Chebu a landa, te ora el a yega kaminda mester tabatin e banki di koper. El a span wowo, pa mira fndu. Pero unda ku el a bira, e no por a weta ningn banki di koper. Loke s el a mira, tabata un barku bieu ku a senk ei bou. Anto e no tabata sa nunka ku tabatin un barku ei bou.
Bon pur Chebu a landa bai tera. I ora Laizo a bini seka dje, el a konta su ruman kiko el a mira den awa.
Laizo di: Mester tin algu den e barku. Lo ta pesei Ba Feli ta spanta tur hende ku banki di koper. Nos ta ban weta ta kiko?
,,Ma ta le. Pero nos mester buska un manera, pa Ba Feli no mira nos.
,,Bo sa kiko? Ku e florn ku nos a gana ku bendementu di yerba ku kakab, nos ta kumpra rm pa Ba Feli. Anto nos ta lage bebe henter un pinchi. Ora e ta bon ka, lo e kai drumi riba baranka. Esei ta nos chns di bula na awa, bai buska tran-kil di nos kiko tin den e barku.
E muchanan a bai kumpra e pinchi di rm blanku na kas...”
|
|
17 |
 |
“...Gustavo a pensa, kana, kana, pensa, sin por bini kla. E tabata pensa asina tantu, ku el a yega te riba e barankanan kontra di laman, sin e sa. Ta ora un ola grandi a dal spat kontra di baranka, shon Gustavo a hisa kara, weta laman su dilanti.
Morto kans shon Gustavo a kai sinta. Su kurason tabata asina tristu ku el a kumins yora.
Den esei e! a tende un stm ta yama su nmber: Shon Gustavo. Shon Gustavo, bira bo kara aki banda, pa bo tendemi.
Shon Gustavo a bira kara, i mira un pisk masha grandi riba awa.
,,Ta mi mes a yamabo, e pisk di. Tuma. Mesora e pisk a skupi un garoti blanku for di su boka. E garoti a bai kai te riba baranka, dilanti di shon Gustavo.
E garoti ei ta bo brtu, e pisk a splike. ,,Bo ta tene den bo dos man. Anto bo ta bisa:
Seminvime, seminvibo.
Tata ta grandi Tata por tur kos.
Laga basha.
Anto ora bo kaba di papia asina ei, bo ta pidi loke bo ke. Ma
59...”
|
|
18 |
 |
“...un kos mi tin ku bisabo. Asina bo sinti ku bo ta bai muri, bo mester tira e garoti na awa atrobe. Pasa bon i gosa hopi. E pisk grandi a bltu den awa, landa bai i dispars for di bista.
Shon Gustavo a sak abou, kwe e garoti. E garoti tabata blanku lombr manera alabaster. Pero komo ainda shon Gustavo no por a kere loke a pisk di, el a disid na purba algu. Pesei el a tee e garoti den su dos man, anto e di:
Seminvime, seminvibo.
Tata ta grandi.
Tata por tur kos.
Laga basha.
Anto awor ta mi deseo pa awaseru bira basha den kunuku.
Shon Gustavo no a kaba di papia, ku poko nubia grandi pretu a forma den shelu. Shon Gustavo a spanta i kumins prta pia pa yega kas. Pero e no a haa okashon di kana ni binti paso. A bira basha un awaseru asina duru, ku kasi e no por a mira su dilanti. El a kore yega kas ppa muh.
Asina el a subi e trapi di e plenchi, su hendenan a kontre ku kantamentu. E ora ei Ma Nana mester a traha palangana grandi di kfi, pa tur hende bebe.
Tres luna largu awaseru a yobe. Kunuku a bira...”
|
|
19 |
 |
“...garoti af. El a pensa ku e por a hasi un fortuna ku un garoti brtu. Pesei el a skonde e garoti bou di un pieda grandi, bolbe kas.
,,Ba tira e garoti na laman? shon Gustavo a puntre.
Si, shon Gustavo.
I kiko strao ba mira?
Nada strao.
Esei ke men ku bo ta gaa, Minguel. Bai tira e garoti na laman.
Yen di brgwensa Minguel a sali bai. El a saka e garoti for di bou dje pieda y bai tire na laman.
Na mes momentu ku e garoti a kai den awa, un pisk grandi a saka kabes for di laman, guli e garoti i yama Minguel danki. Morto spanta Minguel a kore bai kas.
Ba tira e garoti na awa? shon Gustavo a bolbe puntra su
fit.
Si, shon Gustavo.
Kiko ba mira?
Un pisk grandi a guli a garoti, yamami danki.
Awor bo ta papia brdat. Ke men anto ku mi por muri tran-kil. Dorotea, laga nan kibra e flur di nos kamber. Bou di flur boso ta haa masha hopi klmpi di oro. Basta tempu pas ma
uza e garoti brtu pa kambia hopi pieda na oro pa boso tur.
Prkur pa kada hende haa dos klmpi di oro. Asina ei mi por muri trankil. Pasobra...”
|
|
20 |
 |
“...contenido
Pagina
Bencho ku z 7
Chilon ku Kadol 8
Pisk pa Buchi Lan 11
Yu di San Antoni 12
Baha-so 15
Wan Beleku 18
Awa Lamant 20
Baka Kwed a ninga 22
Koma ku Kompa 25
E Kayuda di San Pedro 27
Prikitn ku bru Djaka 29
Kikir den prt 32
Djispi di rei Ramn 35
Blowsana na kareda 48
Vonchi tribon 51
Banki di koper 53
Shon gustavo 57
64...”
|
|