Your search within this document for 'tur' AND 'ora' resulted in 16 matching pages.

You can expand your results by searching for tur OR ora.
1

“...ARTE DI PALABRA PIERRE LAUFFER di : ku eksepshon dje fragmentonan literario, no tin nada netamente original aki den. Tur ta terminologa, idea i konsepto konosi den henter mundu. I te na ora kwalke persona yega na kere ku tin algu ku ami a deskubri, anto mi tin ku bisa ku esei tabata eksisti tempu kaba den nos idioma; solamente e no tabata but pretu riba blanku. Tampoko mi no ta riska pretende ku e trabow aki ta kompletu. Sin duda lo tin semper mas detaye pa agrega. Konsidera "Arte di palabra komo un pasatempu agradabel (i nesesario) ku mi tabatin na 1972, prom na Korsow, den komedor di mi kas dilanti di santana katliko na Seri Pitermai, despwes durante mi vakansi, den komedor di Ra do Pina No. 45, na Madeira, e patria paraiso di mi Belita. Tur esaki espesialmente pa e grupo di idealista ku a asist na e prom kurso di Papamentu LO. p.a.l. dedik na: Julian Coco, un artista te den su higra....”
2

“...mas ¡m-parsialmente posibel. Pero ta masha difisil i kasi imposibel di skonde su propio opinion. Pesei nos ta topa den tur obra piko algn parti chikitu o grandi ku ta lriko, pwes na e luganan kaminda e owtor no por domin su sintimentu. Un persona ku por domin su mes, esun ku tin ekilibrio den su bida lo tin preferensha pa e frma di poesa piko. Den e obranan di Shon Wein Hoyer i Enrique Goilo nos ta mira e forma piko. Mientras Pablo Alex Jesurun, Henry Habibe i Frank Martinus ta mas lriko. Ademas di lrika i pika tin un grupo mas, esta dramtika (teatro). Un drama tin elemento lriko i piko. Epiko pa loke e ta presenta na akshon i lriko ora e ta demonstra ki konsiderashon ta kondusi na siertu akshon. Den poetika e palabra drama ta refer na un desaroyo tristu o alegre. Pwes tantu tragedia komo komedia ta den e konsepto di drama. Aunke den boka di pueblo e palabra drama ta uz pa un kaso tristu. Didktika ta e sorto di poesia ku tin komo intenshon dunamentu di sabidura til na un frma poetiko. 1...”
3

“...Lrika kultural (art(stiko) ta ora e individuo ekspresa den un poesia loke ta su sintimentu personal (individual). Un ehempel di lrika popular ta e kantika di pki D¡ ki manera: Di ki manera, eh di ki manera nos ta biba na mundu ku pekad di mundu tur ta desol 'i nos. Di ki manera, eh di ki manera nos ta biba na mundu ku pekad di mundu tur ta traishon nos. Di ki manera, eh di ki manera nos ta biba na mundu, ku pekad di mundu tur ta lanta kontra nos. Un ehempel di lrika kultural: Papiamentu Ni laman di nan grandesa ni orkan di nan mintira no por paga bo chispa afro-latino ku ta kima den pos di mi alma. Nan ta trapa bo kurpa send iastre den lode barbarismo ma den kwebe mi sinti un tamb ta kanta bo ritmo pa Congo balia bar i den riw di mi sanger bo ta baa mane un spiritu gwaran. (H. Habibe) Kuminsando na Italia, i despwes na otro pais tambe, poetanan tabatin preferensha pa soneto, ora nan ta kanta nan amor platniko, pwes e amor ku nan ta mira komo algu ideal. 5...”
4

“...di bo rabu bira ala pa bo lanta for di swela? Ta tur sempr lo bo keda janga bobo riba tera i kome bonchi ku bo n' planta? Mi tin dwele di mirabo aspira un luga den solo ku bo kara i sinbergwensa... Ma, t' intil, ja mi sa: maske ki mi pensa, ki mi papja, lagadishi ta un bestja lastradl Konosiendo Luis Daal, nos por kompronde pakiko el a skibi e stira aki riba un politiko sinbergwensa. Parodia Ora un poesia ta un imitashon chistoso di un otro poema serio, pero manteniendo e mesun frma di e poema original, nos ta yama esei un parodia. E kontenido, naturalmente, ta na un nivel muchu mas abow ku esun original. Hopi tempu pas ma yega di tende un parodia riba "Atardi di Corsen: Ta pakiko, mi no sa ma bon hodidu mi ta bira tur atardi ku mi mira bo figura bon ankr. Talbes ta un remordementu o ta mi guayabo kisas podise n ta nada mas ku un bon kishikimentu. 12. Poesia lriko-piko Ta imposibel klasifika pika i lrika den dos grupo determina. Tin tantu poesia ku ta lriko i piko na mes momentu. Nan ta...”
5

“...su fantasia tin libertad ta ora e ta trata o krea e figuranan menos importante den su istoria. Novela reaiistiko i naturalstiko Esaki ta diferente for di e novela istriko. Pasobra e eskritor no ta skohe su tema for di un tempu den pasado, pero for di bida di awendia. E ta presenta un fragmento di un hende su bida manera e ta mire. Den e kaso aki e eskritor por enfoka riba un persona so. Tambe e por pinta realidad krudo i bida duru manera su bista a mira esei. Emile Zola, Flaubert i Maupassant ta algn representante di novela naturalstiko. Algn ehemplo den nos literatura, aunke mas kortiku, ta "Morto di Enid Lacruz (Edw. de Jongh), Ju pretu (Lauffer), "Kwater as (Rosario). Novela sikoigiko Si den un novela reaiistiko tin un desaroyo i anlisis eksakto di un bida espiritwal, nos ta papia di un novela sikoigiko. Ta eksisti tambe novela di kustumber. Esaki ta trata kustumber di siertu ambiente den siertu tempu. Ademas tin novela di tamia i novela regional. Ma loke tur esakinan tin komun ta ku nan...”
6

“...a bin kambia e drama medieval. E ora ei nos ta bin haa e klasifikashon, sigun e tema trat: 1. tragedia 2. komedia 3. pastoral. I sigun e frma: 1. drama klasiko 2. drama romantiko. Drama klsiko 1. Semper drama klsiko tabata part den sinku akto. Na final di kada akto (ku eksepshon di esun di sinku) tabatin un koro. (E koro aki tabata kanta e impreshon ku e presentashon a hasi riba e mirad ideal). 2. Generalmente e material esniko tabata mash moder. 3. Unikamente persona di kargo elev (rei, pader ets) tabata hunga aden. 4. E drama klsiko tabata atene estriktamente na tres unidad: a. unidad di tempu b. unidad di lug c. unidad di akshon. E unidad di tempu tabata eksigi ku e akshon mester a finalisa den 24 ora. E unidad di lug tabata eksigi ku e drama mester a tuma lug na un sitio so. E unidad di akshon tabata eksigi agrupashon di tur echo rond di un idea prinsipal. Ku transkurso di tempo nos ta mira ku e drama burgus ta drenta na luga di e drama klsiko. E ora ei no ta unikamente persona di kargo...”
7

“...konose ningn ideal espiritwal, no por apresia e diferente balornan di bida. Impreshonismo Huntu ku e terminologa "naturalismo nos ta topa esun di impreshonismo. Por sierto nan dos ta masha relashona. Impreshon di mundu, di bida, ta afekta e owtor. Esei ta dune su in-spirashon, i esei ta su guia ora e ta pone su impreshon den palabra. Ta nifika ku loke mas ta impreshone, ta haa e luga mas importante den su prosa o poesia. E no ta kibra kabes ku e reglanan konven-shonal di konstrukshon di frase, pero e ta pone e palabranan manera e kir. Ke men ku e no ta duna imagen di pensamentu, pero imagen di bista. Tin owtor ta bai asina lew ku nan obra ya no ta parse idioma lgiko. Nan ta bai asina lew ku nan ta evita tur palabra ku no ta demostra algu. Naturalmente esaki tin komo konsekwensha ku e arte ta bira difisil pa kompronde. 28...”
8

“...ke hasi efekto, pero riba boluntad, e boluntad di gosa bida i domina bida. Den vitalismo nos ta mira ku e owtor ta kibra tur loke ta strobe di gosa su bida. E ta elimina tur barera, di moda ku su instinto tin libertad kompletu. E ta biba manera un hende ku ta burachi di plaser. Un ehempel ta un poema di Henry Habibe: Atardi a brasa nos dos na lam; matami! ba sklama den santu tir. Mi sanger a kwaha, ma bira un sekat, mi mannan a balia te keda hankr. Atardi a morde bo gritu hog i santu a kome, golos, mi pik. Un otro ehempel di Elis Juliana: Pasami e butishi di rom pica ku shinishi pa mi sanger herebe; lo mi tapa decencia den bar di porkeria, hisa brasa coba zoja benta pa enemigunan, lanta bula manera jeje sak abau mane sambchi hisa benta manda golpi te ora curpa protesta, cu mi dal abau na suela scup morto den su cara, lastra tee na muraja lanta wanta manda zoja te ora mi explota. Obhetivismo E trmino obhetivismo ta masha relashona ku ekspreshonismo i vitalismo. 30...”
9

“... Tip Marugg i Charles Corsen ta dos poeta ku a yega di ekspresa nan di tal manera. 29. Sinnimo Homnimo ta palabra ku e mesun zonidu pero ku nifikashon diferente. P.e. rndu = aparato pa sera porta rndu = e verbo igwal na parandi. Pero sinnimo ta palabra ku tin mas o menos e mesun nifikashon. P.e.: loko, kens, chocho, pas. Eksistensha di sinnimo ta un ventaha grandi den idioma. Esun ku mester tee un diskurso o lektura sa ki balor nan tin. Den komber-sashon di tur dia nan no ta tantu nesesario. Si un hende papia kla, ta basta. Pero ora nos ta buta nos pensamentu riba papel, nos ta ripara e balor di sinnimo. Pasobra sinnimo ta trese variashon den 31...”
10

“...agradabel ta ora bo uza: hopi be.. konstantemente pronto.. djis aki nunka.. hamas. Esakinan ta sinnimo ku ta nifika prktikamente meskos. Ma nos mester tee kwidow ora dos sinnimo su nifikashon ta un poko mas leuw for di otro. Si un persona bisa: Awe m'a kumpra masbangu bibitu, nos sa mesora ku e no sa e diferensha entre "bibu i bibitu". Bon uzo di sinnimo ta sia nos distingi balor di palabra i papia korektamente. 30. Tautologa, pleonasmo, kiimaks Nos ta papia di tautologa (e mesun palabra) si den un komunikashon di palabra nos tin e mesun nifkashon dos be, pa medio di palabra sinnimo. P.e. kach-bulldog pan-rombro Un palabra kompwesto ta konsisti di dos parti ku tin e mesun nifikashon. Tin tambe kombinashon fiho di palabra ku tin e mesun nifikashon: franko i snsero, e no tin ni pas ni sosegu, biba ku sustu i nsha (miedu). Pleonasmo (abundansha) ta ora un adhetivo ekspresa un be mas e kwalidad di un sustantivo, siendo ku kwalidad di e sustantivo ta parti dje sustantivo. P.e. Homber machu (tur homber...”
11

“...manera skarpion dek. Aunke nos por konsidera "skarpion dek un ekspreshon konsagr ku nos a lanta tende. 36. Purismo Esaki ta e esfwerso pa elimina tur palabra strao for di un idioma. Aki tin purista ku a bai asina lew ku nan a yama un teenager un diesaeru Esei ta di mas. Pero bon bis o bon mir na luga di eigenlijk ta korekto. Meskos ku di pursi pa "toch. Nos mester tee kwidow i uza nos sinti ora nos ke uza un palabra ku no tin den nos idioma. Tin hende tin preferensha pa spa, bisando ku base di nos idioma ta ibriko. Ma tin kaso kaminda un palabra di otro idioma a haa derecho di eksistensha. Den siensia i teknika sa uza palabra di origen griego o latn. Tin be estimashon afektivo di un palabra lokal ta buta nos uza un palabra di otro idioma. P.e. malu di pechu = t.b.c. o tuberkulosis, malu di muh = enfermedad venreo. 37. Dunamentu di nomber Tur hende, bestia, mta i kos tin nan nomber. No ta posibel pa trata riba algu sin ku nos sa kon yame. Semper lo tabatin un motibu pa duna kada kos su nomber...”
12

“...P.e.: Dochi ku Manuel ku Pedritu ku Chas, tur a bini mi kas. Invershon Orden normal di palabra den un frase ta: suheto predikado kom-plemento. Pero si un owtor ke duna un komplemento un nfasis espesial, e ta pone e komplemento mas dilanti. E ora ei verbo i suheto ta kambia lug. P.e.: Riba seru tin un pra blanku (kom) (ve.) (suh.) Prolepsis (pon dilanti) E owtor ta aisla e parti dje frase ku e ke duna nfasis. P.e.: E sinbergwensa ei, mi n' ke mire mas. Paralelismo Si un serie di frase ta kuminsa o finalisa na e mes manera, esei ta paralelismo. Den slmonan nos ta mira esaki, kaminda, por ehempel Alaba Seor ta ripiti den kada frase. Algu paresido tin den "Aurora di H. Habibe, kaminda e ta sigi ripiti: Ba pasa.. Enumerashon Poniendo un kantidad di argumento, nomber o echo tras di otro, nos ta papia di enumerashon. Esaki tin e efekto di konvikshon. Den e Presentashon di Daal su Kosecha di Maloa tin un ehempel: Ne komunidat ej, na mi amigunan di antes, tambe nesnan ku a lubida o esnan ku tin...”
13

“...(Elis Juliana) Luis Daal tambe sa tin plstika presioso: Pa mi mama un orashon i jobida di mi wowo kada instante di mi bida ta un krans riba su graf... Pistiko di oido sa tin den diferente poesia na papiamentu, kaminda den e poema bo por tende ritmo i ola di tambu; ke men anto kaminda odo i bista ta hunga un papel. Den nos idioma nos konose kol ku ta koba mama, lagrima amargo, "solo gritando sin fin den tramerdia. Esakinan nos ta yama sinestesia (kombinashon di 2, 3, 4 o tur sinku sinti). 44. Aliterashon i otro sorto di rima Ora dos o mas palabra den e mesun frase ta kuminsa ku e mesun zonidu, esei ta aliterashon o rima inisial. P.e. den "Kansion di morkoi Ken ku ke por kritikami______(ripitishon di k) (Juliana) Mi pulmn, manera un mosa dams (ripitishon di m). (Daal) Rima Igwaldad di zonidu den dos o mas palabra ta rima. Nos por distingi: rima parew aabb rima krus abab rima bras abba rima kibr abcb rima bat aaa Verso no-rim ta verso liber. Nan ta uze hopi den verso piko i dramtiko, i generalmente...”
14

“...Tin Dios / tin kos, tur dos / por bal. Prome ku nos sigi ta bon pa observa ku awendia nos ta uza arsis I tesis ku un nifkashon kontrario na loke nan tabatin originalmente. Nomber di tur pia ta deriv di griego. Yambo ta nifika bai den direkshon di o "atak, pasobra nan a uza yambo den stira. Trokeo ta nifika "koriendo, pasobra e ta rpido. Dktilo ta dede. Meskos ku un dede e pia aki ta konsisti di un parti largu, sigi pa dos kortiku. Anapesto ta tir patras. E ta un dktilo robes pa drechi (dilanti patras). Espondeo ta nifika "pertenese na libashon (ofrenda di bibida na un dios). Nan a yame asina, pasobra na ora di libashon" nan tabata uza meloda lento i solem. "Libashon ta e seremonia paganu ku tabata konsisti di yena un glas (beker) ku ba o otro bibida i drame despwes di a purbe. Anfbrako: kortiku na dos banda. 48. Skansion Ora nos divid un verso den diferente pia, bisando ki sorto di pia nan ta, i kwantu di nan tin den e verso, nos ta yama esei Skansion. Un verso di dos pia ta: dmetro. Di...”
15

“...daktliko) 4 pia. No ta semper un metro ta hasi perfektamente kompletu. Tin be den un verso ymbiko e prom pia ta un trokeo. Den un metro anapstiko por tin un pia ymbiko. P.e.: Ma ma / di dios / i nos / bo s¡_/ ta bon. (pentmetro ymbiko). Si bo stem / ki sas / por a na_/ mi pa ser. (tetrmetro anapstiko). Ora ta skandi un verso, dos slaba kortiku huntu por ta kont komo n, na fabor di e metro. P.e.: Hunta realidad i fantasia pa mi pari un poesia. (Ornelio Martina) Dos vokal di diferente palabra por ta lig i pronuns komo n. Reino seku di kadushi, di sumpia ku so lo i bientu so ta karisi. (Charles Boom) Un verso di seis yambo ta un alehandrino. E nomber ta deriva di un novela tokante Alehandro. I bo / so tur / a bai / sin bus / ka mas / mi dre/chi W---- w ----- w ----- --- W ------- Ma ri / b'un di/a / un / ku^mi_/ nosa^/ si kie/ra....... Ripar ku meimei di un alehandrino tin un powsa kortiku. Den e prome verso e powsa ta entre dos pia. Esei ta un diresis. Den e di dos verso e powsa ta meimei dje pia...”
16

“...nos ta mira poesia ku metro i tambe a-mtriko. Frank Martinus a skibi basta poema a-mtriko ku sinembargo ta karg di bunita pensamentu. Algu diferente ta antimetra. Esaki ta ora un poeta desvia di metro den un poesia mtriko. Esaki ta algu tipiko den Luis Daal su obranan. P.e.: Lo bo jora----- ora ku niun hende n ta mirabo ku bon wowo i bo bira haabo solitu i lubida riba kaminda di bida! Esaki no ta pasobra e owtor a faya tknikamente, pero pa motibu ku e ke logra siertu efekto. Bon mir e dos ltimo versonan dje poema aki riba ta logra su efekto netamente pa medio di antimetra. 50. Tres aksent di ritmo Si metro ta nikamente un frma fiho ku un poesia por tin o lag'e tin, ritmo en kambio, ta alma di un poesia. Tin be metro ta zona fors, pero ritmo ta e moveshon natural di un frase. E tres aksentnan di ritmo ta: a. aksent temporal (variashon di pur i pokopoko) b. aksent meldiko (variashon di haltu i abow) c. aksent dinmiko (variashon di fwerte i dbil). Pesei nos por bisa, ademas di loke tin bis...”