1 |
 |
“...Curasao na 1795.
Denter di desgracianan, koe a bini ariba et
isla aki, lamantamentoe di catiboe na 1795 ta
ocupa sigur un di promer lugar, principalmen-
te pasobra el a socede den un tempoe, koe isla
tabata den circunstancianan raasjar critica. Bas-
ta anja caba comercio tabata paraliza ; taba-
tin desunion den habitantenan; tripulaiitenan
revolucionario di e tantisirno piratanan Frances,
koe tabata bisjita haf, tabata haci mantenecion
di trankilidad i orde casi imposibel; coe tra-
bao di mas grandi solamente Gobierno por a
tapa gastoenan di toer dia, coe un palabra,
situacion tabata di tal manera, koe si adver-
sidadnan aumenta, masjar consecuencia fatal pa
isla (1) no por keda atras.
Na causanan, koe mediatamente i^ inmedia-
(1). Mira no* tradnccion anterior : Un poca muchoe
trastorni....”
|
|
2 |
 |
“...- 83 -
Pleghev a rnanda Anthony, companjA di
dos militar i 10 neger liber, bai spiona, ma
un troepa grandi di rebelde a atak. El a de-
lende te na ultimo i te ora el a haja tres he-
rida grave na su cabez i algun rasco mas leve
na SU man, el a entrega su mes. (1)
Ora Conseho a haja noticia di derota di
Plegher, el tainbe a raira, koe es lamantamen-
toe tabatin un caracter mas serio koe nan a
supone na principio. Pesai dia 19 di Augus-
tus nan a resolve, riba proposicion di Gober-
nador (2) pa manda banda bao un destaca-
mentoe di 1 kaptein, 2 oflcial subalterno, 5
sergeant i bombardero, 5 korporaal i 60 bomber,
tantoe infanteria coino artiljeria i pa suplica
contra-alinirante Wiertsz pa juda es destaca-
mentoe coe un cuerpo di marinero i matroos.
Wiertsz a declara koe el ta dispuesto pa haci
(1) . Henter au bida largoe el a keda manearn, ma
Conseho a doen un pensin.
[2] , Domi Simons i otro ta bisa, koe tamianan de
Veer 1 Lesire, koe a wanta miles ansia, tabata libra
dia di e atake riba...”
|
|
3 |
 |
“...Siete of ocho di nan a bi-
ll). Se^un un manuacrito bieuw, koe tin pa titnlo-[
,,Memorial der Gesehiedenisse op t Byland Caragao in i
Jaar onzes Heeren 1796, koe M^. J. J. A. Van Baars ta:
batiu araabidad di moenstra ini i koe ta masjar exaeto
en cuantoe su feelianan, un ciertoe Thomas Paradis a bai
caba foidia 18 Augustus cerca e catiboenan rebelde pa bus-
ca di trece nan na raetnoria.
(2). Asina Van Westerholt ta conta den su informe ma
ta paree koe 6 tin herA, como distancia tabata mucho*
grandi pa el regresa asina liger. E pastoor mes no ta bisa
den su informe tampoco nada di es promesa....”
|
|
4 |
 |
“...86 -
ni despues, pa puntra e sacerdotemotiboe di su bi-
nimentoe. Despues koe naa a tend, nan a hib
na cas grandi dje coenucoe, camina el a haja
hopi neger arma i no arm, tarabe Toela, koe
SU companjeronan tabata jatna ,,kaptein. Hopi
catiboe, curioso pa sabi kiko es pastoor a bin
had, a rondon. Pastoor Schinck a doena in-
forme di su mision i a prirainti nan porJon, na
nomber di Gobernador i di Conseho, si nan bolbe
bai trankilo na nan coenucoe pa cohe nan trabao.
Palabranan conmovedorparcea haci unimpresion
grandi riba nan : ,,como un prueba di grati-
tud, uu dje negernan, koe a mira koe pistoor
su doosji di snuif tabata basji, a bacia loke
e tabatin den su doosji deu doosji di pastoor.
(1). Es ora ai Toela a toema palabra. ,,Nan
a maltrata nos muchoe tantoe, el did, ,,nos
no ta busca pa haci ningun hende maloe i ta
desea nos ta desea nos libertad sol. Negernan
Frances a haja nan libertad, Francia a vence
Holanda, pues aki nos mester ta liber tambe .
Pastoor a moenstra Toela, koe Autoridad...”
|
|
5 |
 |
“...had, lo mester a hiba raaisji i bestia-
nan na Punda, ma cuater dia despues el a ha-
ja uobo, koe nan lo no manda ningun barcoe,
asina koe no tabatin di si^i spera. Pesai el a
kibra su campamento coe idea pa coeri coe ne-
gernan for di ceroe St. Christoffel (1) i otro
ceritoenan ai banda, camina nan a traha trin-
chera i foi oenda nan tabata corre e otro
coenucoenan aieerca, kima cas i kibra toer ma-
gazina i coer, di bestia, pa hiba toer loke nan
cohe na nan campamento.
Pa motiboe di distancia grandi, koe ta sepa-
ra diferente coenucoe di banda bao foi otro, for-
za di Van Westerholt tabata muchoe poco pa
stop es ladronicianan; siruacion politica tabata
di tal manera, koe enemigoenan stranjero por a
ataca Punda, koe tabata toer priva di troepa
(2); si no a suprimi e lamantamentoe di neger-
nan liger, tabata coeri risco, koe negernan di
(1) Segun lista oflcial es eeroe ai, di mas altoe di hen-
ter isla, tin mas of menos 1200 pia altoe.
(2) Ademas nan a manda majoor temporal di guarni-
cion...”
|
|
6 |
 |
“...imposibel di defendenan po-
sicion ariba ceroe di San Cristoffel sin haja
provision nobo di viveres, e lamantadornan.
tabata bini na gran cantidad pa pidi. e por-
don, koe nan a desprecia asina hopi bez.
Den 4 dia di teinpoe Van WesterhoU a doena
mas koe mil salvo-conducto na esnan koe a
toema parti den lamantamentoe, ma esnan,
koe a para como cabez of gefe, tabata cas-
tiga, na proporcion di nan crimen; nan tabata
mata esnan di mas culpabel, for di esnan menos
culpabel nan tabata corta un pida orea, pa re-
conoce nan (1). Dia 15 di September mas parti
(1) Coe es salvo-conductonan ai e negernan por a bol-
be bai toer soseg. na nan coenucoe.
Simons i otro skirbidor ta afirma, koe den e negernan
koe tabatin un salvo-conducta, nan a ,,reconoce ciertoe
Toussaint, gefe di lamantamentoe. Simons ta bisa tambt...”
|
|
7 |
 |
“...braza i pia,
por a keda biboe den lamar asina tantoe ora largoe.
Unieo caso di kapmentoe di m^n, koe ta para den
arohivo, ta di Pedro Wacau, di e catiboe muher Diana
koe a raenaza pa mata su sjon, Sra. Perret Gentil, i di 4
neger rebelde, koe tabata acusil di kimaraentoe di cas. Ma
den toer es cnsonan ai sentencia di Conseho a determina,
expre.sainente, pa despues koe a kap mS,n di e culpabel,
horoa nan na un paloe.
Ks aiirmacion tambe di Simons, koe Van Westerholt a
larga kita promer nn pida orea di TOER catiboe.
koe a haja salvo-comiueta, pa. reconoce nan, i koe a kit>ra
wesoe di mayor parti di esnau, koe tabata condend pa moert
ta iue.xacto. Nan a horca mas parti di es condenddonan.
\pnnt. Hit. T...”
|
|