1 |
|
“...In het Papimentsch schrijft men nog heden sigi, dat niet
alleen van de Spaansche spelling afwijkt, maar tot het verkeerd
uitspreken van het woord aanleiding zou kunnen geven, wijl
om den klank terug te geven de g hier de Engelsche uitspraak
hebben moet.
Bovendien zijn er enkele eigenaardige woorden in het
Papimentsch, die twee geheel en al verschillende woorden van
het Spaansch te kennen geven.
Onder dezen neemt een eerste plaats in de uitdrukking
ku (of coe en koe, zooals men het hier schrijft); con (Spaansch
voor met) is in het Papimentsch coe, en que (Spaansch voor
die of dat) is eveneens coe of A:oe; eigenlijk Am in beide gevallen.
In de laatste tijden wordt, waar met wordt bedoeld coe
geschreven, met c, terwijl waar het betrekkelijk voornaamwoord
of een bijwoord geldt, het woord met een k geschreven wordt.
Hoe prijzenswaardig dit ook zijn moge, heeft deze regel dat
tegen zich, dat de toepassing daarvan alleen gegeven is aan
hen, die vertrouwd zijn met de spraakleer.
Wij hebben gemeend...”
|
|
2 |
|
“...Goeden dag
Hoe gaat het?
Zeer goed
Niet heel wel
Ik dank u
Hoe is uw broeder?
Hij is wel
Maar mijn zuster is ongesteld
Het spijt me
Neem plaats
t Wordt mijn tijd om weg te gaan
Wie klopt aan de deur?
t Is een vriend. Maak open
Ik wist niet dat U het was
Kom binnen
Hoe laat is het?
t Is acht uur
Hoe blijft gij zoo laat te bed?
Bon dia
Com bai
Mashd bon
No muchu bon
Danki
Combai bo ruman homber ?
B ta bon di sal
Ma mi ruman moh ta malu
Ta dul mi
Sintel
Ta mi ora di bai
Ta ken ta bati na porta?
Ta un amigu; habre porta
Mi no tabata sdbi ku ta bo
JDrentd
Cuant or ta wor?
Ta ocho'r voor ocho ora
Ta com bo ta quedd asina tantu
na cama?...”
|
|
3 |
|
“...hebben
Gij moet niet bang zijn
Spreek maar
Zoo goed of slecht gij kunt
Hoe staat het weer?
Het is goed weer
Het zal niet regenen
tis helder weer
Gisteren was het regenachtig
Laat ons gaan wandelen
Met pleizier
Mi ta cansd
Lamtd (Sp. Levantate.)
Lagd nos sali huntu
Nos mest alrrmsd
Pam ku kshi
Bo sa papia papiamentu?
No muchu
Lo mi k sin
{sina ineengetrokken)
Ta lih (licht) si bo sd (voor
sdhi) spano
Si d, ta trabau {trabau is
werk = moeite = moeilijk.)
Mi sa algun palabra
Aqui un kende mest por papi
(voor papia .)
Pen cuantu tem lo mi por
sdbi ?
Hos, tres luna
Ma bo mest practica.
Bo no mest tin miedu
Pa.pict nurnd
Bon malu^ manera bo por
Gom td ku tm ?
Weer ta bon
Aicacero lo no ca
Shelu td cld
Ayera taba tin tem di awa
Bam keiru
{Bam is uit S vamonos)
{Keiru uit H kuieren)
Ku muchu giistu...”
|
|
4 |
|
“...adieu zeggen
Wat is er nieuws?
Hiet veel
Kent U die vrouw?
Zij is mijn buurvrouw
Zij heeft mooie oogen
Geef mij een vel papier, pen
en inkt
Ik moet een brief schrijven
Op mijn lessenaar vindt gij alles
Ik zie er geen inktkoker
Zie op de tafel daarnaast
De pen is niet goed
Hier hebt ge andere
Ta iindu llavi td ?
Na porta
Nos ta bai cunucu ?
No, laga nos queda napunda )
Bo ta gusta flor?
Sigur
Truta tamb?
(uit S tambin.)
Mi ta bisab adios
Ki noba tin ?
No muchu
Bo conos moh ahi
E ta mi hisina
(P visinha)
E tin bunita looioo
Nami (voor Dunami) pamp,
pm, ku ink
Mi meste scirbi (S. escribir)
un carta
Ribd mi lesnct bo ta liaija tur cos
Mi'n (voor Mi no) ta mird ink-
pot aki
Mird ribd mesa ahi pegel
E pluma no ta bon
Ata otro aqiii
1) De stad op Curagao heet in het Papimentsch Punda. De afleiding
van dit woord is niet bekend. In het Engelsch beteekent Pound een
bemuurde plaats tot berging van vee. De stad was vroeger ommuurd.
gelooven echter dat de naam aan de Willemstad toegekend wel een
anderen...”
|
|
5 |
|
“...100
Den hoeveelsten is het vandaag ? Ta ciiantu cli luna ta-w
(ta aiv ineengetrokken.)
Laat uw bediende den brief Laga b crid hiba carta
bezorgen
Uit deze korte dialogen zal de lezer opgehelderd zien ver-
scheidene eigenaardigheden van het Papimentsch, waarop
wij in onze eerste Bijdrage gewezen hadden, onder anderen
dat de werkwoorden niet vervoegd worden dan door middel van
hulpwoorden.
Een der voornaamste eigenaardigheden van Papimentsch
als spreektaal is de samentrekking van de werkwoorden met
het voornaamwoord in den dativus of accusativus.
Geef hem duna wordt dun.
Deze samentrekkingen leveren den vreemdeling, die onze
volkstaal tracht aan te leeren de grootste moeilijkheid op.
Een andere eigenaardigheid bestaat daarin dat in het
Papimentsch eenzelfde woord dienst moet doen voor twee
_ soms meer woorden uit de meer ontwikkelde talen.
Op en boven geven twee verschillende denkbeelden te kennen,
ofschoon in beiden opgesloten ligt het denkbeeld hooger.
In het Papimentsch zegt men riba uit...”
|
|
6 |
|
“...101
Combai. Hoe gaat het is uit het S como va.
Laga. Laat is werkelijk een vreemd woord; de eerste
lettergreep schijnt afkomstig van het Hollandsch laten^ terwijl
de tweede van het Spaansche dejar schijnt overgenomen.
Mest moeten is uit S menester, behoeven.
Papia numa voor spreek maar. Wat is eigenlijk het
woordje numa?
Spaansch no mas niet meer.
Awacero ta ca is letterlijk: De regen valt.
Men zal uit de woordenlijst ontwaren dat bij den overgang
van het S of P in het Papimentsch de woorden menige ver-
anderingen ondergaan. Als regel mag aangenomen worden
dat de woorden in onze volkstaal minder lettergrepen hebben
dan in de oorspronkelijke talen.
Het Papimentsch moet aanvankelijk verscheidene woor-
den hebben gehad van Afrikaaiische afkomst, die echter niet
langer gebruikt wmrden.
Kuskus wordt nog gebruikt om een soort meelpreparaat
aanteduiden.
Webster geeft in zijn Woordenboek Cous-cous op
als: a kind of food used by the natives of Africa, made of
millet flour, with flesh and the bark...”
|
|