1 |
|
“...ta brilja, su cara tabata luza di
un luz celestial, di manera koe Soeur
tabata corda den e mes : Enberdad,
e wowo a mira Dios. Un sonrisa
celestial tabata pinta su cara i rond
di su cama tabatin un olor di cencia.
Durante luna di Januari Nelly ta-
bata bai mas atras, ma e tabata
wanta su sufrimentoe coe pacenshi.
E pensamentoe sol koe e tabata
bai cerca Dios, tabata consol.
Nan a bis, koe le bini mas cer-
ca Dios, coe cuantoe mas pacenshi
el a wanta su sufrimentoe. Ma ma-
ma, asinai e mucha santoe a res-
ponde mi kier boela bai cerca Dios.
E kier a bai na Dios es mes dia,
asina e dici. Anto e kier a bisti
su panja di Promer Santa Comu-
nion, i Soeur mester toem den su
braza.
Dia pa dia su forza tabata bai
cabando. Dia 30 di Januari un Soeur
a bin bishit. Como e tabata sabi,
koe Nelly su bida ta bai cabando,
e tabata papia coen riba loke e
tabata stima mas tantoe. Nelly
ora bo a bini cerca Dios, bo kier
pidiE, pa E toema mi cerca djE tam-
b ? Mi ta desea asina tantoe di .
bai cieloe 1 Anto...”
|
|
2 |
|
“...3
por toema bo cerca djE, mama, pro
mer bo a mendra bo i haci loke E
kier.
E merdia Nelly a canta diferente
cantica. El a jama Soeur i dici coen:
Mama com bo ta sinti bo awe?
Mashi bon, Nelly el a responde.
Ma bisa mi, Nelly a sigui, bo
no ta sinti bo mas cerca Dios San-
toe ? Ami si, mi ta sinti.
Dia Biernes e tabata asina debil,
koe nan a kere koe e tabata mor-
to caba.
Te dia Domingo el a keda den
augonia. Toer cos tabata ketoe ke-
toe den scool i combentoe. Es nobo-
nan serio, koe tabata bini cada bez
for di cuarto di Nelly, tabata haci
toer hende tristoe. Henter dia ta-
bata es angonia terribel, koe su
bista sol tabata kibra curazon di
hende.
Pa banda di tres or Nelly a bira
calmo i a keda droemi an ora lar-
goe. Su wowo anchoe abri, tabata
dirigf na un cos, koe tabata paree
e tabata mira na pia di su cama.
Caba el a moef su curpa. Su wowo
a jena coe lagrima di iegria. E ta-
bata poerba pa lamanta jDe jega
mas cerca loke e tabata mira. Dn
sonrisa a bini na su cara. Tabata
paree e tabata...”
|
|
3 |
|
“...8
su amiguitanan, koe a pidi e fabor,
a doena toer muchanan, di 7 anja
e fabor grandi di ricibi Hesus den
an coerazon.
Mi amigoenan child, stima Hesus,
manera Nelly a stim. Bin ricibi He-
sus den boso coerazon chikitoe mas
i mas i boso toer lo keda amigoenan
chiki di Hesus, manera Nelly chikitoe
di Dios Santoe. FIN.
iwetooeati*>.g"
Cartero dl Ala Blanca".
Den No. 27 di Ala Blanca di anja
koe a caba, Redactor a puntra su
amiguitonan, si nan ta gusta e Pro-
blema di Dam, pasobra Ala Blanca no
kier doena su amiguitonan sino cos
bon sol, eos koe ta cai na smaak.
Redactor tabata duda koe mu-
chanan no ta gusta wega di dam
muchoe, caba poco mucha lo tin,
koe tin e wega na cas.
Gomo awor ni un sol mucha a
pidi Redaccion pa sigui coe e Pro-1
blema di Dam, pesai Redactor ta
consldera esaki como un pidlmentoe
pa stop e i di busca un otro cos
di diberti koe por sirbi pa toer
mucha.
Sigur toer mucha ta deseoso pa
sabi ta cual di e amiguitonan a
conserva toer nan 28 numero di
Ala blanca. Berdad tin...”
|
|
4 |
|
“...SSlili
H
9. I bao dje paloe tin cachr
Coe ta ataca nos malhechor. *
| '-WMw
1wmm
10. Su djente a cobe nos ladron
Ta ranca pia dje carson.
11. Ma Cai ta toema su sambecbi
Ta corta e pfa limpi, necbi.
&s£&
Wgm
12. Cachr ta so'sega na paz,
Jorando Cai ta bolbe cas.
£T.fff04-02
13. Dos reepi panja, i un botou
Ata sobr dje bon carson.
14. Nos Cai maluco ta zoet
Camina e panja mester ta.
\ aria.
NANISHI LARGOE.
Senor: Much^ nunca bo no a haci biahe ainda coe
tranvia-motor ?
Mucha: Ami? Nunca den mi bida. Ni pa un fuerte lo
mi bai con.
Senor: Oh, ta pakico? Ta miedoe bo tin?
Mucha: Miedoe ? No, total. Pero pakico lo mi ta asina
bobo di paga un fuerte pa haci biaha coene, si pa 4 placa
nan ta doena mi un biljchi....”
|
|
5 |
|
“...koe
el ta piscar ? Manuel Palm
7. n tata, mama i dos jioe mester pasa un rioe anchoe, i
no tin un otro judanza. sino un ponchi koe no por carga
mas koe 150 liber. Pero e tata. i mama ta pisa cada un
150 liber i cada jioe 50 libr. E ponchi sol no por pasa
e rioe. Com e famia mester haci, pa nan toer gana na e
otro banda? Johan Pletera
8. Mi promer ta un bladchi, mi segundo tambe ta un
bladchi. Ta kiCO mi ta ? Hose Fundador
9 Pensa un numero di tres cijfer, di e mes cijfer bo
mester cambia promer i e ultimo coe otro, pa ehemplo si
bo promer cijfer pensa tabata 691 e di dos ta anto 196....”
|
|
6 |
|
“...8
Ma percura bon bo no toema e mes numero, ma un otro
basta koe ta di tres cijfer. Bon, awor.bb ta kita e mas
chikitoe for di mas grandi. Di es sobra di e som mester
cambia tambe e promer i e ultimo numero. Anto dos dife-
rente numero, esta e sobra i e otro numero cambia bo mester
conta huntoe. Bon. Sin mi sabi cual numero cada mucha
a pensa, toch lo mi bisa otro siman na cada un kico ta pro-
ducto di su ultimo som.
- Rectecclon
10. Ki sorto di bela ta cende mas largoe (si toer dos ta
na principio mes largoe) bela di was di altar, of bela di
permacet? Redaccion
UN KENSHI
Kende por corta un buracoe aaina grani den un tarheta postal, koe
el poi pasa su cabez den dj ?
J^olixcioii.
Bo ta cohe un carta postal usa, un carta di baraha tambe
por sirbi. Marca coe potlood un streepi a-b i corta e streepi
a-b coe sambechi, mescos koe e figura l ta munstra :
Fig. 1.
a ..... ----------------- b
Despues bo ta dbla henter e tarheta riba e streepi a-b
corta. Caba bo ta marca coe potlood un cantidad di...”
|
|
7 |
|
“...di Africa Central Sinembargo,
no tabata es sacrificionan ai koe taba-
ta haci tristoe den es momentoei kita
su Animo, pasobi a lo el tabata dis-
puesto pa sacrifica basta su bida
mes pa scapa un alma bandonA.
Ma tabata es poco frutanan coe
cual el tabata mira te ainda toer
su esfuerzonau bendiclonA.
Ta kico tabata taltu ainda na su
trabao, su lAgrima i oracion, pa
haci es coenucoe secoe produci fru ta
mas abundante ?
* # *
Di ripiente el tabata strobA den
su meditation silencioso pa un bati-
mentoe purA na porta di misa. El
a bai pa habri porta i tabata pun-
tra coe un boz oprimi:
Ta kende t aji ?
Ta mi, Padre un hende a gri-
ta afor. Un pober muher di Maguesi
ta muriendo i el kier ricibi ltimo
Santoe Sacramentoenan.
Drenta, PaDgolo. e misionero,
koe a conoce boz di uu di es po
conau, koe el a batizA, a J)is; bo
keda tene wArda aki, ami sol lo bai
na Maguesi. Camina ta mashA pe-
ligroso, nan por cohe nos.
Na es ltimo palabranan, koe el a
papia poco mas ketoe, un mucba, koe
Dader tabata cerca...”
|
|
8 |
|
“...
aunke el tabata sinti hopi dolor,
pa el por jega cerca Samo. Danki
Dios 1 mucha tabata doena ainda
sinjal di bida; ma tabata imposibel
pele di stop es ltimo sanger koe
tabata drama for di es herida hun-
doe di su pechoe.
Mes ora mArtir chikitoe a habri
su wowo : Tata, ta unda mi ca ?
el tabata puntra. Esta un boenita
sonjo mi tabatin; La Birgen tabata
hiba mi den su capa blauw cerca
Nos Senjor.
Lo bo tin gustoe di bai aja,
Samo ? es sacerdote a puntrle.
Coe mashA gustoe, Padre I Ma
mi no a haci mi promer S. Comu-
nion ainda. Esai mi a desea semper
i Pader a priminti mi esai.
Wel, awor lo mi doena bo, bo
dushi Hesrs. Bo ta desea esai, Samo ?
Com Pader! mucha fortunA
a bisa, mi coerazon lo ta basta
limpi caba pa Hesus f
Bo tin duele riba toer bo pi-
carnan, pa cual bo a haciEle tris
toe ?
Despues di mi bautismo nunca
mas mi a ofende Hesus, Padre. Mi
ta stimEle muchoe pesai.
Es sacerdote a abri es ciborie i a
pone S. Bostia riba lenga tem*...”
|
|
9 |
|
“...Comu-
nion pa cualkier enfermo ? Bo por
hanja sabi unbez, koe Sacerdote ta
carga Mahestad. Bo ta mir camna
coe mashd respet, el ta bisti stola
blancoe na su garganta. Kico bo
ta haci pa munstra bo respet na
dibino Salbador, koe ta pasa awor
den camina ? No ta claro, koe na
e momentoe bo mester comporta bo
coe mes debocion, koe si bo ta han-
ja bo den misa. Hesus ta pasa den
camina. Pues bien. Ora Sacerdote ta
bai hiba Mahestad pa un enfermo,
si bo ta mira Sacerdote bisti e stola
blancoe na su garganta, mes ora
bo mester stop toer wega, kita bo
sombr, keda na silencio. Si na e
lugar bo no por hinca rodfa, alo-
menos bai para na kantoe di cami-
na, bahando bo cabez te na mo-
mentoe koe Sacerdote. of mehor te
Hesus a pasa caba. Si ta na bo
cas mes Sacerdote ta bini coe S.
Gomunion, para anto den porta pa
bo waak binimentoe di Pader. Si
bo ta mir jega, cende lih bela ri
ba mesa den cuarto di enfermo. Ca-
ba bai hinca rodfa banda di porta
coe un bela cend den bo m.n, i
ora Sat erdote a drenta...”
|
|
10 |
|
“...13
Ahan, haragannan, horta fra-
ta di un pober coenucero, esai
jama: defendo nos patria? Bam
weita, combate ta coeminza.
Dos fruta asina ta muchoe
pisa p pober paloe. E ta kibra
i toer tres ta sinti bon cla,
koe suela ta duroe.
O.o
man
E fruta ta pisa, berde, I no pa mi stoma s, sino pa mi
cabez, mi braza, mi pi a i toer mi wesoenan.
Un hende, coe zapatoe nobo na su pia, ta bai cerca su
zapater i ta bis : mira, shon, e. zapatoe, koe bo a traha pa
mi, ta canta te grita.
Zapater h, shon kier podiser, koe pa e poco placa ai
mi por hinca un caha di musica of un gramafon den dje ?...”
|
|
11 |
|
“...papel di mil florin, ainda
ta pisa 180 K. GL
Suponiendo koe un biomber balente por carga 100 K. G-,
anto pa carga un miljard na placa di papel (di 1000 florin)
lo mester di 18 homber.
Si ta conta e suma na oro, anto mester di 6450 homber
pa carg, i si ta na plata, mester un ehercito di 100 mil
homber. Si hende kier traha boeki di toer e placa di papel
di fl 1000, koe ta forma un miljard, anto por traha dos mil
boeki cada un di 500 bladchi. Bin conta. Ki dia!
-----
COI BUSCA.
* -y
Blek! Uuda bo shon ta ?
A gana Premioi
Muchanan, koe a conserva bon
toer 28 numero di promer anja di
Ala Blanoa ta:
Na Fictermaai di school di Frater:
A. Servage, Oranjestraat;
Johan Hoyer, Berg Altena;
Gustaaf iez, Nassau weg;
Isaac Ringeling, Botersteeg;
Camilio Servage, Coral Specht;
P. Armando Simon, Monteverde;
Hiplito Danchi
id. di school di Soeur:
Helena Medeman, Coronet;
Leonie Sitores.
Na Otrabanda di school di Frater:
Rudolfo .Vlbertus, G. v. Uytrecht.
id di sehool di Soeurnan:
Leonita Lamper, Franksteeg...”
|
|
12 |
|
“...Janchi, si tin tres appel riba mesa, i bo roeman
chikitoe Maria ta come un di nan, ta cuantoe ta sobra ainda ?
Janchi Cuantoe roeman ?
Maestro. Ai n Janchi. Scucha bon. Si tin tres appel riba
mesa i bo roeman Maria ta come un di nan, ta cuantoe-
appel lo sobra anto ?
Janchi: Ma frater, ta cos koe no por socede, pasobra nos
no tin appel na cas.
Maestro: Janchi, ta un comparacion m?a haci. Nos mester
figura nos, koe tin appel riba mesa.
Janchi: Frater, ta appel secoe?
Maestro: Ai no !
Janchi: Appel hasa anto ?
Maestro: Tampoco. No tin appel di berde mes. Nos ta haci
numa manera si tin.
Janchi: Ahan, anto no tin appei, frater ?
Maestro: Janchi, no hunga awor, hinca e sambechi den
bo sacoe, i scucha bon. Nos ta figura nos, koe tin tres appel
riba mesa.
Janchi: Si, frater.
Maestro: Bo roeman Maria ta come un di nan, caba el ta bai.
Janchi: Ma. sigur frater no conoce mi roeman Maria, mi
sa sigur koe e no ta bai, promer koe el a come toer tres.
Maestro: Ma si bo mama ta keda cerca dje i bis koe
ta...”
|
|
13 |
|
“...sin man ? Red.
9. Dos mama i dos jioe ta parti tres patia, i cada un a-
hanja un henter. Ta di com ? Red.
10. Den jm sala ta sinta 15 hende riba banki kantoe di
muraja. Mi ta boeta un ringetje di dede riba mesa, mi ta
pidi, pa cualkier hende,. despues koe mi a sali for di sala,
ta cohe e ringetje hink den su dede. Ora mi bolbe drenta
den sala, lo mi bisa ta kende a cohe e ringetje, na cual
man, na cual dede i si ta mas ariba, sea meimei, sea mas
abao di sea dede el a hink. Otro seman lo mi sinja bo,
com mi sabi esai....”
|
|
14 |
|
“...dici coe
su apostelnau. Hesus lo no bandona
nos anto, awor boe nos tin mester
di dj mas tan toe. Jioenan mester
tin un tata pa percura pa nan, pe
protega nan, pe doena nan pam.
Nos tamb tin mester d< pam, di un
pam precioso, koe ta coemfnda di
nos alma, koe ta warda pureza di
nos alma, koe ta doena nos forza
pa nos moeri pa Dios. O sf, e pam
nos tini. Ma di oeuda e ta banja
su forza? Mi jioenan, e pam, koe
Hesus a doena nos, e pam santoe
ta E mes, ta su Ourpa i Sanger mes.
Mira, mi jioenan, e Hesus, koe
mi a papia coe boso tantoe bez di
djle, e mes Hesus, koe a nace den
un pesebre, koe a moeri riba cruz,
E ta aki. E ta keda aki di dia i
anoebi. Ta El, koe boso a caba dl
ricibi den boso coerazn, keda ni
coen te na dia di boso morto. E
ta resurreccion i bida.
Apena Papa Stefano a caba di pa-
pia es palabra, koe soldAnan di em-
perador ta corre drenta, tacairiba
dj i ta mat na pia di altar. Anto
nan ta. corre bai trobe 1 ta larga
cristiannan den gran sustoe itristeza.
Den muebauan, koe tabata...”
|
|
15 |
|
“...koe
mi no ta haja e Gbaradanan aden.
Historia di Nelly chikitoe ta ma
sh& boenita. Pader, awor koe el a
caba, nos ta spera koe Pader lo man-
da nos un boenita asina pa doena
nos an bon ebemplo di un bon mu-
cha. Awor mi no tin nada mas pa
scirbi. Dia koe mi bira mas sabir
na scool, lo mi scirbi Pader un car-
ta mas boenita.
Beleefd nos ta manda dos saludo
pa Pader.
Gerard van Uijtrecht.
Gampo Rif 20 nero 1914.
Muy Reverendo Redactor di
,,Ala Blanca,
Na nomber di algun amigoe mi
ta larga pidi Bo, si Bo por ta
asina bon di sigui coe Problema di
Dam. Algun be* a bini un problema
trababoso, anto nos no por a saca
su solucion. Por ebemplo: esun di
de laatste biaba tabata asina tra-
bahoso, koe nos no por a manda
su solucion; ma promer koe esai,
cuantoe be* nos no sA manda so-
lucion, casi toer biaba nos ta manda
bon solucion; ma toer biaba no ta
lecbi dushi, tin biaba ta kalmeki,'
no biaha podiser e ta facil, nos ta
sak un-be*; otro biaba nos no tin
tempoe, asina ta bira koe nos ta
lubida i ta...”
|
|
16 |
|
“...20
UN BURXCOE CABEZURA
1. E cunoekero, no ta ricoe
En tin cabai, sino buricoe.
5. Ta kico e mal buricoe tini ?
I djies aki motor ta bini.
2. E homber conoce su ofishi
Ta cumpra un sacoe bon maishi. 6 Ta Hta mi megter kjt
Fono motor ta bin mat.
3. Buricoe paree ta pura
Kier gana cas den un camnd.
7. Ranke, bati coe energia
E mal crifi u ta moef su pia.
4. Cachimba semper na candela
Mescos coe pipa di tawela.
8. Ata*motor.ttBon kier teainda?
Ami |fca scapa bo coeminda....”
|
|
17 |
|
“...paeobra
awe ta dia domingo.
Kico, misa bo ta bai ? Coi lo-
co, ta bon pa muhernan bieuw, me-
hor bo haci un paseo.
Papa, tende un cos aki: Mas-
tro a sinja nos koe dia domingo
hende mester bai misa. Ei a bisa,
koe hende tin obligacion estricto, di
cumpli exactamente coe mandamen-
toehan di Dios, i un di nan ta di
tantiflca fiestanan. Si mi ta keda sin
bai, sigur mastro lo rabia.
Mucha, bo e& kico, Bo mastro
ta bobo, di kere koe tin Bios. Ma-
jan mi ta bai cerca dje pa tah p
stop-di sinja bo coi loco asina.
E mucha a keda ketoe, el a pen
sa un ratoe, caba el a puntra su
papa:
Anto papa ta bai taha mas-
tro tambe di sinja mi e otro man-
damentoe tambe, koe ta manda mi:
Honra bo tata i bo mama ?
E tata a keda babuca, ora el a
tende e prehunta, koe el no a spe-
ra. Avror ta librepensador a keda ke-
toe i pensativo. Caba awa a bini
den su wowo, el a braza su jioe i
biss
Mi jioe, bai misa, i sinja bon
di bocta toer e mandamentoe, koe
mastro ta sinja bo, na practico.
Ai, cuantoe tata implo i...”
|
|
18 |
|
“...pareuw.
3. 66%. 4. Un boeracoe. 5 Pasobra tin muchoe mas car-
nernan blancoe koe carneman pretoe.
esta dos cabritoe i un mitar dozijn,
bo ta doena un weboe coe tajor. 8
mama i dos jioe tabata un wela, su jioe i su nietoe.
10. Kenshi di ringchi di dede.
Pa mi sabi ta cual mucha, i ki dede, di ki man el ta bisti e ringchi,
ora mi ta bolbe drenta den e kamer, mi ta doena un of doe of toer
e mucha di traha un som riba lei of pampel. Corda bon, mi no kier
sabi nada-nada, di loke bo ta scirbi, sino umicamente e producto di e som.
Pa no bini ningun papiamentoe ora mi tai, coer mucha mester a mira
bon promer mi drenta, ta cual mucha, na ki man etc, etc. el ta
bisti e ringchi. Tambe pa boso traha e som exactemente, bo mester
sabi padilanti, koe e mucha koe ta sinta mas cerca di porta, koe ma
drenta, ta No. 1, esun banda di dje ta No. 2 etc. tambe koe man robe
bo ta nota coe 1, man derechoe coe 2 ; dede grandi ta 1, su sigiente
ta dos etc. nsina koe dede chikitoe ta 5. Si ringchi ta mas ariba na...”
|
|
19 |
|
“...ta para riba un pia ? Johan Hudson
+ ta un letter
+ ta un rio na Egypto
+ ta un cos di den coshina
+ + + + + + ta un stad na Gelderland
+ ta un cos di cose
+ ta nomber di muher
+ ta e mes letter di ariba.
Glernardo R Willems
7. Un hende ta puntra Jan: cuantoe roeman bo tin ? Jan
ta bis : Mi tin doboel roeman-muher, koe mi tin roeman-
homber. E hende ta puntra awor na Ana, roeman di Jan:
Cuantoe roeman bo tin ? Ana ta bis : Mi tin dobbel roeman-
homber koe mi tin roeman-muher. Cuantoe jioe-homber i
cuantoe jioe-muher e tata i mama di Jan i Ana tabatin ?
P Armando Simon
8. Na Amsterdam tin un muher, koe nan no por dera.
Ta di COm ? Constanclo 1 Lucio Mendes
9. Si bo ta mir, bo ta ciegoe.
Si bo ta tendle, bo ta surdoe.
Si bo ta papi, bo ta muda.
Si bo sabi, bo ta bobo. Ta kioo?
10. Cual piedra tin dos stem?
Redacclon
Redacclon...”
|
|
20 |
|
“...Febr ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1014
TF ImPRIMI NA ImPRENTA Dl VlCARIATO. *4
SAN TARCISIO
Promer Marter di SSmo. Sacramento.
II.
Ma mira, promer koe ningun hen
de do tabatin tempoe pa ofrec, ud
mueha pareuw a bin present dilan-
ti di altar. Tabata Tarcisio.
Ma bo ta muchoe chikitoe ainda,
e sacerdote dici coe ne.
Mi tata, mi bubentud lo ta mi
mas bon proteccion. No nenga mi
es honor.
Ltgrima tabata brja den wovo
di es angel chikitoe i au cara taba-
ta lombra di un amor di mas tierno.
Anto sacerdote, koe tabata mash&
bao di impresion, a toema Santisimo
Sacramennto, a boet den un lenzo
blancoe i mien tras e tabata poh den
mfin di es mueha, e dici Corda, mi
jioe, koe ta un tesoro celestial koe
mi ta confia na bo manoe dbil.
Ward flelmente.
Promer di larg, lo mi doena
mi bida, e mueha balente a respon-
ds, i primiendo e na su pecho, el a
corre bai cumpli coe su encargo.
Tarcisio tabata camua wovo abao,
ora un senjora koe tabata adinirA
di su cara tan amabel i suave, kier
a hib coene...”
|
|