1 |
|
“...9
order di Conseho di Colonia*, bisando cada
un flea na nan empleo i no haci nada pro-
mer koe saca ordenanza di colonia. (PI. 1795).
A bini aki cerca ainda, koe na principio di
anja 1796 a plama nobo, koe miernbronan di
isla tabatin relacion coe Inglsnan i koe nan
kier a entrega nan nos colonia pa ward asi-
na pa Stadhonder. (PI. 1796). Aunke foi carta di
persona ptarticular, koe a bini for di Holanda,
nan a tende despues koe nan a declara pues-
to di Stadhouder i Alianza coe FraUcia expi-
r., toch tantem koe no publica esai aki na
colonia, gobierno tabata sigi existi, sostene pa
militar. Esakinanapesardi opinion diferente, taba-
ta kere nan oblig, pa nan huramentoe, tantem
no a dispensa nan oficialmente di esai. Ma e
partida revolncionaria no a aprecia es conduc-
ia di guarnieion. Distiirbio di burgernan coe
militar tabata toema toer dia mi caracter mas
serio, e. o. ,,un troepa di hende coe cocard
francs nacional i anna coe pistool i houwer
a ataca schout-bij-nacht ( contra-almirante...”
|
|
2 |
|
“...Como diputado cerca Thomas, pa doen aclara*
cion i pa participe na mes tempoe, koe go-
bierno di isla lo fie placa pa paga es viveres,
koe nan a entrega Francsnan, contra obliga*
cionnan, koe Poder Ehecutivo di un didos Re-
publica lo paga. Thomas tabata contentoe coe
es proposicion, el a bandona isla, largaudo
Valteau i Bavdouin coe nan fragata aid. (1)
Entretanto Lauffer a sigi practica warda
nacional, asina nan tabata jama cuerpo di
boluntarionan den arte rnilitar ma loke taba-
ta toca fortificacion di isla, el tabata entera*
mente dependiente di Conseho, koe mester a doe-
na e placanan, koe tabatin mester, asina koe-
ta proposicion sol Lauffer por a haci i Cose*
ho no tabata toema poco of ningun noticia di
nan. Esai tabata semper un spada den coera-
lon di partida revolucionario. El tabata culpa
Conseho e marcha fatal di mehora cosnan di
defensa, bisando: koe na promer ora di cambio
di gobierno caba, nan a mira den ki situacion sin
defensa isla tabata, pa hade mas liger un victima
di...”
|
|
3 |
|
“...large hasta coe cartanan
di gobierno, koe el tabata hiba i koe el a tre-
ce aki toer bon cera i na bon estado ainda.
3. koe el a tene conferencia na Inglaterra
coe e famoso Grovestins (nos etnbahador na
Corte di Inglaterra) i koe el a bai present has-
ta na e antiguo Stadhouder na Kiew.
4. koe el a sali foi Londres pa Barbados
coe un barcoe ingles i foi Barbados el a bai De-
merara coe un barcoe ingles trobe, koe el a te-
ne conferencia aja coe su roeman, Grobernador
Anthonie Beaujon, kende a entrega e colonia ai
algun dia despues na Inglesnan sin a tira un
tiroe, i foi Demerara el a bai trobe coe un
barcoe ingles na Martinica koe es tempoe ta-...”
|
|
4 |
|
“...haja coe-
minda den conducta di contra-almirante Wiertsz,
koe bien pronto tabata na desunion coe Conse-
ho i coe B. Th. Tierce, diputado francs di Agen-
tenan di Guadeloupe, kende a acusa Wiertsz,
koe el tabatin relacion coe Inglsnan. Pa pro-
ba es acusacion. Tierce a cita testimonio di
dos oficial francs koe tabata afirma, koe
tempoe nan tabata prisonjero di gera bordo
di un barcoe di gera ingls, nan a tende oficial-
nan di barcoe papia, koe Wiertsz a skirbi Go-
bierno di Martinique, koe lo el entrega haf, si
Inglsnan kier manda dos barcoe di gera aki,...”
|
|
5 |
|
“...'-fr
Han nan no tabata conoce. Nan a deter-
mina tarnbe, koe pa tantem lo no entrega nin-
giin sucesion, koe ta toca na personanan koe
bira mondig, ,,ma toer esfuerzo, koe nan a
haci pa kita penuria di placa, a keda ente-
ramente sin exito.
Entretanto cuater fragata Frances, koe a ej-
ga aki, a bolbe costa Colonia un bon siima pa
facilita nan viveres, motiboe pakiko Conseho a
resolve dia 5 di November 1798 pa saca un
ley pa obliga hende fia placa. Coe publicacion'nan
a ordena habitantenau pa promer koe dia 31 di
December doena op na Conseho nan rikeza di
propiedad ffha, hypotheek,catiboe i ,,otro prue-
ba di propiedad. Segiin es lista un corai.sion
nombra pesai a decidi i ordena cada hen-
de : ,,pa di su propiedad el fia Cxobierno 4 por
cientoe den cuater termino, cada un di tres
luna, na letra riba Comision na la Haya
of obligacion na 5 por cientoe na encargo di
tera.
Despues di toer loke nos a conta, no tin
mester di mas prueba pa moenstra koe encargo
di Gobierno tabata di mas penosa...”
|
|
6 |
|
“...- 65 -
forti Amsterdam, kendenan a declara como un
boz, koe lo no entrega Curagao nunca na Pran-
cesnan. Coe un carta a larga Bresseau sabi di
resolucion di Conseho, koe Conseho a mitig un
poco pa e ofreeementoe pa juda troepanan
Frances, asina tantoe koe por.
Agente Frances, koe a haja sabi di es reso-
lucion, kier a haja coe violencia loke nan a neng;
ma pa haci esai el tabata kere judanza di Pitot
necesario i el a ordena Pitot pa ponle coe su
fragata La Vens;eance bao di su order. Ma Pi-
tot a nenga obstiuadamente pa toema parti
den traicion di Bresseau i, ora Bresseau kier a
moenstra su poder i koe el kier a bai bordo di
La Vengeance pa pone Pitot preso, Pitot a me-
naza pa tira e Agente, si el bini na bordo, ca-
ba el a hiza su bela i el a bai (11 Aug).
Mirando priva di es judanza, Bresseau a
kita SU idea pa usa violencia i a persisti un
biaha mas cerca Conseho pa acepta es corabe-
nio, ma Conseho a keda coe su resolucion. Bres-
seau a pidi tambe aclaracion tocanti puntonan di
keho...”
|
|
7 |
|
“...ini bai coe boso ma mi ta
bisa boso padilanti: nos lo marcha pa moeri
of pa vence, ma no pa retira.
Asina anto es isla a pasa na poder di In-
glsnan dia liuebes 11 di September. Lauffer,
coe dos oficial Ingls como Coinisario, a sigi
ehecuta poder i mes ora Watkins a coeminza
coe hostilidad. Su barcoe tabata tira for di
lamar riba cuartel francs na Eoode Weg.
Bresseaa a haj perta i dia domingo 14 di
September el a manda ua parlamentario na
Conseho coe e carta menciona caba i coe eii-
gencia pa entrega isla segun artfculonan di un
capitulacion, koe a bini huntoe coe es carta.
Pa su manece mainta cincor Bresseau mester a
haja respoudi i lo el stop toer host lidad te na
es momentoe ai. Despues di a ricibi es carta,
Las^ffr tambe a doeua orde pa stop di tira i
a tende Conseho i e comisarionan Ingls Had-
son i Major, koe a bolbe resolve pa convoca
un Conseho combin, cuator di tramerdia. Ma
es Conseho no a tene reunion, pasobra Francs-
nan, favorec pa es armisticio temporal, taba-
ta trata dl hiba...”
|
|
8 |
|
“...koe ta pertene-
ce iia Iglesia Catlica di Santa Anna, i toer placa den ca-
ba di pober. Mayoria di babitantenan di Otrabanda a ke-
da completamente sin nada. (Red. La Ckuz.)
[2] . Teenstra ta bisa [Tomo II, pag. 115), koe Francs-
nan a bui purA-pur, na Boca di San Micbiel i ansia a tur-
di nan asina tantoe, koe esnan, koe a bini mas despues, a
coeminza tira riba esnan, koe a bini promer, coe miedoe koe
lo nan perde ocaflion di bui, mientra di e wardanan koe
Bresseau a larga atras, un parti a entrega nan na Ingls-
nan, un parti a boga, ora nan tabata trata pa alcanza
costa di Coro. Esaki por ta un tradicion ma den ar-
cbivo no ta baja nada di e partioularidadnan ai tooanti
buimentoe di Francsnan. Adernas mi tin duda. koe toer
es particularidadnan ta berdad. Mas koe un bez ta baja
menciond den archivonan disposicionnan tocanti troca-
mentoe of mandamentoe di prisonjero di gera, ma tocanti
di e prisonjeronan di gera, koe nan lo a cobe na es ocasion
ai, no tin n palabra mentd. Caba ningun camina...”
|
|
9 |
|
“...di Guadeloupe, Lebas, Ha-
gues i Bresseau. (Mira Teemtra, tomo II, pag.
116 seg.)
Na paz di Amiens na 1802 Inglsnan a bol-
be doena Holandsnan es isla. Pa ricibi es Co-
lonia atrobe, nan a manda e kaptein di marina-
J. Buschman coe e fragata Kenau Hasselaar
1 un destacamento di troepa, bao di kaptein
P. L. de Zwarte, na es isla aki, oenda el a ie-
ga Janauri 1803. I)ia 13 di es luna ai Ingls-
nan a entrega Gobierno i Buschman a bisa Con-
seho, koe Lauffei a haja su retirocomo Goberna-
dor i como Kaptein-Comandantedi Burgernan, te
ora lo el bai responde na Holanda motiboe, pa-
kiko el a entrega es isla na Inglsnan. Mes ora
Conseho di Colonia a haja bon tambe pa pone
ehtretanto un gobierno comisoriaV, pesai
Buschman kier a encarga dos miembro di
mas bieuw di Conseho temporalmente coe Go-
(1) Conseho a haja algun discusion riba es punto ai
ce Watkins, ma koe tabata regid, liger. Conseho a culpa
fiscal Spencer pa es comprendementoe robes, afirmando
koe art. 2 di capitulacion, koe tabata trata...”
|
|